رەسەي-1 ارناسىندا كەڭەسشىلىك قىزمەتتەگى  جۋرناليست الەكساندر نەۆزوروۆ رەسەيلىك باق-قا سۇحبات بەرىپ, ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس (ەدس) تۋرالى جانە وعان رف-نىڭ  قانشالىقتى قاتىسى بار ەكەندىگىن تالقىلاپ، پىكىر ءبىلدىرىپتى.

رەسەيلىك ءجۋرناليستىڭ ايتۋىنشا، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستاعى جەڭىستى رەسەيدىڭ جەكە-دارا يەمدەنۋگە قۇقى جوق. ءتىپتى كەرەك دەسەڭىز، بۇگىنگى رەسەيدىڭ  ەدس جەڭىسىن ەسى كەتىپ ەرەكشە تويلايتىنداي دا ءجونى دە جوق ەكەن.

ء«بىز ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ جەڭىسىنە كەلگەندە جەڭىمپازدار تىزىمىنەن ەۋروپا ەلدەرى مەن اقش-تى بىردەن سىزىپ تاستايمىز. نەگە؟ شىندىعىندا ولارسىز بۇل سوعىستا كەڭەس وداعىنىڭ جەڭىسكە جەتۋى ەكىتالاي ەدى. مۇندا جالعىز رەسەيدىڭ ەمەس، كوپتەگەن مەملەكەتتەردىڭ ەڭبەگى، قانى، تەرى بار. ال ءدال ءبىز بىلەتىن بۇگىنگى رەسەيدىڭ بۇل جەڭىسكە ەشقانداي دا قاتىسى جوق»,-دەيدى رەسەيلىك جۋرناليست الەكساندر نەۆزوروۆ.

سونداي-اق، جۋرناليست بۇرىنعى جەڭىمپاز وداقتى قازىرگى رەسەيدىڭ بيلىك باسىنداعى ساياساتكەرلەر ىدىراتقان دەپ ايىپتايدى.

«شىنداپ كەلەتىن بولساق، ول سوعىستا باسقا مەملەكەت جەڭدى. بۇگىندە دەربەس، مەملەكەتتىك رامىزدەرى بار، ءوز يدەولوگياسى بار، وزگە قوعامدىق ۇستانىمى بار، ءوز شەكاراسى بار وزگە ەل جەڭدى.  رەسەي ەمەس. مۇمكىن ءسىز «سوعىستى باستان اياق وتكەرگەن ارداگەرلەر، ءتىرى ارداگەرلەرىمىز بار عوي» دەيتىن شىعارسىز... راس، ارداگەرلەرىمىز بار. ونداي ارداگەرلەر تۇركىمەنستاندا دا، لاتۆيادا دا، ليتۆادا دا بار. ال ەندى جەڭىمپاز كەڭەس وداعىنىڭ مۇراگەرى دەگەن اتقا جالعىز رەسەي لايىق پا؟ ول سوعىستا جالعىز ورىستار عانا سوعىسقان جوق. سول كەزدەگى قانشاما وداقتاس رەسپۋبليكالار، ەۋروپا ەلدەرى دە بۇل سوعىسقا قاتىستى، ارالاستى. ەندى تۋىندايتىن زاڭدى سۇراق – نەگە رەسەي مۇراگەر ەمەس؟.. ءدال قازىرگى رەسەي ءام بيلىك باسىنداعى مىرزالار – ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ جەڭىمپازى بولعان سوۆەتتەر وداعىن ىدىراتىپ، تاس-تالقانىن شىعارعاندار. ەلتسيننىڭ باسقارۋىنداعى رەسەي سول سوۆەتتەر وداعىن جەر بەتىنەن جوق قىلىپ تىندى. ول كەزدە قازىرگى باسشىلار ەلتسيننىڭ كومانداسىندا بولدى. قازىرگى مينيسترلەر مەن دەپۋتاتتاردىڭ بىردە-بىرەۋى گورباچەۆتىڭ كومانداسى ەمەس، ەلتسيننىڭ كادرلارى. سودان بەرى رەسەي قانشاما شايقاستا (ساياسي تالاس-تارتىستا) جەڭىلىس تاپتى. ەندى كەلىپ الىپ يمپەريانىڭ مۇراگەرىمىز دەيدى. بۇل، بىرىنشىدەن، ساۋاتسىز پىكىر. ەكىنشىدەن، الداۋ. ءوزىن-ءوزى الداۋ، جۇباتۋ عانا. ءبىزدىڭ بۇگىنگى باسشىلار وسىلايشا وزدەرىن-وزدەرى جۇباتىپ قويادى. باسقا ەشتەڭە دە ەمەس»،-دەيدى ول.

سوڭعى وتكەن ماسكەۋدەگى اسكەري پارادتا بۇرىنعى سوۆەتتەر وداعى بايراعىمەن قاتار قازىرگى رەسەيدىڭ قىزىل الا تۋى دا جەلبىرەدى. حوش، شەرۋدى وتكىزىپ وتىرعان ەلدىڭ مەملەكەتتىك سيمۆولى تۇرۋى شارت دەلىك. ال نەۆزوروۆ مىرزا رف قىزىل الا تۋىنا قاتىستى مىناداي پىكىر ايتقان ەكەن.

«اق-كوك-قىزىل رەڭكتى رەسەيدىڭ قازىرگى مەملەكەتتىك تۋى – بۇل كەشەگى ۆلاسوۆ ارمياسىنىڭ تۋى بولعان. راس، بۇل جونىندە تالاس كوپ. دەگەنمەن تاريحتى بۇرمالاۋعا بولمايدى. سودان كەيىن بۇل تۋ دەموكراتيالىق رەسەي بايراعىنا اينالدى. بىراق، قاي زاماننان بەرى بۇل پەريفەريالىق سيمۆول عانا ەدى. اق-كوك-قىزىل جولاقتى بەلگى سابەت اۋىلدارىن اياۋسىزدىقپەن قىرىپ-جويعان، وكوپتاردا جاتقان سابەت اسكەرلەرىن جاۋ قولىنا ۇستاپ بەرگەن ۆلاسوۆ ارمياسىنىڭ سيمۆولى بولعانى شىندىق.  ۆلاسوۆتىڭ گيتلەردىڭ جاقتاستارىنىڭ ءبىرى بولعاندىعى دا راس. ەندى سول تۋ كرەملدىڭ توبەسىنە شىعارىلدى.  سوندا شىن مانىندە جەڭگەن كىم؟ ء بىر كەزدەگى بىرلىكتىڭ بەلگىسى بولعان سيمۆولدار بۇگىندە ۇلتتار، مەملەكەتتەر اراسىن الشاقتاتۋدىڭ سيمۆولى بولىپ كەتتى. وعان كۋا قىرىم، دونباسس پەن لۋگانسكتەگى جانجالدار. ءبىر تەكتەس ۇلتتار ىدىراپ جاتىر. كىمنىڭ ارقاسى؟ قاي تۋىدىڭ استىندا؟ رەسەي تۋىنداعى ءۇش ءتۇس، گەورگي لەنتاسى سەكىلدى بۇرىنعى يمپەريا بەلگىلەرى بۇگىنگى بيلىكتىڭ، ءتوتاليتاريزمنىڭ، اگرەسسيانىڭ، بيلىكتەگىلەردىڭ استام ساياساتىنىڭ كورىنىسىنە اينالدى. تۇپتەپ كەلگەندە جەڭىستىڭ سيمۆولى – رەيحستاگقا تىگىلگەن سوۆەتتەر وداعىنىڭ قىزىل تۋى بولۋى كەرەك ەدى عوي. نەگە قازىرگى رەسەيدىڭ، كەشەگى ۆلاسوۆ اسكەرىنىڭ تۋى بۇگىنگى جەڭىستىڭ سيمۆولى بولىپ كەتتى؟ جالپى ۆلاسوۆشىلاردىڭ مۇراگەرى بولۋعا كىمنىڭ ىنتا-شىنتاسى اۋىپ تۇر دەيسىز؟! مەن ۆلاسوۆشىنىڭ مۇراگەرى بولعىم كەلمەيدى، بولمايمىن دا!»،-دەپ تۇيىندەيدى رەسەيلىك جۋرناليست الەكساندر نەۆزوروۆ "رەسەيدىڭ ەدس-قا ەش قاتىسى جوق" اتتى ماقالاسىن.

اۋدارعان نۇرزات توعجان

Abai.kz