«قۋاتتى ەل بولۋ – باسەكەگە قابىلەتتى بولۋ دەگەن ءسوز. «قازاقستاندا جاسالعان» ءاربىر بۇيىمدا ءتورت قاسيەت – ساپالى، ىڭعايلى، ادەمى جانە ارزان بولۋى كەرەك» دەپ اتاپ كورسەتتى ەلباسى حالىققا ارناعان جولداۋىندا. 

سوندىقتان قازىرگى كەزدە نا­رىقتا قازاقستاندىق ۇلەستى كو­بەيتۋ جولىندا جەر-جەردە جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. راسىندا وتاندىق ءونىمنىڭ كوبەيۋىنەن ۇتارىمىز كوپ. ءبىرىنشى تاۋار وزىمىزدە جاسالعان سوڭ، ارزانعا تۇسەدى. ەكىنشىدەن، جەرگىلىكتى تۇرعىندار ءۇشىن ارنايى جۇمىس ورىندارى اشىلادى. ۇشىنشىدەن، قازاقستاندا جاسالعان تاۋارعا شەتەلدىڭ سۇرانىسى مەن قىزى­عۋشىلىعى ويانادى. ءسويتىپ، وتان­دىق ءونىمنىڭ ەكسپورتى ارتادى. سوندىقتان قازىرگى كەزەڭدە ەلباسى تاپسىرماسىنا وراي وتاندىق ءونىمدى دامىتۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك باعدارلامالار جۇمىس ىستەپ جاتىر. قازاقستاندىق برەندتى قولداۋ ارقىلى ەلىمىز الەمگە تانىلادى. 

ەلباسى وتكەن جىلى يندۋس­تريالىق-يننوۆاتسيالىق ءوندىرىستى ىسكە قوسۋعا ارنالعان تەلەكوپىردى اشۋ بارىسىندا ء«بىزدىڭ باسقا ەلدەردەن وزىندىك ەرەكشەلىگىمىز بولۋى كەرەك. مىسالى، فران­تسيانى الەم جۇرتشىلىعى جۇپار ءيىستى اتىرلەرى مەن ساپالى شارابى ارقىلى تانيدى. جاپوندىقتار كولىك، تۇرمىستىق تەحنيكاسىمەن تانىمال. نيدەرلاندى قىزعال­داعىمەن بەلگىلى. نەگە بىزگە دە وسى جونىندە ويلانباسقا؟ ميلان­دا وتكەن ەكسپو كورمەسىندە ءبىزدىڭ اگرارلار اپورتتى تانىستىردى. قازىر الەم قازاقستان المانىڭ وتانى ەكەنىن ءتۇسىندى. الدىمەن ادامعا يدەيا كەلەدى. ودان كەيىن بارىپ ماتەريال جينالادى. ماتەريال جينالعان سوڭ، ىسكە كىرىسۋ قاجەت. بىزدە تالانتتى جاستار وتە كوپ. ءبىز – ۇلى دالانىڭ ۇرپاعىمىز. ءبىزدىڭ بابالارىمىز وسى ۇلى دالادا ءومىر ءسۇردى. سوندىقتان ءبىز قازاق ەلىن الەمگە جاڭا برەندپەن تانىتۋىمىز قاجەت» دەپ اتاپ كورسەتكەنى بەلگىلى. 

ەلباسى ايتقانداي، الدىمەن ادامعا يدەيا كەلەتىنى راس. داۋرەن ومىربەكۇلى وماروۆ تا UKO-S Star كونسترۋكتسيالىق مەتالل زاۋىتىن قۇراردا بۇل سالانى ۇزاق زەرتتەدى. ۋراندى ساقتاۋ جانە ونى تاسىمالداۋ ءۇشىن بوشكە شى­عاراتىن بيزنەس-جوسپار جاسادى. جوسپارىن بۇگە-شىگەسىنە دەيىن تالقىلاپ، ءوندىرىستى قۇرعان جىگىت اقىرى مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ كونكۋرسىنا قاتىستى. باسقا باسەكەلەستەرگە قاراعاندا ارزان باعا ۇسىندى. تۇپكىلىكتى زەرت­تەلگەن بيزنەستىڭ جولى وسىلاي اشىلدى. 
راس، بۇرىن ۋرانعا ارناپ بوشكە شىعاراتىن ارنايى فيرمالار بولدى. ونىڭ بىرەۋى جابىلىپ قالدى. ال ەكىنشى فيرما وسكەمەندە ورنالاستى. سوناۋ شىعىستان كەلەتىن ارنايى بوش­كەلەردى سوزاققا، وڭتۇستىك وڭىرگە جەتكىزۋ قىمباتقا ءتۇستى. وسىنى تەرەڭىرەك زەرتتەگەن داۋرەن ومىربەكۇلى جەرگىلىكتى جەردە ۋراندى ساقتايتىن جانە تاسى­مالدايتىن زاۋىت سالۋدى قولعا الدى. 
وڭايعا سوققان جوق، ارينە. باعاسىن ارزانداتتى. تەندەرگە قاتىستى. قازىر جۇمىس العا جىلجىپ، ءوندىرىس ويداعىداي وركەندەپ كەلە جاتىر. 

– العاش نارىققا ەنگەندە ءبىزدى ەشكىم تانىعان دا، بىلگەن دە جوق. تاۋارىڭ تانىمال بولۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن ساپالى ءارى باس­ە­كەلەستەرىڭنەن ارزان بولۋى ءتيىس. كادر ماسەلەسى دە ماڭىزدى. سون­دىقتان ءبىز سلەسار مەن ەلەكتر­­م­ەن دانەكەرلەۋشىلەر جانە باسقا دا مامانداردى ءوزىمىز وقىتىپ، دايىندادىق. قولىنان ءىس كەلەتىن ادامداردى جۇمىسقا الدىق. نارىقتا تانىمال بولۋى ءۇشىن جىل سايىن ءوزىمىز شىعارعان تاۋاردى ءجيى ارزانداتىپ وتى­رامىز. سول ارقىلى تەندەردەن ءبىراز قارجى ۇتتىق. قازىر العان قارجىنىڭ بارلىعىن ءوندىرىستى دامىتۋعا ءتيىمدى پايدالانىپ جا­تىرمىز. 2011 جىلدارى بوش­كەلەر 22 مىڭنان ساتىلدى، ال ءبىز نارىققا 2013 جىلى ەندىك تە، باعانى 15 مىڭ تەڭگەگە تۇسىردىك. 2014 جىلى تاعى دا تاۋاردىڭ باعاسىن تۇسىردىك. بۇعان باسە­كەلەستەرىمىز شىدامادى. ءتيىمدى مەنەدجمەنت پەن بيزنەستى وزىق ءارى جەتىك ادىسپەن باسقارا ءبىلۋ بيزنەستىڭ جەمىستى بولۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى، – دەيدى UKO-S Star كونسترۋكتسيالىق مەتالل زاۋىتىنىڭ ديرەكتورى داۋرەن ومىربەكۇلى وماروۆ.

داۋرەن ومىربەكۇلى جەتەك­شىلىك ەتەتىن زاۋىت قازىر ءبىر رەت قولدانۋعا ارنالعان بوشكەلەر­دى شىعارادى، سوندىقتان دا بولار، جىل سايىن تاپسىرىس كوپ تۇسەدى. تاپسىرىس بەرۋشىلەر تاراپى­نان وتاندىق ونىمگە قويار ەش كىنا جوق. ويتكەنى زاۋىتتىڭ ءونىمى ساپالى ءارى ارزان. نارىقتا باعالاناتىنى دا وسى عوي. قازىر زاۋىتتا 45 ادام جۇمىس ىستەيدى. بولاشاقتا ادام سانىن كوبەيتۋ كوزدەلىپ وتىر. قازىر وسى سالادا داۋرەن ومىربەكۇلى باسقاراتىن UKO-S Star زاۋىتى مەن شىمكەنتتەگى «كەم 2030» كومپانياسى عانا قالدى. بۇگىنگىدەي قارجى داع­دارىسى تۇسىندا مىقتىلار عانا نارىققا توتەپ بەرىپ، جۇمىسىن جالعاستىرا الادى دەگەن وسى.

UKO-S Star زاۋىتىنىڭ بولاشاققا ارنالعان جوسپارى ۇلكەن. قازىر مايدى تاسىمالداۋ جانە ساقتاۋ ءۇشىن سول بوشكەلەردى شىعاراتىن تاعى ەكىنشى زاۋىت ىسكە قوسىلۋعا تاياۋ. كاسىپورىن ديرەك­تورى ءوندىرىستى تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعىنا وراي ىسكە قوسۋدى جوسپارلاپ وتىر. ەكىنشى زاۋىت اشىلسا، قوسىمشا جۇمىس ورنى پايدا بولادى. UKO-S Star زاۋىت جۇمىسشىلارىنىڭ الەۋمەتتىك-ماتەريالدىق جاعدايى جاقسى. نەگىزىنەن، مۇندا جاستار جۇمىس ىستەيدى. قولداۋ ۇلكەن. ەگەر ۇيلەنسە، تاعى باسقا توسىن جاعداي ورىن السا، ولارعا ارنايى اق­شالاي-زاتتاي ۇلكەن كولەمدە كومەك كورسەتىلەدى. زاۋىت سوزاق اۋدانىندا ورنالاسقاندىقتان 100 پايىز جەرگىلىكتى جەردىڭ ازا­ماتتارى جۇمىسقا الىنىپ وتىر. جىلىنا 50 مىڭعا دەيىن ۋران بوشكەلەرىن شىعاراتىن زاۋىتتىڭ ەكىنشى جەلىسى ىسكە قوسىلسا، تاعى دا جاڭادان جۇمىس ورىندارى اشىلادى. ءبارى تاپسىرىسقا بايلانىستى ەكەنى دە ءسوزسىز. تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعى قارساڭىندا اشىلاتىن ەكىنشى جەلى جاڭادان جۇمىسقا كەلەتىن جاستار ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش ءارى جەرگىلىكتى جەردەگى تۇرعىنداردىڭ ماتەريالدىق جاعدايىن جاق­سارتۋعا ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزەدى. 

– قازىرگى تاڭدا ەلباسى تاپسىرماسىنا وراي «كاسىپ كوزىن اشامىن» دەگەن ادامعا بارلىق جاعداي جاسالىنىپ وتىر. 2003 جىلدان باستاپ، سۋبسيديا، «دامۋ» قورى ارقىلى بەرىلەتىن نەسيەلەردى كاسىپكەرلەر مەن كوزى اشىق قا­زاقستان ازاماتتارى ءتيىمدى پايدالانۋدا. ەلباسى الدىمىزعا قازاقستاندىق برەندتى قالىپ­تاستىرۋ جونىندە تاپسىرما قويدى. سوندىقتان ءبىز ۇلت كوشباس­شىسىنىڭ ايقىن قولداۋىن سەزىنىپ وتىرمىز، – دەيدى داۋرەن ومىربەكۇلى.

راسىندا دا شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتىڭ نارىقتىق ەكو­نوميكادا الار ورنى ەرەكشە. پرەزيدەنت بۇل سالاعا ءاردايىم باسىمدىق بەرىپ وتىر. ەلباسى قازاقستان حالقىنا ارناعان «قازاقستاندىق جول – 2050: ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق» اتتى جولداۋىندا شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋىن – ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق ساياساتىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى رەتىندە اتاپ كورسەتتى.

راسىندا شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتى دامىتپاي، نا­رىقتىق ەكونوميكانى قالىپ­تاستىرۋ مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى بۇل – نارىقتىق قاتىناستاردى العا جەتەلەيتىن جەتەكشى كۇش. وسى ورايدا ەلباسى «جاپونيا، گەرمانيا، بەلگيا، يتاليا سياق­تى ەلدەردە شاعىن جانە ورتا بيزنەس ولاردىڭ بارلىق كاسىپ­ورىندارى سانىنىڭ 90 پايىز­دان استامىن قۇرايدى، كوپتەگەن دامىعان ەلدەردە ولار جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 50 پايىزدان استامىن بەرەدى. سوندىقتان دا ءبىزدىڭ شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدا تۇبىرىنەن جاڭا يدەولوگيا ءتۇزۋىمىز قاجەت» دەپ اتاپ كورسەتكەنى بەلگىلى. ال ءبىزدىڭ ەلىمىزدە شاعىن جانە ورتا كاسىپ­كەرلىكتىڭ جالپى ىشكى ونىمدەگى ۇلەسى قازىرگى كەزدە 20 پايىزدى عانا قۇراپ وتىر. قازاقستان ءۇشىن شاعىن بيزنەستىڭ قالىپتاسۋى جوعارى دامىعان ەكونوميكاعا وتەتىن كوپىر ىسپەتتى. 

– ءوندىرىستى جولعا قويعان سايىن ەلباسى ساياساتىنىڭ دۇرىس ەكەنىنە كوزىم انىق جەتىپ كەلە جاتىر. وتاندىق ءونىم ساپالى بولعان سايىن ءبىزدىڭ حالىقارالىق نارىقتا ابىرويىمىز دا ارتا تۇسەدى. قازاقستاندا كاسىپتى وركەندەتۋگە ەشقانداي كەدەرگى جوق. پرەزيدەنت بارلىق كومەگى مەن قولداۋىن جاساپ جاتىر. وتاندىق ءوندىرىستى كوتەرۋگە مۇمكىندىگىمىز مول. كوزىن تاپقان ادامعا جۇمىس كوپ. قانداي دا ءبىر نارسەمەن اينالىسساڭىز، العاشقىدا ازداعان كەدەرگىلەر كەزدەسەر. بىراق قاتەلىكتەن دە ساباق الاسىڭ. تەك باستاعان ءىستى تاستاماي، جالعاستىرۋ كەرەك. ءبارى باسىمىزدان ءوتتى. ۇيرەنۋدەن قاشپاۋ قاجەت. كاسىپكە كەلگەن ادامعا ەڭ ءبىرىنشى كەرەك نارسە – توزىمدىلىك، تاباندىلىق پەن جىگەرلى بولۋ.سوندا عانا تىرلىك ناتيجە بولادى.بۇل ورايدا بەس ينستيتۋتتىق رەفورما، «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارى مەن ەلباسى قولداۋىن سەزىنە ءبىلۋىمىز قاجەت. «قازاقستاندا جاسالعان» ءاربىر بۇيىمدا ءتورت قاسيەت – ساپالى، ىڭعايلى، ادەمى جانە ارزان بولۋى كەرەك. سوندا عانا ءىسىمىز ءونىمدى، زاتىمىز ءوتىمدى بولادى» دەگەن ەلباسى تاپسىرماسى ءاردايىم مەنىڭ جانىمنان شىقپايدى، – دەيدى UKO-S Star كونسترۋكتسيا­لىق مەتالل زاۋىتىنىڭ ديرەك­تورى داۋرەن وماروۆ.

بىلىكتى باسشى قازىر سوڭعى ەكى جىلعى العان كىرىستى قايتادان وندىرىسكە سالىپ جاتىر. الىنعان تابىس پەن قارجى ءوندىرىستى دامىتىپ، ەكسپورتتى ۇلعايتادى. كەلەسى جىلعا ماقسات – لابورا­توريا اشۋ. لابوراتوريا اشۋ ءۇشىن تابىس تا كوبەيۋى كەرەك. ال قازىرگى كەزدەگى مىندەت – تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعى قارساڭىندا ەكىنشى زاۋىتتى وندىرىسكە قوسۋ بولىپ وتىر.

بەرىك بەيسەنۇلى

دەرەككوزى: Aikyn.kz

تۇپنۇسقاداعى تاقىرىپ: ءىسىمىز ءونىمدى، تاۋارىمىز ءوتىمدى بولسىن دەسەك...

Abai.kz