«وقىماعان» ورالماننىڭ وقيعاسى
ورالمان... وسى ءسوز سىزدەرگە قايدام، مەنىڭ قۇلاعىما تۇرپىدەي تيەدى. «ەلىم، جەرىم» دەپ، كەلگەن قانداستىڭ كەۋدەسىنەن يتەرگەندەي اسەر ەتەدى. ءجا، ورىسشا بىلمەيدى، «وقىماعان ورالمان» دەگەندى ءجيى-ءجيى ەستيمىز...
ء«يتتىڭ بوعى ءدارى بولسا، داريانىڭ ار جاعىنا بارىپ تىشادى» دەگەندەي، الەمدىك تىلدەر اراسىندا ستاتۋسى جوق ورىس ءتىلىن بىلمەدى دەگەنىمىز ەلدىگىمىزگە سىن ەمەس پە؟! شەت ەلدەن ورالعان «وقىماعان ورالماندار» قىتاي، اعىلشىن، فرانتسۋز، يسپان، پارسى، مۇڭعىل، وزبەك تىلدەرىن جەتە مەڭگەرگەنىنە تالاي كوز جەتكىزگەن ەدىم... ءتىپتى، گۋانجوۋ، گونكونگ قالالارىندا وزىمە ءتارجىمان بولىپ، كومەكتەسكەن دە ەدى. شۆەيتساريادا تۇراتىن قانداسىمىز جەتى تىلدە سويلەسە، دانيادا تۇراتىن قانداسىمىز حاجى ايۋبي ون تىلدە ەركىن سويلەيدى جانە الەمدەگى ەڭ بەدەلدى كومپانيا قارجىگەر-ساراپشى (فينانسوۆىي ەكسپەرت) بولىپ ىستەيدى. كانادادا تۇراتىن قانداسىمىز دا بەس-التى تىلدە سويلەيتىنىن وزدەرىڭىز «فەيسبۋكتەن» وقىپ جۇرسىزدەر... سوندا قالاي، وتىز جىل ورىستىڭ وسىرىعىن يىسكەپ جۇرگەن شەنەۋنىكتەر ءوز ءتىلىن بىلمەگەنى بىلاي تۇرسىن، الىستاعى اعايىندى «وقىماعان ورالمان» دەۋى - سول ادامداردىڭ «بىلىمدىلىگىنىڭ» جانە نيگيليست پەن مارگينالدىڭ «جوعارعى» سورتى ەكەنىنىڭ كورىنىسى ەمەس پە؟!
ايتپاقشى، الەمدە ءشىلدىڭ قيىنداي شاشىلعان قانداستارىمىزدى ەلگە اكەلۋ ەڭ كوكەيكەستى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولۋى كەرەك. سەبەبى، اتازاڭىمىزدا «مەملەكەتتىڭ ءبىرىنشى بايلىعى - سول مەملەكەتتىڭ ادامدارى» دەلىنگەن. ولاي بولسا، ادام كاپيتالىن باستا نازاردا ۇستايمىز دەسەك، بارلىق قازاقتى ءبىر يدەياعا بىرىكتىرىپ، ءبىر مەملەكەتكە جيناۋ كەرەك شىعار؟! بىراق...
كوشى-قون زاڭىنداعى ولقىلىقتار مەن بيۋراكراتيا وعان كەدەرگى بولىپ وتىرعانى. ەلدەگى قيىنشىلىققا شەت ەلدەگى قيىنشىلىقتاردى قوسىڭىز. مىسالى، قىتايداعى قازاقتارعا ەلگە كەلىپ، قايتا بارىپ قىرىقتاي مەكەمەدەن قۇجات جيناۋ كەرەك ەكەن... ۆيزا اشۋ، كەلىپ-كەتۋ، جانە بىزدەگى بيۋراكراتيا مەن جەمقورلىق ەكى وگىزدىڭ اراسىندا شىبىندى ەمەس، قانداسىمىزدى ءولتىرىپ جىبەرەتىندەي كورىنەدى...
P.S. قۇداي ساقتاسىن، مەملەكەتارالىق شيەلەنىس بولا قالسا، قىتاي ۋكرايناداعى «بۋفەرنايا زونا» سياقتى قانداستارىمىزدىڭ قۇلىنداعى داۋىسىن قۇراققا ۇشىراتىن ءبىر «ساياسات» ۇستاپ وتىرعان جوق پا دەگەن ويعا دا قالاسىڭ!
سوۆەتقازى نۇرسيلا.
اباي.kz