وتكەن جولى ءبىر ءدىن قىزمەتكەرىنىڭ: «مۇحاممەد (ﷺ) رومانتيك بولماعان دەيتىندەر – قاتەلەسەدى»، – دەگەن ءسوزى ءبىزدى ءبىراز ويلاندىرىپ قويدى. وسىدان كەيىن از-كەم ىزدەنىپ كورىپ ەدىك...

راسىندا، اللا ەلشىسىنىڭ قۇداي قوسقان جارىنىڭ اراسىنداعى ماحاببات، رومانتيكا، نازىك سەزىم، شىنايى سەنىم، سۇيىسپەنشىلىك، ىستىققا بىرگە كۇيۋ، سۋىققا بىرگە توڭۋ... تاعىسىن تاعىلار ادامزات بالاسى ءۇشىن ولمەس ونەگە، ماڭگىلىك عيبرات.

شىركىن، ماحابباتتى جىرلايتىندار مۇحاممەدتىڭ (ﷺ) رومانتيكالىق ءومىرىن، شاتتىققا تولى شاڭىراعىن، جانۇياسىنداعى جىلۋلىق پەن جۇمساقتىقتى كۇللى الەمگە پاش ەتسە دەگەن وي تۇيەدى ەكەنسىڭ...

پايعامبارىمىزدىڭ (ﷺ) بۇكىل ءومىرىنىڭ، ءاربىر ساليقالى ءسوزى مەن ىزگى امالىنىڭ اراسىنىن تەك ەر مەن ايەلدىڭ سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىراتىن وقيعالاردى بولەك ءسوز ەتەر بولساق، الاتىن ساباق، تۇيەتىن وي كوپ. سونىمەن...

ءبىرىنشى ساباق. ايەلدى ەركەلەتۋ، وعان ەركەلەۋ ءادىسى... اللا ەلشىسى (ﷺ) ايشا انامىزدى «ايش» نەمەسە «حۋمەيرا» دەپ اتاعان ەكەن. ايش دەگەنى – «ومىرشەڭ» دەگەنى. ال «حۋمەيرا» دەگەنى – قىزىل ءوڭدى دەگەنى. ءجۇزى قىزعىلت بولعاندىقتان، وسىلاي ەركەلەتىپتى.

ەركەلەتۋ – نازىك جاننىڭ «وسال» تۇسى... ەركەلەتۋ – بوساڭسىتىپ جىبەرۋ ەمەس. كەرىسىنشە، سەزىمىن وياتىپ، سۇيىسپەنشىلىگىن كۇشەيتۋ. پايعامبارىمىز (ﷺ) جارىن ەركەلەتەتىن ءارى وعان ەركەلەيتىن.

بولاشاق قالىڭدىققا ۇيلەنۋ الدىندا وعان نەشە ءتۇرلى ء«تاتتى» سوزدەر ايتىپ، سەزىمدەرىمىزدى بىلدىرەتىنىمىز وتىرىك ەمەس. ال وتاۋ قۇرعاننان كەيىن «جانىم»، «اسىل جارىم»، «سۇيىكتىم»، «سۇيكىمدىم» دەگەن «تەگىن» سوزدەرگە ساراڭ بوپ قالاتىنىمىز تۇسىنىكسىز... نەگە؟ ويتكەنى، سەزىمدى وشىرەتىن دە وسىرەتىن دە ءوزىمىز ەكەن...

كەيدە ءبىر اۋىز جىلى ءسوزدىڭ ءوزى شاڭىراقتىڭ شىرايىن كىرگىزىپ، وتباسىنىڭ بەرەكەسىن ارتتىراتىنى اقيقات. كەرىسىنشە، ءبىر اۋىز ءسوز جۇرەكتەردى سۋىتادى.        

ەكىنشى ساباق. جارىڭدى جاقسى كورەتىنىڭدى جاريا ايتۋ. ساحابا امر يبن ءال-اس اللا ەلشىسىنەن (ﷺ): «ەڭ جاقسى كورەتىن ادامىڭىز كىم؟» – دەپ سۇراعاندا: «ايشا»، – دەپ جاۋاپ بەرىپتى.

ايەلىمىزدى جاقسى كورەتىنىمىزدى وزگەگە ايتۋ بىلاي تۇرسىن، كەيدە وزىنە ايتۋعا «قىسىلىپ»، ءسوز «شىعىنداۋدا» ساراڭدىعىمىز جىبەرمەي قالاتىنىن نەسىنە جاسىرايىق؟!

بىردە ايشا انامىز پايعامبارىمىزدان (ﷺ): «ۋا، اللانىڭ ەلشىسى! مەنى قانشالىقتى جاقسى كورەسىز؟» – دەپ سۇرايدى. سوندا ول (ﷺ): «مىقتى ءتۇيىن مەن جۋان ءجىپ سەكىلدى»، – دەگەن جاۋاپ قايىرادى. 

– ۋا، اللانىڭ ەلشىسى! ءسىزدىڭ ءتۇيىنىڭىزدىڭ جاعدايى قانداي دەڭگەيدە؟

– ول ءوز ورنىندا.

وسىدان كەيىن ولار ءبىر-ءبىرىنىڭ سۇلۋلىعىن سيپاتتايتىن ولەڭ-جىرلار ايتاتىن. اۋىزدارى بەرىك بولسا دا ءبىر-ءبىرىن ءسۇيىپ، جۇرەكتەگى شىنايى سەزىمدەرىن بىلدىرەتىن.

پايعامبارىمىز (ﷺ) ءبىر كۇنى ايشاعا ۋممۋ زارر تۋرالى حيكايانى بايانداپ، ءسوزىنىڭ سوڭىن: «ۋممۋ زارر ءابۋ زارر ءۇشىن قانداي بولسا، سول سەكىلدى سەن دە ماعان سوندايسىڭ»، – دەپ اياقتايدى. كۇيەۋىنىڭ بۇل سوزىنە وراي ءوزىنىڭ دە تەرەڭ ماحابباتىن بىلدىرگەن ول: «سەن مەن ءۇشىن ءابۋ زارر ۋممۋ زاررعا قىمبات بولعاننان دا قىمباتسىڭ»، – دەيدى. بۇل – ء«سىز مەنى جاقسى كورگەننەن دە قاتتى جاقسى كورەمىن» دەگەنى.

ءۇشىنشى ساباق. جارىڭنىڭ جاقسى كورەتىنىن جاقسى كورۋ نەمەسە ونىڭ قالاۋىن تەرەڭ سەزىنۋ... ايشا انامىز پايعامبارىمىزدىڭ (ﷺ) نەنى جاقسى كورەتىنىن، نەنى قالايتىنىن، قانداي تاماقتى ۇناتاتىنىن تەرەڭ ءتۇسىندى.

سول سەكىلدى، اللا ەلشىسى (ﷺ) دە جارىنىڭ نەنى ۇناتاتىنىن جاقسى ءبىلدى. ايشا انامىز بىلاي دەيدى: «ىدىستان سۋ ءىشىپ، ونى پايعامبارعا ۇسىندىم. ول دا مەن ىشكەن جەرگە ەرنىن تيگىزىپ، سۋ ءىشتى. سۇيەك كەمىرگەن سوڭ وعان بەردىم. ول مەنىڭ اۋزىم تيگەن جەردەن ءمۇجىدى».

قانداي ىستىق سەزىم، كۇشتى ماحاببات، رومانتيكا دەسەڭشى؟!

ايشا انامىز ورامالىن حوش يىستەندىرىپ، ورامالدان شىققان جاعىمدى يىسپەن  پايعامبار (ﷺ) الدىنا باراتىن... ايەل قاۋىمىنىڭ ءوزىنىڭ ءون بويىنداعى سۇلۋلىقتى، ادەمىلىكتى وزگەگە ەمەس، ءوز كۇيەۋىنە كورسەتە ءبىلۋ، سەزدىرە ءبىلۋ دەگەنى وسى بولسا كەرەك...

ولار ءبىر-ءبىرىن، ءتىپتى ىممەن، يشاراسىنان-اق تۇسىنەتىن. اللا ەلشىسى (ﷺ) اقتىق ساپار الدىندا جاتقاندا ءتىس تازالاعىشىن (ميسۋاك) ىزدەيدى. ايشا انامىز ونىڭ (ﷺ) سول زاتتى سۇراپ تۇرعانىن كوزىنەن، كوزقاراسىنان-اق سەزىپ قويادى. اۋەلى ميسۋاكتى اۋزىنا سالىپ، ءوزى جۇمسارتىپ بەرەدى. سودان كەيىن پايعامبارىمىز (ﷺ) ەرەكشە ىقىلاسپەن، بۇرىنعىدان وزگەشە كەيىپپەن ءتىسىن تازالاعان ەكەن.    

ءتورتىنشى ساباق. وتباسىڭا ۋاقىت ءبولۋ، ايەلدىڭ كوڭىلىن اۋلاۋ... اللا ەلشىسى (ﷺ) ساپارعا شىققاندا جارلارىن (جەرەبە بويىنشا) وزىمەن بىرگە الىپ جۇرەتىن. ايشا انامىزبەن بىرگە اڭعا شىققاندا ونىمەن ازىلدەسىپ، ءتىپتى جۇگىرۋدەن جارىساتىن.

بىردە راسۋلاللانى (ﷺ) كورشىسى قوناققا شاقىرادى. پايعامبار (ﷺ) ايشانىڭ دا قاتىسۋىن وتىنەدى. كورشىسى بۇعان كەلىسپەگەندىكتەن، راسۋلاللا (ﷺ) دا بارا المايتىنىن ايتادى. ول بىرنەشە رەت شىقارعانىمەن، پايعامبار (ﷺ)  ءبارىبىر باس تارتادى. تەك ايشامەن بىرگە بارۋعا كەلىسىم بەرەدى. اقىرى اللا ەلشىسىنىڭ (ﷺ)  ايتقانىنا كونىپ: «ايشا دا كەلسىن»، – دەگەن ەكەن. ءسويتىپ، ول (ﷺ) اياۋلى جارىن بىرگە ەرتىپ بارادى.

مەرەكە كۇنى ايشا انامىز پايعامباردان (ﷺ) ەفيوپتاردىڭ ويىنىن كورۋگە رۇقسات سۇرايدى. رۇقسات بەرىلەدى. ءسويتىپ، ول مەشىتتىڭ الدىندا وتكەن ويىندى اللا ەلشىسىنىڭ (ﷺ) ارتىندا تۇرىپ، تاماشالايدى. راسۋلاللا جۇبايىنا كەدەرگى كەلتىرمەس ءۇشىن ءبىر يىعىن ءتۇسىرىپ تۇرادى. «مەن يەگىمدى ونىڭ يىعىنا قويىپ، بەتىمدى جاعىنا جاقىنداتتىم»، – دەيدى ايشا انامىز.

اللا ەلشىسىنىڭ (ﷺ) اياعى تالىپ، شارشاسا كەرەك: «ۋا، ايشا، كورىپ بولدىڭ با؟» – دەپ سۇراعاندا: «جوق»، – دەپ جاۋاپ بەرەدى. بۇل جاۋابىن انامىز بىلاي تۇسىندىرگەن ەكەن: «ولاردى كورگىم كەلگەندىكتەن ەمەس، وزگە ايەلدەردىڭ مەنىڭ جاس ەكەنىمە قاراماستان، راسۋلاللانىڭ (ﷺ) ماعان قالاي قارىم-قاتىناس جاسايتىنىن كورگەندەرىن قالادىم...».

بۇدان اسقان قانداي ماحاببات بولۋى مۇمكىن؟   

مۇحاممەد (ﷺ) ءۇي شارۋالارىنا دا كومەكتەسەتىن. ءۇيدى سىپىرىپ، كيىمىن ءوزى جاماپ، قوي ساۋاتىن.

بەسىنشى ساباق. ايەلدىڭ قاتە-كەمشىلىكتەرىن كوركەم تۇردە تۇزەۋ...  بىردە ايشا انامىز پايعامباردى (ﷺ) قىزعانىپ، ونىڭ باسقا ايەلى بەرىپ جىبەرگەن تاماق سالىنعان ىدىستى سىندىرىپ قويادى. بۇعان كۋا بولعاندار مۇسىلمانداردىڭ اناسىنان مۇنداي قىلىقتى كۇتپەگەن ەدى.

سول مەزەتتە راسۋلاللا (ﷺ) جانىنداعىلارعا بار بولعانى: «مۇسىلمانداردىڭ اناسىن قىزعانىش بيلەپ الدى»، – دەپ وقيعانى جىلى جاۋىپ، ماسەلەنى كوركەم تۇردە جاقسىلىققا قاراي اۋىستىرىپ قويدى. ءوزىن ۇستاي الدى ءارى ايەلىن ۇستامدىلىققا تاربيەلەي ءبىلدى. كەكشىلدىك ەمەس، كەڭشىلىك جاسادى. جاماندىقتى جاقسىلىققا اۋىستىرۋ دەگەننىڭ حيكمەتى وسىندا جاتسا كەرەك.

التىنشى ساباق. ماحاببات – تەك ءتاتتى سەزىم عانا ەمەس... ءومىر تەك قۋانىش پەن ماحابباتتان تۇرمايدى. كەيدە قيىندىققا ءتوزىپ، بارعا قاناعات ەتىپ، سابىر ساقتايتىن كەزەڭدەر دە كەزدەسەدى. راسۋلاللا (ﷺ) ۇيىندە اپتا بىلاي تۇرسىن، ءتىپتى ايلار بويى وشاعىندا قازان اسىلمايتىن. ايشا انامىز ءبىر سوزىندە: «ايلار بويى وشاققا وت جاقپاعان كەزدەرىمىز بولدى»، – دەگەن. ونىڭ (ﷺ) وتباسىندا سول كەزەڭدەردە سۋ مەن قۇرمادان باسقا تىسكە باسار ەشتەڭە بولماعان ەكەن. الايدا ايشا انامىز وسىناۋ تارشىلىق ۋاقىتتا پايعامبارعا (ﷺ) شاعىم ايتپاعان، اشتىقتان قينالعانى تۋرالى جۇرتقا ءتىس جارماعان. اشارشىلىق پەن كەدەيشىلىككە سابىر ساقتاعان. بارلىق ءىس اللانىڭ قالاۋىنا تاۋەلدى بولسا دا ولار قۋانىشتى دا، قايعىنى دا بىرگە بولىسە ءبىلدى.

جەتىنشى ساباق. ەرلى-زايىپتىلار ءبىر-بىرىنە – كيىم. اللا تاعالا قۇراندا «باقارا» سۇرەسىنىڭ 187-اياتىندا: «(...ويتكەنى، ءبىر-ءبىرىڭدى قورعاۋدا) ولار سەندەرگە كيىم، سەندەر دە ولارعا كيىم (ىسپەتتى) سىڭدەر...» دەپ باياندايدى.

پەندەلىك، ياعني شەكتەۋلى كوزقاراسپەن پايىمداساق، ادامدى سۋىقتا توڭدىرمايتىن، ىستىقتا كۇيدىرمەيتىن – كيىم. اۋرەتتى جەردى جاباتىن دا، سىرتقى سوققىدان قورعايتىن دا – كيىم. بارىنەن بۇرىن ادامعا، ونىڭ دەنەسىنە ەڭ جاقىن زات – كيىم. اللانىڭ ەرلى-زايىپتىلاردىڭ جاعدايىن تۇسىندىرۋدە «كيىم» ءسوزىن پايدالانۋىنىڭ بۇدان باسقا حيكمەتى كوپ-اق... كيىم سەكىلدى ەر مەن ايەل – ءبىر-بىرىنە قورعانىش، سۇيەنىش، ءبىر-ءبىرىنىڭ ار-ۇياتىنىڭ ابىرويى، ومىرلىك جولداس، ت.ب.

بۇل – پايعامبارىمىزدىڭ (ﷺ) رومانتيكالىق ومىرىنەن ءبىر ۇزىك سىر...

اعابەك قوناربايۇلى، قمدب ءباسپاسوز ءبولىمىنىڭ باسشىسى  

Abai.kz