بۇگىن «قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك» اتتى مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىن ورىنداۋ شەڭبەرىندەگى سۋديالار كورپۋسىنىڭ الدىنا تۇرعان مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا جوعارعى سوت توراعاسى قايرات ءمامي جۇمىس كەڭەسىن وتكىزدى.

ءىس-شاراعا جوعارعى سوتتىڭ القا توراعالارى، سونداي-اق جوعارعى سوت جانىنداعى سوتتاردىڭ قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋ دەپارتامەنتى مەن سوت تورەلىگى اكادەمياسىنىڭ باسشىلىعى قاتىستى.كەڭەستىڭ جۇمىسىن اشا كەلە، ق.ءمامي جولداۋدىڭ جانە مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ عالامدىق باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ جاڭا مودەلىن قۇرۋ مىندەتىن قويعاندىعىن اتاپ ءوتتى. «سوت جۇيەسى قۇقىق ۇستەمدىگى مەن بارشانىڭ زاڭ الدىنداعى تەڭدىگىن قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، جولداۋدى تابىستى ىسكە اسىرۋدىڭ ماڭىزدى بۋىنى بولىپ تابىلادى. ءبىز وسى رەتتە مۇنى قالاي جۇزەگە اسىرىپ، قانداي مىندەتتەردى قاي مەرزىمدە شەشەتىندىگىمىزدى ناقتى انىقتاۋىمىز كەرەك»، - دەدى جوعارعى سوت توراعاسى. سوتتار سوت جۇيەسىنە ءتان باعىتتار بويىنشا عانا ەمەس، ءوز قۇزىرەتى شەڭبەرىندە دە جولداۋدا بەلگىلەنگەن ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزدى وزگە دە بارلىق باسىم باعىتتاردى ىسكە اسىرۋعا بەلسەنە اتسالىسۋى قاجەتتىگى ايرىقشا اتالىپ ءوتىلدى. بۇل جەكە مەنشىكتى قورعاۋعا، شەتەلدىك ينۆەستيتسيالاردى تارتۋعا، بۇقارالىق كاسىپكەرلىكتى قولداۋعا، سالىق-بيۋدجەت ساياساتىن جاقسارتۋعا، بيۋدجەتتى وڭتايلى قولدانۋعا جانە ت.ب. قاتىستى ماسەلەلەر. وسى اتالعان ماسەلەلەر بويىنشا سوت پراكتيكاسى ساراپتالۋى، زاڭناما قايتا تەكسەرىستەن ءوتۋى جانە ءتيىستى ورگاندارعا كەشەندى ۇسىنىستار ازىرلەنۋى ءتيىس.

كەڭەس بارىسىندا ق.ءمامي ءبىرىنشى كەزەكتە تۇرعان مىندەتتەرگە نازار اۋداردى. ولاردىڭ قاتارىندا جەكە مەنشىكتى قورعاۋعا، قۇقىق ۇستەمدىگى مەن بارشانىڭ زاڭ الدىنداعى تەڭدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان رەفورمالاردى جۇرگىزۋ بويىنشا جۇمىستار بار.

جوعارعى سوتتىڭ القالارىنا جەكە مەنشىككە قول سۇعاتىن قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق ساناتتارى بويىنشا سوت پراكتيكاسىن تالداۋ جانە وسى قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردى جاساۋدىڭ نەگىزگى سەبەپتەرىن زەرتتەۋ تاپسىرىلدى.

ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمىنىڭ ۇزدىك تاجىريبەسى مەن ۇسىنىمدارىن قولدانۋعا ايرىقشا ءمان بەرۋ قاجەت. وسى ورايدا جوعارعى سوت ازىرلەگەن اكىمشىلىك پروتسەستىك كودەكس (اپك) جوباسى بويىنشا جۇمىستى كۇشەيتۋ تاپسىرىلدى. اتاپ ايتقاندا، قازاقستانعا جاقىندا كەلەتىن ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمى ساراپشىلارىنىڭ الدىندا اپك-ءنى تانىستىرۋدى ۇيىمداستىرۋ تاپسىرىلدى.

سونىمەن قاتار، ق.ءمامي شەتەلدىك ينۆەستورلار ءۇشىن رەسپۋبليكامىزدىڭ تارتىمدىلىعىن ارتتىرۋ جۇمىسىن كۇشەيتۋ قاجەتتىگىنە ايرىقشا ءمان بەردى. مۇندا ينۆەستيتسيالىق داۋلار بويىنشا بىركەلكى سوت پراكتيكاسىن قالىپتاستىرۋ جانە ءتيىستى زاڭنامانى جەتىلدىرۋ جۇمىستارىن جالعاستىرۋ قاجەت.

بيزنەس ورتانى جاقسارتۋ جانە كەڭەيتۋ ءۇشىن اعىمداعى جىلى جوعارعى سوتتىڭ «سالىق زاڭناماسىن قولدانۋ بويىنشا سوت پراكتيكاسى تۋرالى» جاڭا نورماتيۆتىك قاۋلىسىن قابىلداۋ تاپسىرىلدى.

قارجىلىق سەكتوردى «قايتا جۇكتەۋ» بولىگىندە جوعارعى سوتتىڭ باستاماسىمەن ازىرلەنىپ، قازىرگى تاڭدا پارلامەنتتە قاراۋدا جاتقان كوللەكتورلىق قىزمەت ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭ جوباسىنىڭ شەڭبەرىندە تۇزەتۋلەر قابىلداۋ بويىنشا جۇمىستى جالعاستىرۋ تاپسىرىلدى. اتاپ ايتقاندا، اڭگىمە بانكتەرگە ارنايى تالاپ-ارىزداردىڭ ەسكىرۋ مەرزىمىنە قاتىستى تالاپتاردى قويۋ تۋراسىندا بولىپ وتىر.

سالىق-بيۋدجەت ساياساتىن جاقسارتۋ ماقساتىندا مۇلىكتىك جانە كولىكتىك سالىقتار بويىنشا سالىقتىق قارىزداردى ءوندىرىپ الۋ تۋرالى داۋلاردى سوتتان تىس شەشۋ ءتارتىبى بويىنشا قۇرالداردى ازىرلەۋ تاپسىرىلدى. اتاپ ايتقاندا، سالىق ورگاندارىنىڭ جوعارىدا اتالعان ماسەلەلەر بويىنشا سالىق بۇيرىعىن شىعارىپ، ول ءوز كەزەگىندە سوت ورىنداۋشىسىنا تىكەلەي جولداناتىن پراكتيكانى پىسىقتاۋ ۇسىنىلدى. سونىمەن قاتار، «سالىق جانە بيۋدجەتكە تولەنەتىن وزگە دە مىندەتتى تولەمدەر مەن كەدەن ءىسى تۋرالى» جانە «كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرگە سالىق جيناۋ جانە كەدەن ءىسى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوبالارىنا جوعارعى سوتتىڭ ۇسىنىمدارىن دا ازىرلەۋ قاجەت.

جوعارى ءبىلىم جۇيەسىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ مىندەتى بويىنشا جوعارعى سوت توراعاسى سوت تورەلىگى اكادەمياسىن دامىتۋ قاجەتتىگىنە ايرىقشا نازار اۋداردى. ول اكادەميا وقىتۋدىڭ جاڭا ادىستەمەسىن ەنگىزىپ، ماگيسترانتتار مەن جۇمىس ىستەپ جۇرگەن سۋديالارعا ءتيىستى ءبىلىم بەرىپ قانا قويماي، ولاردىڭ بويىنشا اقپاراتتى جۇيەلەۋ قابىلەتىن ارتتىرىپ، ولارعا قاجەتتى كاسىبي داعدىلاردى ءسىڭىرتۋى قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى. اكادەمياعا جاقىن ارادا وقۋ ورنىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسىنىڭ جوباسىن ازىرلەۋ جۇمىسىن اياقتاۋ تاپسىرىلدى.

ق.ءمامي اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق زاڭنامانى ىزگىلەندىرۋ ماسەلەسىنە نازار اۋداردى. وسىعان بايلانىستى، ىستەردىڭ كەيبىر ساناتتارى بويىنشا ايىپپۇل كولەمىن ازايتۋ مۇمكىندىگى مەن ولاردى وتەۋدىڭ قيسىندى مەرزىمىن تاعايىنداۋ ماسەلەلەرىن زەردەلەي وتىرىپ، ايىپپۇل سالۋ تۇرىندە جازا تاعايىنداۋ ينستيتۋتىن كەڭەيتۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋ تاپسىرىلدى. «بۇل ماسەلە قۇقىقتىق ساياسات كەڭەسىنىڭ 2017 جىلعا ارنالعان جۇمىس جوسپارىندا تۇر. سوت پراكتيكاسىن مۇقيات تالداپ، ءتيىستى ۇسىنىستار ەنگىزۋ قاجەت»، - دەدى جوعارعى سوت توراعاسى.

قوعامدىق قاۋىپتىلىگى تومەن ەكونوميكالىق قىلمىس قۇرامدارىن قىلمىسسىزداندىرۋ تۋرالى ايتا كەلە، ق.ءمامي «وسى تاقىرىپتى ەلباسى ءار ءتۇرلى جيىنداردا ۇنەمى ايتىپ كەلەدى، بۇل ماسەلە ونى ايرىقشا مازالايتىنىن بىلدىرەدى»، - دەدى. وسى ورايدا، سالىق سالاسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا جازا تاعايىنداۋ پراكتيكاسىن ساراپتاۋ جانە ولاردى قىلمىسسىزداندىرۋ، سالىقتار مەن ايىپپۇلداردى ەرىكتى تۇردە تولەگەن جاعدايدا قىلمىستىق جاۋاپتىلىقتى بولدىرماۋ بويىنشا ۇسىنىس ەنگىزۋ تاپسىرىلدى. سونىمەن قاتار، جالعان كاسىپكەرلىكپەن بايلانىستى قىلمىستار بويىنشا جوعارعى سوتتىڭ ۇستانىمىن ايقىنداۋ قاجەت.

بەرىلگەن بارلىق تاپسىرمالار بويىنشا ولاردى ىسكە اسىرۋ جولدارى ايتىلىپ، ناقتى ورىنداۋشىلار مەن مەرزىمدەرى انىقتالدى.

«قويىلعان بارلىق تاپسىرمالاردى ورىنداۋ جۇمىسى تاياۋ مەرزىم ىشىندە جولعا قويىلۋى جانە سىزدەردىڭ ۇدايى باقىلاۋلارىڭىزدا بولۋى ءتيىس»، - دەدى ق.ءمامي.

Abai.kz