قۇنانبايدى كىمدەر سوتتاعىسى كەلەدى؟
تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 25 جىلىندا ءبىز كوپ وزگەردىك. شۇكىر، ەلىمىز بەن ەلدىگىمىز جاڭعىردى. جاڭا الەمگە جاڭا قازاقستان بولىپ ەندىك. شەكارالار اشىلدى، تەرەزەمىز تەڭەستى. كوپ مەملەكەتپەن ىنتىماقتاستىق. جاستارىمىز تالاپتاندى. ۇلكەندەرىمىز بۇرىنعىدان دا يماندى، ءتاۋباشىل بولا باستاعانداي.
سونىمەن بىرگە ... قۇدايدان جاسىرا المايتىن قيىندىقتارىمىز دا بار. كەيدە تىم اسىرەشىلمىز. وزگەنىڭ قاڭسىعى - بىزگە تاڭسىق. شەت جۇرتتان نەنى ۇيرەنىپ، نەدەن جيرەنەتىندى بىلمەيتىندەيمىز. جاستاردىڭ دا بەتىمەن كەتكەنى از ەمەس. اعا تولقىننىڭ كەيبىر وكىلى اقساقال جاسىنا جەتسە دە، ەلدىكتىڭ ءسوزىن ايتپاي، اداساتىندى شىعاردى.
تاعى دا قايتالايمىز: ءبىز كوپكە توپىراق شاشپايمىز. بىراق كورگەن شىندىقتان قاشپايمىز.
وسىدان ءتورت جىل بۇرىن ينتەرنەت ءيىرىمىن قاراپ وتىرىپ، «bozbala.com» سايتىنا ۇشىراسقانىم بار (05.12.2012). مۇندا م.اۋەس نىسپىلى ءبىر ازاماتتىڭ قازاق قونىستاناعان بۇگىنگى قىتاي ايماعىنان شىققان قالامگەر ورازحان احمەتتەن العان سۇحباتى جاريالانىپتى (باستاپقىدا «شۇعىلا» جۋرنالىنا شىقسا كەرەك). قوش، اڭگىمە ادەبيەت تۋرالى.
ءبىز ءجىتى تانىمايتىن (بىراق ءوزى بار قازاققا تانىمالدىعىنا شاك كەلتىرمەيدى) ورەكەڭ ءبىراز نارسەنىڭ باسىن قايىرىپ كەلىپ بىلاي دەيدى: «ادەبيەتشىلەر باس قوسقان ورتادا ادەبيەت جونىندە ءوز پىكىرىڭدى، وزگەشە پىكىرىڭدى ايتساڭ، وزگەلەر رەنجىپ شىعا كەلەدى. ءاي، ەندى ادەبي باس قوسۋدا نەنى ايتامىز؟! ءبىر-ءبىرىمىزدى بەت كەلە ءورىنسىز قولپاشتاپ، اينالا بەرە جامانداپ قايتامىز با؟ ءبىز بۇل ادەبيەت سىندى داۋ-دامايلى جولعا نەگە تۇستىك؟ سىنعا شىدايمىز، اۋىردى كوتەرەمىز دەپ تۇستىك. ءبىزدى ىلعي ماقتاي بەرۋگە ەشىكىم دە مىندەتتى ەمەس. سىنعا شىداماساڭ جازباي-اق قوي...».
بىلاي قاراعاندا، وسى سوزدەر قيسىندى-اق سياقتى. دەي تۇرعانىمەن و.احمەت ارعى ويىن بىلاي دەپ تە جەتكىزىپ ۇلگەرەدى: «سىپىرا ماقتاۋ، سىپىرا داتتاۋ - جاقسىلىق ەمەس. ءبىر ەسەپتەن ماقتاۋعا دا، داتتاۋعا دا قارسى ەمەسپىن. تەك جۇيەسىن تاپ». وسى تۇرعىدان بايىپتاساق، ادەبيەتتە 40 جىل مەحنات كورگەن ورەكەڭ ءبىر جۇيەسىن (قۇپياسىن) تاپقانداي ما، قالاي؟..
سۇحباتتى ءارى قاراي وقيمىز. ول جۇيە نە ەكەنىن بىلە تۇسكىمىز كەلەدى. اۆتور تىزگىندى جىبەرەدى:
«قازىر ءبىزدىڭ روماندارىمىزدا «تاريحي شىندىق قالاي بەينەلەندى؟» دەگەن كىلتەڭ ماسەلە ءسوز بولىپ ءجۇر. «كەيبىر تاريحي دەپ اتالعان روماندار بەلگىلى تاريحي تۇلعانىڭ اتىن الىپ، وقيعاسىن ويدان قۇرادى. سوندىقتان، مۇنداي شىعارمانى «تاريحي شىعارما» دەپ اتاۋعا بولمايدى» دەگەن پىكىرلەر دە بولدى. ەندى بىرەۋلەر «ادەبي شىعارمادا جاسامپازدىق ەركىندىك بار. سوندىقتان، وقيعانى ويدان قۇراسا، بىرەۋدىڭ باسىنان وتكەندى بىرەۋگە جاماسا بولا بەرەدى» دەپ وكىرەشتەدى. اۋەلى، ولار وسى پىكىرلەرىنىڭ دۇرىستىعىن دالەلدەۋ ءۇشىن وزگە ەمەس، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ءوزىن كۋالىككە تارتادى. ءدىلدانىڭ، ايگەرىمنىڭ وبرازىن بۇرمالاعاندىعىن، ابايدىڭ باسىنان وتپەگەن وقيعالاردى ابايعا تەلىگەنىن «جاسامپازدىق قاجەتىنەن تۋدى» دەيدى. سونىمەن، مۇحتاردى الدىعا سالىپ الىپ، تاريحي وقيعانى قالاي بولسا سولاي بۇرمالاۋعا جول اشپاق بولادى. ءيا، «اباي جولىندا» ءبىرتالاي كەيىپكەرلەر، ونىڭ ىشىندە ءدىلدا مەن ايگەرىم تۇر عوي، ابايدىڭ ەڭ سۇيىكتى شاكىرتى شاكارىم قۇدايبەردىۇلىنىڭ دا وبرازى بۇرمالاندى. ال، وسىنى مۇحتار ءوز ەركىمەن جازدى ما؟ «اباي جولى» قانداي داۋىردە دۇنيەگە كەلدى؟ شاكارىمدى ول كەزدە كىم دەۋشى ەدى؟ مىنە، وسىنداي قيىن جاعدايدا ۇلى جازۋشى ەرىكسىزدەن كەيبىر تاريحي وقيعالار مەن تاريحي تۇلعالاردى بۇرمالادى. اۋەلدە مۇحتاردىڭ مۇنداي بۇرمالاۋعا كونبەگەنى بەلگىلى. بىراق، ساياسي، رۋحاني قىسىممەن بۇرمالاۋشىلىققا ەرىكسىز باردى. ءدىلدا مەن ايگەرىم وبرازى جونىندە، اسىرەسە، عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ قاتتى قادالىپ العانىن، اقىرى جازۋشىعا ءوز پىكىرىن وتكىزگەنىن مۇحتار مەن عابيتتىڭ زامانداستارى كوپ جازدى. مۇحتاردىڭ «تاريحقا قيانات ەتە المايمىن» دەپ كوپ قاسارىسقانىن ۇزاق جاساعان عۇلاما جازۋشىنىڭ ءبىرى ءالجاپپار ابىشەۆ تە دالەلدەيدى...».
توقتاڭىز! سوندا الىستاعى قانداس قالامگەرىمىزدىڭ ماقساتى نە؟ ادەبيەتكە، ادەبيەت تاريحىنا رەۆيزيا جاساۋ ما؟ زاماننىڭ قيىندىعىنا قاراماي، كوركەم ادەبيەت مۇمكىندىگى اياسىندا تاريحي شىندىقتى جەتكىزگەن مۇحتار اۋەزوۆتى تەزگە سالۋ ما؟ جازۋشىنىڭ ەرىكسىزدىگىن ايتا وتىرىپ، نەنى ماقسات تۇتتى؟ باسقا-باسقا، ءدال وسى ماسەلە (كوركەم شىعارما تاريحي دەرەكتى سول كۇيىندە جەتكىزۋگە مىندەتتى ەمەس ەكەنى تۋرالى) كەڭەس زامانىندا سان رەت جازىلىپ، تالدانعان جوق پا؟ قازىردىڭ وزىندە قىپ-قىزىل بولىپ وتىرعان قىتاي، ونىڭ ادەبيەتتانۋى مۇنى بىلمەۋى مۇمكىن بە؟
الىستان ادەبيەتىمىزدى وزىنشە تالداعان ورەكەڭە مىنانداي سۇراق قويالىق: ەگەر م.اۋەزوۆ اتالعان رومانىندا كەيىپكەرلەرىنىڭ ءبارىنىڭ اتىن باسقاشا قويسا، وقيعا رەتىن دە مۇلدە باسقاشا قۇرسا، «تاريحي دەرەك» ىزدەپ، كىنا ارتار ما ەدىڭىز؟
بۇدان دا قاراپايىم مىسال الايىق: ءسىزدىڭ 4-5 پەرزەنتىڭىز، ءبىراز كورشىڭىز بار دەلىك. كورشىنى بىلاي قويالىق، وزىڭىزدەن جارالعان بالا-شاعاڭىزدىڭ ءسىز تۋرالى ءبارىنىڭ ويى (مىسالى، ناقتى ءبىر وقيعا كەزىندەگى ءىس-ارەكەتىڭىز تۋرالى) ءبىر جەردەن شىعا ما؟ جوق، تۇڭعىشىڭىز «ونى كورگەن جوقپىن» دەۋى مۇمكىن، كەنجەڭىز «اكەم سول جەرگە بەكەر باردى» دەپ قىڭىر مىنەز تانىتۋى دا عاجاپ ەمەس... جازۋشى – ەڭ ءبىرىنشى سۋرەتكەر، سوندىقتان سەزىمىن، تۇيسىگىن، تانىمىن بوياۋمەن جەتكىزەدى. مىسالى، م.اۋەزوۆ، بىرەۋلەر ويلاعانداي، «جاعىمسىز ەتىپ» سۋرەتتەگەن قۇنانباي بەينەسى – تۇسىنە قاراعاندا، ءتىپتى دە جاعىمسىز ەمەس. اسقاق، كەرەمەت، كەسەك! (بۇل تۋرالى ءسىزدىڭ ويىڭىزعا سوڭىنان تاعى توقتالامىز).
جالپى ورازحان احمەتتىڭ شىعارماشىل تۇلعا جونىندەگى ويى وتە قىزىق. بىزدىڭشە، ول كىسى جاسىنا قاراماي سەنساتسياعا بەيىمدەۋ سەكىلدى. شىندىقتى شىجعىرىپ ايتۋ - بۇل اعامىزدىڭ ويىنشا، ادەبيەتتانۋشىنىڭ مىندەتى.
ماسەلەن، «اقىن م.ماقاتاەۆ تۋرالى نە دەيدى؟» دەيسىز عوي. «مۇقاعالي جونىندە جازىلعان تالاي ەسسەنى كوردىم. سوندا، اۋەلى ول كىسىگە الدەكىمدەر زورلاپ، ياكي الداپ اراق بەرىپ ءجۇردى دەگەنگە جۋىق ءسوز ايتىلادى. جاعامدى ۇستادىم. اراق ءىشۋ دەگەن ءبىر ادامنىڭ ادەبي تابىسىن جوققا شىعارار قۇبىلىس ەمەس قوي! مۇقاعالي اراق ءىشىپ ءجۇرىپ-اق، سونشاما رۋحاني بايلىق جاراتتى. بالكىم، ىشپەسە مۇنداي بولماس پا ەدى؟! ارينە، بۇل - ونىڭ دارالىعى. ەندى اپارىپ مۇقاعاليدى ساقتانعىش كوپ تاقۋانىڭ قاتارىنا قوسۋ بىزگە نەگە كەرەك بولدى؟ شىندىقتى بۇرمالاماي توتەسىنەن ايتۋدىڭ ءوزى - سول داڭقتى اقىنىمىزدىڭ ءومىر بويى اۋىزىنان تاستاماعان دارىپتەمەسى ەمەس پە؟ ەندى مۇقاعاليدىڭ ءوزىن-وزىنە قارسى قويىپ، كوپىرە سويلەۋ ءبىزدى قاي ۇشپاققا شىعارماق؟».
ءسىز بۇدان نە ءتۇسىندىڭىز؟ ءبىز بۇدان «ۇلى اقىندى اراقتان بولەك قاراۋ مۇمكىن ەمەس» دەگەن شىعارماشىلىعىنا مۇلدەم قاتىسسىز ءبىر «جالاڭاش كەۋدەلى باتىر» ويدى ۇقتىق. سونىمەن بىرگە ورەكەڭنىڭ اقپاراتى شىندىققا ساكەس كەلمەيتىنىن دە شامالادىق. كوبىمىز ءباسپاسوزدى قارايمىز. ءبىرلى-جارىم اۋىزشا ەستەلىكتەر بولماسا، قازاقستاندا جاريالانعان مۇقاعالي تۋرالى ادەبي ەسسەلەر ايدالاعا لاقپاي، تازا شىعارماشىلىعىن ايتادى. سوندا و.احمەت «اراق اڭگىمەسىن» نە ءۇشىن قوزعاعان؟
ءبىز مۇندا بار قازاقتىڭ باسىن قوسا الماي «ەل بىرلىگى، رۋح بىرلىگى، ۇلت بىرلىگى!» دەپ شاپقىلاپ جۇرسەك، وسىعان اقساقال رەتىندە ءۇن قاتۋعا ءتيىس ورازحان احمەت، سىپايىلاپ جۇيەلەسەك، «قارتايعاندا جورعا شىقتى». بىراق بۇل جورعالىعى ءوزىن جازىمداپ الماسىن دەپ تىلەلىك...
تاياۋدا (11.11.2016) الماتىدان شىعاتىن «قالا مەن دالا» گازەتى ورەكەڭنىڭ «قۇنانباي – قازاق حالقى الدىندا قىلمىسكەر!..» دەگەن ءبىر قيسىق-قىڭىر ويىن بۇرق ەتكىزدى. سەنساتسيا! «يت ادامدى قاپقان جوق، ادام ءيتتى قاۋىپ الدى!..».
اينالايىندار-اۋ، جاسى سەكسەندەگى (1938 جىلى تۋىپتى، قازەكەم ءار 33 جاسقا 1 جىل قوسسا، سول شىعادى دا...) شىعىس تۇركىستاندىق اقساقالعا نە كورىندى؟ ونى نە تۇلەن ءتۇرتتى؟..
«ەگەر ورناتقان تارازىمىز شىن تارازى بولسا،- دەيدى تۇيىندەمەسىن وداعاي ويلى ورەكەڭ، - ءسوز جوق، ۇلتتىق مۇددە جولىندا باسىن بايگەگە تىككەن حان كەنە ورىس وتارشىلدارىنىڭ قاندى شوقپارى قۇنانبايدى باسىپ تۇسەدى... شىن مانىندە، قۇنانباي – ءبىر اباي ەمەس، مىڭ ابايدىڭ اكەسى بولسا دا، قازاق حالىق الدىندا قىلمىسكەر».
ءبىز ەندى جازبامىزدى ناقتى قاراتپا سوزگە بۇرامىز.
ورازحان اعا، مۇنى ايتىپ وتىرعان ناق ءوزىڭىز بە؟ الدە حاتقا تۇسىرگەن نۇرسەرىك تىلەۋقابىلۇلىنىڭ «قوسپاسى» ما؟ ءسىرا، گازەتكە جولداعان ادام نيەتى قيسىق بولسا دا، بىردەڭە قوسپاۋى ءتيىس...
ءسىز وسى ويىڭىزدى نە بوزانىڭ بۋىمەن ايتتىڭىز، نە ادامزات دامۋى تۋرالى ءبىلىمىڭىزدىڭ كەمدىگىمەن ايتتىڭىز. ونى دالەلدەۋ تۇك تە قيىن ەمەس.
بىرىنشىدەن، قازاقتىڭ بىردە-ءبىر جازبا تاريحىندا «قۇنانباي كەنەسارىعا قارسى شاپتى نەمەسە حان كەنە مەن قۇنەكەڭ اراسىندا سوعىس بولدى» دەگەن دەرەك جوق (بىرەۋلەر ونى اۋىزشا تاراتسا، ار-ۇياتى - وزدەرىنە).
ەكىنشىدەن، ءسىز قۇنانبايدىڭ «قىلمىسىن» رەسەيدىڭ پاتشا ۇكىمەتىنەن اتاق-شەن العانىمەن، اعا سۇلتان بولعانىمەن تۇسىندىرسەڭىز، ۇلتىڭىزدىڭ بار جاقسىسىن «قىلمىسكەر» ەتىپ شىعاراسىز (وندا عىلىمنىڭ باسىندا تۇرعان شوقاننىڭ اكەسى دە، ءوزى دە، ءتىپتى الاشتىڭ كوشباسشىسى ءاليحان دا – «قىلمىسكەر». قازاققا ەۋروپالىق ءبىلىم اكەلگەن جاڭگىر حان دا، ىبىراي دا – «قىلمىسكەر». پاتشا ۇكىمەتىنىڭ وتارشىلدىق ساياساتىن جالعاستىرعان كەڭەس وكىمەتىنە قىزمەت ەتكەن بار قايراتكەر – «قىلمىسكەر»...).
ۇشىنشىدەن، ءسىز وسى كوزقاراسىڭىزبەن وزىڭىزشە كەنەسارىنىڭ تاريحي باعاسىن بەرگەندەي بولاسىز. سوندا حان كەنە مەن ناۋرىزباي ءولتىرىلىپ، سىزدىق تورە بۇعاققا الىنعاننان كەيىن تىگەرگە قالعان تۇياعى ءوز تۇسىنداعى وكىمەتكە (پاتشا، سوۆەت) قىزمەت ەتسە، ولار دا «قىلمىسكەر» بولعانى ما؟
ءسىزدىڭ پىكىرىڭىز وتكىنشى جاۋىنداي. بىلاي قاراعاندا – «نامىستان» جارالعانداي. ويلانا قاراعاندا، تۇككە دە تۇرمايدى. تۇنىپ تۇرعان الوگيزم (قيسىنعا كەلمەيتىن قويىرتپاق).
مۇنى ادامزات بىلىمىمەن بايلانىستا تۇسىندىرسەك، ءسىزدىڭ قابىلداۋىڭىزعا اۋىر بولۋى مۇمكىن. ينتەرنەتتەن وقىپ وتىرعان ومىربايانىڭىزعا قاتىستىرىپ ايتايىق.
ءسىز ءبىرسىپىرا كوركەم شىعارما جازعان جازۋشى كورىنەسىز. سونىڭ سۇبەلىلەرىنە ءۇش مارتە قىتايدىڭ مەملەكەت سىيلىعىن الىپسىز (تۇسىنىكتەمە: قحر مەمسىيلىعى بىزدىكىندەي دەڭگەيدە ەمەس، ونى جالپى «مەملەكەت ماراپاتى» دەسەك تە بولادى). ەندى سۇراق قويامىز: ءسىز نەگە ول سىيلىقتى وسپان مەن زۇقاداي باھادۇرلەردى ولتىرگەن، ۇساق ۇلتتاردى ءبىر-بىرىنە ايداپ قىرعان وكىمەتتىڭ جالعاسى سىندى مەملەكەتتەن الدىڭىز؟ نەگە «اتالارىمنىڭ باسىن العان مەملەكەتتەن سىيلىق المايمىن» دەپ باس تارتپادىڭىز؟..
ارينە، بۇلاي جاساۋعا دا بولۋشى ەدى. ءسىزدىڭ ۇستانىمىڭىز تۇرعىسىنان قاراعاندا. جوق، ءسىز ونى الدىڭىز جانە بۇعان ءمازسىز!
ءبىز، ارينە، بۇل سۇراقتى «قىرسىعىپ» قويىپ وتىرمىز. ادامزات تانىمى تۇرىعىسىنان قاراساق، ءسىزدىڭ قىتاي وكىمەتىنەن سىيلىق العانىڭىزدىڭ ەشقانداي سوكەتتىگى جوق. وسپان، زۇقا زامانى – ءبىر باسقا، ءسىزدىڭ زامانىڭىز – ءبىر باسقا. ءسىز سول سىيلىقتى الا وتىرىپ، قحر-دىڭ مىنبەرلەرىنەن قازاق جايىن كوتەرۋىڭىز بەك مۇمكىن. ويتكەنى، سىزگە جول اشىلادى. رەسمي وكىمەتكە ءسوزىڭىز ءوتىمدى بولادى.
قۇنانباي باسىنداعى جاعدايدى وسىلاي بايىپتاۋعا بولماي ما؟ قىم-قۋىت زاماندا ونىڭ «اعا سۇلتاندىعى» بيلىك جۇرگىزگەن ايماعىنداعى قازاققا زيان بولدى ما، پايدا بولدى ما؟ قازاقستاندى مەكەندەگەن ءۇش ءجۇزدىڭ بالاسى اتا-تەگىنە قاراماي قۇنانبايدى ءالى كۇنگە ۇلگى تۇتادى. بالاسىنا ايتتى دەلىنەتىن «سەن العاش ابايداي بالا تۋعىزىپ كور» ءسوزىن اڭىز قىلىسادى. ونىڭ ارعى جاعىندا، تايعا باسىلعان تاڭباداي، ەرشاتقا جازىلعان حاتتاي پولياك قايراتكەرى، قالامگەرى ا.يانۋشكەۆيچتىڭ بەرگەن باعاسى تۇر (ەشكىم وعان «وسىنى جاز» دەپ بۇيىرماعانىن تۇسىنەرسىز). مۇنىڭ بەرگى جاعىندا «اباي جولىنداعى» م.اۋەزوۆتىڭ تامىرى تەرەڭ بەينەلەرى، زەرتتەۋلەرىندەگى «قۇنانباي ورىس-تۇرىك سوعىسىندا تۇتقىنعا تۇسكەن وسمانلى ساربازدارىن شەكارا اسىرىپ وتىردى» سىندى ويلارى تۇر (قاجى ساپارىنان كەيىن دۇنيەلىك تىرلىكتەن باز كەشىپ، تازا تاقۋا بولعانى ءوز الدىنا).
كەيدە، وكىنىشكە قاراي، اقتى اق دەپ دالەلدەۋگە تۋرا كەلەدى. مىسالى، «مىڭ ابايدىڭ...» دەگەنىڭىزگە قاراعاندا، ءسىز ءۇشىن ۇلت قۇندىلىعى از (بالكىم، جوق) سەكىلدى. ءبىز ءۇشىن اباي – ۇلتىمىزدىڭ شامشىراعى، ار-ۇياتى. دانا اقىننىڭ اكەسى تۋرالى جازعان «ارعى اتاسى قاجى ەدى / بەيىشتەن تارتقان ءشارباتتى/ جارىقتىقتىڭ ونەرى/ ايتۋعا ءتىلدى تەربەتتى/ ادالدىق، اقىل جاسىنان/ قوزعاپتى، تىنىشتىق بەرمەپتى» سىندى ويىن ءسىز وقىماۋىڭىز مۇمكىن ەمەس. قاتتى ايتساق عافۋ ەتىڭىز، بويىڭىزداعى شايتان سول وقىعاندى تۇسىنۋگە، سىڭىرۋگە مۇرشا بەرمەپتى. وكىنىشتى-اق!..
ەندى تاعى دا جەرگە تۇسەيىك. ءححى عاسىردا وردەن ەمەس، ەتەكتەن تابىلعانىمىزعا اللادان كەشىرىم سۇراي وتىرىپ، تاعى ءبىر پەندەشىلىك تۇسىندىرمە جاساپ كورەيىك. ءسىز قۇنانباي ارۋاعىن قورلايتىن سۇحباتىڭىزدا مۇحتار ماعاۋيننىڭ تەك وزىڭىزگە عانا ايتقان ء«سىزدىڭ اڭگىمەلەرىڭىزگە عاشىق بولدىم» دەگەن ءسوزىن دايەك ەتەسىز. ارينە، مۇقاڭ ءسال باسقاشا جەتكىزگەن شىعار. ويتكەنى مۇنداي باعا، سوزدەر ول كىسىنىڭ لەكسيكونىندا مۇلدەم كەزدەسپەيدى. جارايدى، قويار سۇراعىمىز: ءسىزدىڭ قۇنەكەڭ تۋرالى دوعال، دۇمبىلەز پىكىرىڭىزگە م.ماعاۋين قالاي قارايدى ەكەن؟.. الدە قازاقستانداعى يگى جاقسىلاردىڭ ويىنا تۇكىرىپ-قاقىرعانىڭىز بار ما؟ قۇنانبايدى «قۇنجيتقانىڭىزعا» قاراعاندا، سىزدەن ءبارىن كۇتۋگە بولاتىن سياقتى.
القيسسا، «داۋدىڭ باسى دايرابايدىڭ كوك سيىرى» (ب.مايلين) دەگەندەي، مۇندا ەلباسىمىزدان باستاپ، اعاشتى ات قىپ مىنگەن بالاعا دەيىن «ماڭگىلىك ەل» دەپ ۋلاپ-شۋلاپ جۇرگەنىمىزدە، سىرتتاعى اعايىن ءۇشىن قۇنانبايدى مانسۇقتاۋ نەگە «كوكەيتەستى» بولىپ قالدى؟
بۇعان دەيىن قۇنانباي قاجى تۋرالى كىتاپ جازعان بەيبىت ساپارالى مەن تۇرسىن جۇرتبايدىڭ «ورازحان ويلارىنا» قاتىستى ءتىل قاتپاعانىنا قاراعاندا، ولار بىردەڭەنى بىلەتىن سەكىلدى... ءبارى قۇنانباي زامانىندا قالۋى ءتيىس رۋ-قىرۋدىڭ ىرىڭ-جىرىڭ، قىسىر اڭگىمەسىنەن تۋىندايتىنداي...
تاۋەلسىز قازاقستاندا قۇنانباي تۋرالى كىتاپتار جاريالانىپ، فيلمدەر شىعىپ جاتقانى بىرەۋلەردىڭ ءىشىن «قان جىلاتىپ» وتىر. «جوق-ءا، اتامنىڭ كەگىن قايدا قويام!..» - وسىلاي تەنتەك جيناعان شوقپار شىرىمەي، ءبىراز ءۇيدىڭ تورىنە ىلىنگەندەي.
ءبىز اقساقال جاسىنان اسقانىنا جيىرما جىلعا جۋىقتاعان ورازحان احمەتتىڭ شوقپارلى ۇيلەرگە جاناماي، ەلدىڭ بىرلىگىن، ۇلتتىڭ ۇيىسۋىن ايتاتىن بەرەكەلى ۇيلەرگە كىرۋىن، تورىندە وتىرىپ باتا بەرۋىن قالايمىز.
ەگەر كەزدەيسوق جىن قاعىپ (نەمەسە التسگەيمەر اۋرۋى ءتيىپ), ول كىسى ءوز ۇيىنە شوقپار جيناي باستاسا، اعايىنىنان جانە بالالارىنان ول پالەنى وتقا لاقتىرىپ تاستاۋدى سۇرايمىز.
ايقىن ءشارىپ
Abai.kz