ۋكراينا جوعارعى راداسى قابىلداعان زاڭعا ساي، وبلىس، اۋدان، قالا، اۋىل، كوشە جانە باسقا دا جەرگىلىكتى بيلىكتەر توپونيميكالىق نىساندارداعى كوممۋنيستىك بەلگى، رامىزدەرگە، سوۆەتتىك اتاۋلارعا تيىم سالىپ، اۋىستىرۋعا مىندەتتى بولادى. بۇل تۋرالى lb.ua سايتى جازعان.

حابارعا ساي، تيىم سالىنعان سوۆەتتىك ءرامىز، اتاۋلاردى - وبلىس اتاۋلارى، اۋدان مەن ەلدى مەكەندەردىڭ اتاۋى، قالاداعى اۋداندار مەن شاعىن اۋداندار، گۇلزارلار، بۋلۆارلار، كوشەلەر، تۇيىق كوشە، بەتكەيلەر، داڭعىلدار، ساياباقتار، مايدان، جاعالاۋلار، كوپىرلەر مەن باسقا دا نىساندارداعى توپونيمدەر، سونداي-اق كاسىپورىندار، مەكەمەلەر، ۇيىمدار اتاۋلارى قامتيدى. وندا 1917 جىلعى 25 قازاننان كوممۋنيستىك پارتيادا اۋداندىق حاتشى قىزمەتىنەن باستاپ، بيلىكتىڭ جوعارعى ورگاندارى مەن باسقارمالارىندا; سسسر، ۋسسر جانە باسقا دا وداقتىق، اۆتونومدى وداقتىق رەسپۋبليكالىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتتەرىندە جۇمىس ىستەگەن تۇلعالاردىڭ ەسىمى مەن بۇركەنشىك اتتارىن، جوعارىدا اتالعان ورگاندار مەن باسقارمالارعا قاتىستى كوممۋنيستتىك پارتيا قايراتكەرلەرىنىڭ ەسىمىن، حح عاسىردا ۋكراينانىڭ اكىمشىلىك-تەرريتوريالىق تۇتاستىعى مەن تاۋەلسىزدىگىنە قارسى قىزمەت اتقارعان بارشا ەسىمدەردى اۋىستىرۋ كوزدەلگەن.

جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارىنا زاڭعا ساي اتالعان جۇمىستى التى اي ىشىندە اياقتاۋى دا مىندەتتەلگەن. اتاپ ايتقاندا، دنەپروپەتروۆسك وبىلىسى مەن دنەپروپەتروۆسك قالاسى،  ارتەموۆسك، دزەرجينسك، دنەپرودزەرجينسك، كيروۆوگراد، كراسنوارمەيسك، وردجونيكيدزە، سۆەردلوۆسك، ششورس، يۋجنوكومۋنارسك قالالارىنىڭ اتاۋى، «پەتروۆكا» ستانتسياسىنىڭ، باسقا دا كوپتەگەن توپونيميكالىق اتاۋلار وزگەرتىلەتىن بولادى.

قازاقستان دا ۋكراينا سياقتى سسسر قۇرامىندا بولدى، ءارى ەڭ سوڭعى بولىپ وداقتان شىقتى. قازاقستان كارتاسىن اشىپ قالساڭىز، سوۆەتتىك اتاۋلاردان كوز سۇرىنەدى. ءبىر انىق مىسال: پەتروپاۆل مەن پاۆلودار سياقتى وبلىس ورتالىعى بولىپ وتىرعان ەكى ۇلكەن قالانىڭ ەسىمى ءالى كۇنگە پاتشالىق وتارشىلدىق پەن  سوۆەتتىك تاريحتى مەن مۇندا ەتىپ، يدەياسىن ايشىقتاپ تۇر. بۇل ەكى قالانىڭ ەسىمىن اۋىستىرۋ ءالسىن-ءالسىن قوعام تاراپىنان كوتەرىلگەنىمەن قولداۋ تاپپاي كەلەدى. قازاقستاندا سوڭعى رەت 1998 جىلى رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار بىرنەشە قالانىڭ اتاۋى وزگەرتىلگەن.

بىلتىر، ەلباسى نازارباەۆ قازاقتىڭ تاريحى سوناۋ ەرتە عاسىرلاردان باستالاتىنىن ايتقان، ءارى قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق مەرەيتويىن تويلاۋعا پارمەن بەرگەن بولاتىن. وسى مەرەكەلى جىلعا بايلانىستى قوعام بەلسەندىلەرى مەن الەۋمەتتىك جەلىنى قولدانۋشىلار سولتۇستىكتەگى سوۆەتتىك اتاۋ يەلەنگەن ەكى قالاعا قازاق حاندىعىن قۇرعان كەرەي مەن جانىبەك حانداردىڭ ەسىمىن بەرۋدى ۇسىنىپ وتىر. بۇنىڭ بيلىك تاراپىنان قانشالىقتى قولداۋ تاباتىنى بەلگىسىز. سەبەبى، بىلتىر الماتى جانە استانا قالاسىنداعى سوۆەتتىك بيلىكتە قىزمەت ەتكەن ميرزويان ەسىمىندەگى كوشەنىڭ عانا اتاۋىن اۋىستىرۋ ۇلكەن داۋعا اينالعان بولاتىن. استانا قالاسىنداعى ميرزويان كوشەسىنىڭ ەسىمىن وزگەرتۋ تۋرالى شەشىم بىلتىر شىققانىمەن وعان توعىز اي دەگەندە - الدىڭعى اپتادا عانا تولىقتاي قول جەتتى.

رەسەي بيلىگى سوڭعى كەزدەرى تۇسىنىكسىز ساياساتقا جول بەرىپ جاتىر. اتاپ ايتقاندا، كەزىندە وزدەرى ايىپتاعان ستالين سياقتى تۇلعالاردىڭ ەسىمىن حالىق ىشىنە قايتا ۇگىتتەپ، كوشە، مۋزەي سياقتى مەملەكەتتىك نىساندارعا ونىڭ ەسىمىن قايتارۋدا.

ەستەرىڭىزگە سالاتىن بولساق، كوممۋنيستىك پارتيا بيلىك ەتكەن سسسر تاريحىندا ستالين رەپرەسسياسىنان، تسەنزۋرالىق قۋدالاۋلاردان ميلليونداعان ادامدار قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراپ، وتانىنان، وتباسىنان جىراقتا جان تاپسىردى. ءجۇز مىڭداعان زيالىلار مەن ۇلت جانە مەملەكەت قايراتكەرلەرى اتۋ جازاسىنا كەسىلىپ، وتباسى مەن بالالارى لاگەرلەردە اۋىر ازاپتاۋلاردى باستان كەشىردى. سوعان قاراماستان قازاقستاندا قازىرگى تاڭدا كوممۋنيستەر اتىن يەمدەنگەن ەكى بىردەي پارتيا بار. ءتىپتى، قازاقستان كوممۋنيستىك حالىقتىق پارتياسىنان ءبىر ادام پرەزيدەنتتىككە كانديدات بولىپ تىركەلىپ، ەركىن ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزۋدە.

نۇرعالي نۇرتاي

Abai.kz