ناۋرىز — قازاقشا جىل باسى. بۇرىنعى كەزدە ءار ەلدە ناۋرىز تۋعاندا مەيرام قىلىپ، باس اسىپ، قازان-قازان كوجە ءىشىپ اۋىلدان-اۋىلعا، ۇيدەن-ۇيگە ءجۇرىپ كارى-جاس، قاتىن-قالاش ءبارى دە ءماز بولىپ كورىسىپ، ارالاسىپ قالۋشى ەدى. بۇل كەزدە ول عۇرىپ قازاق اراسىندا قالىپ بارا جاتقان سەكىلدى، ناۋرىزدىڭ قاي ايدا، قاي كۇنى بولۋى حاقىندا ءار ءتۇرلى سويلەنەدى. بىرەۋلەر ناۋرىز مارتتىڭ بىرىندە، ەكىنشىلەر توعىزىندا كەلەدى دەسەدى، ءھار جۇرتتىڭ بەلگىسى كۇندە جاڭا جىل تۋادى، ەسكى جىل ءبىتىپ، جاڭا جىل باستالعاندا: ء«ىس جاڭا جىل قايىرلى بولسىن، جاڭا باقىت كاسىپ بولسىن» — دەپ قۇتتىقتاسادى، ول كۇندى مەيرام قىلىپ شاتتىقپەن وتكىزەدى. رۋستىڭ جاڭا جىلى قىس ورتاسىندا، ناعىز ساقىلداپ تۇرعان سۋىقتا كەلەدى، ءبىزدىڭ جاڭا جىلىمىز — ناۋرىز مارتتىڭ باسىندا بولسىن، ورتاسىندا بولسىن، ايتەۋىر مارتتا كەلەتىن بولسا، شىن ماعىناسىمەن جاڭا جىل دەپ ايتۋعا لايىق. كۇن جىلىنىپ، قار ەرىپ، جان-جانۋار جازدىڭ جاقىنداعانىن سەزىپ كوڭىلدەنگەن كەز. شارۋا ادامدارىنىڭ بەينەتتەن قولى شەشىلىپ، التى اي باققان ارىقتارىن ءۇمىتتى كۇنگە جەتكىزىپ دەمالىپ وتىرعان كەز. اعاش، شوپتەر قار استىنان سىلكىنىپ شىعىپ، گۇلدەنىپ جاسارۋعا دايارلانىپ، كۇن دە قىستاي ءبىر بۇيىرلەپ ءجۇرۋىن قويىپ جوعارى كوتەرىلىپ، ءبۇتىن عالامعا نۇرىن شاشىپ ءۇيسىزدى ۇيلىمەن تەڭگەرىپ، باي مەن جارلىعا بىردەي ساۋلە بەرۋگە تۇرعان كەز. مىنە، تابيعاتتىڭ وسىنداي كوڭىلدى وزگەرىستەرىنىڭ كەزەڭىندە ءبىزدىڭ جاڭا جىلىمىز ناۋرىز تۋىپ، اتا عۇرپىمىزدى ۇمىتپاي، بەلگىلى ءبىر كۇندى باسى قىلىپ الساق ۇنامدى ءىس بولار ەدى.
وسى تۋرالى بىلەتىن ادامدار «قازاققا» جازسا ەكەن، ءبىزدىڭ جاڭا جىل — ناۋرىز انىق جىلدىڭ قاي ايىندا ءھام قاي كۇنىندە باستالادى. ءبىز وقۋشىلارىمىزدى جاڭا جىلمەن قۇتتىقتاۋعا ناۋرىزدىڭ انىق قاي كۇنى تۋاتىنىن بىلە المادىق، عافۋ وتىنەمىز.

«قازاق»، 1913, № 15, 9 مارت

(ماقالا م. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى جىلبەك سەنبەكۇلىنىڭ facebookتەگى پاراقشاسىنان الىندى).

Abai.kz