قوستانايدا «ءدىني كەلىسىم كۇنىن اندرەي ءبوروديندى ەسكە الۋعا ارنالعان كوپشىلىك لەكتسيامەن اتاپ ءوتىلدى» دەگەن داڭعازا شۋعا تولى ماتەريالدار جەرگىلىكتى ءباسپاسوزدى جاۋلاپ الدى. ءبىر كەزدەردە وبلىسىمىزدى جيىرما جىلدان استام باسقارعان، ءوزىن وسىندا جارتى پاتشاداي سەزىنىپ، كرەملدىڭ ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋدا الدىنا جان سالماعان وسىناۋ وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسىنىڭ «ءداۋىر ادامى» اتالاتىنداي قانداي ەڭبەگى ءسىڭىپ ەدى؟ ونىڭ ۇستىنە ونىڭ تۋعان كۇنىن تويلاۋدا ءدىني كەلىسىم مەرەكەسىنىڭ قانداي قاتىسى بار؟ الدە ونىڭ جالعىز ءوزىن وسى ءدىني كەلىسىم كۇنىن بەينەلەيتىن سيمۆوليكالىق تۇلعا ەسەبىندە كوپشىلىك بولىپ، بۇكىل ەل بولىپ بەكىتىپ پە ەدىك؟ باياعىدا «بوياۋشى-بوياۋشى دەگەنگە ساقالىن بويايدى» دەگەن ەكەن بىرەۋ، مۇنىڭ ءوزى سوعان ۇقساپ بارا جاتقان اسىرا سىلتەۋ سەكىلدى. سوندا وبلىسىمىزدا قانداي دا ءبىر مەرەكەنى قالاي اتاپ ءوتۋدى بىلۋگە ءتيىستى مەكەمەلەر قايدا قاراعان؟ الدە، زامانىندا بۇكىل وبلىستى اشسا الاقانىندا، جۇمسا جۇدىرىعىندا ۇستاعان، ءوزىنىڭ جاعىمپازدارىنان باسقا ەشبىر جان الدىنا بارا المايتىن ءوزىمشىل دە وكتەم باسشىسىنڭ بۇگىنگە دەيىن مىسى باسىپ تۇر ما ەكەن؟ الدە بىردەڭە دەۋگە رۋحىنان قورقا ما ەكەن؟ قالاي بولعاندا دا بۇل كىسىگە مۇنداي ماراپات كورسەتۋ مەن اسىرا ماداقتاۋ الدىمەن قازاق حالقىن قورلاۋ مەن مازاق ەتۋ دەپ بىلەمىز. مۇنى مەن ول كىسىنىڭ بۇكىل تاعدىرىنان  مول حاباردار بولعاندىقتان ايتىپ وتىرمىن.

سونىمەن وسىنداعى وزگە حالىقتاردىڭ وكىلدەرى وزدەرىنشە ەرەكشە قۇرمەتتەپ قىسقاشا بام دەپ اتاپ كەتكەن اندرەي ميحايلوۆيچ بورودين كىم ەدى؟ الدىمەن ايتارىمىز – پارتيانىڭ كادىمگى كوپ قولشوقپارىنىڭ ءبىرى، شاش ال دەسە باس الاتىن اپەرباقان پارتوكراتتىڭ سەنىمدىسى بولاتىن. مۇنداعىلار ونى تىڭ يگەرۋدەگى ەڭبەگى ەرەكشە دەپ جاتا قالىپ تابىنعانىمەن، ول كىسىنىڭ بۇل جەردەگى ەڭبەگى جوققا ءتان. ەگەر شىنىن ايتار بولساق، تىڭىنىڭ باستاماسىندا اتاقتى دالا اكادەميگى اتانعان ساعالباي جانباەۆ پەن حرامكوۆ دەگەن كىسى تۇرعان. بورودين بولسا، وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىلىعىنا تەك 1959 جىلى عانا سايلاندى. الايدا حرۋششەۆكە ەلىكتەپ ءوزىن تىڭ كوسەمدەرىنىڭ قاتارىنا قوسقىسى كەلىپ جانتالاسىپ باقتى. بام-نىڭ بەدەلى ءتۇسىپ قالا ما دەپ قورىققان ونىڭ مۇراگەرلەرى جانباەۆتىڭ دا، حرامكوۆتىڭ دا اتىن اتاۋعا جۇرەكتەرى داۋالامايدى. قازاق ءۇشىن جانباەۆ كىم، بورودين كىم؟  كرەملدىڭ قولشوقپارى بورودين جانباەۆتىڭ قولىنا سۋ قۇيۋعا دا جارامايتىن، قولدان جاسالعان جاساندى تۇلعاسىماق ەمەس پە؟ سول حالىق اۋزىنان تاستامايتىن جانباەۆقا نەگە ءبىر اۋىز جىلى ءسوزىمىزدى قيمىز؟ الدە ودان مۇنداعى ءبوروديننىڭ ءىزباسارلارىنان قورقا سوعىپ، سەسكەنەمىز بە؟ ءمۇنداي جالپاقشەشەلىك كۇيگە تۇسسەك، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تىزگىگىنىن كىم كورىنگەننىڭ قولىنا ۇستاتىپ جۇرە بەرۋىمىز قالدى. ءبوروديننىڭ اياق استىنان (مۇمكىن باياعىدا ويلاستىرىلعان) تورقالى تويىنا بەرگىسىز جيىنىنان كەيىن وسىنداي وي سانامىزدان شىقپاي قويدى.

جارايدى، ونىڭ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋدەگى ءادىس-تاسىلىنە باعا بەرمەي-اق قويالىق. كەڭەس وداعى كەزىندەگى جوسپارلى ەكونوميكادا وزا شاۋىپ بايگە الاتىندار تەك ماسكەۋگە اسا جاققانداردىڭ قاتارىنان بولاتىندىعىن ءبىزدىڭ ۇرپاق جاقسى بىلەدى.

بىزگە قانداي باسشى بولسا دا، ونىڭ الدىمەن ادامگەرشىلىك قاسيەتى، كادرلاردى ءبولىپ-جارماي ادىلدىكپەن ورنالاستىرا ءبىلۋى سەكىلدى قىرلارى قىمبات. وسى ورايدا نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ءبوروديننىڭ كەلگەننەن-اق ءوز ەلىندە تۇرىپ جاتقان قازاقتارعا دەگەن، اسىرەسە، قازاق كادرلارىنا دەگەن كوزقاراسىنان ولاردى ەكىنشى سورتتى جاندار ەسەبىندە تومەن سانايتىندىعى ايقىن كورىنىپ تۇراتىن. قازاق حالقىنىڭ اتىن ەستىپ كورمەگەن مەڭىرەۋ كۋرسك وبلىسىنان كەلگەننەن كەيىن بە، الدە سول كەزدەگى پارتيانىڭ استىرتىن جىمىسقى ساياساتىن تەرەڭ مەڭگەرگەن اككىلىگىنەن بە، ول سالعاننان-اق قازاق كادرلارىن جاپپاي قۋدالاي باستادى. ءبوروديننىڭ ۇلتى قازاق مامانداردى قىزمەتتەن تىقسىرا قۋعانىن ويلاساڭ ءستاليننىڭ الاش زيالىلارىن قالاي قۋدالاعاندىعىن ەرىكسىز ەسكە العانداي بولاسىڭ. جالاڭ سويلەپ، ورىستىڭ ادال ۇلتىنا جالا جاپتى دەمەس ءۇشىن فاكتىگە ءسوز بەرەلىك. وبلىسىمىزداعى 200-دەن استام كولحوز-سوۆحوزدىڭ ديرەكتورلارىنىڭ ىشىندە تەك ءبىرلى-جارىمى عانا قازاق بولاتىن. ال 12 اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىلىعى تۇگەلگە جۋىق ورىس، ۋكراين ۇلتىنان جاساقتالعان ەدى. تەك ءبىر عانا اۋليكول (بۇرىنعى سەميوزەر) اۋدانىن عانا جالعىز قازاق باسقاردى. مۇنى بىزدەر كەزىندە مازاق ءۇشىن ىستەپ وتىر دەپ ىشتەي كۇڭكىلدەپ قانا قوياتىنبىز. ايتپاقشى، مازاق دەمەكشى، قازاق قالىڭ ورنالاسقان ناۋىرزىم اۋدانىن مەەروۆ دەيتىن بىرەۋ باسقارىپ، قازاقتى ابدەن جەرگە قاراتتى ەمەس پە؟.. سول ناۋىرزىم اۋدانىنان سول كەزدە دە، قازىر دە ەمگە دەپ جويىت بالاسىن تابا الار ما ەكەنسىڭ. سوندا بۇل باسىنعاندىق ەمەي نەمەنە. مۇنى از دەسەڭىز، وبلىس دەڭگەيىندەگى باسشىلىق سانالاتىن قالالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى شلىچكوۆ دەگەن  مەن وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى پونومارەۆ تا ورىس ۇلتىنان بولاتىن. قازاققا ءتىپتى قالالىق اتقارۋ كوميتەتىنەن دە ورىن تيمەدى. سول كەزدە وبلىستىق پروكۋراتۋرادا تۇگەل ورىستار وتىرعاندىقتان ونىڭ ەسىگىنەن سىعالاۋعا قورقاتىنبىز. مىنەكەي، پارتياعا شىن بەرىلگەن بورودين دەگەن حاتشىنىڭ بوياماسىز شىنايى  بەت بەينەسى وسىنداي بولاتىن. بام دەپ ەركەلەتىپ ايتقان وسىناۋ شولاق ويلى، اپەرباقانداۋ ادامنىڭ كادر سايااساتىنداعى ورەسكەل قىلىقتارىن بەتىنە ايتقان، ونىڭ باسقارۋ ءپرينتسيپىنىڭ پارتيالىق پرينتسيپ تۇگىلى ادامگەرشىلىك پرينتسيپتەردەن مۇلدەم اۋىتقىپ كەتەتىندىگىنە شىداماعان نامىسشىل ازامات، وسى قوستاناي جەرىنىڭ ادال پەرزەنتى ورازالى قوزىباەۆ اعامىز ەكىنشى حاتشىلىعىنان باس تارتىپ، ءبىر كۇندە ات قۇيرىعىن ءۇزىپ، اقتوبەگە كەتىپ تىندى. بورودين سوندا ءوزىنىڭ الگىندەي قاتەلىگىن ۇنەمى ەسكەرتىپ وتىراتىن ادال جاننان قۇتىلعاندا، ءاي، ءبىر قۋانعان شىعار-اۋ...

بورودين دەگەن كىسىنىڭ جالپى قازاقتى ۇناتپايتىندىعى بىلاي تۇرسىن، اسىرەسە، قازاق حالقىنىڭ بەلگىلى اقىن-جازۋشىلارىنىڭ اتىن ەستىگەندە كىرپىدەي جيىرىلا قالاتىن ادەتى بار ەدى. جازۋشىلاردى جان-تانىمەن جەك كورەتىن. مۇمكىندىگى كەلگەنشە ءوزى قوجالىق ەتەتىن وبلىسقا ولاردى جاقىنداتاتپاۋعا تىرىسىپ باعاتىن. ءتىپتى جوعارى جاقتىڭ دۇمپۋىمەن كەلىپ قالعاننىڭ وزىندە دە سالقىن قاباق تانىتىپ، ءوزى قابىلداماي، وزگەگە يتەرە سالىپ، ولاردىڭ مۇندا قاجەت ەمەس ەكەندىگىن ايقىن سەزدىرىپ وتىراتىن. وسىنداي قورلىققا شىداماعان زامانىمىزدىڭ كلاسسيك جازۋشىلارى ءسابيت مۇقانوۆ پەن عابيت مۇسىرەپوۆ قوستانايداعى ءوز تۋعان اۋىلدارىن كورشىلەس سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا اۋدارىپ جىبەردى. ال ءبىز كەزىندە مەكتەپتە وسى قوس الىپتىڭ تۋعان جەرى قوستاناي وبلىسى دەپ وقيتىنبىز.

وبلىستىق مۇراعات جانە قۇجاتتاما باسقارماسى مەن مەملەكەتىك ارحيۆ ۇيىمداستىرعان  لەكتسياسىماقتا ءبروديننىڭ ەشكىمنەن دە قورىقپايتىن كوزسىز باتىرلىعى جايلى ايتىپ، ءبىراز داۋرىققان كورىنەدى. سونداعى ادام سەنبەس ەرتەگىلەرىنىڭ ءبىرى – بام دەيتىن مىقتىڭ رەسپۋبليكا باسىشىلىعىنان دا، ءتىپتى، كپسس-ءتىڭ باس حاتشىسى لەونيد برەجنەۆتەن دە ايىلىن جيمايتىن كورىنەدى. وبلىسىمىزدى وسىنداي جۇرەگى تۇكتى، ەشكىمنىڭ الدىندا باس يمەيتىن ەرتەگىنىڭ باتىرى ىسپەتتى پارتوكرات باسقارعاندىعىنا ءبىر جاعىنان مەرەيىڭ وسەتىن سياقتى.       الايدا سول ۇلكەن باس قوسۋدا وسىنشاما وتىرىك ايتۋ كىمگە كەرەك بولدى ەكەن؟ الدە ءبوروديندى پەرىشتەگە اينالدىرۋ ءۇشىن اتالعان جالعان اقپاراتتى وسىندا وتىرعان جاستار تالعاماي قىلعىتا بەرەدى دەپ ويلادى ما ەكەن؟.. راسىندا، جارتى الەمدى جالىنان ۇستاعان باس حاتشىدان سەسكەنبەيدى دەگەن سوزگە كسرو تاريحىنان مۇلدەم حابارى جوق جاستار عانا يلانار. شىندىعىندا  كەڭەس وداعى دەگەن ەلدە باس حاتشىعا قارسى كەلەتىن ادام ەش ۋاقىتتا بولماعان. ونى جاي سىناعان ءبىر-ەكى ادام ءتۇبى جىندىحانادان ءبىر-اق شىققان ەدى. الايدا جاڭاعى جاعىمپازدىڭ ءسوزىنىڭ ءبىر شىندىعى دا بار. ول – ءبوروديننىڭ ءبىزدىڭ رەسپۋبليكا باسشىلىعىنا قاشاندا قىرىن قاراپ، باعىنعىسى كەلمەي كەىرەيىپ وتكەندىگىندە بولسا كەرەك. ويتكەنى ءوزىن تىكەلەي كرەمل قويدى، ونىڭ ۇستىنە برەجنەۆتى دوس ساناپ كۇشەنگەن نەمە ونىسىن ەشقاشان جاسىرعان دا ەمەس. كەيدە ءوزىمىز دە قاتىسىپ قالاتىن لەزدەمەلەردە «جاڭا عانا ماعان لەونيد يليچ حابارلاستى. جاعدايدى سۇراپ جاتىر. سىزدەرگە دە سالەم ايتى»، دەپ ۇنەمى كوكىپ وتىراتىن. ونىسى ءبىزدى ءبىر قورقىتىپ الۋ بولسا، ەكىشىدەن، قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى عانا ەمەس، سونداي-اق كپسس ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ بىلدەي ءبىر مۇشەسىنە قىر كورسەتۋى عوي دەپ قابىلدايتىنبىز. مەنسىنبەۋشىلىكتىڭ ابدەن شارىقتاعانى سونشالىق، بىردە قوناەۆ وبلىسىمىزدى ارالاۋعا كەلگەندە اۋەجايعا ءوزى بارۋعا مىندەتتى بولسا دا، ءارتۇرلى سىلتاۋ ايتىپ،  وعان ءوزىنىڭ ەكىنشى حاتشىسىن جىبەرگەن. مۇنىڭ ءوزى پارتيالىق ەتيكەتتى ورەسكەل بۇزۋ ەدى. ديمەكەڭ اسا زيالى ءارى مادەنيەتتى ادام عوي، ەشتەڭە بولماعانداي وبلىستى ارالاپ كەتە بارعان. «مىڭ اسقانعا ءبىر توسقان» دەگەن ەمەس پە، اقىرى وسىنداي ورەسكەل قىلىعى وزىنە دە وڭاي تيمەدى. برەجنەۆت تە ءبوروديننىڭ وسپادار قىلىقتارىنان ابدەن شارشاسا كەرەك، اقىرى ارادا 20 جىل وتكەن سوڭ زەينەتكەرلىككە جىبەرۋگە ءماجبۇر بولدى. بيلىككە قانى-جىنى ارالاسىپ، جان-تانىمەن ءسىڭىسىپ كەتكەن ادامنىڭ بيلىكتەن كەتكەننەن كەيىنگى قاسىرەتىن ادام بالاسىنا بەرمەسىن. بام-دا زەينەتكەرلىككە شىققان سوڭ (دۇرىسى شىعارعان سوڭ) ۇزاماي-اق و دۇنيەگە اتتانىپ كەتتى. كەتكەنى دۇرىس بولدى. ويتكەنى ءومىرىنىڭ سوڭعى جاعى ادام ايارلىق كۇيگە ءتۇستى. ءوزى دە تىم تولىق كىسى بولاتىن. ال سوڭعى كەزدە اسا قاتتى سەمىرىپ كەتتى. سالماعى 120 كيلوگرامنان استى. شىنىقپاعان، تىم بىلجىر بۇلشىق ەتتەرى دامىماعان شىبىقتاي مايىسقاق اياقتارى 120 كگ سالماقتى كوتەرە المادى. ول وبكومنىڭ الدىنا ماشينامان كەلگەندە، ونى ەكى ميليتسيونەر قولتىعىنان ۇستاپ، كوتەرىپ بارىپ، جەدەل ساتىعا مىنگىزىپ، ودان كابينەتىنە اپارىپ جۇمساق كرەسلوسىنا جايعاستىراتىن. كەيبىر ايتۋشىلاردىڭ سوزىنە قاراعاندا، بورودين تىم تاماقساۋ بولعان، اراقتى تەك قىرلى ستاقانمەن قىلعىتادى ەكەن. بۇل ءسوزدىڭ، ءسىرا، جانى بار شىعار. ويتكەنى كەيىنگى كەزدەرى بام باياندامانى تۇرگەلىپ تۇرىپ وقۋدى دا قويدى. ونىڭ ورنىنا كومەكشىسى وقىدى. مەنىڭشە وسى سوراقىلىق پەن سۇمدىق جاعداي برەجنەۆتىڭ دە قۇلاعىنا جەتسە كەرەك. دوستىقتى قادىرلەگەن ءجون شىعار، الايدى ونى وسىنشاما ادام شوشىرلىق كۇيگە جەتكىزۋگە بولمايدى عوي. ارينە،  ءدىني كەلىسىم كۇنىنە وراي وتكەن لەكتسيادا بام-نىڭ وسىنداي ادام سۇيەر قىلىعى جوق قاسيەتتەرى تۋرالى ەشكىم دە ءتىس جارىپ ەشتەڭە دەگەن جوق. ونىڭ ورنىنا بام-نىڭ قازىرگى تاڭدا تاريحتان لايىقتى ءوز ورنىن الا الماي جۇرگەندىگىن ايتىپ كوز جاسىن كولدەتكەندەر كورىنىپ قالدى. ولاردىڭ مۇنىسى دا كولگىرلىك. نەگە دەسەڭىز، قوستاناي قالاسىنىڭ ءدال ورتالىعىنداعى اسا كورىكتى ءارى كەڭ داڭعىلدىڭ ءبىرى وسى ءبوروديننىڭ ەسىمىمەن اتالادى. بۇدان ارتىق وعان قانداي قۇرمەت كەرەك؟ الدە ەڭسەلى  ەسكەرتكىش ورناتۋ قاجەت پە ەكەن؟ ايتپاقشى، وسى القالى لەكتسيانىڭ قالامىزداعى دوستىق زالى دەگەن جەردە وتكىزىلۋى بۇل ارماننىڭ ءتۇبى ورىندالىپ قالۋى مۇمكىن دەگەندى بىلدىرەدى مە، ءوزى قالاي؟.. ال وسىندا جينالىپ ءبوروديندى اڭساپ، سونىڭ اتىن تاريحقا التىن ارىپپەن جازۋدى ارمانداپ كۇندىز كۇلكى، تۇندە ۇيقىدان ايىرىلىپ، جاستىققا باسى تيمەي جۇرگەندەردىڭ ەڭ بولماسا بىرەۋىنىڭ  وبلىسىمىزعا عانا ەمەس، بۇكىل ەلىمىزگە ەرەكشە ەڭبەگى سىڭگەن، رەسپۋبليكانى جاڭا ساتىعا كوتەرگەن عازيز جان، اتاقتى تۇلعا دىنمۇحامەد احمەتۇلى قوناەۆقا قوستانايدا كەڭ داڭعىل بىلاي تۇرىپتى، شولاق كوشەنىڭ بۇيىرماي وتىرعانى ويىنا كىرىپ-شىقپاعانى تاڭ قالدىرادى.

جالپى بورودين سەكىلدى باياعىدا تاريح قويناۋىنا تۇپكىلىكتى كەتكەن تۇلعاسىماقتى قايتا تىرىلتۋگە ۇمتىلۋ كۇنى بۇگىن باستالعان قۇبىلىس ەمەس. جۇرتتىڭ بارىنە ايقايلاتىپ تۇرىپ كوشە بەرۋ كۋلاگيننىڭ كەزىندە باستالدى. بۇل قۇرمەتتى سادۋاقاسوۆ جالعاستىرىپ، زياراتىنىڭ باسىنا بارىپ گۇل شوقتارىن قويىپ، ءبىر ەرلەدى. ەندى، مىنە، كارىسى بار، جاسى بار دوستىق زالىنا جينالىپ الىپ، بام-نىڭ ەرلىگىن جىرلاپ، ماداقتاۋىن كەلىستىرىپ، ماڭگىلىك ەسكە ساقتاۋ جولىنداعى باستامالاردى قىزۋ جالعاستىرىپ جاتىر.

جالپى بورودين مارقۇمنىڭ ءبىر ۇنامسىز ۇساقتىعى بار ەدى. ول بايانداما جاساسا دا، نەمەسە اۋىزشا ۇزىن-سونار ءسوز سويلەسە دە، قوناەۆتى ەش ۋاقىتتا اۋىزعا العان جان ەمەس. جەك كورۋشىلىكتىڭ مۇنداي دا ءادىسى بولادى ەكەن-اۋ. ءبىز «ديماش احمەتوۆيچ» دەگەن ءسوزدى العاش رەت ءبوروديننىڭ ورنىن باسقان دەميدەنكونىڭ اۋزىنان عانا ەستىدىك. وبالى نە، ول مارقۇم ديمەكەڭدى ەش ۋاقىتتا اۋزىنان تاستامايتىن. «ديماش احمەتوۆيچ بىلاي دەدى»، «ديماش احمەتوۆيچ مىناداي ناقتى تاپسىرما بەردى» دەگەندە نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ءىشىمىز جىلىپ سالا بەرەتىن. ونىڭ ۇستىنە ءبوروديننىڭ كادر ساياساتىنداعى ادام ايتقىسىز ادىلەتسىزدىگىن تۇزەگەن دە وسى دەميدەنكو حاتشى. ول ماسەلەنى توتەسىنەن قويدى. «ەگەر، - دەدى ول،—اۋداندا ءبىرىنشى حاتشى ورىس ۇلتىنان بولسا، ەكىنشى حاتشى نەمەسە اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى مىندەتتى تۇردە قازاق بولۋى كەرەك. قازاق كادرلارى ەشكىمنەن دە كەم ەمەس». وزگەنى بىلمەيمىن، مەن ونىڭ وسى ءسوزى ءۇشىن مارقۇمنىڭ الدىنا باس يەر ەدىم. مىنەكەي، وسىنداي نۇسقاۋدىڭ ارقاسىندا قوستاناي ءبىراز قازاقىلانىپ قالدى. جالپى ولكەمىزدى قازاقتاندىرۋدىڭ العاشقى بەلگىسى ءدال وسى دەميدەنكو تۇسىندا باستالدى دەسەم قاتەلەسە قويماسپىن.

جالپى بۇل مۇراعات بەلسەندىلەرىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ شەڭبەرىندە جۇرگىزىپ جاتقان شارالارىنىڭ ءبىرى كورىنەدى. ءبىز ەندى بورودين سەكىلدى قازاققا ءبىر ءتۇيىر دە جاقسىلىق جاساماعان جانمەن بىرگە رۋحاني جاڭعىرساق، وڭعان ەكەنبىز. ەندى مۇراعاتشىلار قانداي داۋلى تۇلعانى تاۋىپ الار ەكەن؟

ايتپاقشى، بۇگىندەرى قازاق دەسە كىرپىدەي جيىرىلا قالاتىن، قازاق كادرلارىن ەكىنشى سورتتىعا باعالاپ، وكتەمدىك كورسەتكەن، ءسويتىپ شوۆينيزم اۋرۋىنا شالدىققان ءبوروديندى ماداقتاۋدى باستاساق، كۇنى ەرتەڭ كەزىندە ەلىمىزدىڭ جوعارعى كەڭەسىنە دەپۋتات بولىپ سايلانا سالىنىسىمەن تاۋەلسىزدىگىمىزگە اشىق قارسى شىعىپ، «قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك الۋىنا قارسى داۋىس بەرگەن جالعىز مەن» دەپ ونىسىن اسقان باتىرلىققا بالاپ جۇرگەن ناعىز شوۆينيست چەرنىشەۆ دەگەنگە دە كەزەك ءتيىپ قالار. سوسىن دارەجەسى جوعارىسى كەرەك بولسا، رەسەي دۋماسىنىڭ ۆيتسە-سپيكەرى جيرينوۆسكيدى «ءداۋىر ادامىنا» قوسىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تاريحىنا التىن ارىپپەن جازۋعا تالپىنىپ قالاتىندار  دا تابىلار. ول قانشا دەگەنمەن الماتىدا تۋىپ-ءوسىپ، ەر جەتكەن ءوز «ازاماتىمىز» ەمەس پە. قازاققا قاستار از ەمەس، دەمەك كەلەشەكتە بۇل ءتىزىمنىڭ شەكسىز ۇزارا بەرەتىندىگىنە كۇماندانباساڭىز دا بولادى.    وبلىسىمىزدا شىنايى ءپاتريوتيزمدى قالىپتاستىراتىن انىق تا ناقتى ۇلتتىق يدەولوگيا جوق جەردە ونىڭ ورنىن  وسىنداي كۇماندى دە قاۋىپتى يدەيالار مەن تۇلعالار باساتىندىعىنا، ءتىپتى، تاڭ قالۋعا دا بولماس. وبلىسىمىزدا يدەولوگيانىڭ تۇتقاسىن ۇستاپ جۇرگەندەردىڭ جۇرتتىڭ كوبىسى تىجىرىنا قاسى الاتىن كۇماندى تۇلعانىڭ قايداعى ءبىر 105 جىلدىعىن اتاپ ءوتۋ ەشبىر قيسىنعا، ءتىپتى زاڭعا دا سيمايتىندىعىن بىلمەگەنى مە؟ مۇنداي شارالاردى ولار قاداعالاماعاندا كىم قاداعالايدى؟ الدە ولاردى دا ءبوروديننىڭ مىسى باسىپ كەتتى مە؟ اۋ، اتالىپ وتۋگە ءتيىستى بەلگىلەنگەن جىلدار ءتىزىمى بار ەمەس پە؟!. الدە بۇلار ءبوروديننىڭ يدەيالاستارىنا قاتىسى جوق دۇنيەلەر مە؟ بۇل دەگەنىمىز – ەلىمىزدىڭ زاڭى مەن نورماتيۆتىك اكتىلەرىنە مۇرىن شۇيىرە قاراۋ، دەمەك باعىنباۋ عوي. ال ونىڭ ارعى جاعى تۇسىنىكتى. ءبوروديننىڭ ءىزباسارلارى مەن يدەيالاستارى سياقتىلاردىڭ  ەشكىمنەن ايىلىن جيماي، قۇتىرىپ جۇرگەندەرى دە سودان بولسا كەرەك.

جايبەرگەن بولاتوۆ

قوستاناي

Abai.kz