سىيىسۋ، وسى ءبىر ۇعىم ونىڭ ساناسىن قانشاما كۇننەن بەرى جاۋلاپ الدى. ءبىر ۇيدە تۇرسا دا،  ۇزاق ۋاقىت ءوزارا سويلەسپەۋگە ۇيرەنگەن. داستارحان باسىندا ەڭسەنى باسقان مازاسىزدىقتان ءبىر ءسات ارىلعىسى كەلگەنىمەن ساناسىنا ابدەن سىڭگەن مەنمەندىكتەن ارىلعىسى جوق. جانارلارى توعىسا قالسا «ىشىمدەگىنى ءوزىڭ ءبىل» دەگەندەي ۇزاق ۋاقىت سازارىپ وتىرادى دا قويادى. ايتارعا ءسوز تاپپاعاندىقتان ەمەس، ىشكى ەگوسىنان  تۇرمىستىق بيلىكتىڭ باسىم ءتۇسۋى ارتقا قارايلاۋعا ىڭعاي بەرمەيتىن.

اسقار سۇلەيمەنوۆتىڭ «سيتۋاتسيا» دەپ اتالاتىن شىعارماسىنداعى  ەكى كەيىپكەردىڭ كەيپىندەگى كوزبەن عانا تىلدەسەتىن.  اراسىندا ۇيدە ەمەس، وزگە ورتادا كەزدەسە قالسا، تانىمايتىن ادامدارداي وتە شىعاتىن. وسىلاي مىسىقشا اڭدىسىپ ءبىر شاڭىراقتا  ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقاندارىنا 11 جىل. وسى جىلدار ارالىعىندا تالاي بۇرقاسىن مەن داۋىلدى، كوزدەن اعار جاڭبىردىڭ تامشىسىن ەكەۋىنىڭ ۇنسىزدىگى عانا كەرى قايتارعان ەدى.

بۇگىندە كەشكى سەرۋەننەن كەلە سالا ەكەۋى دە ءۇنسىز تەرەزەگە قاراپ ويلانا شاي ءىشتى. ون ەكىنشى قاباتتان قاراعاندا اينالاسىنداعى الەم، قۇزار شىڭ سەكىلدى كورىنەتىن. بۇل جولى اينالاعا دا، ءۇي ىشىنە دە كوز سالۋعا ميداعى ارپالىس مۇمكىندىك بەرمەدى. تىنىش قانا ءۇي ىشىنە كيەتىن كەبىسىن اياعىنا ىلە جازۋ ۇستەلىنە وتىردى.  باعانادان بەرى شابىتى تاسىڭقىرىپ، قازىر انانى جازام، مىنانى جازام، وسىدان قارا دا تۇر. مەن الەمدە ءالى كۇنگە دەيىن ەشكىم جازباعان، ەشكىم ويلاماعان سەزىم تۋرالى  توم-توم كىتاپتى جارىققا شىعارام دەپ ويلاعان. بىراق، جازۋعا وتىرعان ساتتە باسىنداعى سان مىڭ تىركەستەر، دارەت سۋىمەن جەرگە شاشىلىپ تۇسكەندەي.

ەسالاڭ ادامداي بىردە كۇلدى، بىردە ءوز-وزىمەن سويلەستى. ءبىر ويى اتتەڭ مىنا عالامداعى ادامدار تۋرا مەن سەكىلدى ويلاپ، مەن سەكىلدى ءومىر سۇرەتىن بولسا عوي دەپ ارمان قاناتىنا دا ءمىندى. دەگەنمەن، ءتۇننىڭ ءبىر ۋاقىتىنا دەيىن وتىرسا دا تۇك جازا المادى. قاسىنداعى جولداسىنا قاراسا شىرت ۇيقىدا جاتىر. نەگە قۇداي مەنى وسىلار سياقتى مۇڭسىز ەتىپ جاراتپادىڭ؟  نەگە مەنى ەشكىم تۇسىنبەيدى؟ الدە، مەن قارعىس اتقان اداممىن با، دەگەن ويلاردان باسى قاتتى.

قوعامدىق جۇمىستاردان تىيىلىپ جازۋشىلىققا تولىقتاي بەت بۇرسا تاعى بولمايدى. ءومىر ءسۇرۋ كەرەك. قولعا قاراپ وتىرعان بالا بار دەگەندەي، سانانى تۇرمىس بيلەيدى دەگەن وسى. ىشتەي قىنجىلسا دا تاۋەكەلگە بەل بۋعا تۋرا كەلەدى. وسىدان  ون شاقتى جىل بۇرىنعى ءومىرى ەسىنە تۇسسە ءىشى ۋداي اشيدى. ىستىقتان تالماۋسىرىپ ۇيىقتاپ بارا جاتسا دا بەلگىسىز بىرەۋ ءولتىرىپ كەتە مە، دەپ كولەڭكەسىنىڭ وزىنەن قورقۋمەن بولادى. تۇسىندە ىلعي دا تۋعان جەرىن، قارت اكەسىن كورەدى. مۇندا كەلگەلى ءبىراز ۋاقىت بولدى دەمەسەڭ كوزى ۇيرەنگەنمەن، كوڭىلى بىرقالىپقا تۇسپەگەن.  ىلعي دا ءوز ۇيىندە بوتەندىكتى سەزىنەدى. بالالارى ءوز قانى بولسا دا، جات كورىنەدى.  «سەن كىمسىڭ» دەگەن سىڭايمەن قارايتىنداي سەزىلەدى دە ت ۇرادى.

جاس كەزىندە ماسكەۋدە وقىپ، 7 جىل قاتارىنان ەلگە ات ءىزىن سالماعاندىقتان با، وسكەن ورتاسىنىڭ بولمىسىن ان جيىركەنەتىن. قازاق  بولمىسىنىڭ  جاي نارسەگە «ۇيات بولادى» دەپ ىنجىقتىق تانىتاتىنىنا قايران قالادى.  وسىدان ءبىرشاما ۋاقىت بۇرىن دجەك لوندون، لەۆ تولستويدىڭ، دە موپاسساننىڭ، قازاق جازۋشىسى ا.سۇلەيمەنوۆتىڭ شىعارمالارىن وقىپ، ولاردىڭ ىشكى جالعىزدىعىنا كۇلە قارايتىن ەدى. ال، قازىر.... ىشكى كۇيىگىن، الابۇرتقان اساۋ تولقىنىن سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. ادەبيەت تاريحىندا  ورىندارىن ويىپ قالاپ كەتكەن ويشىلداردىڭ  تىرلىگى ءوز باسىنا تۇسكەنىنە تۇسىنبەي الەك. سىرتقا شىقسا دا، ىشكە كىرسە دە بەلگىسىز قۇپيا ەركىندىكتى اڭسايدى. ءوز-وزىنە جىندى ادامداي ەسەپ بەرۋگە كەيدە شاماسى دا كەلمەي قالادى. ارپالىس پەن جەتى قات كوكتىڭ اراسىندا ە مۇندا، ە اندا جوق ءتىرى ولىكتەي سەزىنەدى. وسىلاي ويمەن قارۋسىز سوعىسىپ  بازار ماڭىنا قالاي جەتكەنىن دە بايقاماي   قالدى. ەرىكسىز ەت ساتىپ تۇرعان ايەلگە كوزى ءتۇستى.  ءبىر اسىم ەت الايىندەپ قالتاسىن قاعىپ، ساتۋشىعا جاقىندادى.

• - سالەمەتسىز بە، ەتىڭىزدىڭ كەلىسى قانشا تۇرادى؟
• - بار-جوعى 2000 تەڭگە.
• - قالاي سوندا، ونىڭ سۇيەگى كوپ، ەتى ابدەن سىلىنىپ الىنعانى كورىنىپ تۇر. نەگە قىمبات؟
• - ءبىز قازىر ەتسىز دە، بەتسىز دە بولىپ كەتكەنبىز. مۇنداي جاۋاپ كۇتپەگەن ول ەسەڭگىرەي تەرىس بۇرىلدى. جازۋشى  جۇرەگى مىنا سوزگە قارسى «انتيۆيرۋس» ورناتقانداي  بولدى. جىلدام باسىپ  جۇگىرە جونەلدى.  وقىس قيمىلعا شىداماي تالتىرەكتەپ جەرگە قۇلادى. سوندا دا بولسا، دەنساۋلىعىن ويلاماي شىعارماشىلىق تۇلعالارعا ءتان قۇپيا ەركىندىكتى اڭسادى. ەشكىم كورمەيتىن، بىلمەيتىن، بەيمالىم كەڭىستىككە اسىقتى.

 شاپاعات سەردالىقىزى

Abai.kz