بۇگىنگى تاڭدا وبلىسىمىزدىڭ ونەركاسىپ سالاسىندا ءبىرتالاي ماڭىزدى وزگەرىستەر بايقالۋدا. يندۋستريالدى ايماقتىڭ العا ورلەي ءتۇسۋى تۇتاس ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنا پايدالى ەكەنى داۋسىز. بۇل  - پرەزيدەنتتىڭ جولداۋىندا ايتىلعان مىندەتتەردى تابىستى ورىنداپ جاتقانىمىزدىڭ دالەلى. وسى ورايدا قول جەتكەن تابىستار تۋرالى تاياۋدا وبلىستىق كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى مىرزاجان ۇسەنوۆ تارقاتىپ ايتىپ بەردى.

جاڭا جوبالار جەتكىلىكتى

بۇگىنگى تاڭدا وبلىسىمىزدىڭ ونەركاسىپ سالاسىندا ءبىرتالاي ماڭىزدى وزگەرىستەر بايقالۋدا. يندۋستريالدى ايماقتىڭ العا ورلەي ءتۇسۋى تۇتاس ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنا پايدالى ەكەنى داۋسىز. بۇل  - پرەزيدەنتتىڭ جولداۋىندا ايتىلعان مىندەتتەردى تابىستى ورىنداپ جاتقانىمىزدىڭ دالەلى. وسى ورايدا قول جەتكەن تابىستار تۋرالى تاياۋدا وبلىستىق كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى مىرزاجان ۇسەنوۆ تارقاتىپ ايتىپ بەردى.

جاڭا جوبالار جەتكىلىكتى

وتكەن التى اي ىشىندە وبلىسىمىزدا ونەركاسىپ سالاسى ايتارلىقتاي العا باسقان. دامۋ كورسەتكىشتەرىنىڭ داعدارىسقا دەيىنگى جەتىستىكتەرگە قايتا جاقىنداعانىن ءبىز بۇعان دەيىن دە وقىرمانعا حابارلاعان ەدىك. مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا بيىلعى جارتى جىلدا تاۋ-كەن ءوندىرىسى 32 پايىزعا، وڭدەۋ سالاسىنىڭ كورسەتكىشى 56 پايىزعا ارتقان. وڭىرىمىزدە ونەركاسىپتىڭ دامۋىن ماماندار پرەزيدەنتتىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنعان داعدارىسقا قارسى شارالاردىڭ ناتيجەسى دەپ بىلەدى. ءوندىرىس سالاسىندا قازاقستاندىق تاۋارلار ۇلەسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەرمەن 2010 جىلدىڭ 1 ماۋسىمىنا دەيىن 187,9 ملرد. تەڭگەنىڭ كەلىسىمىنە قول جەتكىزىلدى. قازىردە وبلىس 2010-2014 جىلدارعا ارنالعان ۇدەمەلى يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسىن ورىنداۋعا اتسالىسۋدا. بۇل رەتتە جالپى قۇنى 722 ملرد. تەڭگەدەن اساتىن 42 جوبانى ىسكە اسىرۋ جوسپارلانعان. باعدارلامانىڭ ورىندالۋى ناتيجەسىندە 8 مىڭنان استام جاڭا جۇمىس ورنى قۇرىلادى دەپ كۇتىلۋدە. 2010 جىلى  جالپى ينۆەستيتسيا كولەمى 126,7 ملرد. تەڭگەنى قۇرايتىن 26 جاڭا جوبانى قولدانىسقا ەنگىزۋ كوزدەلسە، وتكەن التى ايدا 12 نىسان پايدالانۋعا تاپسىرىلدى. ءسويتىپ ەكى مىڭنان استام ادامعا جۇمىس تابىلدى. م.ۇسەنوۆتىڭ مالىمدەۋىنشە، ەكىنشى جارتى جىلدىقتا 14 ينۆەستيتسيالىق جوبانى ىسكە قوسۋ جوسپارلانىپ وتىر. سونىمەن بىرگە، 2010 جىلدان كەيىن پايدالانۋعا بەرىلەتىن 10 جوبا بويىنشا دا ناتيجەلى ىستەر اتقارىلۋدا. بارلىق جوبالار بويىنشا جۇمىستاردى رەسپۋبليكالىق جانە ايماقتىق شتاب، ۇيلەستىرۋ كەڭەسى ءجىتى باقىلاۋعا العان. سوندىقتان سەرپىندى جوبالاردىڭ كەستەگە سايكەس مەرزىمىندە جۇزەگە اسىرىلاتىنىنا سەنىم مول.

كاسىپكەرلەر قارجىعا ءزارۋ

ونەركاسىپ سالاسىندا بارلىعى تىڭعىلىقتى بولعانىمەن، وبلىستىڭ كاسىپكەرلىك سالاسىندا اقساۋلى جاتقان تۇستار بار ەكەن. ماسەلەن، پاۆلودار وڭىرىندە «بيزنەستىڭ ونەركاسىبى جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى تولىققاندى جۇزەگە اسپاۋدا. مەملەكەتتىڭ شارتتارى جەڭىلدەتىلگەن قارجىسىن كۇتە-كۇتە جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەردىڭ توزىمدەرى تاۋسىلۋعا اينالعان. ىرگەلى باعدارلامانىڭ ىسكە اسۋىن كەشەۋىلدەتۋگە نە سەبەپ بولىپ وتىر؟

بۇرىندارى بانكتەردەن ءوسىمى جوعارى نەسيەلەر الىپ كەلگەن شاعىن جانە ورتا بيزنەس وكىلدەرى داعدارىستان كەيىنگى ۋاقىتتا قارجى كوزىن تابا الماي، قىسىلتاياڭ شاقتى باستان كەشىرىپ وتىرعانى ءمالىم. بۇل جاعدايدى مەملەكەت تە ءتۇسىندى. سوندىقتان دا پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ۇكىمەت ارناۋلى باعدارلاما قابىلدادى. بىراق كاسىپكەرلىكتىڭ ەكىنشى تىنىسىن اشۋعا باعىتتالعان باعدارلاما وبلىس كولەمىندە تولىعىمەن ىسكە قوسىلماي وتىر. نەگىزىنەن شارت بويىنشا بانكتەردىڭ ساراپتاماسىنان ءوتۋ - جەڭىلدەتىلگەن قارجىدان ۇمىتكەر كاسىپكەرلەر وتەتىن العاشقى ساتى عانا، ولار جوبالارىن بانكتەرگە ماقۇلداتقاننان كەيىن دە تاعى ەكى سىناقتان وتەدى. بىراق مەزگىل شىلدەنىڭ ورتاسىنا قاراي اۋسا دا، بانكتەر تاراپىنان كاسىپكەرلەردىڭ وتىنىشتەرىنە بىرجاقتى جاۋاپ قايتارىلعان ەمەس. مامانداردىڭ تۇسىندىرۋىنشە، باعدارلاما شەڭبەرىندە تاپسىرىلعان جوبالاردى بانكتەردىڭ ايماقتاعى فيليالدارى قاراستىرىپ، سوسىن تۇپكىلىكتى شەشىمدەر شىعارۋ ءۇشىن جوعارى جاققا، ياعني ورتالىق وفيستەرىنە جىبەرگەن كورىنەدى. ازىرگە بانكتەردىڭ ەشقايسىسى وزدەرىنە تاپسىرىلعان جوبالاردىڭ جالپى سوماسىن اشىپ ايتپاي وتىر، ولارعا سالساڭىز، بۇل اقپارات كوممەرتسيالىق قۇپيا بولىپ تابىلادى. قازىردە بەلگىلىسى، ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەرگە جونەلتىلگەن جۇزدەن استام جوبانىڭ بىردە-بىرەۋى ماقۇلدانعان جوق. وبلىس كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، بانكتەرگە تاپسىرىلعان 9 جوبا سۋبسيديا الۋعا بايلانىستى بولسا، 99 جوبانىڭ يەسى بيزنەسىن وڭالتۋدى كوزدەيدى.

وبلىس كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى اياسىندا پاۆلودار وبلىسىنا رەسپۋبليكادان 657,3 ملن. تەڭگە قارجى بولىنگەن. سونىڭ ىشىندە جەكە كاسىپكەرلىكتى قولداۋعا بەرىلگەن قارجىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى كاسىپكەرلەردىڭ بۇرىن العان نەسيەلەرىنىڭ پايىزدىق مولشەرلەمەلەرىن سۋبسيديالاۋعا باعىتتالسا، 93,8 ملن. تەڭگەسى تالاي كاسىپكەر ءۇشىن قولبايلاۋ بولىپ كەلگەن ماسەلە - نەسيەلەردى كەپىلدەندىرۋگە ارنالعان. سونىمەن قاتار، 94 ملن. تەڭگەنى وڭىردە ەكسپورتقا بەيىمدەلگەن وندىرىستەردى قۇرۋعا جۇمساۋ بەلگىلەنگەن. مۇنداي قىرۋار اقشانى يگەرۋدىڭ ەندىگى جەردە قيىنعا سوعارىن ماماندار جاسىرمايدى. كاسىپكەرلىكتى جەدەل دامىتۋ ءۇشىن ۇكىمەتتىڭ 2010 جىلدىڭ 13 ساۋىرىندە قابىلداعان «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسىن تەزىنەن ىسكە قوسۋ قاجەت.

جالپى، دەرەكتەرگە كوز سالساق، بىلتىرعى جارتى جىلمەن سالىستىرعاندا بيىلعى التى ايدا وبلىس كولەمىندە كاسىپكەرلىك نىساندارىنىڭ سانى 3,6 پايىزعا كوبەيگەن. شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن ادامدار بويىنشا دا ءبىزدىڭ وبلىس رەسپۋبليكالىق ورتاشا كورسەتكىشتەن اسىپ تۇر. قازىردە مۇندا 92 مىڭعا جۋىق مامان تابىس تابۋدا. اعىمداعى جىلدىڭ جارتىسىندا جەرگىلىكتى بيزنەس ورىندارى 38,9 ملرد. تەڭگەنىڭ تاۋارىن ءوندىرىپ، قىزمەتىن كورسەتكەن. بۇل جاعىنان ايماقتىڭ ۇلەسى ەلىمىز بويىنشا جوعارى دەڭگەيدەن تابىلىپ وتىر. ماماندار بيزنەس سالاسىندا ءوسىمنىڭ پايدا بولۋى قارجىلىق ينستيتۋتتاردىڭ قولداۋىنان دەگەن ۇيعارىم ايتادى. بىلتىر «دامۋ-ايماقتار» باعدارلاماسى بويىنشا جالپى قۇنى 1 ملرد. 270 ملن. تەڭگەدەن اساتىن 44 جوبا قارجىلاندىرىلعان. 2010 جىلى «قازاگرو» حولدينگى بويىنشا وبلىس بيۋدجەتىنەن 100 ملن. تەڭگە اۋىل شارۋاشىلىعىندا جۇمىس ىستەيتىندەر كاسىپكەرلەردى قولداۋعا ءبولىنىپ وتىر. بۇل رەتتە اۋىلداعى شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىككە جاتاتىن 12 بيزنەس-جوبانى جىلدىق ءوسىمى 9,5 پايىز بولاتىن جەڭىلدەتىلگەن نەسيەمەن قامتاماسىز ەتۋ جوسپارلانعان. بىلتىر اتالمىش باعدارلاما بويىنشا نەسيەلەر 10,5 پايىزدىق مولشەرلەمەمەن بەرىلگەن بولاتىن. بۇگىنگى تاڭدا ايماعىمىزدا كاسىپكەرلىكتىڭ بىرنەشە ءتۇرى ورىستەۋدە. سونىڭ ىشىندە نەسيەنى ەڭ كوپ العانى - ساۋدا-ساتتىق سالاسى (بارلىق نەسيەنىڭ 41 پايىزى), قىزمەت كورسەتۋ - 22 پايىزدى السا، اۋىل شارۋاشىلىعى -                           17 پايىزعا يە بولعان.

باعا ماسەلەسى - باقىلاۋدا

وسىعان دەيىن جۇرتشىلىق اراسىندا «كەدەن وداعىنا ەنەتىن بولساق ەلىمىزدە باعا قىمباتتاۋى مۇمكىن» دەگەن سىندى نەبىر اڭگىمەلەردىڭ ورىستەگەنى بار. بىراق وبلىس كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارماسى ماماندارىنا قۇلاق اسساق، الاڭداۋعا ەش نەگىز جوق.  سەبەبى كەدەن وداعىنىڭ جۇزەگە اسا باستاۋى ەلىمىزدە باسەكەلەستىكتى كۇشەيتەدى. سىرتتان كەلگەن تاۋارلار تۇتىنۋشىلار ءۇشىن قولايلى باعادا ساتىلادى.

راس، وتكەن التى ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا وبلىستا ينفلياتسيا دەڭگەيى ءوستى. بۇل جاعدايعا قاڭتار ايىنان باستاپ قىمباتتاعان كوممۋنالدىق قىزمەتتەردىڭ باعالارى اسەر ەتكەن. الايدا ستاتيستيكا مالىمەتتەرى بويىنشا، پاۆلودارلىق تابيعي مونوپوليا سۋبەكتىلەرىنىڭ قىزمەتى باسقا ايماقتارمەن سالىستىرعاندا ءالى ارزان بولىپ ەسەپتەلەدى. جىل باسىنان بەرى ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ ينفلياتسياسى 104,5 پايىزدى قۇراپ، رەسپۋبليكالىق ورتاشا كورسەتكىشتەن تومەن بولىپ شىقتى. مامانداردىڭ سوزىنشە،  ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ ىشىندە نەگىزىنەن كوكونىس ونىمدەرىنىڭ باعاسى كوكتەمگى كەزەڭگە بايلانىستى ءوسىم بەرگەن. بۇل جاعداي جىل سايىن قايتالاناتىندىقتان جۇرتشىلىق وعان اسا ءمان بەرە قويمايدى. جالپى العاندا، قازىرگى ۋاقىتتا وبلىس تۇتىنۋشىلارىنا كوكونىس ونىمدەرىن قولايلى باعامەن ساتۋدى ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن جۇيەلى جۇمىستار قولعا الىنعان. بۇل رەتتە رەسپۋبليكانىڭ وڭتۇستىك ايماقتارىمەن جانە قاراعاندىداعى كوتەرمە ساۋدا بازارىمەن، قالا بەردى قىتايلىق جەتكىزۋشىلەرمەن جاسالعان ارىپتەستىك جونىندە كەلىسىمدەر جۇزەگە اسۋدا.  قازىردە وبلىستا اۋىلدىڭ ارزان ونىمدەرى ساتىلاتىن 17 الەۋمەتتىك دۇكەن جۇمىس ىستەيدى، سونداي-اق ورتالىق بازاردا 20 ورىننان تۇراتىن كوممۋنالدىق ساۋدا الاڭى جاساقتالعان. م.ۇسەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، جوعارىدا اتالعان شارالار ناتيجەسىندە نەگىزگى ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعاسىن تۇراقتى جاعدايدا ۇستاۋ مۇمكىن بولىپ كەلەدى.

ايتقانداي-اق، وسىعان دەيىن باسقارما ماماندارى كەدەندىك وداقتىڭ ءبىزدىڭ نارىققا قالاي اسەر ەتۋى ىقتيمال ەكەنىن ساراپتاعان ەكەن. ەسەپتەۋلەر بويىنشا قازىردە جەرگىلىكتى جانە رەسپۋبليكالىق تاۋار وندىرۋشىلەر وبلىستىڭ قانت ونىمىنە دەگەن سۇرانىسىن 100 پايىزعا، شۇجىق جانە ماكارون ونىمدەرى نارىعىن 70 پايىزعا وتەپ كەلەدى. ال سارى ماي، كۇنباعىس مايى، كۇرىش، مايونەز سەكىلدى تاۋارلار بويىنشا ۇلەس 50 پايىزدى قۇراپ وتىر. سۇرانىسى جوعارى بولىپ كەلەتىن باسقا تاۋارلار ايماعىمىزعا سىرتتان اكەلىنەدى. وسى يمپورت ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ 32,2 پايىزى كورشىلەس رەسەيدەن جەتكىزىلەدى. ءبىزدىڭ نارىققا ول جاقتان نەگىزىنەن وسىمدىك مايى، سارى ماي، قويۋ ءسۇت، شاي جانە كونديتەرلىك ونىمدەر اكەلىنەدى. قر ەكونوميكالىق دامۋ جانە ساۋدا مينيسترلىگىنىڭ اقپاراتىنا سۇيەنسەك،  تمد ەلدەرىندە ازىق-تۇلىك ونىمدەرى ساۋدا اينالىمىنا ەشقانداي الىم-سالىقسىز  شىعارىلادى. سوندىقتان بۇل تاۋارلارعا باعانىڭ ءوسۋى بولجانبايدى. ال باسقا ەلدەردەن يمپورتتالاتىن ونىمدەر شامامەن 2 پايىزعا قىمباتتاۋى مۇمكىن. بۇل كەدەندىك سالىقتىڭ ەكى ەسەگە وسۋىنە بايلانىستى بولماق. ايتا كەتەلىك، وسىعان دەيىن ءۇشىنشى ەلدەردەن شوكولاد، تەڭىز بالىعى، پەچەنە، تومات پاستاسى، الكوگولدى ونىمدەر جەتكىزىلىپ كەلەدى.

م.ۇسەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، جۇرتشىلىقتىڭ جانار-جاعارماي باعاسىنىڭ وسۋىنە دە الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرۋى بەكەر. قازىردە پاۆلودار مۇناي-حيميا زاۋىتى ءبىر اي مەرزىمگە جوندەۋ جۇمىستارىنا توقتاسا دا، بۇعان دەيىن وندىرىلگەن ءونىم سۇرانىستى ارتىعىمەن وتەيدى. جانار-جاعارمايدىڭ ءبىراز بولىگى شىمكەنت زاۋىتىنان جەتكىزىلەدى. بىراق قانداي جاعدايدا بولماسىن، بەنزين باعاسى بەكىتىلگەن مولشەردەن اسپايتىن بولادى. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەلىك، 1 ماۋسىمنان باستاپ قر مۇناي جانە گاز مينيسترلىگى رەسپۋبليكا بويىنشا ا-80 ماركالى بەنزيننىڭ ءبىر ءليترى - 64-68 تەڭگە، ال اي-92,93 ماركالى وتىننىڭ باعاسى 84-86 تەڭگە ارالىعىندا ساتىلاتىنىن مالىمدەگەن بولاتىن.

ءباسپاسوز ءماسليحاتى بارىسىندا باسقارما باستىعىنىڭ ورىنباسارى باق وكىلدەرىنىڭ بارلىق سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى.

نۇربول جايىقباەۆ.