الدا ورىستىڭ ءتول اقشاسى دەۆالۆاتسياعا ۇرىنا بەرەتىن بولادى. رەسەي تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىس دەڭگەيى بۇرىنعىدان دا تومەندەي تۇسەدى. شەت ەلدىك تاۋارلاردى تۇتىنۋ رەسەيلىكتەر ءۇشىن قىمباتقا تۇسپەك. رەسەي ۇزاق ۋاقىتتىق داعدارىسقا تاپ بولدى. بۇل داعدارىس 2007 جىلى ايقىندالىپ ەدى. سودان بەرى كورشىمىز قاتەلىكتىڭ ۇستىنە قاتەلىك جاساپ كەلەدى.

الدىمەن سول قاتەلىكتەردىڭ بىرنەشە العىشارتتارىن كەلتىرەيىك:

1. رەسەي نارىقتىق ليبەرالدىق، قۇقىقتىق ، ساياسي ەركىندىك جولىنان تايدى.

2. يمپەريالىق اسكەري-ساياسي ەكسپانسيالىق جولدى تاڭدادى. باتىس ەلدەرى (اقش پەن ەۋروپالىق وداق جانە ناتو) بىرلەستىكتەرىمەن كونفرونتاتسياعا ءتۇستى. ەكونوميكانى ميليتاريزاتسيا جولىنا ءتۇسىرۋ، رەسەيدىڭ ىشكى ساياساتىن توتالدىق پوليتسەيلىك كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ قاداعالاۋ جولىنا اۋىستىرۋ، رەسەي ەكونوميكاسىن اكىمشىلىك جولمەن باعىندىرىپ، الەمدىك فينانستىق-نارىقتىق پرينتسيپتەرگە جۇگىنبەۋ بەلەڭ الدى.

3. رەسەي يدەولوگياسى – قۇندىلىقتار جولىنان تايىپ، اشىق شوۆينيزم مەن يمپەرياليستىك پيعىلعا بايلانىپ قالدى. الدىمەن رەسەي پوستكەڭەستىك ەگەمەن ەلدەردى باعىندىرىپ، ولاردى كسرو – رەسەي يمپەرياسىنا اينالدىرۋدى كوزدەدى. بۇل ماقساتپەن رەسەي ۋكرايناعا اۋىز سالىپ، قىرىمدى تارتىپ الدى. شىعىس ۋكراينادا جاساپ جاتقان لانكەستىك ارەكەتى ءالى تولاستاعان جوق.

اتالعان العىشارتتار رەسەيدە نارىقشىلدار (كۋدرين، نابيۋللينا ) مەن نارىقسىزدار كومانداسى (كاتاسونوۆ، دەلياگين، گلازەۆ) اراسىندا كۇرەستى كۇشەيتىپ وتىر. ءپۋتيننىڭ ساياسي بەدەلى تومەندەپ كەلەدى. دەمەك، بيلىكتەن نارىقشىل (كۋدرين، نابيۋللينا ) ەكونوميستەر توبى تايىپ، ولاردىڭ ورنىن نارىقسىزدار كومانداسى (كاتاسونوۆ، دەلياگين، گلازەۆ) باسۋى مۇمكىن.

ءپۋتيننىڭ بيلىگىنىڭ بىرنەشە ناتيجەسى بار:

1. رەسەيدىڭ گەوساياسي ىقپالى ىقشامدالدى. رەسەي ىقپالدى «سەگىزدىكتە» مۇشە ەمەس. رەسەي – «يزگوي» - شاپقىنشى مەملەكەت دەپ اتالدى. رەسەيگە ەكونوميكالىق، فينانستىق، تەحنولوگيالىق سانكتسيالار سالىندى.

2. رەسەيدە پروتەستىك پوتەنتسيال كۇشەيدى. پروتەستىك قوزعالىستاردى باس سەركەلەرىنىڭ ءبىرى – الەكسەي ناۆالنىي. رەسەيدە پۋتينگە قارسى اسكەري توڭكەرىس بولۋى ىقتيمال.

3. رەسەيدىڭ ىشكى جيىنتىق ءونىم رەيتينگىندە الەم بويىنشا 6 ورىننان 13 ورىنعا تومەندەدى. بۇل جاعداي رەسەيدىڭ كەمباعال مەملەكەتتەر قاتارىنا قوستى. رەسەي اقش-تىڭ رۇقساتىنسىز ەۋروپا قۇرىلىعىنىڭ ورتاسىنداعى ۋكراينانىڭ قىرىمىن تارتىپ الىپ، دونباستا گيبريدتىك، ديۆەرسيالىق سوعىس جۇرگىزىپ كەلەدى.

رەسەيگە سالىنعان سانكتسيالار رەسەي-قازاقستان ەكونوميكالىق قاتىناستارىنىڭ تومەندەۋىنە اكەلەدى. بۇرىن كەلىسىلگەن ەكونوميكالىق كەلىسىمدەردىڭ دە ورىندالۋى ەكىتالاي. ءبىزدىڭ شالا ءبىلىمدى اناليتيكتەر مەن شالا بىلگىر بولجاۋشىلار تاعى دا ءبىزدىڭ ەكونوميكانى قارا جەرگە وتىرعىزدى. العاشقى اقش پەن ەۋروپالىق وداق تاراپىنان رەسەيگە بەرىلگەن سانكتسيالار باستالعان تۇستا رەسەيمەن ەكونوميكالىق جوسپارلاردى دوعارۋ كەرەك ەدى. ءبىزدىڭ ءورىستىلدى جانە ورىسشىل وكىمەتتىڭ ەكونوميكالىق سەكتور باسشىلارى ءالى رەسەيدەن ات باسىن تارتىپ، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتى ءىس جۇزىندە دوعارۋ كەرەكتىگىن تۇسىنبەي وتىر.

ەكونوميستەر اراسىندا «رەسەيدى جاقىن ۋاقىتتا كۇيرەيدى» دەيتىندەر كوپ.  ەگەر دە ولار ايتقانداي رەسەي كۇيرەسە – ءبىزدىڭ كۇيىمىز نە بولادى؟ رەسەي قۇرىسا ول قانداي اۋرۋدان كەتەدى؟ قازاقستان رەسەيمەن جاقىن ءجۇردى، ونىڭ اۋرۋى بىزگە جۇققان جوق پا؟ ەگەردە رەسەيدىڭ اۋرۋى قازاقستانعا جۇقسا،  وندا رەسەي مەن قازاقستان ءبىر اۋرۋمەن اۋىرعانى عوي. وندا ەكى مەملەكەتتىڭ زاۋالى بىردەي. قۇداي ساقتاسىن!

ءازىمباي عالي

Abai.kz