قالي وماروۆ، گەوگرافيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت، قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى  عىلىمي زەرتتەۋلەردى ۇيلەستىرۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى

مەملەكەتىمىزدى قالىپتاستىرۋ، ىرگەسىن بەكىتۋ، حالىقتىڭ رۋحاني مادەنيەتىن، دۇنيەتانىمىن جەتىلدىرۋ، ساۋاتتاندىرۋ، الەۋمەتتىك جاعدايىن كوتەرۋ جۇمىستارىمەن اينالىسقان، وتارشىلار ىقپالىنا قارسى كۇرەسكەن، يماندىلىق پەن بىلىمدىلىكتى ناسيحاتتاعان، قۇندى شىعارمالار جازىپ، عاجايىپ تۋىندىلاردى دۇنيەگە كەلتىرگەن عۇلاما-اعارتۋشىلار مەن قايراتكەرلەردىڭ ۇلتىمىزدى ۇيىستىرۋداعى ءرولى وراسان بولعانى بۇگىندە تاريحي شىندىققا اينالدى.

حالقىمىزدىڭ سان عاسىرلار بويى ۇلى شىعىس وركەنيەتىنىڭ اياسىندا دامىعانى بەلگىلى. ۇلتىمىزدىڭ پەرزەنتتەرى ءبىلىم مەن ءىلىمنىڭ وزىق ۇلگىلەرىنە يسلام مادەني ورتالىقتارىنداعى ورتا جانە جوعارى وقۋ ورىندارىندا سۋسىندادى. وسى وقىمىستى-عۇلامالار بۇكىل ەل اۋماعىندا مەشىت، مەدرەسە، مەكتەپ اشۋ ارقىلى ساۋاتتاندىرۋ، يماندىلىققا تاربيەلەۋ، كاسىپكە باۋلۋ جانە ت.ب. اعارتۋشىلىق قىزمەت جۇرگىزىپ، مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ مىزعىماس تىرەگى بولدى.

قالي وماروۆ، گەوگرافيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت، قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى  عىلىمي زەرتتەۋلەردى ۇيلەستىرۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى

مەملەكەتىمىزدى قالىپتاستىرۋ، ىرگەسىن بەكىتۋ، حالىقتىڭ رۋحاني مادەنيەتىن، دۇنيەتانىمىن جەتىلدىرۋ، ساۋاتتاندىرۋ، الەۋمەتتىك جاعدايىن كوتەرۋ جۇمىستارىمەن اينالىسقان، وتارشىلار ىقپالىنا قارسى كۇرەسكەن، يماندىلىق پەن بىلىمدىلىكتى ناسيحاتتاعان، قۇندى شىعارمالار جازىپ، عاجايىپ تۋىندىلاردى دۇنيەگە كەلتىرگەن عۇلاما-اعارتۋشىلار مەن قايراتكەرلەردىڭ ۇلتىمىزدى ۇيىستىرۋداعى ءرولى وراسان بولعانى بۇگىندە تاريحي شىندىققا اينالدى.

حالقىمىزدىڭ سان عاسىرلار بويى ۇلى شىعىس وركەنيەتىنىڭ اياسىندا دامىعانى بەلگىلى. ۇلتىمىزدىڭ پەرزەنتتەرى ءبىلىم مەن ءىلىمنىڭ وزىق ۇلگىلەرىنە يسلام مادەني ورتالىقتارىنداعى ورتا جانە جوعارى وقۋ ورىندارىندا سۋسىندادى. وسى وقىمىستى-عۇلامالار بۇكىل ەل اۋماعىندا مەشىت، مەدرەسە، مەكتەپ اشۋ ارقىلى ساۋاتتاندىرۋ، يماندىلىققا تاربيەلەۋ، كاسىپكە باۋلۋ جانە ت.ب. اعارتۋشىلىق قىزمەت جۇرگىزىپ، مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ مىزعىماس تىرەگى بولدى.

رەسەي وتارشىلارىنىڭ حالقىمىزدى ۇلتتىق كەلبەتتەن، تىلدەن، دىننەن، جەردەن ايىرۋعا با­عىت­تالعان ستراتەگيالىق ساياساتىنا 200 جىلعا جۋىق جۇيەلى قارسىلىق كورسەتكەن دە اعارتۋشىلىق ۇستانىمداعى قايراتكەرلەرىمىز. ءىشىنارا  جۇزەگە اسىرىلعان وسى ستراتەگيانى تولىق ورىنداۋ ءۇشىن  يمپەريانىڭ لايىقتى ءىزباسارى كەڭەستىك جۇيە كور­نەكتى اعارتۋشىلارىمىزدى، ولاردىڭ ءداستۇرىن ءتۇ­بەگەيلى جويعاندا عانا قول جەتكىزەتىنىن تۇسىنسە كە­رەك. تاريحي تۇرعىدان وتە قىسقا ۋاقىت ىشىندە مەد­رە­سە-مەشىتتەر ويراندالدى; يسلام قاعيدالارىنىڭ ورنىنا كوممۋنيستىك يدەولوگيا ەنگىزىلدى; مادەني، تاريحي، رۋحاني مۇرالارىمىزدان ايىرۋ ماقساتىن­دا ءالفاۆيتتى اۋىستىردى; بۇكىل قازاقتى ساۋاتسىز، ال الەمدىك وركەنيەتتىڭ شامشىراعى شىعىس مادە­نيەتىن «ەسكى»، رەسەي ءبىلىمىن «جاڭا» دەگەن ۇعىمدار­دى سانامىزعا ءسىڭىردى; جەردى باسقارۋ ەركىنەن ايى­رىپ، قوعامىمىزعا جات تاپتىق كوزقاراستى كۇشتەپ تاڭۋ ارقىلى حالقىمىزدىڭ ۇشتەن ءبىرىن بوسقىنعا اينالدىردى، جەرىمىزگە ءدىلى جات، سالت-ءداستۇرى باسقا كەلىمسەكتەردى قاپتاتتى. وسىنداي ناۋبەت، زوبالاڭعا اشىق قارسىلىق كورسەتكەن الاش زيالىلارى مەن يشان، احۋن، مولدا جانە ت.ب. ۇلت اعارتۋشىلارىن الەۋمەتتىك توپ رەتىندە جويدى.

بىلەكتىڭ كۇشى، نايزانىڭ ۇشى، جۇرەكتىڭ رۋ­حى­مەن قازاقتىڭ جەرىن قورعاعان ارىستار مەن اسىل­دارىمىزدىڭ جانقيارلىق ەرلىگىن، ەرەن ەڭ­بەگىن، ۇلاعاتتى ىستەرىن ۇلىقتاۋ جۇمىستارى قازاقستان ءتا­ۋەلسىزدىگى جاريالانعان العاشقى جىلدارىنان قار­قىن الدى. وتارشىلدىق كەزەڭدە قوردالانىپ قال­عان اقتاڭداقتاردان ارىلىپ، جاڭاشا تارازىلانعان ءتول مۇرالارىمىزدى كەلەر ۇرپاققا اماناتتاۋ - ۇلت مۇددەسىنە جاۋاپ بەرەتىن ۇلى ءىس ەكەنى اقيقات. قازاق­ستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازار­باەۆ­تىڭ: «ءبىز بۇگىنگى بەيبىت تىرلىگىمىز ءۇشىن، قازاقستان دەپ اتالاتىن رەسپۋبليكانىڭ جەر بەتىندە بارلىعى ءۇشىن، تاريحتىڭ ءار تۇسىندا وسى ەلدى، وسى جەردى قور­عاعان قايسار جانداردىڭ ارۋاعىنىڭ الدىندا قاشان دا قارىزدارمىز»، «بابالارىن قالتقىسىز قاستەر­لەي العان حالىق بالالارىنىڭ بولاشاعىن دا قاپى­سىز قامداي الماق»، دەگەن تولعانىستارى ءاربىرىمىزدى ۇلتتىق تاريحىمىزدى، اتا-بابالارىمىزدىڭ ونەگە-ءداستۇرىن قادىرلەپ، قاستەرلەۋگە شاقىرادى.

سىر ءوڭىرى - بۇكىل الاشقا ءمالىم ءدۇلدۇل اقىن، شايىرلار، باتىر، بيلەر مەكەنى عانا ەمەس احۋندار مەن يشاندار، مولدا مەن ماقسىم اتانعان وقىمىستى، عۇلامالاردىڭ ەلى. ساياسات، ونەر، ءبىلىم، عى­لىم سا­لاسىندا بيىك دەڭگەيدەن كورىنگەن سىر بويى پەر­زەنتتەرىنىڭ ورتا ازيا عانا ەمەس، بۇكىل شىعىس مادەنيەتىندە الار ورنى بەرىك. ولاردىڭ قاتارىندا قازاقتىڭ ءوز الدىنا دەربەس ەل رەتىندە قۇرىلۋىنا، مادەنيەتىن دامىتۋعا  ۇلكەن ەڭبەك سىڭىرگەن مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى، اعارتۋشى كۇرەسكەرلەر بار.

قازاق دالاسىندا اعارتۋشىلىق ءىستى يشاندار مەن احۋندار، وقىمىستى عۇلامالار ورىستەتتى. ولار ەل ومىرىندەگى ىقپالدى  الەۋمەتتىك توپ رەتىندە حالىقتى مۇسىلمان ءدىنىنىڭ باستى ۇستانىمى  يماندىلىققا تاربيەلەگەن، مەشىت سالدىرىپ، مەد­رەسەلەر اشقان، شىعىستىڭ كلاسسيكالىق ادەبي مۇرالارىن نا­سيحاتتاعان، رەسەي يمپەرياسىنىڭ وتارشىلدىق سايا­ساتىنا وزدەرى جۇرگىزگەن ءدىني ءتالىم-تاربيە، وقۋ-اعارتۋ ىستەرى ارقىلى كەدەرگى جاساعان شىن ءمانىن­دەگى كۇرەسكەرلەرگە اينالدى.

سىر ەلىنەن شىققان اعارتۋشى ۇستازدار في­لوسوفيا، گرامماتيكا، لينگۆيستيكا، شىعىس تاريحى مەن ادەبيەتى، استرونوميا جانە ت.ب. جاراتىلىستا­نۋ سالالارى بويىنشا كاسىبي بىلىكتى بولعان. بۇلار نەگىزىنەن مەككە، مەدينە، باعدات، شام، ىستانبۇل، كاير، كابۋل، گەرات، حيۋا، حورەزم، ۇرگەنىش، سا­مارقاند جانە ت.ب. مادەنيەت ورتالىقتارىندا وقى­­عان. ءوڭىر حالقىن اعارتۋدا بۇحاراداعى «كو­كىل­تاش» مەدرەسەسىنىڭ ورنى ەرەكشە بولدى. مەدرەسە تۇلەك­تەرىنىڭ قاتارىندا سىر وڭىرىندە وزدەرىنىڭ دەربەس مەشىت-مەدرەسەسىن اشقان اعارتۋشى-ۇستازدار كوپتەپ سانالادى.

سىر وڭىرىندە اعارتۋشىلىق قىزمەت جۇرگىزۋ ارقى­لى ۇلت مۇددەسىن قورعاعان مەملەكەت، قوعام جانە رۋحا­نيات قايراتكەرلەرىنىڭ ءبىر قاتارى تومەندەگىدەي.

اسان قايعى ءسابيتۇلى (XIV ع. سوڭى - XV ع. ورتاسى). مەملەكەت قايراتكەرى، اقىن، فيلوسوف. اكەسى ءسابيت ارال ءوڭىرىن مەكەن ەتكەن. قازاق حالقىن ءبىر تۋ استىنا بىرىكتىرۋگە كۇش-جىگەرىن اياماي جۇمساعان. قازاق حاندىعىنىڭ ۇرانشىسى اسان قايعىنىڭ ەتيكالىق، پوەتيكالىق زەردە جانە فيلوسوفيا، گۋمانيزم باعىتتارداعى دۇنيەتانىمدىق مۇرالارى حالىققا ميراس. ەسىمى بۇگىنگە دەيىن نوعاي، وزبەك، تۇركىمەن، قىرعىز، قاراقالپاق حالىقتارى اراسىندا قۇرمەت تۇتىلىپ كەلەدى.

سايد احمات جالالاددين قوساني (1461-1542 جج.). سىر وڭىرىندە ماعزامان اۋليە اتىمەن بەلگىلى. سا­مارقاندا ءتىل ءبىلىمىنىڭ سينتاكسيسى، مورفولوگيا سا­لاسى بويىنشا بىلىكتىلىك العان ول كەيىن وقۋىن تاش­كەنتتە جالعاستىرعان. جاسى وتىزعا جەتپەي ءدىني ءبىلىمى مەن ءىلىمي دارەجەسىنە ساي ماقدۋم ماعزام اتاعى بەرىلگەن. XVI عاسىردىڭ العاشقى شيرەگىندە جا­ڭا داريا - سىرداريا ارالىعىن مەكەندەپ، اعارتۋ­^­شى­لىق قىزمەت اتقارعان. ءدىني، ساياسي الەۋمەتتىك ماسە­لە­لەر، مەملەكەتتىك ءىس باسقارۋ جۇيەلەرى تۋرالى وتىز­دان استام ىرگەلى عىلىمي ەڭبەكتەر جازىپ قالدىرعان.

ماقتۇم Cەيىت بابا (1590-1663 جج.). سىرداريا اۋدانى شاعان اۋىلىنىڭ سولتۇستىك-باتىسىندا ءدۇ­نيەگە كەلگەن. ول يسلام ءدىنىن بەرىك ۇستانعان اسا ساۋاتتى، عۇلاما تۇلعا. جارلىلارعا بولىسىپ، يمان­دىلىقتى ناسيحاتتاعان، ءسويتىپ ەل قۇرمەتىنە ءبو­لەنگەن. ۇرپاقتارىنىڭ اراسىنان مەشىت ۇستاعان 20 يشان شىققان.

قوججان قوجا (1595-1676 جج.). باعدات، بۇقارا سىندى ءىرى مادەني ورتالىقتاردا ءبىلىم العان. ونىڭ اتاعى سىر ەلى مەن وزبەكستان جەرىنە، قاراقالپاق وڭىرىنە كەڭ تاراعان. سىر وڭىرىندە مەشىت سالدىرىپ، اۋىل-اۋىلدارعا شاكىرتتەرىن جىبەرىپ، جاس بالالار­دىڭ ءدىني ءبىلىم-تاربيە الۋىنا بارىنشا ىقپال ەتىپ وتىرعان.

مادىقوجا (ماحدي) - XVII عاسىردا سىر ءوڭىرىن­دە ءومىر سۇرگەن وقىمىستى، كورىپكەل اۋليە. مادىقو­جا تۇركىستان ولكەسىندەگى قوجا احمەت ياساۋيدان كەيىن­گى حالىقتى ۇلى دا يگى ىستەرگە باستاعان ەكىنشى تۇل­عا سانالادى. سىرداريا اۋدانىنىڭ جەتىكول ەلدى مەكەنىندە مادىقوجا اتىنداعى مەشىت جانە ەسكەرت­كىش بار.

ايتەكە بي بايبەكۇلى (1644-1700 جج.). مەملەكەت قايراتكەرى. ايتەكە بي بەس جاسىندا اۋىل مولداسى­نان ساۋاتىن اشقان. ول سامارقانداعى «ۇلىقبەك»،  «ءتىللا-قاري»، «شەردور» مەدرەسەلەرىن تامامداعان. ايتەكە بي ءدىن، قۇقىق، اسپان الەمى، جاعىراپيا، تا­ريح، ماتەماتيكا پاندەرىن جەتىك مەڭگەرىپ، اراب، پار­سى، شاعاتاي، وزبەك تىلدەرىندە سويلەگەن. مەدرەسەنى بىتىرىسىمەن تۋعان اۋىلىنا ورالىپ، اكەسى بايبەك­پەن، ۇستازى قوسۋاقپەن بىرگە ەل باسقارۋ ىستەرىنە ارالا­سادى. جيىرما بەس  جاسىندا بارشا كىشى ءجۇز حالقى ونى باس بي ەتىپ سايلاعان. 1680 جىلى تاۋكە حان تاققا وتىرعان كەزدە «حان كەڭەسى» قۇرامىنا ەنگەن. 1684 جىلى «جەتى جارعى» زاڭىن جاساپ، قابىلداۋعا ەلەۋ­لى ۇلەس قوسقان. بۇگىندە قىزىلوردا وبلىسىنداعى جا­ڭا قازالى كەنتى ايتەكە ءبيدىڭ ەسىمىمەن اتالادى.

ءمۇسىرالى سوپى ءازيز - اجىقوجا جادىكۇلى (XVII ع. ەكىنشى جارتىسى - XVIII ع. باسى). 1680 ج. كۇلتوبەدە تاۋكەنى حان سايلاعاننان كەيىن بيلەر اجىقوجانى بۇكىل قازاقتىڭ ءپىرى دەپ جاريالايدى. ەسىمىنە سوپى ءازيز دەگەن اتاق قوسىلادى. قازاق حالقى ادەت-جوسىندارىنىڭ جيىنتىعى «جەتى جارعى» زاڭىن ازىرلەۋگە قاتىسقان.

سەيتبەمبەت اۋليە (XVIII ع. اياعى - XIX ع. ور­تاسى). سەيتبەمبەت حيۋا، بۇقارا مەدرەسەلەرىندە وقىپ، باعدات، مىسىر، شام، مەككە، مەدينە، گەرات قالالارىندا ءبىلىمىن جەتىلدىرگەن. ول سىر بويى حالقى اراسىندا ۇلكەن سىي-قۇرمەتكە، زور رۋحاني ىقپالعا يە بولعان.

ايقوجا يشان تەمىرۇلى (1773-1857 جج.) تاش­كەنتتە، بۇحارادا، اۋعانستاندا ءدىني ءبىلىم العان. ايقوجا يشان جاڭاقورعان وڭىرىندەگى قاراسوپىدا مەكتەپ-مەدرەسە اشىپ، اعارتۋشىلىق قىزمەت جۇرگىزىپ ءارى يمان­دىلىق تاربيەسىن بەرۋمەن اينالىسقان. اقتاس­تاعى ايقوجا يشان مەشىتى سىر وڭىرىندەگى ءىرى تاريحي ەسكەرتكىشتەردىڭ ءبىرى.

مارال يشان قۇرمانۇلى (1780-1841 جج.) - بۇرىنعى قازالى، تورعاي جانە قوستاناي ۋەزدەرىنە ايرىقشا ءمالىم بولعان يسلام اعارتۋشىلىعى ءداستۇرىنىڭ كورنەكتى تۇلعاسى، قوعام قايراتكەرى. بۇحاراداعى ءدىني وقۋ ورىندارىندا وقىپ، شىعىس عىلىمى مەن ءىلىمىن يگەرگەن. سىر بويىنا كەلگەن سوڭ حالىقتىڭ ساۋاتىن اشىپ، مادەنيەتىن كوتەرۋگە كوپ ەڭبەك سىڭىرگەن. سىرداريانىڭ ءبىر سالاسى قاراوزەكتىڭ بويىنا جاعالاي 7 مەشىت-مەدرەسە («قارا بوگەت»، «بايبول»، «يشان اۋىلى»، «قىرعى مەشىت»، «قولاڭتوبە»، «قىشمەشىت»، «وسپان يشان»، «قامىر توبە» مەشىتتەرى) سالدىرعان. بۇلاردا بالا وقىپ، ءتالىم العان. رەسەي يمپەرياسى وتارشىلدىق ساياساتىنا جانە حيۋا حاندىعى باسقىنشىلىعىنا قارسى ىمىراسىز كۇرەس جۇرگىزگەن. بەيىتى قارماقشى اۋدانى بابا اتىنداعى قورىمدا.

قۇلبولدى يشان (شامامەن 1785-1860 جج.). سىر­داريا اۋدانى جەتىكول مەن ايدارلى اۋىلدارىنىڭ اراسىندا دۇنيەگە كەلگەن. بار سانالى عۇمىرىن مۇ­سىلمانشىلىقتى ناسيحاتتاپ، شاكىرت تاربيەلەۋگە ارناعان. جاس كەزىندە حانقوجانىڭ مەدرەسەسىندە ءدى­ني ساۋاتتانادى. بۇحارادا، اۋعانستاندا جوعارى ءبىلىم الادى. ەلگە  ورالعان سوڭ ىسمايىل ءازدۇر مەشىتىندە يمام بولىپ، بالا وقىتادى.

ورازاي يشان بۇعىبايۇلى. ول 1809 جىلى دۇنيەگە كەلگەن. اۋىل مولداسىنان حات تانيدى. ورازاي يشان تورعاي وڭىرىندە حالىقتى دىنگە ۋاعىزداۋ، ساۋاتىن اشۋ باعىتىندا كوپ ەڭبەك سىڭىرگەن. سىرداريانىڭ ارعى بەتىندە (سۇلۋتوبە تۇسىندا) «زىڭكەتەر» دەگەن جەردە مەشىت ۇستاپ، بالا وقىتقان.

قالقاي يشان - قالمۇحامەد مارالۇلى (1815-1870 جج.). اكەسى مارال يشاننان ءدىني تاعىلىم الىپ، كەيىن بۇقارا مەن باعدات قالالارىنداعى ءدى­ني مەدرەسەلەردى تامامداعان. قالقاي يشان مەشىت، مەدرەسە سالىپ جاستارعا ءبىلىم بەرۋمەن قاتار، ەلدى ەگىنشىلىككە ۇيرەتكەن.

مولداشەر احۋن جامۇراتۇلى (1825-1904 جج.). ءوز زامانىندا وقىمىستى، عۇلاما كىسىلەردىڭ ءبىرى اتانعان. بۇحاراداعى كوكىلتاش مەدرەسەسىن ۇزدىك تامامداعان سوڭ تاعى ەكى جىل جوعارى ءبىلىم الىپ، احۋن اتانعان. گرامماتيكا، لينگۆيستيكا، فيلوسوفيا، جاراتىلىستانۋ سالاسى پاندەرىن جەتىك مەڭگەرگەن. ونىڭ قازالى، قارماقشى وڭىرلەرىندە ارابشا، پارسىشا ساۋات اشاتىن مەكتەپتەرى بولعان. رەسەيدىڭ وتارشىلدىق ساياساتىنا اشىق قارسى بولعان ول ءبىراز اۋىلداردى باستاپ 1868 جىلى بۇحارانىڭ تامدى وڭىرىنە قونىس اۋدارعان.

مىرزاباي احۋن ازاماتۇلى (1833-1916 جج.). جالاعاش اۋدانى مادەنيەت اۋىلدىق وكرۋگىندە دۇنيەگە كەلگەن. اۋىلىندا ساۋات اشقاننان كەيىن بۇحاراداعى «كوكىلتاش» مەدرەسەسىن 1854 جىلى بىتىرگەن. ۇستازدىق قىزمەتىنىڭ العاشقى جىلدارى وزبەكستانداعى بيرۋني قالاسى ماڭىنداعى تاقتا­كوپىر اۋىلىندا بالا وقىتادى. ەلگە ورالعاسىن مەشىت-مەكتەپ اشىپ، اعارتۋشىلىق قىزمەتىن جال­عاستىرادى. تۋعان اۋىلى قازىر مىرزاباي احۋن ەسىمىمەن اتالادى.

ءالىباي احۋن قوسقۇلاقۇلى (1835-1928 جج.). سا­رىقۇم دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن. اۋەلى اۋىل مول­دالارىنان، كەيىننەن وراز احۋننان ءدارىس العان. حورەزم قالاسىنان ءدىني مەدرەسەنى ءبىتىرىپ كەلگەسىن سارىقۇمدا حالىقتىڭ كۇشىمەن مەشىت سالعان. بۇل مەشىتتە كوپتەگەن جاستار ءبىلىم العان. كەيىننەن ەل­دىڭ بەلگىلى ادامدارى قاراتوبە دەگەن جەردەن ءالى­باي احۋنعا ارناپ جاڭا مەشىت سالعىزادى (بۇل مەشىت قازىرگى اقتوبە وبلىسىنىڭ اۋماعىندا). مەشىتتە شاكىرتتەرگە ءدارىستى احۋننىڭ ءوزى وقىعان.

وراز-مۇحامەدجان احۋن بەكەتايۇلى (1836-1894 جج.). سىر بويىنداعى العاشقى  اعارتۋشىلار­دىڭ ءبىرى، حالىقتى يماندىلىققا شاقىرعان رۋحاني ۇستاز، ءدىني قايراتكەر. اۋەلى اۋىل مولداسىندا ساۋات اشىپ، كەيىن بۇقاراداعى كوكىلتاش مەدرەسەسىندە وقى­عان. وسى مەدرەسەدە كوشىرمەشى، اۋدارماشى بو­لا ءجۇرىپ «تورەكەي» اتتى ەكى تومدىق كىتاپ جازعان. 1860-1861 جج. ءوز اۋىلىندا مولدا، كەيىننەن «سارى­قۇم» مەشىتىندە يمام بولىپ، بالا وقىتقان.

مۇڭايتپاس بي لاپين (1838-1918 جج.). 1896-1906 جج. كەڭتۇپ بولىسىن باسقارعان. 1903 جىلى «حان اعاش» دەپ اتالاتىن مەكتەپ اشىپ، بالالاردى وقىتقان.

التايبەك احۋن (1841-1913 جج.). سىر وڭىرىندەگى كەڭتۇپ بولىسى مەن كوتكەنشەك بولىسى ماڭىندا قازىرگى «قوجىق» قىستاۋى دەپ اتالاتىن جەردە تۋىپ-وسكەن. اۋەلدە اۋىل مولدالارىنان، كەيىن بۇحارا­داعى مەدرەسەدە وقىعان. التايبەك احۋننان تاراعان قۇلاحمەت، نۇراحمەت، سۇلتان قوجىقوۆتار قازاق ونەرىنىڭ شوق جۇلدىزدارى سانالادى.

بايمەن احۋن (1846-1916 جج.). 19-شى عاسىردىڭ 90 جىلدارىنان باستاپ، سىر ەلىنە بەلگىلى كىرەباي قاجى مەشىتىنىڭ يمامى بولعان. بايمەن ترويتسك قالاسىنداعى «راسۋليا» مەدرەسەسىن ءتامامدايدى. كەيىن ۋفا قالاسىندا وقۋىن جالعاستىرىپ، «احۋن» اتاعىن الادى. ءوزى وقىعان مەدرەسەدە بالالارعا ءدا­رىس وقيدى. وتىز جىلدان سوڭ تۋعان جەرىنە كەلىپ، مە­شىت­كە يمام بولادى. ۇلاعاتتى ۇستاز رەتىندە كوپتە­گەن دارىندى، زەرەك شاكىرتتەرىنىڭ مەدرەسەلەردە وقۋى­نا باعىت-باعدار بەرگەن.

تاپال احۋن - نۇرمۇحاممەد قادىرۇلى (1848-1921 جج.). ول ءبىلىمدى حورەزمدە العان. اۋىلىنا ەكى مە­شىت سالدىرعان. مەشىتتەگى شاكىرتتەرىنە ورىس ءتىلىن قوسا وقىتقان. سىر بويىنداعى يسلام اعارتۋ­شىلارى­نىڭ ىشىندەگى ءىرى تۇلعالاردىڭ ءبىرى، ونىڭ دامۋىنا ءوزىن­دىك ۇلەسىن قوسقان قايراتكەر.

ءابدىراحمان بي تاجىقوجاۇلى (1848-1932 جج.). جاڭاقورعان اۋدانىندا وزگەنت بولىسىنا قاراستى «كوك جيدە» دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن. ءابدىراح­مان عۇلاما، ءبىلىمدى بي بولعان. بۇحاراداعى مەدرە­سەنى ءبىتىرىپ، ەلگە كەلگەسىن قىزىلورداداعى ايتباي مەشىتىنىڭ ىرگەسىن قالاعان. كەيىن تۋعان جەرى وزگەنتتە ءوزى اشقان مەشىتتە بالا وقىتىپ، مولدالىق ەتكەن.

تىلەۋقۇل يشان (شامامەن 1854-1930 جج.). تىلەۋ­قۇل قازالى اۋدانى، كاۋكەي اۋىلىندا دۇنيەگە كەل­گەن. ول بۇقارا قالاسىنداعى مەدرەسەلەردىڭ ءبىرىن­دە وقىعان. تەرەڭ بىلىمىنە ساي يشان اتانىپ، تۋعان ولكەسىنە 1880 جىلدارى ورالعان. سىردىڭ تومەنگى اعىسى بويىندا مەشىت اشىپ، ەلدى يماندىلىققا، رۋحاني­لىققا تاربيەلەۋ ءارى بالالارعا ءبىلىم بەرۋ جۇمىس­تارىن جولعا قويعان.

باباي يشان ءجۇنىسۇلى (1857-1937 جج.). باباي ساۋاتىن اۋىل مولدالارىنان اشىپ، كەيىن بۇحارا­داعى مەدرەسەنى ءتامامدايدى. بالالارعا ءبىلىم جانە ءتار­بيە بەرۋمەن قاتار ەل اراسىندا بيلىك، تورەلىك ايتقان. باباي يشاننىڭ مەشىتى سىرداريا اۋدا­نىنداعى «بولتاي» دەگەن جەردە.

قالجان احۋن بولەكبايۇلى (1857-1916 جج.). اۋىل مەكتەبىندە ءدارىس العان ول كەيىننەن حيۋا، بۇحارا قالالارىنىڭ ءدىني وقۋ ورىندارىنان في­لوسوفيا، استرونوميا ءىلىمىن جانە اراب، پارسى ءتىل­دەرىن مەڭگەرىپ شىعادى. 1889 جىلى كوكىلتاش مەدرە­سەسىنىڭ زاڭ ءبولىمىن ويداعىداي ءبىتىرىپ، «احۋن» اتانادى. 1892 جىلى قالجان احۋن سىر بويىنداعى قازىرگى تەرەڭوزەك قىستاعىنا جاقىن جەردەن مەشىت سالدىرىپ، ونىڭ العاشقى يمامى بولادى. بالالارعا ءبىلىم بەرۋ ىسىنە بار ءومىرىن ارناعان.

الداشباي احۋن ەرنازارۇلى (1858-1936 جج.). قازاق دالاسىنا اتى ءمالىم بولعان اعارتۋشى ۇس­تازداردىڭ ءبىرى. ول قازىرگى قىزىلوردا وبلىسى قار­ماقشى اۋدانى تۇرماعامبەت اقىن اۋىلى ما­ڭا­يىن­داعى «اقباس تابانى» دەگەن جەردە دۇنيەگە كەل­گەن. الداشباي 1864-1876 جج. ايگىلى ۇستاز وراز احۋن­­نىڭ مەدرەسەسىندە وقيدى. ۇستازىنىڭ اقىل-كە­ڭەسى­مەن 1876-1886 جج. بۇحارا قالاسىنداعى «كو­كىل­تاش» مەد­رەسەسىندە ءبىلىم الادى. ەلگە ورالعان ال­داش­بايعا حالىق مەشىت-مەدرەسە سالىپ بەرەدى. 1890-1924 جىل­دار ارالىعىندا وسى ءبىلىم-ءىلىم ورداسىنان مىڭنان اسا سىر ءوڭىرى جاستارى وقىپ، ساۋاتتانعان.

سادىق احۋن قودارۇلى (1860-1937 جج.). ول قازىرگى سىرداريا اۋدانىنا قاراستى اقجارما اۋى­لىندا دۇنيەگە كەلگەن. سادىق تاپال احۋننان جەتى جىل ءدارىس الادى. سونان سوڭ ول وراز احۋننىڭ مەشىت-مەدرەسەسىندە 2 جىل وقيدى. سىر ەلىنىڭ بەلگىلى با­تىرى قالداننىڭ اۋىلىندا 1884 جىلعا دەيىن مەشىت ۇستاپ، شاكىرت تاربيەلەيدى. كەيىن بۇحاراداعى «كوكىل­تاش» مەدرەسەسىندە 4 جىل وقىپ، «احۋن» اتاعىن العان. بۇعان قوسا مەدرەسە جانىنداعى ارنايى مەكتەپتە ەمدەۋ ءىسىن يگەرگەن. سادىق احۋن 1888 جىلدان باستاپ تۋعان جەرىندەگى مەشىتتە يمام بولادى. 1900 جىلى قارماقشى اۋدانىنداعى «يىركول» ماڭىنان مەشىت سالدىرىپ، سوندا ۇستازدىق ەتەدى. ول بالا وقىتۋمەن قاتار ەمشىلىكپەن دە اينالىسقان.

احمەت يشان ورازايۇلى (1861-1927 جج.). سىرداريا اۋدانى  «زىڭكەتەر» ەلدى مەكەنىندە دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى ورازاي يشاننان ساۋاتىن اشىپ، كەيىن بۇحاراداعى ءدىني مەدرەسەدە وقىعان. سارىسۋ، تەلىكول بويىندا  مەشىت پەن مەكتەپ ۇستاعان. بىلىمدارلىعى مەن اقىل-پاراساتى، ادىلدىگىمەن اقمولا، تورعاي، جەزقازعان وڭىرلەرىنە اتى ءمالىم بولعان. ءوز ءۇيىنىڭ جانىنان ورىسشا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ اشقان. ا.بايتۇرسىنوۆ، م.دۋلاتوۆقا «قازاق» گازەتىن شى­عارۋعا قاراجات جاعىنان قولداۋ كورسەتكەن. گازەت بەتىندە قازاق بالالارىنا ارنالعان وقۋلىققا بايگە جاريالاپ، وتىرىقشى ءومىردىڭ ارتىقشىلىعى تۋرا­لى ماقالالار جازعان («قازاق» -1913, № 6). قازاق­ستاندىق پەداگوگيكا عىلىمىنىڭ، اعارتۋ  سالاسىنىڭ دامۋىنا   ۇلكەن ۇلەس قوسقان.

اقمىرزا يشان ءتوسۇلى (1882-1930 جج.). اقمىرزا قارماقشى اۋدانىندا (قۋاڭداريا) دۇنيەگە كەلگەن.  اۋىل مولداسىنان ساۋات اشقان ول بۇقاراداعى «كوكىلتاش» مەدرەسەسىندە ءبىلىمىن جالعاستىرعان. اقمىرزا بۇقارا، ىستانبۇل، كابۋل، گەرات، ۋفا، قازان قالالارىندا 16 جىل وقىپ، تۇرىك، اراب، پارسى، اعىلشىن، ورىس تىلدەرىن جەتىك مەڭگەرەدى. ءوزىنىڭ سارقىلماس رۋحاني قازىناسى مەن تەرەڭ ءبىلىمىن حالىقتى اعارتۋ ىسىنە ارناعان. «حاديس»، «تۇرىك يمان» اتتى ەڭبەكتەر جازعان. اقمىرزا «كەڭتۇپ» دەگەن ەلدى مەكەندە سالىنعان مەشىتتە بەس جىلداي بالالاردى وقىتقان. بۇدان سوڭ ول قۋاڭداريا مەشىتىندە يمام بولىپ، مىڭداعان شاكىرت تاربيەلەگەن. يشان ءتو­ڭى­رەگىنە اسىراۋشىسىنان ايرىلعان جوق-جۇقا­لاردى، پاناسىز قالعان جەتىم-جەسىرلەردى توپ­تاس­تىرىپ، مەشىتكە تۇسكەن قارجىنى سولارعا ءبولىپ بەرىپ وتىر­عان. قۋاڭداريانىڭ بويىنداعى سۋار­مالى جەرلەرگە ءداندى جانە باقشا داقىلدارىن ەك­كىزىپ، حالىقتى كاسىپكە باۋلىعان. ونىڭ عىلىمي مۇراسى بۇگىندە  ءدىني جوعارى وقۋ ورىندارىندا پايدالانىلۋدا.

قارامولدا-مۇحامەدجان (1888-1937 جج.). ءشىر­كەيلى وڭىرىندە تۋعان. ساۋاتىن ءوز اكەسىنەن اشقان مۇحامەدجان 8 جاسىندا بۇحاراداعى «كوكىلتاش» مەدرەسەسىنە قابىلدانعان. وقۋىن ءبىتىرىپ، سوپىلىق اتاق العان. تۋعان جەرى «قابىلكولدە» مەشىت ۇستاعان. 1910 جىلدان باستاپ جاڭاقورعانداعى ايقوجا يشاننىڭ مەشىتىندە ءدارىس وقىعان. ونىڭ ەكىنشى ۇلى قالتاي مۇحامەدجانوۆ قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى.

سۇلەيمەن يشان ەسەيۇلى (1888-1969 جج.). بۇ­قاراداعى «كوكىلتاش» مەدرەسەسىندە ءدارىس العان. اراب، پارسى، تاجىك، ورىس تىلدەرىن جەتە مەڭگەرگەن. مە­شىت ۇستاپ، حالىققا مۇسىلماندىقتى، يمان­دى­لىق­تى، سا­ۋاتتىلىقتى ۋاعىزداعان. 1949-1965 جج. قى­زىلور­دا قالاسىنداعى ايتباي مەشىتىنىڭ يمامى بول­عان.

قوجانازار يشان (XIX ع. ورتاسى - XX ع. باسى). اۋىل مەشىتىنەن  ءبىلىم العاننان كەيىن بۇحاراداعى ءدىني جوعارعى وقۋ ورنىندا 7 جىل وقيدى. قازالى وڭىرىندە 1897 جىلى مەشىت سالدىرتادى (قازىرگى ايتەكە بي كەنتىندەگى  قوجانازار يشان مەشىتى). وسى مەشىتتە قىستاق ماڭايىنداعى كوپتەگەن اۋىلدار­دىڭ بالالارى وقىعان.

ايتمۇحامەد (ايتباي). 1887 جىلى دۇنيەگە كەلگەن. تۇركىستان قالاسى جانىنداعى قارناق ەلدى مەكەنىن­دە وقىپ، «مولدا» اتاعىن العان. بۇحارادا ءدىني، تاشكەنتتە ورىسشا ءبىلىم العان. XX عاسىردىڭ باس كەزىندە سىر وڭىرىندە مەكتەپ اشىپ، وندا ءوزى قازاقشا، جارى ورىسشا بالا وقىتادى. ولار بىرنەشە بۋىن اعارتۋشىلاردى تاربيەلەپ شىعارعان. ايتبايدىڭ ۇلى ومىرزاق بۇگىندە قر ۇعا اكادەميگى.

جاپپار ماقسىم سەيداحمەتقاجىۇلى (1890-1973 جج.). جاپپار جاڭاقورعان اۋدانىنا قاراستى قاراسوپى ەلدى مەكەنىندە دۇنيەگە كەلگەن. ول  اۋىلدىق مەشىتتەن ءدارىس الىپ، وزبەكستان مەدرەسەلەرىنىڭ بىرىندە ءبىلىمىن  جەتىلدىرگەن. 1941 جىلى ۇلى وتان سوعىسى باستالعاندا جاپپار ماعزىمدى سول كەزدەگى ەل باسشىلارى اۋدان يمامى ەتىپ تاعايىنداپ، ارنايى قۇجات بەرگەن. سوعىس قاجەتىنە ءوزىنىڭ جەكە ەسەبىنەن 20000 مىڭ سوم اقشا وتكىزگەن. ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن جاناقورعان اۋدانىنىڭ حالقىن يماندىلىققا تاربيەلەۋ ىسىنە وزىندىك ۇلەسىن قوستى.

الشىنباەۆ راحىم (1893-1980 جج.). الامەسەكتەگى ەكى جىلدىق ورىس-قازاق مەكتەبىن (1911ج.), قوس­تا­نايداعى ى.التىنسارين اشقان مەكتەپتى، ترويتس­كىدەگى «راسۋليا» مەدرەسەسىن، بۇقارا مەدرەسەسىن (1917ج.), ۋفاداعى مۇعالىمدەر سەمينارياسىن (1919ج.), اباي اتىنداعى قازاق پەداگوگيكالىق ينستيتۋ­تىن (1931ج.) بىتىرگەن. 1929 ج. اشىلعان ازات مەكتەبىنىڭ تۇڭعىش ۇيىمداستىرۋشىسى. ول ءتىل عىلىمىنا ەلەۋ­لى ۇلەس قوستى. «قازاق ءتىلىنىڭ گرامماتيكاسى» وقۋلى­عىن (1937 ج.), «پەدتەحنيكۋمدا قازاق گرامماتيكا­سىن وقىتۋ مەتوديكاسى» وقۋ قۇرالىن (1941ج.) جازعان.

باساپا يشان الدابەرگەنۇلى. 1946 جىلى دۇنيە سالعان. باساپا داۋلەتنازار احۋننىڭ ءدىني مەكتەبىن ءبىتىرىپ، بۇحارا قالاسىنداعى بۇحاراما-ءشارىف جو­عارى وقۋ ورنىندا وقيدى. «يشان» اتاعىن 1922 جى­لى العان ول جالاعاش اۋدانى «اقارىق» اۋىلىندا «ازات» مەشىتىن ۇستاعان. بالالاردىڭ ساۋاتىن اشىپ، ءتار­بيە-اعارتۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن.

ابدۋلپاتتاەۆ وسپان (1898-1979 جج.) - بەلگىلى ۇستاز، اعارتۋشى. ءدىني مەكتەپتەردە ساۋاتىن اشقان. قىزىلورداداعى التى ايلىق مۇعالىمدەر كۋرسىن (1917 ج.),  قىزىلوردا قالاسىنداعى پەداگوگيكالىق ۋچيليششەنى (1939 ج.) بىتىرگەن. 1922 جىلى قاراوزەكتە العاش رەت كەڭەستىك جۇيە بويىنشا  باستاۋىش مەكتەپ اشقان. ءبىلىم بەرۋ سالاسىن دامىتۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسقان.

سىر ەلىندە حالىققا رۋحاني تاربيە بەرۋ، ساۋىقتىرۋ ءارى جاس ۇرپاقتى ساۋاتتاندىرۋ سالاسىندا رياسىز قىزمەت اتقارعان اعارتۋشىلاردىڭ ەڭبەگى بايىپتى زەرتتەۋلەردى ءالى دە قاجەت ەتەدى.

تۇركى جۇرتىنىڭ ابىزى قورقىت اتا بايىز تاپقان قاسيەتتى وڭىردە  اعارتۋشى-قايراتكەر بابا­لارىمىزدىڭ داستۇرلەرى ۇزدىكسىز جالعاسىپ كەلە­دى. وسى قاتارداعى مۇكىم اتا، توباعابىل، مامىرباي، الداجار، ءاميت، قاۋىس، ىسقاق، كوشىم، كەرەي، جار­مۇحامەد، ماقسۇت، جاننازار، ءسارۋار، التىنقوجا، ماحمۇت، ءاززام يشانداردىڭ حالىق ورتاسىندا جا­ساعان يماندىلىق-ادامگەرشىلىك، ءتالىم-تاربيەلىك قىز­مەتتەرى ۇرپاققا ونەگە. كەزىندە اعارتۋشىلىق رولدەرى جوعارى بولعان قوجاباي، ەرىمبەت، ەش­ما­عانبەت، سايىپنازار، شايماعانبەت جانە ت.ب. احۋن­دار مەشىتتەرىنىڭ ىزدەرى ءالى جوعالعان جوق.

حالقىمىزدىڭ يسلام ءدىنى ۇستانىمدارى اياسىن­دا تاربيەلەنۋىن تاباندى تۇردە ناسيحاتتاعان وقى­مىستى مولدالار - يبرايىم، مامىرايىم، ەسنازار، قوسنازار، سولتاناي، ماقۇل شايحتار، ۇسەيىن، شەرمان، باقىر، ىسمايىل، ىسقاق، رەمەت، پىرشە، شوقبار ىزتىلەۋۇلى، ەسماحان قاۋعاۇلى، قۇنداقباي، سىدىق، ءاشىمان، اسان، ومار، ءابدىلمۇتاللاپ، يبادۋللا، ءجۇمادىللا، سەيداحمەت، وسپان، مۇساحان، ساپار، ىسكەندىر، بالتا، مۇستافا، ۇسەيىن، بۇرحان، ءمادى، ماحمۇد، ينايات، ءجۇسىپ، تايمان جانە ت.ب. قاسيەتتى تۇلعالارىمىزدىڭ ۇلاعاتى ەل جادىندا.

سىر ەلىنەن شىققان قايراتكەر، وقىمىستى، ۇستازداردىڭ جانە ت.ب. زيالى قاۋىمنىڭ اعارتۋشىلىق قىزمەتىن تومەندەگىشە توپتاستىرۋعا بولادى:

- ەلىمىزدىڭ ىرگەسىن بەكىتۋگە، الەمدىك وركەنيەتكە قوسىلۋىنا، ۇلتتىق مادەنيەتتى دامىتۋعا ىقپال ەتۋ;

- مەشىت سالىپ، ەلدى يماندىلىققا، رۋحانيلىققا تاربيەلەۋ;

- مەدرەسە-مەكتەپ اشىپ، حالىققا ءبىلىم بەرۋ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋ;

- شىعىس ويشىلدارىنىڭ مۇرالارىن زەردەلەۋ، تاريح، ءتىل-ادەبيەت، ونەر، فيلوسوفيا، مەديتسينا، فارماتسەۆتيكا، استرونوميا جانە ت.ب. عىلىم سالا­لارى بويىنشا ىزدەنۋ;

- حالىقتى اۋرۋ-سىرقاۋدان ەمدەۋ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاۋ;

- ەلدى كاسىپكە باۋلۋ جانە وتىرىقشى ومىرگە ماشىقتاندىرۋ;

- حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن ءالجۋاز توپتارىنا قامقور-پانا بولۋ، قايىرىمدىلىق كورسەتۋ;

- رەسەي يمپەرياسىنىڭ وتارشىلدىق ىقپالىنا قارسى حالىق اراسىندا مۇسىلماندىق-اعارتۋشىلىق ناسيحاتتاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ;

- اراب-پارسى، تۇركى-شاعاتاي تىلدەرىندەگى جاز­­با ادەبي، فولكلورلىق مۇرالاردىڭ كلاسسيكالىق ءۇل­گىلە­رىن قايتالاي جىرلاعان قولجازبالاردى تارا­تۋ، كىتاپ ەتىپ جاريالاۋ;

- رەسەي ءبىلىم جۇيەسى اياسىندا وقۋ-اعارتۋ جۇ­مىستارىن ۇيىمداستىرۋ;

- كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندەگى يدەولوگيالىق قىسپاققا قاراماستان، وتانشىلدىق، ىزگىلىك،ءدىني-مۇسىلماندىق تاربيە بەرۋ باعىتىنداعى جۇمىستاردى جالعاستىرۋ.

ءۇش عاسىرعا جۋىق سوزىلعان بوداندىق ءداۋىرىن­دە ءوز جەرىمىزدە ازشىلىققا اينالىپ، ءتىلىمىز بەن دىلىمىزدەن ايرىلاتىن قاۋىپتى شەككە جاقىندادىق.دەگەنمەن، وتارلاۋشىلاردىڭ سان-قيلى قاستان­دى­عىنا قاراماستان تامىرىن تەرەڭنەن العان ۇلتتىق رۋحىمىز، قۇنارىمىز، نامىس-جىگەرىمىزدى ساقتاپ قالا الدىق.

1991 جىلعى 16 جەلتوقساندا اتا-بابا اما­ناتى، ەل مۇراتى ازاتتىقتىڭ اق تاڭى دا اتتى. وسى­نىڭ ارقاسىندا انا ءتىلىمىزدى دامىتۋعا، رۋحاني جاڭعىرۋىمىزعا، ۇلتتىق قۇندىلىقتار مەن مادەني مۇرالارىمىزدى زەردەلەۋگە، سالت-داستۇرىمىزبەن قاي­تا تابىسۋعا، ەلىمىز ءۇشىن ەرەن ەڭبەك ەتكەن پەر­زەنت­تەرىمىزدى ارداقتاۋعا كەڭ جول اشىلدى. مەملەكەت مۇراتى، ۇلت مۇددەسىنە جاۋاپ بەرەتىن وسى قاتارداعى شارالار جۇيەلى جالعاسىن تاۋىپ كەلەدى.

بۇگىندە الەمدىك وركەنيەت ورىسىنە بەت بۇرعان قازاقستاندا يسلام ءدىنىنىڭ ۇلت تۇتاستىعىن ساقتاۋ­داعى ماڭىزى ەرەكشە بولىپ وتىر. ونىڭ تاربيەلىك، اعارتۋشىلىق قىزمەتىنە، حالىقتار دوستىعى مەن كونفەسسياارالىق قارىم-قاتىناستى نىعايتۋداعى رولىنە ۇلكەن ءمان بەرىلۋدە. ەلىمىزدە سوڭعى جىلدا­رى الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر جەتەكشىلەرىنىڭ قاتارىنان 3 بىردەي سەزى وتكىزىلۋى، قازاقستاننىڭ «يسلام كونفەرەنتسياسى» ۇيىمىنا 2011 جىلى توراعالىق ەتۋگە سايلانۋى وسىنىڭ ايعاعى.

«قازاق تاريحى» جۋرنالىنان