19 عاسىردىڭ ورتا شەنىندە قازاق دالاسىنا ساياحاتتاپ كەلگەن ورىس بارونى ۋسلاردىڭ ەستەلىك-اڭگىمەسىن جالعاستىرىپ بەرىپ وتىرمىز. بۇل تاراۋدا اۆتور قازاقتىڭ سۋىرىپ سالما اقىندارى مەن سۇلۋ بويجەتكەندى رەتى كەلىپ قالعان سوڭ كەكەتە كۇلىپ، ءماز بولادى. سول ىرابايسىز كۇلكىسىنە ەسكەرتۋ بولار بالكىم، ەكسپەديتسيا باسشىسى تۇنگى مولالاردان قورقىنىشتى ءۇن ەستيدى. 

IV.

كۇننىڭ شىعۋىنا جارتى ساعات قالعاندا مەنى وياتىپ، وتريادتىڭ جينالىپ ەسىلدىڭ ارعى بەتىندە جۇرۋگە دايىندالىپ جاتقانىن حابارلادى. كازارمادا ماعان تۇنەپ شىعۋعا ءبىر بولمە بەرگەن بولاتىن، كەتىپ بارا جاتىپ ارتىمداعى كازارماعا تاعى قارادىم. ەرىكسىز  تۇسكەن وي –  بىرنەشە كۇن مەن ءتۇن اشىق اسپاننىڭ استىندا جۇرەتىنىم، قاشان  باسپانالى بىرەۋ  كىرگىزىپ قوناق ەتكەنشە ەشقانداي قۇرىلىستى كورمەيتىنىم انىق.

جارقايىڭ-اعاشتىڭ تۇبىندەگى ەسىل - تايىز جانە ارناسى كەڭ ەمەس ەكەن. جازدا ونى كەز كەلگەن جەرىنەن قاۋىپسىز كەشىپ وتۋگە بولادى. بىراق، ءدال سول كەزدە جاڭبىردىڭ كوپتىگىنەن ونىڭ ارناسى تولىپ كەتىپ، ارعى بەتىنە تەك پاروممەن عانا وتەتىن جاعدايعا تاپ بولدىق. اعىسى ونشا قاتتى ەمەس ەكەن، سوندىقتان كازاكتار اتتارىن ءجۇزدىرىپ، وزدەرى قارۋ-جاراعى مەن كيىمدەرىن پاروممەن وتكىزدى. مەنىمەن بىرگە پارومدا جاسى ون سەگىزدەر شاماسىندا قازاقتىڭ قىزى بولدى. بۇل ماعان دالادا كەزدەسكەن العاشقى قازاق قىزى ەدى. كەلبەتتى، كورىكتى قىز ەكەن، بىراق ەشقانداي سيپاتتاۋعا كەلمەيتىن لاس، نەشە ءتۇرلى شۇبەرەكتەردى ۇستىنە وراپ العان، كيىمدەرى دە، بەتى دە لاس. قولىندا قامشىسى بار، گوگولدىڭ سوزىمەن ايتقاندا، ناعىز بەينەلى كازاكتاردى كورىپ تۇرسا دا ولارعا  ەش سىي-قۇرمەتسىز كوزقاراسپەن قاراۋى قىزعا ەرەكشە ايبىندى ءجۇز بەرەدى. جاعاعا جەتكەنىمىز سول ەكەن، قىز دالانىڭ امازونكاسى سياقتى جاعادا تۇرعان اتىنا قارعىپ ءمىنىپ ماعان باسىمەن بەلگى بەردى دە، تەگىس دالامەن وقتاي ۇشىپ كەتە بەردى. بۇل قىز بەكىنىستەن جىراق ەمەس جەردە كوشىپ-قونىپ جۇرەتىن اۋىلدان ەكەن.

جوعارىدا ايتتىم عوي، ءبىزدىڭ وترياد سان جاعىنان كوپ ەمەس بولاتىن، بىراق وعان قاراماستان  قاپتاعان توتەنشە جۇمىستاردى اتقارىپ جۇرگەندەي كورىنەتىن. تاڭەرتەڭگى سالقىن سۋعا دەنەلەرى توڭىپ قالعان كازاكتار تەزدەتىپ كيىنىپ اتتارىن ەرتتەپ جاتتى. اتتار بولسا سۋ بولعان جالىن سىلكىپ پىرىلداپ وسقىرىپ جاتىر. تۇيەلەر ەڭ ءبىرىنشى بولىپ سۋدان وتكىزىلگەن بولاتىن، ولاردىڭ ۇستىنە وترياد ءۇشىن كەپكەن نان مەن جارما سالىنعان قاپتار تيەلگەن.  شىدامدى جانۋارلار جەردە قوزعالماي جاتىر، ۇستەرىنە تيەلگەن وراسان ۇلكەن جۇكتەن وزدەرى كورىنبەيدى. كەز كەلگەن مينۋتتا شابۋىل بولىپ قالۋ مۇمكىندىگىن ەسكەرىپ، بارلىق اسكەري ساقتىق شارالارىن جاساپ قويدىق. بىرنەشە ادامدى اۆانگارد ەسەبىندە العا، جولباسشىلار جۇرگەن جاققا جىبەردىك. سونىمەن بىرگە ءۇش ادامنان ءبىر شاقىرىم العا، وڭىمىز بەن سولىمىزعا جىبەرىپ ەكى قاناتىمىزدا وتريادتار ءجۇرىپ كەلە جاتتى. تۇيەلەر قيقارلانىپ، الداعى جولىندا بولاتىن قيىندىقتاردى سەزگەندەي بىرازعا دەيىن تۇرعىسى كەلمەدى. جولسەرىكتەر قايتا-قايتا جۇلعىلاپ «چوك، چوك» دەپ قويماعاسىن عانا جابايى داۋىسپەن وكىرىپ ورىندارىنان تۇردى. كازاكتار قۇدايعا شوقىنىپ، وفيتسەردىڭ كومانداسىنان كەيىن وترياد جۇمىلا العا جىلجىدى.

جارقايىڭ-اعاشتان بىرنەشە شاقىرىم جۇرگەن سوڭ دالا ۇلانعايىر قاشىقتىقتان كەيىنگى ەرەكشەلىككە - ءولى دەنەگە اينالعانداي بولادى. دالا بەتىنىڭ جەڭىل تولقىندىلىعى ۇزاق قيىرعا كوز جۇگىرتۋگە مۇمكىندىك بەرمەيدى، بارلىق جەردە كوز الدىڭدا سۇرەڭ كورىنىس –  جۇدەۋ سيرەك ءوسىپ تۇرعان قوڭىر ءتۇستى  مايسارا دەپ اتالاتىن ءشوپتىڭ اراسىنان قۇم مەن سازدى عانا كورەسىڭ. كوگىلدىر اسپانداعى ماۋسىمنىڭ كۇنى دالاعا جارقىراپ ساۋلەسىن شاشقانىنا قاراماستان دالا مۇڭدى بولىپ كورىندى. تابيعاتتىڭ تىرداي جالاڭاش ەكەندىگىن جاسىراتىن ەشقانداي بەلگىسىزدىك، ەشقانداي الداۋشىلىق جوق، اتتى قامشىمەن ءبىر سىلتەپ الداعى اۆانگاردتا كەلە جاتقانداردى مەن نەگىزگى كۇشتەردىڭ ورتاسىنا كەلگەندە توقتاتتىم. ادامداردىڭ سوزدەرى ماعان ەستىلمەسىن، ەشكىمگە الاڭداماي بىرنەشە مينۋت ءتاتتى دە مۇڭدى سەزىمدەرىمە بەرىلىپ، ءشول دالالىق كەڭىستىكتە جالعىز قالعىم كەلدى. ادام بالاسىنىڭ بيلىگىنەن وسىنشا ەركىن جاتقان جەر شارىنىڭ كىشكەنتاي بولىگىن ەشقاشان كورگەن ەمەسپىن.  بارلىق جەردەگى بيلىكتىڭ تابيعاتقا دەگەن قوجايىندىعى ەش جەردەن بايقالمايدى; ءتىپتى ونىڭ بۇرىنعى ىزدەرى دە بايقالمايدى. بۇكىل ادامزات بالاسى  اڭساعان ولكەگە ءبىز ءبىرىنشى بولىپ اياق باسىپ وتىرعاندايمىز.

دالا ماعان بوتەن كورىنىپ، قوناقجايلىعىن تانىتپاعانداي بولىپ كورىنسە،  ونىڭ ەسەسىنە ونداعى بارلىق جاندىكتەر مەن ماقۇلىقتارعا سوعۇرلىم ەركىندىك مولىنان بەرىلگەن سياقتى. كوز الدىما جەردى تاسقىن سۋ باسقانعا دەيىنگى الەمنىڭ ءبىر سىنىق بولىگى كەلدى، ول كەزدە كيۋۆەنىڭ ايتۋىنشا جەر بەتىن جانۋارلار جايلاعان. دالا تۇگەلىمەن قازىلعان ىندەرگە تولى، سوندىقتان دا ات ۇستىندە ساق وتىرۋعا ءتيىسپىن، سەبەبى اتىم ىندەرگە اياعىن سۇعىپ الا بەردى. سۋىر تىشقاندار ماعان قىزىققان كەيىپپەن بۇرىن كورمەگەن قوناق سياقتى قارايدى، تەك ات تۇياعىنان عانا قاشىپ ىنىنە تىعىلادى. سان جەتپەس تارباعان تىشقاندار نەمەسە جەر قوياندار جولىمدى كەسىپ ءوتىپ جاتىر. تارباعاندار جۇگىرمەيدى، ارتقى اياعىمەن سەكىرەدى، ولاردىڭ ارتقى اياقتارى الدىڭعىسىنان ۇزىن كەلەدى. اندا-ساندا الدىمىزدان كيىكتەر وقتاي اعىپ وتەدى، يادرونىڭ ريكوشەتى سياقتى سەكىرىپ جۇگىرەدى. قاراقۇستار مەن بۇركىتتەر اسپاندا سامعاپ جەم ىزدەپ ءجۇر. كوپتەن كۇتكەن،  اڭ مەن قۇستىڭ كوپتىگى وتريادىمىزداعى اڭشىلاردىڭ كوڭىلىن كوتەرىپ تاستادى.

كۇن كوكجيەكتەن كوتەرىلگەن سايىن ىستىق تا كۇشەيە بەردى، ءبىر كەزدە شىداۋعا مۇمكىن بولمايتىن جاعدايعا جەتتىك. جەردىڭ قارا توپىراعى تۇسكەن جىلىلىقتى قابىلداپ تومەنگى قاباتتارىنا  اتموسفەرانىڭ ىستىقتىعىنىڭ مونشاداي دارەجەگە جەتكەنىن حابارلاۋدا. الدىمىزداعى بىرنەشە ءجۇز شاقىرىمدار بويىندا شاڭقاي كۇننەن كولەڭكەسىنە تىعىلاتىن  بىردە ءبىر اعاشتىڭ كەزدەسپەۋى مۇمكىن دەگەن وي مەنى عانا ەمەس، ءاربىرىمىزدى مازاسىزداندىرىپ، العاش رەت دالاعا كەلگەن سىبىرلىكتەردى قورقىتىپ كەلەدى. شارشاعاندىقتان باسىمدى سالبىراتىپ كەلە جاتقان ەدىم، اتىم ءسۇرىنىپ كەتتى دە بارلىق ۋايىمدى ويلارىمدى ءۇزىپ تاستادى. ەرىكسىز جوعارى قارادىم، سول كەزدە كوز الدىمنان كەرەمەت كورىنىس اشىلىپ، الدىمىزدان ۇلكەندىگى اجەپتاۋىر ۇلكەن كول كورىندى،  قاراما-قارسى جاعاسىندا مەن كوپتەن بەرى كورمەگەن قالىڭ ورمان ءوسىپ تۇر. كولدىڭ بىرنەشە ارالشىقتارى بار، ولار دا  اعاشتارمەن كومكەرىلگەن.  سۋ مەن جاسىل كوكتىڭ قوسپاسى سۇيكىمدى لاندشافتى قۇراپ تۇر. تاڭعالعانىم، بۇل كولدىڭ كەشە عانا ەرەكشە ىجداعاتتىقپەن  قاراعان توپوگرافيالىق كارتادا  جوق بولعانى. وسى سۇراقتى كازاكتاردىڭ بىرىنە قويعانىمدا، ونىڭ جاۋابى مەنى تاڭقالدىرعان عاجاپ كورىنىستى بىت-شىت ەتتى.  بۇل ەۆروپادا ساعىم دەپ اتالاتىن ەلەس كورىنىس ەدى. ىستىقپەن كۇيگەن اۋا دوڭەس اينانىڭ قۇبىلىسىن جاساپ دالانىڭ ءشوبىن بيىك اعاشتار ەتىپ كورسەتەدى، ال كوگىلدىر اسپاننىڭ شاعىلىسۋى سۋدى داستارحان ەتىپ جايىپ كورسەتەدى. كوزدىڭ ساعىمدى كورىپ، سونىڭ الداۋىنا شىداۋ قيىننىڭ قيىنى; ءبىز ءۇشىن ناعىز تانتالدىڭ ازابى بولدى. ىستىق پەن شولدەن دەم الا الماي كەلە جاتقان بىزدەرگە الىس ەمەس جەردەن كولەڭكە مەن سۋدى كورەمىز، ول قايتا-قايتا كورىنىپ، سول زاماتتا الحيميكتەر ىزدەگەن ۇلى جاڭالىق سياقتى جوق بولىپ كەتەدى

بىرنەشە ساعاتقا سوزىلىپ ابدەن شارشاتقان وسى جۇرىسىمىزدەن كەيىن، الىستان قارا جەردىڭ بەتىنەن  بيىك ەمەس، بىراق، تىكە جاردىڭ تابانىنان  يرەڭدەگەن تار جاسىل جولاق كورىندى. بۇل جولاق قايتادان ءبىزدىڭ جولدىڭ بويىنان شىققان ەسىلدىڭ اعىسى ەكەنىن بىلدىرەدى. كادىمگىدەي عانا، قاسىڭنان بىرنەشە ساجىن جەردە، بىراق تەك وزەننىڭ  نەمەسە وزەنشىكتىڭ جاعاسىندا جىلقىعا جەمشوپكە جارامدى شۇيگىن ءشوپ ءوسىپ تۇر. سوندىقتان دا دالادا ءجۇرۋ وتە قيىننىڭ قيىنى. كەيدە ابدەن شارشاعان اتپەن جەم مەن سۋعا جەتۋ ءۇشىن توقتاماي ۇزاق وتكەلدى جولمەن جۇرۋگە تۋرا كەلەدى. ءبارىن بىلەتىن جەتىك جولباسشى وسىندايدا وتە قاجەت;  ونسىز ادامداردى بىرنەشە كۇنگە اداستىرۋ قيىن ەمەس.  بىزدە دالانىڭ وتە ءدال تۇسىرىلگەن كارتاسى بار، بىراق ونىڭ ءوزى دە وتريادتىڭ باستىعىن قيىندىقتان شىعارا المايدى. كارتادا وزەنشىكتەر مەن كولدەر وتە ءدال كورسەتىلەدى، بىراق ولاردا ءبىر تامشى دا سۋ بولمايدى. راس، كوكتەمدە ولار ەرىگەن قاردىڭ سۋلارىنا تولادى، كۇزگە قاراي كولدەر قالىڭ قامىسقا تولىپ، بالىقتىڭ ورنىنا قاباندار مەن بورسىقتار ءورىپ جۇرەدى. دالالىق وزەنشىكتەردىڭ كوپ جاعدايدا اعىسى ناشار، جازدا ءتىپتى توقتاپ قالادى. ۇزىن قۇرعاق اڭعارلار كەزدەسەدى، ولاردىڭ ۇزىندىعى كەيدە بىرنەشە ءجۇز شاقىرىمعا جەتۋى مۇمكىن، ونى ءبىزدىڭ كارتالاردا پالەنشە دەگەن وزەن دەپ بەلگىلەگەن. بۇل اڭعارلاردا كەيدە سۋى جاز بويى ساقتالاتىن تەرەڭ شۇڭەتتەر كەزدەسەدى، ولاردىڭ اراسى بىرنەشە شاقىرىم بولادى. كازاكتار ولاردى قايىر سۋ، كولشىكتەر دەپ اتايدى، وسى جەرلەرگە وتريادتار تۇنەۋگە توقتايدى. مۇنداي وزەندەردىڭ سۋى اقپاعاندىقتان بۇزىلادى، ونى جيىركەنبەي ىشە المايسىڭ. سوندىقتان دا دالاعا جولعا شىققاندا نەشە ءتۇرلى جوقشىلىقتارعا دايىن بولۋ كەرەك، تۇيەلەر سياقتى تاماق پەن سۋعا تالعامپاز بولماۋعا ۇيرەنۋ قاجەت.

دالانىڭ ءار جەرىندە شاشىراڭقى كەزدەسەتىن وسى ءبىر شاعىن وازيستەردىڭ مىسالىمەن تابيعات ساياحاتشىنى جولىندا كەزدەسكەن، كوزىنە كورىنگەن نەشە ءتۇرلى جاعىمسىز كورىنىستەردى ۇمىتتىرۋعا تىرىسادى. قايىر سۋلاردىڭ ساقتاعان ىلعالى ولاردىڭ اينالاسىنداعى وسىمدىكتەرگە قۋات بەرىپ تۇرادى. قالىڭ وسكەن يتمۇرىننىڭ بۇتالارى مەن باسقا دا تولىپ جاتقان گۇلدەر جاعالاۋدى جايناتىپ، جەردىڭ وسى ءبىر بولىگىن قولدان وسىرگەن گۇلزار سياقتى ەتەدى. سونىمەن قاتار، وسى قايىرلى جاعالار ءىشى ادامدى كورىپ ۇرىكپەيتىن  قۇسقا تولى، قورىقپاي ءوزى مىلتىقتىڭ اۋزىنا جاقىندايدى.  اڭشىلىق جاساۋعا بولار ەدى، بىراق بۇلاي اڭ اۋلاۋ قىزىق ەمەس قوي، سەبەبى اڭشىعا بەلگىسىزدىك قاجەت، جۇرەگىن تىڭداپ تۇرىپ اڭدى كۇتۋ مۇندا جوق. وتريادتاعى بالىقشىلار تۇنەگەن كەزىندەگى ۇستاعان بالىقتارىمەن ماقتانۋىنا بولادى. شۇڭەتتەردە بالىقتىڭ كوپتىگى سونشا، سۇزگى قالتامەن ۇستاۋعا بولادى. كەيدە ولاردىڭ ءساتتى تابىستارى كازاكتارعا ۇناماعان كەزدەرى دە بولدى. ءبىر رەت كازاكتاردىڭ وزدەرى ۇستاعان ءداۋ شورتانداردى لاقتىرعاندارىن كوردىم، سەبەبى شورتانداردىڭ ىشىنەن دالا تىشقاندارى شىعىپتى. مۇنداي شورتانداردى كازاكتار جەۋگە بارمادى، جيىركەنگەننەن ەمەس، سەبەبى سول كەز پەتروۆ پوستىنىڭ (ورازاسىنىڭ) مەزگىلى بولعاندىقتان، تەك قاراپايىم تاماق جەۋگە مىندەتتى ەدى.

مىنگەنىمىز جالعىز عانا ات بولعاندىقتان، بىزگە ۇزاق قاشىقتىققا جورىق جاساۋعا بولمايتىن، ونىڭ ۇستىنە كۇتپەگەن جاعداي كەزدەسىپ قالۋى مۇمكىن، جىرتقىشتاردىڭ (قازاقتاردى ايتىپ وتىر، س.ج.) ىزىنە تۇسە  قالساق اتتارىمىز شارشاعان ات بولماۋى كەرەك. تاۋلىگىنە شامامەن 30-دان 40 شاقىرىمعا دەيىن ءوتىپ ءجۇرمىز، بىراق قايناپ تۇرعان ىستىق كەزىندە. تۇندە كۇزەتشىلەرىمىز قانشاما ساق بولسا دا جايىلىپ جۇرگەن اتتارىمىزدى قۋىپ كەتۋدەن ساقتاي المايدى. كۇن باتقان سوڭ اتتاردى ءتورتبۇرىشتى كارەنىڭ (كارە – جاياۋ اسكەردىڭ تورتبۇرىشپەن ورنالاسۋى، س.ج.) ورتاسىنا اتبايلاۋعا قويىپ، تەك تاڭ الدىندا عانا جايىلۋعا جىبەرەمىز. سەبەبى جىلقىلار تاڭەرتەڭگى سالقىنمەن ءشوپتى  قۇمارتىپ جەيدى. سوندىقتان، جورىققا تاڭعى جەتىدەن بۇرىن جانە كۇننىڭ جارتىسى اۋعاننان كەيىن شىعۋعا بولمايتىن.

جورىققا شىعاردىڭ الدىندا وتريادىمىزدىڭ مۇشەلەرىنىڭ بويلارىندا   سەزىمدەرى تولىپ، كۇش-قۋات جيناعانداي كورىنىس ورنايتىن، دالانىڭ مولاداي تىنىشتىعىنا بۇل ارينە كەرەعار كورىنىس. كازاكتار وزدەرىنىڭ زارلى اندەرىن ايتادى، ماعان ولاردىڭ بۇل اندەرىنىڭ تەرەڭ سەزىممەن ايتىلاتىندىعى، اندەردىڭ ىشىندەگى  ماقامىنىڭ تەرەڭ ماعىناسى مەن ەرەكشەلىگى ۇنايدى.  سىبىردە ۇلىرەسەي گۋبەرنيالارىندا نەمەسە كىشىروسسيادا  قاراپايىم حالىق ايتىپ جۇرگەن اندەردى سيرەك ەستىدىم. ءسىبىردىڭ ءان قورى بويىنشا ءوزىنىڭ رەپەرتۋارى بار، ولاردى باسىپ شىعارسا دۇرىس بولار ەدى.

وسى ماڭدا ساياحاتتاپ جۇرگەن ش-ك دەگەن جاراتىلىستانۋشى مىرزا ءسىبىر ولەڭدەرىنىڭ ءوزى قۇراستىرعان اجەپتاۋىر ۇلكەن جيناعىن كورسەتكەن ەدى. جۇرتشىلىقتى سول جيناقپەن تانىستىرماسا وكىنىشتى بولادى. كازاكتار حالىق اندەرىنەن باسقا  كەيدە ورىستىڭ رومانستارىن دا ورىندايتىن، بىراق ولاردىڭ سوزدەرىن وزدەرىنە بەيىمدەپ ايتادى. كازاكتاردىڭ كوپشىلىگى ساۋاتتى بولعاندىقتان، ءسىبىردىڭ كازاكتار تۇراتىن ستانيتسالارىنا بارعان ءاربىر ءانشى وندا ءوزىنىڭ بولعاندىعى جايلى ءىز قالدىرادى. ءبىر جولى قاسىمدا كەلە جاتقان كازاكتىڭ  (باسقالاردان ءبولىنىپ) ولەڭدەتىپ (رەچيتاتيۆپەن) ايتىپ كەلە جاتقان ۇزاق تاۋسىلمايتىن ءانىن ونشا ءمان بەرمەي تىڭداپ كەلە جاتتىم. ءبىر كەزدە ءاننىڭ وتە ۇزاقتىعىنا نازار اۋدارىپ، سوزدەرىنە قۇلاعىمدى توسىپ تىڭداسام، اپىرماي، بۇل كازاكقا جادىنىڭ ەرەكشەلىگى ءۇشىن سىيلىق بەرۋ كەرەك شىعار، پۋشكيننىڭ «انجەلوسىن» باسىنان اياعىنا دەيىن اندەتىپ ايتىپتى!

وتريادىمىزداعى قازاقتاردىڭ سانى ون ادام، ءوز الدىنا توپتالىپ وتىرادى، ايقايلاپ سويلەگەن كەزدەردە كازاكتاردىڭ اندەرىن باسىپ كەتەدى. مەن بۇل جەردە مۋزىكاعا بايلانىستى كوسموپوليت بولىپ الدىم.   كاراباحتا ءتىپتى sans sourciller دە تىڭداعان ەدىم، تولىق پارسى وركەسترى، ونىڭ داۋسىنان قابىرعالاردىڭ ءوزى قۇلاۋى مۇمكىن. بىراق، قازاقتاردىڭ ءان ايتۋىمەن ەش كەلىسەتىن جايىم جوق. ولار وزدەرىنىڭ مۋزىكاسىنا ۇلگى ەتىپ، اشۋلانعان تۇيەلەردىڭ قۇلاق جارىپ وكىرەتىن داۋىسىن العانعا ۇقسايدى. ەلىكتەۋشى كوپ جاعدايدا  تۇپنۇسقادان جاقسى بولا  المايدى ەمەس پە، سول سياقتى قازاقتار دا مۋزىكالىق جاعىنان قوس وركەشتى ماەسترو ۇستازدارىنان كوپ كەيىن قالىپ قويىپتى. اندەرىنىڭ كوپشىلىگى سۋىرىپ سالىپ ايتۋعا سايادى، ماقامى وزگەرمەيدى، بىرەۋ عانا. جارىسقا ەكى ءانشى تۇسەدى. اۋەلى بىرەۋى بىرنەشە ولەڭدى ايقايلاپ ايتادى، ەڭ باستىسى - ۇيقاسقا ماڭىز بەرەدى، ماعىناسى - ەكىنشى ءۇشىنشى نارسە. سوسىن ەكىنشىسى وعان جاۋاپ بەرەدى، دۇرىستاپ ايتقاندا، ول دا وعان ولەڭمەن جاۋاپ قايتارادى. قايتارعان جاۋابى نەعۇرلىم كۇتپەگەن تۇرعىدا بولسا، ياعني  نەعۇرلىم دالباسا ماعىنادا جاۋاپ بەرسە، سوعۇرلىم تىڭداۋشىلار داۋىستاپ، كۇلىپ قولدايدى. وسىدان-اق، ەكى-ءۇش ساعاتقا سوزىلاتىن بۇل دالباسانىڭ قانداي اقىماقسىزدىققا اپارارىن  بىلە بەرىڭىزدەر.

ءارتۇرلى داۋىسپەن ايتىلعان وتريادتاعى كونتسەرتىمىز تۇسكە تامان توقتادى. ىستىق وسى كەزدە شىداتپايدى، جورىقشىل بۇلبۇلدارىمىزدىڭ تاماقتارى قۇرعاپ، قازاقتىڭ سۋىرىپ سالما اقىندارى شارشاپ، دارىنى تاۋسىلىپ قاناتى قايرىلسا كەرەك. اندا-ساندا تۇيە ايداۋشىلاردىڭ ايقايى مەن بوقتاعان داۋىستارى ەستىلەدى، ءسىرا ايداۋعا كونبەگەن تۇيەگە ايقايلاپ جاتسا كەرەك. تىزبە جىپتەگى كەيبىر تۇيە  ءوز بەتىنشە توقتاپ شۇيگىن شوپتەن جەۋگە توقتايدى دا، ءبىرىنىڭ ارتىنان ءبىرى كەلە جاتقان تۇيەلەردىڭ تىزبەسىن بۇزادى.

الدىندا كەلە جاتقاندار ءبىر كەزدە توقتادى، بۇل تۇنەۋگە توقتايتىنىمىزدى بىلدىرەدى. اتتار مەن تۇيەلەر ءجۇرىسىن تەزدەتە باستادى; ۋريادنيكتەر وفيتسەرلەردىڭ ايتقانى بويىنشا كازاكتار نايزالارىن جەرگە قاداپ كارە قۇرىلىسىنىڭ بۇرىشتارىن بەلگىلەي باستادى. سونىمەن بىرگە جان-جاققا باقىلاۋ بەكەتتەرى قويىلىپ بولعان سوڭ، اتتار مەن تۇيەلەردىڭ ەر-توقىمدارى مەن جۇكتەرى تۇسىرىلە باستادى. تۇيەلەردىڭ جۇكتەرىن ءتۇسىرۋ تاعى دا  ازاپ جۇمىس. تۇيەلەردى كونبىس جانۋار دەپ ايتۋشىلار، ءسىرا ولاردى تەك سۋرەتتەردەن عانا كورگەندەر بولسا كەرەك. قىرسىقتىعى ەشقانداي سيپاتتاۋعا كەلمەيدى. ولار ۋلتراكونسەرۆاتيۆتى پارتياعا جاتادى، سوندىقتان وزدەرىن in statu quo مارتەبەسىندە ۇستايدى.تۇيەلەر تىزەرلەپ جاتقانشا ۇستەرىندەگى جۇكتى تۇسىرۋگە بولمايدى، الدە تاكاپپارلىعىنان با، كوپكە دەيىن تىزەلەپ جاتۋدى قور ساناپ كونبەيدى. كازاكتار قىرسىق جانۋاردى كوندىرمەك بولىپ الدىڭعى ءبىر اياعىن كوتەرىپ جىپپەن موينىنا بايلاپ قويادى. ءۇش اياقپەن ماڭعازدانىپ تۇرعان تۇيەنى كورۋ قىزىقتىڭ قىزىعى. شامامەن بەس مينۋتتاي وتكەن سوڭ قىڭىر جانۋار ىڭعايسىز جاعدايىن سەزىنە باستاعانداي بولادى، تاعى ءبىر شاما ۋاقىت كۇش جيناپ تۇرادى دا، اقىر سوڭىندا جايمەن تىزەرلەي باستايدى (بۇل ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز قولدانعان ءادىس، س.ج.) بۇل ديۆەرتيسسمان ءار جولى تۇنەگەن سايىن قايتالانىپ، پوليشينەل بالالاردى كۇلدىرگەندەي ءبىزدى دە كۇلدىرىپ وتىرادى.

اقمولا وبلىسى، 1801-1825, 1826-1850, ازات بەكەتى (ازات), اتباسار، جارقايىڭ-اعاش، قاراتومار بەكەتى (قاراتومار), كوكشەتاۋ، سانكت-پەتەربۋرگ (پەتروگراد), حان بەكەتى، بارىمتا (الامان) توناۋ، كوتەرىلىس (بۇلىكتەر), قالالار (بەكىنىستەر), باسپانا، قازاقستاننىڭ تاريحى، قازاقتار، كازاچەستۆو، تۇلعالار، حالىق شىعارماشىلىعى، پوشتا جولى، تابيعات (فلورا مەن فاۋنا) اڭشىلىق، عالىمدار (عىلىم)

دالادا جۇرگەن كەزىڭدە ەرىكسىزدەن قازاقتاردىڭ تۇرمىس سالتىن قابىلداۋعا ءماجبۇرسىڭ. مىسالى، شاتىرلاردى ءبىزدىڭ اسكەرلەر بەيبىت كۇندەرى جانە كاۆكازدىح ەكسپەديتسيالاردا وزىمەن بىرگە الىپ جۇرەدى، ال دالالىق جورىق كەزدەرىندە ەش قولدانبايدى. ولار ىستىقتان دا، سۋىقتان دا از قورعايدى، ال دالالىق جەردە ىستىقتىڭ دا، سۋىقتىڭ دا ازابىن تارتاسىڭ. شاتىرلاردىڭ ورنىنا وفيتسەرلەر ءۇشىن قازاقتىڭ كيىز ۇيلەرى الىندى، ولار ىستىق تا دا، سۋىق تا دا پەتەربۋرگتىك ساياجايلىق à jour ۇيلەرمەن  سالىستىرعاندا بەيىمدىلىك جاعى مول، بۇل ۇيلەردى  جىل سايىن جازدا قارعاپ-سىلەيدى، بىراق ءبارىبىر سولتۇستىك استانامىزدىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن جالعا الىنادى. كيىز ءۇي بىرنەشە بولەك-بولەك كەرەگە قاناتتاردان تۇرادى، قاناتتاردىڭ باستارىن قوسىپ دوڭگەلەك شەڭبەر قۇرادى.  قاناتتاردىڭ كوزدەرى سىرتىنان  توقىلعان شيمەن جابىلادى. كەرەگەنىڭ قاناتتارىنىڭ اراسىندا ەسىككە ورىن قالدىرىلىپ قامىستان توقىلعان شي پەردەمەن جابىلادى. كەرەگەنىڭ باستارىنا جونىلعان ۋىق دەپ اتالاتىن اعاشتاردى بايلايدى، ونىڭ ءبىر ۇشى جوعارىدا تۇرعان شەڭبەر سياقتى  شاڭىراق دەپ اتالاتىن دوڭگەلەكتىڭ ارنايى جاساعان تەسىكتەرىنە تىعىلادى. تەسىكتەرگە تىعىلعان ۋىقتار پارابولا فورماسىنداعى كۇمبەزدى قۇرادى. وسىلاي كيىز ءۇيدىڭ قاڭقاسى جاسالادى دا، ءۇستى   كيىزبەن (تۋىرلىق - س.ج.) جابىلادى. شاڭىراق قانا جابىلمايدى، كيىز ءۇيدىڭ ورتاسىنا جاعىلاتىن  وتتىڭ ءتۇتىنى شىعۋى ءۇشىن. بۇل جينالمالى باسپانا جازعا تاپتىرمايتىن ءۇي، جابىلعان كيىزدى تومەننەن جوعارى قاراي كوتەرۋگە بولادى، سونىڭ ارقاسىندا كيىز ۇيگە اۋا سوعىپ تۇرادى، ىستىقتىڭ قىزۋى ازايادى. جاقسى تىگىلگەن (قويىلعان) ۇيدەن ەشقانداي جاڭبىر وتپەيدى.

كيىز ۇيلەردە بىرنەشە اپتا تۇرعاننان كەيىن عانا كوشپەلىلەردىڭ نەگە وسىنداي ءومىردى ۇناتاتىندىعىن، بىزدەردىڭ جىلجىمايتىن ۇيلەرىمىزدى ۇناتپايتىنىن تۇسىنە باستايسىڭ. كيىز ءۇيدىڭ يەلەرى تۇرمىستىق جانە شارۋالىق زاتتارىن ءوزىنىڭ قالاۋىنشا ورنالاستىرادى. ءبىر كەزدە باستاۋ العان زاتتارىن ورنالاستىرۋ ءتارتىبى كەيىن كوشىپ-قونعان كەزدەردە وزگەرمەيدى. كوشكەن سايىن ۇيىڭە كىرگەن كەزدە بۇرىنعى ۇيىڭە سەرۋەننەن ورالىپ كەلگەندەي بولاسىڭ. باقىتتىڭ ءبىر تەتىگى -ىزدەگەنىڭدى وڭاي تاباتىن ادەتتە دەۋشىلەردى قولدايتىن بولساق، at home سەزىمى كوشىپ-قونۋشىلاردا ەشقاشان بۇزىلمايدى. كۇن سايىن كوشىپ-قونۋ قانشاما باقىت سەزىمىنە تولتىرادى دەسەڭشى! بۇگىنگى تۇنەگەن ورنىمىزداعى جەردىڭ ءشوبى ناشار، سۋى اششىلاۋ، ماسالارى جاۋداي جابىلىپ تىنىشتىق بەرمەيدى – ەرتەڭ بۇل جەردەن كوشىپ كەتۋىمە نە كەدەرگى؟  مەن تاۋەلدى ەمەسپىن، تاۋەلدى ادام – ۇناسا دا، ۇناماسا دا، سول ورنىندا قالۋعا ءتيىستى. دالا - ۇلانعايىر شەكسىز كەڭىستىك، بارلىق جەردە، كۇن ساۋلەسى تۇسەتىن جەردە، سۋ اعىپ جاتىر، ءشوبى شۇيگىن، قۇدايىم ماعان تىنىشتىقتى باسپانانى دايىنداپ قويعان.

ارينە، مۇنداي ەركىن ءومىردىڭ جامان جاقتارى، ونىڭ جاقسى جاقتارىن بىرنەشە ەسە وراپ كەتەدى، بىراق، ول جايلى كەيىن اڭگىمەلەيمىن.

ىستىق كۇنگە بىرنەشە ساعات قاقتالىپ سالقىن كيىز ۇيگە كىرگەندە ەرەكشە راحات سەزىمگە بولەنەسىڭ. بىراق مۇنداي شىدامسىزدانىپ كۇتەتىن مينۋتتى ۇزاق كۇتەسىڭ. تۇيەلەردىڭ جۇكتەرىن ءتۇسىرىپ بولعان سوڭ قازاقتار كيىز ءۇيدى تىگە باستايدى، وكىنىشكە قاراي ولاردىڭ ىجداعاتتىلىعى ءىستى تەزدەتپەيدى. ءبارى دە وفيتسەردىڭ الدىندا قىزمەت ەتۋگە دايىن ەكەندىگىن كورسەتپەك بولىپ، ۇشەۋى ءبىر ارقاندى تارتۋعا جۇگىرەمىن دەپ ءبىر-بىرىنە كەدەرگى جاسايدى. قايتا-قايتا   «اكرىم، اكرىم» («اقىرىن» دەگەنى، - س.ج.) دەگەن ءسوزدى ايتىپ، ونسىز دا ءجاي ءجۇرىپ جاتقان جۇمىستى باياۋلاتادى.

ءبىز توقتاعان جەردىڭ بارلىعىندا قازاقتاردىڭ مولاسى بار. ماعان ولار تاڭ قالاتىن سەزىم قالدىردى!  ءبىز ەش جەردە ادام بالاسىن كەزدەستىرگەن ەمەسپىز، ءتىپتى ادام بالسىنىڭ ءىزى دە جوق. بۇل جەرلەر ماعان ادام بالاسى تۇرماعان ولكە بولىپ كورىندى، سەبەبى قازاقتار ءبىز ءجۇرىپ وتكەن جاقپەن جازدا ەشقاشان كوشىپ-قونىپ جۇرمەيدى. ادامزات بالاسىن ەسكە تۇسىرەتىن بىردەن ءبىر زات -  مولالار. ءسۇيتىپ، وسى ءبىر قوناقجايلى ەمەس ولكەدە ءبىزدى سۇيەكتەرى الدەقاشان قۋراپ قالعان مارقۇمدار عانا قابىلدادى. قازاقتىڭ مولالارى تىزبەكتەپ قويىلعان تاستارمەن بەلگىلەنەدى، مولادان جالعاسىپ قويىلعان مايدا تاستار تىزبەگى سۋعا باراتىن باعىتتى كورسەتەدى. ولاردىڭ ويىنشا، تاستار مارقۇمعا سۋعا باراتىن جولدى كورسەتەدى، مارقۇم ءتۇن سايىن شولدەگەن كەزدە جاقىن جەردەگى قايىرعا بارىپ سۋ ىشەدى. مولالاردىڭ اراسىندا اقسۇيەكتەر جاتقان زيراتتار دا كەزدەسەدى، ولاردىڭ قابىرلەرىنىڭ ۇستىنە تاستان  مىقتى قۇرىلىستار سالىنعان.  الىستان قاراعاندا كيىز ءۇيدىڭ فورماسىنداي. كىرەتىن ەسىگى وتە تومەن، ول جەرگە جاتاتىن ورىنعا ۇقساس كىشىگىرىم ەسكەرتكىش قويىلادى. كۇمبەزىنىڭ ەڭ جوعارعى ۇشىنا كوپ جاعدايدا ءتۇسى مەن پورىمى وزگەشە تاس قويادى. بۇل تاستاردى قازاقتار كوپ قاراجات جۇمساپ تۇركىستان نەمەسە بۇقاراداعى (سامارقاننىڭ كوك تاسىن ايتىپ وتىر، - س.ج.) اتاقتى اۋليە جاتقان جەرلەردەن الىپ كەلىپ قويادى. جازۋلار وتە سيرەك كەزدەسەدى، سەبەبى دالادا ساۋاتتى ادامدار وتە از بولعاندىقتان; جازۋى بار تاستاردا مارقۇمنىڭ اتى نەمەسە وعان ماقتاۋ ءسوز ەمەس، قۇراننىڭ سوزدەرى جازىلادى: مارقۇمعا ماقتاۋ ءسوز جازۋ مۇحاممەدتىڭ دىنىندە  ماقۇلدانبايدى.

ايتسە دە قازاقتار ءوز اجالىمەن ولگەن اتاقتى ادامدارعا قويىلعان ەسكەرتكىشتەردى جاقسى بىلەدى. كوپ جاعدايدا بۇل مارقۇمدار تولىق ۇمىتىلىپ قالادى، بىراق ولاردىڭ اتتارى قويىلعان ەسكەرتكىشتەرگە بايلانىستى حالىقتىڭ جادىندا ساقتالادى. ونىڭ سەبەبى وتە قاراپايىم، دالادا اشىق تەڭىزدەگى سياقتى،  گەوگرافيالىق نۇكتەلەر وتە از كەزدەسەدى. سول سەبەپتەن دە ەسكەرتكىشى بار زيراتتار ءوز اتاۋلارىن ۇلكەن شاتقالدارعا بەرەدى. بۇل اتاۋلار رۋدان رۋعا، ءتىپتى ءبىزدىڭ گەوگرافيالىق اتاۋلارعا بەرىلىپ تە جاتىر. ماڭگىلىككە اتىن قالدىرۋدىڭ وسى ءبىر ارزان جولى گەروستراتقا بەلگىلى بولعان بولسا، ول ءسوز جوق ديانين حرامىن ورتەمەگەن بولار ەدى.

قازاقتىڭ مولالارى تەرەڭ قازىلمايدى; مارقۇم بوزدەن تىگىلگەن كيىمگە كيگىزىلىپ، جاتقىزىلىپ ەمەس، وتىرعىزىپ قويىلادى، سوسىن  توپىراق سالىنبايدى، ءۇستى بۇتامەن جابىلادى. ءدىندارلاردىڭ ايتۋىنشا، مارقۇمدى جەرگە بەرىپ ودان 40 قادام الىستاعان سوڭ وعان پەرىشتەلەر كەلىپ جاۋاپ الا باستايدى. مارقۇمدى ومىردە جاساعان ۇلكەن، كىشى كۇنالارى ءۇشىن جازالايدى: تازالىققا بايلانىستى ادەت-عۇرىپتاردى دۇرىس ساقتاماعانى ءۇشىن، ۇزىن مۇرتى ءۇشىن ت.ب. ەرەكشە ۇلكەن كۇنالارى ءۇشىن جازانى مارقۇم ەڭ سوڭعى سوتتان كەيىن الادى.

ەشكىم تۇرمايتىن ايدالادا جاتقان قابىرلەردىڭ تىنىشتىعى وتە سيرەك بۇزىلادى. ءبىر جولى وسىنداي ەسكەرتكىشتىڭ ىشىندە  جولداسىممەن سويلەسىپ وتىرىپ ءبىر ەرەكشە جاڭعىرىقتى ەستىدىم. بەلگىسىز ءۇشىنشى ادام ءبىزدىڭ اڭگىمەمىزگە قاتىسىپ وتىرعانداي بولدى. جاڭعىرىقتىڭ كۇشىن سىناماق بولىپ پيستولەتتەن اتىپ جىبەردىم. سول مەزەتتە اينالانىڭ ءبارى ءتىرىلىپ كەتكەندەي بولدى. اۋادا قورقىنىشتى ءدىرىل باستالىپ، قاراڭعىدا ماعان كورىنبەگەن قاتال قاناتتىلار بەتىمدى قاناتىمەن بىرنەشە رەت جەلپىپ ءوتتى. پيستولەتىمنىڭ داۋىسى مۇحاممەدتىڭ جازالاۋشى پەرىشتەلەرىن قورقىتىپ جىبەرگەن بولار دەپ ويلادىم.، بىراق ءىستىڭ ءمانى وڭاي ەدى. مەنىڭ اتقان وعىمنىڭ داۋىسى وسىنداي ەسكەرتكىش مازارلاردى مەكەندەيتىن  ونداعان جارقاناتتاردى وياتىپ جىبەرگەن ەكەن.

وسىنداي قورىمداردىڭ قاسىنان وتكەن كەزدەرىمىزدە ءبىزدىڭ  قازاقتار مىندەتتى تۇردە توقتايتىن. دالادا قالىپتاسقان ءداستۇر بويىنشا جولاۋشى توقتاپ، اتىنان ءتۇسىپ زيراتتىڭ قاسىنا كيىمىنىڭ ءبىر شۇبەرەگىن نەمەسە اتىنىڭ جالىنىڭ قىلىن بايلاپ كەتۋى كەرەك. قازاقتار ءدال وسى ءداستۇردى اۋليەلى  دەپ سانالاتىن جەرلەرگە دە جاسايدى، قازاقتا مۇنداي اۋليەلى جەرلەر وتە كوپ كەزدەسەدى. ادامنىڭ نازارىنا تۇسەتىن ءاربىر زات، مىسالى جالعىز ۇلكەن تاس نەمەسە قۋراپ قالعان بۇتا اۋليەلى دەپ سانالادى. قۇداي وسىنداي زاتتاردى قۇپيا ماقساتپەن، ءاربىر جولاۋشىنىڭ كوزىنە ءتۇسسىن دەپ جاساعان دەيدى قازاقتار.

ءبىز وڭتۇستىككە قاراي ۇلىتاۋدى بەتتەپ تىكە ءجۇرىپ كەلەمىز. جولىمىز ورىنبورعا باعىناتىن ءسىبىر ۆەدومستۆوسى دالاسىنىڭ شەكاراسىمەن سايكەس كەلەدى. ءار كەش سايىن جارتىلاي كەۋىپ قالعان بۇلاقتارعا توقتاپ كەلدىك، بۇلاقتاردىڭ بارلىعى تورعاي دەپ اتالادى. دالالىق جەردە ءبىر وڭىردەن باستاۋ الاتىن وزەنشىكتەردىڭ بارلىعى ءبىر عانا اتپەن اتالىپ، ءبىر بىرىنەن  وزەنشىكتەردىڭ الدىنا قويىلاتىن سىن ەسىممەن وزگەشەلەنەدى. مىسالى، جارقايىڭ-اعاش پەن ۇلىتاۋ اراسىنداعى باتىسقا قاراي اعاتىن وزەنشىكتەر تورعاي دەپ، ورىسشا «جاۆورونوك» دەپ اتالادى. 60-تان استام تورعاي بار ەكەن، ولاردىڭ ءبىر بىرىنەن ايىرماشىلىعى، الدىنا قويىلاتىن سىن ەسىمدە: قارا، سارى ت. ب. ولاردىڭ ءبارى دە ۇلى تورعايعا قۇيادى. ۇلى تورعاي، ىرعىز ەكەۋى قامىستارعا، سوسىن تۇزدى باتپاقتارعا (اقساقال بەربي دەپ اتالاتىن) جەتىپ جوعالىپ كەتەدى.

وسىلاي بىرنەشە كۇن ءجۇرىپ كەلەمىز، دالانىڭ ءتۇسى وزگەرەر ەمەس. ەشتەڭە وسپەيتىن جەر، سۋدىڭ تاپشىلىعى، بارلىق جەردە دالانىڭ سۇرەڭسىز كەلبەتى، جان-جاقتىڭ بارلىعى ءتۇسى كوكجيەكپەن  بىردەي بولىپ قوشقىل  وسكەن مايسارا ءشوبى. اندا-ساندا بوز سەلەۋ باسقان جەر جولاقتارى كەزدەسەدى; ءبىر قاراعان كوزگە كۇمىستەي جىلتىراعان بۇل ءشوپتىڭ ءتۇسى اجەپتاۋىر ۇنامدى. ۇستىنەن جەل جەلپىپ وتكەن كەزدە  كۇمىس تولقىندارى بار تەڭىز سياقتى بولىپ كورىنەدى.. سودىرلار جايلى سۇراپ بىلەتىن بىرەۋدى كەزدەستىرسەك دەپ شىدامسىزدانىپ كەلەمىز، بىراق كيىك پەن قۇلانداردان باسقا ەشكىمدى كەزدەستىرمەدىك. الدىمىزدا جانە قوس بۇيىرىمىزدە كەلە جاتقان كازاكتاردان كوز المايمىز. ولار ءبىر مينۋتقا توقتاي قالسا، وتريادتا قۋانىشتى سەزىم جايلاپ كەتەدى – ءدال سولاي، جاڭا زاتتى كوردى; بىراق ءبىزدىڭ بۇل قيالىمىز تەز اياقتالادى. ءبىر رەت الدىمىزدان ءۇش قازاقتى كوردىك، ولار ءبىزدى كوردى دە بۇرىلىپ قاشا جونەلدى. ۇزاق قۋىپ ارەڭ دەگەندە ۇستادىق. سۇيتسەك، ولار ءبىزدىڭ ۇلىتاۋداعى وتريادتان قاعازبەن جۇمسالعاندار ەكەن. ءبىزدى تانىماي سودىرلار دەپ ويلاپتى.

اقىرى، الىستاعى كوكجيەكتەن  ۇلىتاۋ تاۋلارىنىڭ شىڭدارى كورىندى-اۋ، ونىڭ ەكى بۇيىرىندە ارعاناتا تاۋى مەن كىشىتاۋ دا كورىندى. تاۋلار دالانىڭ تەگىس جازىعىندا ءجايلاپ كورىنىپ بيىكتەي باستادى، تاۋدىڭ ەتەگىنە دەيىن ەشتەڭە وسپەيتىن قۋ دالا قالپى ساقتالعان. بۇل تاۋلار جازىق دالادا ءوز الدىنا دەربەس ورنالاسقاندىقتان بەينەسى مەن ءپىشىنى،  كوك اسپاندا  سۋرەت  بولىپ نۇكتەلەنىپ تۇرعانىن انىق كورە الاسىڭ. تاۋدىڭ تار اڭعارىنا تۇسكەن سوڭ كەنەتتەن باسقا ولكەگە كەلگەندەي بولدىق. تىكە جارتاستاردان تازا سۋدىڭ بۇلاعى اعىپ جاتىر، اتتارىمىز اعىپ جاتقان سانسىز بۇلاقتاردىڭ جاعاسىندا قالىڭ وسكەن ءشوپتىڭ اراسىمەن ارەڭ ءجۇرىپ كەلەدى.  كوپ ۇزاماي وسىدان ءبىر اي بۇرىن ۇلىتاۋعا كەلىپ ورنالاسقان وتريادقا كەلىپ قوسىلدىق.

(جالعاسى بار. باسى مىنا سىلتەمەلەردە: http://abai.kz/post/49234;http://abai.kz/post/50361; http://abai.kz/post/51010)

ورىس تىلىنەن اۋدارعان ساعات ءجۇسىپ

Abai.kz