وسىدان ءبىرشاما ۋاقىت بۇرىن اقش-تىڭ فلوريدا شتاتىنداعى ەۆانگەليە شىركەۋىنىڭ پاستورى تەرري دجونس 2001 جىلدىڭ 11 قىركۇيەگىندەگى لاڭكەستىك شابۋىلدىڭ 9 جىلدىعىنا بايلانىستى قۇراننىڭ كوشىرمەسىن ورتەيتىنىن مالىمدەگەن بولاتىن. الايدا، پىكىرتالاس وتكەن سوڭ ول اپتانىڭ سوڭىنا قاراي بىرەسە قۇراندى ورتەۋدەن باس تارتاتىنىن مالىمدەپ، ونىڭ ارتىنشا قايتا ورتەيتىن بولىپ، بىرنەشە رەت قۇبىلدى. بۇعان كۇللى يسلام الەمى: «زۇلىمدار جالعان ومىردە جازالانباسا دا و دۇنيەدە تامۇقتا جانادى»، - دەپ شيرىقتى. اۋعانستانداعى اقش پەن ناتو اسكەرلەرىنىڭ باسشىلىعى مەن اقش-تىڭ كابۋلداعى ەلشىلىگى شىركەۋدىڭ بۇل جوسپارىنا قارسىلىق ءبىلدىرىپ، ەلشىلىك يسلام ءدىنىن سىيلامايتىن مۇنداي شاراعا اقش ۇكىمەتى ءۇنسىز قاراي المايدى جانە «ءدىني نەمەسە ەتنيكالىق توپ مۇشەلەرىن قورلاۋدى كوزدەگەن مۇنداي ارەكەتكە قاتتى الاڭدايدى» دەپ مالىمدەدى. اقش پرەزيدەنتى باراك وباما مەن جاۋاپتى حاتشى حيلاري كلينتون «ءتايت» دەگەن سوڭ تەرري ءۇنسىز قالدى. بىراق بۇل ءداستۇرلى دىنگە جاتپايتىن ويدان شىعارىلعان سەكتانىڭ تەننەسي شتاتىنداعى ەكى مۇشەسى يسلامدى جالعان ءدىن دەپ ايىپتاپ، مۇسىلمانداردىڭ قاسيەتتى كىتابىنىڭ ەكى داناسىن جۇرت كوزىنشە ورتەدى. ال، نيۋ-يوركتەگى ازالى كۇندى (ايگىلى 11-قىركۇيەك) ەسكە الۋعا ارنالعان جيىندا تەكسىزدەردىڭ تاعى ءبىرى قاسيەتتى كىتابىمىزدى پاراقتاپ جىرتىپ، جەكە-جەكە وتقا جاقتى. كۇللى الەم بۇل وقيعاعا: «تامىرى جوق تەكسىز دىننەن سۋسىنداعان تەكسىزدەردىڭ ايۋاندىعى» دەگەن باعا بەردى.

وسىدان ءبىرشاما ۋاقىت بۇرىن اقش-تىڭ فلوريدا شتاتىنداعى ەۆانگەليە شىركەۋىنىڭ پاستورى تەرري دجونس 2001 جىلدىڭ 11 قىركۇيەگىندەگى لاڭكەستىك شابۋىلدىڭ 9 جىلدىعىنا بايلانىستى قۇراننىڭ كوشىرمەسىن ورتەيتىنىن مالىمدەگەن بولاتىن. الايدا، پىكىرتالاس وتكەن سوڭ ول اپتانىڭ سوڭىنا قاراي بىرەسە قۇراندى ورتەۋدەن باس تارتاتىنىن مالىمدەپ، ونىڭ ارتىنشا قايتا ورتەيتىن بولىپ، بىرنەشە رەت قۇبىلدى. بۇعان كۇللى يسلام الەمى: «زۇلىمدار جالعان ومىردە جازالانباسا دا و دۇنيەدە تامۇقتا جانادى»، - دەپ شيرىقتى. اۋعانستانداعى اقش پەن ناتو اسكەرلەرىنىڭ باسشىلىعى مەن اقش-تىڭ كابۋلداعى ەلشىلىگى شىركەۋدىڭ بۇل جوسپارىنا قارسىلىق ءبىلدىرىپ، ەلشىلىك يسلام ءدىنىن سىيلامايتىن مۇنداي شاراعا اقش ۇكىمەتى ءۇنسىز قاراي المايدى جانە «ءدىني نەمەسە ەتنيكالىق توپ مۇشەلەرىن قورلاۋدى كوزدەگەن مۇنداي ارەكەتكە قاتتى الاڭدايدى» دەپ مالىمدەدى. اقش پرەزيدەنتى باراك وباما مەن جاۋاپتى حاتشى حيلاري كلينتون «ءتايت» دەگەن سوڭ تەرري ءۇنسىز قالدى. بىراق بۇل ءداستۇرلى دىنگە جاتپايتىن ويدان شىعارىلعان سەكتانىڭ تەننەسي شتاتىنداعى ەكى مۇشەسى يسلامدى جالعان ءدىن دەپ ايىپتاپ، مۇسىلمانداردىڭ قاسيەتتى كىتابىنىڭ ەكى داناسىن جۇرت كوزىنشە ورتەدى. ال، نيۋ-يوركتەگى ازالى كۇندى (ايگىلى 11-قىركۇيەك) ەسكە الۋعا ارنالعان جيىندا تەكسىزدەردىڭ تاعى ءبىرى قاسيەتتى كىتابىمىزدى پاراقتاپ جىرتىپ، جەكە-جەكە وتقا جاقتى. كۇللى الەم بۇل وقيعاعا: «تامىرى جوق تەكسىز دىننەن سۋسىنداعان تەكسىزدەردىڭ ايۋاندىعى» دەگەن باعا بەردى.

بۇل قىسقا دا نۇسقا باعا. وسى ءبىر وقيعا راسىندا دا بارىنشا دەموكراتيالى، ءارى بارلىق سەنىمدەردىڭ قامقورى بولۋعا تىرىسۋشى اقش-تىڭ وزىندەگى ويدان شىعارىلعان تەكسىز سەكتانىڭ الەمدەگى ەكى ۇلكەن ءدىن اراسىنا وت جاعۋعا تىرىسقان بۇل ارانداتۋشى، اقىلسىز ءىس-ارەكەتىنە تىيىم سالا الماۋى ونىڭ بەت-بەينەسىن اشا تۇسكەندەي اسەر قالدىردى. بارشا مۇسىلماندار مەن ىزگى نيەتتى ادامزات، ونىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ وتانداستارىمىزدىڭ دا وسىناۋ الپاۋىت ەلدى جاقتىرماي قالعانى حاق.

بارشا مۇسىلماندار سەكىلدى بۇل اقىلسىز ءىس-ارەكەتتى قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى دا بارىنشا ايىپتايدى. قاسيەتتى كىتابىمىزدى قورلاعىسى كەلگەندەردى جازالاۋدى اللا تاعالاعا تابىستادىق. ويتكەنى زۇلىمدىق جاساۋشى ءدىن دۇشپاندارى ماڭگى ازاپ شەگەدى.

يسلام - ادامزاتتى تۋرا جولعا باستايتىن اللانىڭ حاق ءدىنى بولسا، ال قاسيەتتى قۇران - اللا تاعالادان تۇسكەن 4 كىتاپتىڭ سوڭعىسى. مۇسىلماندار سول 4 كىتاپتى دا، بارشا پايعامبارلاردى دا مويىندايدى، قۇرمەتتەيدى. ال، قۇراندى ورتەۋشىلەر ونىڭ قادىر قاسيەتى تۋرالى بىلە مە ەكەن؟ اللا تاعالانىڭ ادامزاتقا قاسيەتتى قۇران كارىمدى ءتۇسىرۋى ءوز پەندەلەرىنە كورسەتكەن شەكسىز مەيىرىمى. قۇران كارىم - مۇسىلمان بالاسىنىڭ تۋرا جولدان تايماي، حاق جولدى دۇرىس تاۋىپ جۇرۋىنە ارنالعان باسشى كىتاپ. قۇران كارىم - ءسىز بەن ءبىزدى جاراتقان، بۇكىل عالامداردىڭ يەسى، اقىرعى ەسەپ-قيساپ كۇنىنىڭ جالعىز قوجايىنى اللا تاعالانىڭ ءسوزى. وسى قاسيەتتى كىتاپتىڭ ادامزات ومىرىندەگى ورنى، ونىمەن قاتىسى جانە وقۋى جايلى از-كەم توقتالساق.

قۇران - تىلمەن وقىلاتىن، جۇرەكپەن قابىلداناتىن، قۇلاقپەن تىڭدالاتىن كىتاپ. ونىمەن بايلانىستا بولۋ ەڭ ابزال عيباداتتاردىڭ ءبىرى، ءارى اللاعا جاقىنداۋدىڭ ءبىر جولى. بۇل كىتاپتىڭ ءاربىر ارپىندە ون جاقسىلىق بار. جاي وقىعاننىڭ دا، ماعىنالارىنا وي جۇگىرتىپ وقىعاننىڭ دا بۇل جاقسىلىقتاردان نەسىبەلەرى بولماق. اللا تاعالا قۇران مازمۇنىنا بۇكىل عىلىم اتاۋلىنىڭ نەگىزدەرىن سىيعىزعان. وندا ۇكىمدەر، شاريعات تالاپتارى، مىسالدار، ونەگەلەر، اسپان الەمىنىڭ جۇيەسى تاعى باسقا كوپتەگەن ماسەلەلەر كەرەمەت دالدىكپەن بەرىلگەن. پايعامبارىمىز (س.ع.س.) ءبىر حاديسىندە قۇران تۋرالى بىلاي دەگەن: «اللانىڭ كىتابى سول - ىشىندە سەندەرگە دەيىنگى ۋاقيعالار، سەندەردەن كەيىنگى حابارلار جانە ارالارىڭدا جاسالاتىن ۇكىمدەر بار. ول ەشبىر ءازىلى جوق تورەشى كىتاپ، ونى مەنسىنبەي تاستاپ قويعانداردى اللا قۇردىمعا باتىرادى، ال ودان باسقادان تۋرالىق ىزدەگەندەردى اداستىرادى. ويتكەنى ول - اللانىڭ مىقتى ءجىبى جانە حيكمەتكە تولى ءسوزى، ءارى ول - تۋرا جول. ونىمەن جۇرگەندەر اداسپايدى، ونى ارقاۋ ەتكەن تىلدەر شاتاسپايدى. عالىمدار ونى قانشا وقىسا دا استە، تويمايدى، كوپ وقىلعاننان ول ەسكىرمەيدى، ىشىندەگى عاجايىپتارى سارقىلمايدى. جىندار ونى ەستىگەندە: «شىندىعىندا، ءبىز اسا عاجاپ قۇران ەستىدىك» دەپ  تاڭدانىستارىن جاسىرا الماعان. كىم وعان سۇيەنىپ سويلەسە، تۋرالىق ايتادى، ونىمەن ۇكىم ەتسە، ءادىل بولادى، ونى ۇستانىپ ءومىر سۇرسە، مول ساۋاپقا كەنەلەدى، وعان شاقىرعان تۋرا جول تابادى».

مىنە، اللانىڭ سوڭعى ەلشىسى قۇرانعا وسىلاي سيپاتتاما بەرگەن. ال، اللا تاعالانىڭ ءوزى قۇران كارىم تۋرالى بىلاي دەدى: «(مۇحاممەد (س.ع.س.)! ەگەر بۇل قۇراندى ءبىر تاۋعا تۇسىرگەنىمىزدە، ونىڭ اللادان ۇرەيلەنىپ بىت-شىت بولعانىن كورەر ەدىڭ. ال، مۇنداي مىسالداردى ادام بالاسى ويلانسىن دەپ كەلتىرەمىز» («حاشىر» سۇرەسى، 20-21 اياتتار).

قۇران وسىنشالىقتى ءزىلباتپان جۇك، ءارى سالماعى اۋىر امانات. اتالمىش ايات بىزگە ماڭايىمىزدان كۇندە كورىپ جۇرگەن اسقار-اسقار تاۋلاردى ادام جۇرەگىمەن سالىستىرۋعا دا مۇمكىندىك بەرەدى. ەندى ويلانىپ كورەيىكشى، تاستان جارالعان قاتپارلى قالىڭ تاۋ كوتەرە الماس باتپان سالماق ادام بالاسىنىڭ جۇدىرىقتاي جۇرەگىنە تاپسىرىلعان. العاش رەت بۇل جۇكتى اللانىڭ سۇيىكتىسى، عالامداردىڭ ماقتانىشى مۇحاممەد (س.ع.س.) پايعامبارىمىز قابىلداعان ەدى. وعان (س.ع.س.) ۋاھي تۇسكەندە، ونىڭ ءتۇر-تۇلعاسىنىڭ قاتتى قۇبىلۋى دا ەكى دۇنيەنىڭ اراسىنا كوپىر بولۋدىڭ رۋحاني اۋىرتپاشىلىعىنان بولسا كەرەك. ساحابالاردىڭ بىلدىرۋىنشە، ۋاھي ءتۇسىپ جاتقان ساتتە اللا ەلشىسىنىڭ (س.ع.س.) اجارى قاتتى وزگەرىپ، جانى مەن ءتانى الابوتەن سيپات الاتىن. ۋاھيدىڭ ءتۇسىرىلۋى مەن ونى قابىلداۋدىڭ نەگىزگى اقيقاتى بىزگە بەلگىسىز. ونى تولىق سيپاتتاۋعا قارىم-قابىلەتىمىزدىڭ جەتپەسى حاق. الايدا، پايعامبارىمىز (س.ع.س.) ۋاھي ءتۇسىپ جاتقاندا: «راببىم، مىنا اياتتى تاعى ءبىر قايتالاي گور!» دەپ تىلەمەگەن. كەرىسىنشە، قۇران ۋاھي ەتىلگەن ساتتە ونى ۇمىتىپ قالماۋ ءۇشىن تەزدەتىپ قايتا-قايتا وقۋعا تىرىسقان. سول ساتتەردىڭ بىرىندە راحمان يەمىز: «(ۋا، راسۋلىم!) قۇران تۇسكەندە تەزىرەك جاتتاۋعا اسىعىپ ءتىلىڭدى قوزعالتپا. شىن مانىندە، ۋاھيدى سەنىڭ جۇرەگىڭدە جيناۋ جانە ونى وقىتۋ بىزگە ءتان ءىس. ال، ونى ءبىز وقىعاندا، ونىڭ وقىلۋىنا ىلەس» دەگەن ايات («قيامەت» سۇرەسى، 16-18 اياتتار) ءتۇسىردى. ولاي بولسا، ۋاھيدىڭ نەگىزگى سىرىن ءبىر اللا بىلەدى. بىراق، ءاربىر مۇسىلمان جۇرەگى وسىناۋ قاسيەتتى كىتاپتى ۇيالاتۋعا لايىق ەتىپ جاراتىلعان. ويتكەنى اللا تاعالا ەشكىمگە كوتەرە المايتىن جۇك ارتپايدى. قۇراندا ايتىلعانداي: «اركىمگە شاماسى كەلەتىن مىندەت قانا جۇكتەلەدى» («باقارا» سۇرەسى، 233-ايات). بىراق، قۇرانعا وزگە كىتاپتاردان ايىرماشىلىعى جوق جاي ءبىر كىتاپ دەپ جەڭىل قاراۋعا بولمايدى. كەيدە قۇران وقىپ وتىرىپ، وكسىگىن باسا الماي جىلايتىنداردى كورىپ قالامىز. ولاردىڭ كوڭىلىن بوساتىپ، بۋىنىن جىبىتەتىن نە دەيسىز عوي؟ ول - قۇران كارىم اماناتىنىڭ وسى اۋىرلىعى. ال، ەندى ءبىر قىزىعى سول - قانشالىقتى قيىن بولسا دا الەمنىڭ ءار بۇرىشىنداعى مۇسىلماندار بۇل كىتاپتى تولىعىمەن جاتتاپ، جۇرەگىمەن سەزىنۋگە قۇشتار. افريكا مەن ازيانىڭ ءتۇرلى ۇلتتارى، ەۋروپانىڭ  قانشاما مۇسىلماندارى بۇل كىتاپتى جادىندا ساقتاۋعا بارىنشا دەن قويۋدا. مۇنى كەزدەيسوقتىق دەي الامىز با؟ ءتىپتى، اراب تىلىندەگى ءبىراۋىز ءسوزدىڭ ماعىناسىن تۇسىنبەيتىندەر دە بۇعان تەرەڭدەپ دەن قويۋى تاڭقالدىرادى. مىنە، بۇل قاسيەتتى كىتابىمىزدىڭ كەرەمەتتىگىنەن، قاسيەتتىلىگىنەن. شاريعاتىمىزدا كالام ءشارىپتى جاتتاۋ بىلاي تۇرسىن، وقۋدىڭ ءوزى قۇلشىلىق سانالاتىنىنا نە دەيسىز؟ ادامزات بالاسىنىڭ ەڭ ارداقتى تۇلعاسى مۇحاممەد (س.ع.س.) پايعامبارىمىزدىڭ كوپتەگەن حاديستەرى وسىعان شاقىرادى. ماسەلەن، ءبىر حاديستە بىلاي دەلىنگەن: «كىمدە كىم قۇراننان ءبىر ءارىپ وقىسا، وعان ءبىر جاقسىلىق جازىلادى، ال ءاربىر جاقسى امال ءۇشىن ون ساۋاپ جازىلادى، مەن «اليف، ءلام، ءميمدى» ءبىر ءارىپ دەپ ايتپايمىن، جوق، «اليف» - ءبىر ءارىپ، «ءلام» - ءبىر ءارىپ جانە «ميم» - ءبىر ءارىپ». (ات-تيرميزي ). قۇراندى كوپ وقۋشىلار وسىنداي مول ساۋاپ الۋعا اسىقسىن.

بۇل قۇراندى وقۋشىلار ءۇشىن. ال، ونى وقي المايتىندار نە ىستەيدى؟ وزدەرى وقۋدى ۇيرەنىپ العانشا، وزگەنىڭ وقىعانىن تىڭدايدى. اسىرەسە، قازىرگى عىلىم مەن تەحنيكانىڭ دامىعان عاسىرىندا نەبىر قاز داۋىستى قاريلاردىڭ قۇران وقىعانىن ۇنتاسپاعا جازىپ الىپ تىڭداۋعا مۇمكىندىك مول. ءسويتىپ، ونى تىڭداۋ ارقىلى قۇلشىلىق جاساۋعا، جاراتۋشىمىزدىڭ راحىمىنا بولەنۋگە بولادى. بۇل تۋرالى دا قاسيەتتى قۇراندا بىلاي دەلىنگەن: «قاشان قۇران وقىلسا، وعان قۇلاق سالىپ تىڭداڭدار دا ۇندەمەڭدەر. وسىلايشا راحىمعا بولەنەرسىڭدەر» («اعراف» سۇرەسى، 204-ايات).

ءيا، قۇراندى تىڭداۋدىڭ ءوزى مۇسىلمان بالاسى ءۇشىن اللانىڭ راحىمىنا قول جەتكىزۋدىڭ ءبىر جولى. ءيا، قۇراننىڭ مۇسىلمان بالاسىنا بەرەر پايداسىن ساناپ تاۋىسۋ مۇمكىن ەمەس. اللا ەلشىسى (س.ع.س.) حاديستەرىنىڭ بىرىندە: «ەگەر ادامدار اللانىڭ ۇيلەرىنىڭ بىرىندە جينالىپ قۇران وقىپ، ونى ءوزارا تالقىلايتىن بولسا، ولاردىڭ مىندەتتى تۇردە جانى تىنىش تاۋىپ جانە ولاردى راحىم پەرىشتەلەرى قامقورلىعىنا الادى. اللا ولاردى ءوزىنىڭ قۇزىرىنداعىلار جانىندا ەسكە الادى»، - دەيدى ء(مۇسىلىم).

مۇندا: «وقىسا، ءوزارا تالقىلاسا» دەلىنگەن. دەمەك، قۇراندى ءوزارا تالقىلاۋ ماڭىزدى جانە مۇسىلماندارعا قويىلار تالاپتىڭ ءبىرى. پايعامبارىمىزدىڭ (س.ع.س.) ءوزى دە ودان تىس قالماعان. جىل سايىن رامازان ايىندا ءجابىرايىل (ع.س.) پەرىشتە ءتۇسىپ، ەكەۋى قۇراندى سانسىز قايتالايتىن.  كوكتىڭ اماناتىن ارقالاۋشىسى مەن جەردەگى ەڭ سەنىمدى امانات يەسى قۇران كارىمدى بىرگە وقيتىن.

قۇران ادامزاتتىڭ ەكى دۇنيەلىك باقىتى ءۇشىن  تۇسكەنىن بىلسە دە، كورە الماي، قۇراندى پەندە كىتابى ەتىپ كورسەتىپ، ونى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان ءدىن دۇشپاندارى بۇعان دەيىن دە قانشاما جانتالاسقانىمەن، ونىڭ ماڭگىلىك جارىعىن وشىرە المادى، وشىرە الماسى دا حاق. ويتكەنى، قاسيەتتى قۇراندا اللا تاعالا: «ولار اللانىڭ نۇرىن اۋىزدارىمەن ۇرلەپ وشىرۋگە تىرىسادى. الايدا، اللا كاپىرلەر قالاماسا دا نۇرىن تولىقتىرادى» («ساف» سۇرەسى، 8-ايات), - دەپ ۋادە بەرگەن.

سوندىقتان دا قۇران جايلى سىن ايتىپ، ءسوز تالاستىرماق بولعاندار ماڭگىلىك سونبەس نۇردان ماقۇرىم قالماق. «راسىندا قۇراندى ءبىز تۇسىردىك. ءارى شىن مانىندە، ونى ءبىز قورعاۋشىمىز» («حيجىر» سۇرەسى، 9-ايات), - دەپ اللا تاعالا ونى ساقتاپ، قورعايتىنىن باسا ايتقان.

ولاي بولسا، ءدىن جاۋلارىنىڭ قاسيەتتى قۇراندى ورتەۋى اقىلسىزدىق. مۇنىمەن ءدىنىمىزدى مۇقاتىپ، كەمسىتە المايدى. سەبەبى، ونىڭ قورعاۋشىسى اللا تاعالانىڭ ءوزى.

وڭعار ومىربەك،

قمدب-نىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى