مۇحتار شەرىم. جىلاعىم كەلەدى…
ەسكى جىلدىڭ ەسىگى جابىلايىن دەپ، جاڭا جىلدىڭ ەسىگى "توق-توق!" ەتىپ قاعىلايىن دەپ تۇرعاندا، استانادا قازاق قويانىن جىل تاعىنا وتىرعىزۋ ءراسىمى ءوتتى. بۇل جىبىر-جىبىر جيىنعا دۇنيە ءجۇزىنىڭ اڭدارى قاتىسىپ، قوياندى قويان جىلىمەن قۇتتىقتادى. ءار ەلدىڭ ءوز قوياندارى تاققا وتىرسا، سول ەلدىڭ بارىستارى تاقتان ءتۇسىپ، قويان مىرزالارعا تاعزىم ەتىپ جاتتى... ال ءبىزدىڭ قازاقتىڭ بارىسى كرەسلودان كەتكىسى كەلمەي، "ساۋ بولىڭىزدى" ايتىپ، جەتەر جەرىنە جەتكىسى كەلمەي، قينالىپ، قيپاقتاپ تۇرىپ قالدى، باۇ-نىڭ حاتشىسى (بىرىككەن اڭدار ۇيىمى) ۋاقىت مىرزا جۇدىرىعىمەن ستول ءۇستىن ۇرىپ قالدى...
- 2010-شى بارىس مىرزا! جۇرتتىڭ ءبارى سىزگە ىرزا. جۇتقىنشاعىڭىز جىبىرلاپ،
ماعان بىردەڭە ايتايىن دەپ تۇرسىز با،سىبىرلاپ؟
- ۋاقىت مىرزا،--دەدى قازاقى بارىس جوتكىرىنىپ،--تاعى ءبىر جىل "بارىس جىلى" بولىپ دەگەندەي...
- مىنا ءسوزىڭ تاڭەرتەڭ تۇرا سالىپ، توپىراق جەگەندەي! قۋاسىڭ با نە؟ ەكى جار-جار بولمايدى دەگەن سياقتى ەكى بارىس جىلى بولمايدى!
- نەگە، اۋقاتتى قازاقتار ءتورت-بەس جاسىرىن جار-جارعا قول جەتكىزىپ وتىر. مەنىڭ جىلىم جامان وتكەن جوق. جۋىردا عانا جەر-جاھاننىڭ نازارىندا بولىپ، سامميت وتكىزدىك... ادامدار بالالارىنىڭ اتتارىن سامميتحان، سامميتا قويدى...
قوياننىڭ قۇلاقتارى قالقايىپ،اۋىزى اڭقايىپ وتىرعان، اينالاسىنا جىلى كوزقاراسىمەن جىميىپ، ءجۇنىن جىلتىراتا تۇردى.
- بارىس باۋىرىم، سەنىڭ جىلىڭ جامان بولعان جوق، ازۋىڭ التى قارىس بولدى،
ەسكى جىلدىڭ ەسىگى جابىلايىن دەپ، جاڭا جىلدىڭ ەسىگى "توق-توق!" ەتىپ قاعىلايىن دەپ تۇرعاندا، استانادا قازاق قويانىن جىل تاعىنا وتىرعىزۋ ءراسىمى ءوتتى. بۇل جىبىر-جىبىر جيىنعا دۇنيە ءجۇزىنىڭ اڭدارى قاتىسىپ، قوياندى قويان جىلىمەن قۇتتىقتادى. ءار ەلدىڭ ءوز قوياندارى تاققا وتىرسا، سول ەلدىڭ بارىستارى تاقتان ءتۇسىپ، قويان مىرزالارعا تاعزىم ەتىپ جاتتى... ال ءبىزدىڭ قازاقتىڭ بارىسى كرەسلودان كەتكىسى كەلمەي، "ساۋ بولىڭىزدى" ايتىپ، جەتەر جەرىنە جەتكىسى كەلمەي، قينالىپ، قيپاقتاپ تۇرىپ قالدى، باۇ-نىڭ حاتشىسى (بىرىككەن اڭدار ۇيىمى) ۋاقىت مىرزا جۇدىرىعىمەن ستول ءۇستىن ۇرىپ قالدى...
- 2010-شى بارىس مىرزا! جۇرتتىڭ ءبارى سىزگە ىرزا. جۇتقىنشاعىڭىز جىبىرلاپ،
ماعان بىردەڭە ايتايىن دەپ تۇرسىز با،سىبىرلاپ؟
- ۋاقىت مىرزا،--دەدى قازاقى بارىس جوتكىرىنىپ،--تاعى ءبىر جىل "بارىس جىلى" بولىپ دەگەندەي...
- مىنا ءسوزىڭ تاڭەرتەڭ تۇرا سالىپ، توپىراق جەگەندەي! قۋاسىڭ با نە؟ ەكى جار-جار بولمايدى دەگەن سياقتى ەكى بارىس جىلى بولمايدى!
- نەگە، اۋقاتتى قازاقتار ءتورت-بەس جاسىرىن جار-جارعا قول جەتكىزىپ وتىر. مەنىڭ جىلىم جامان وتكەن جوق. جۋىردا عانا جەر-جاھاننىڭ نازارىندا بولىپ، سامميت وتكىزدىك... ادامدار بالالارىنىڭ اتتارىن سامميتحان، سامميتا قويدى...
قوياننىڭ قۇلاقتارى قالقايىپ،اۋىزى اڭقايىپ وتىرعان، اينالاسىنا جىلى كوزقاراسىمەن جىميىپ، ءجۇنىن جىلتىراتا تۇردى.
- بارىس باۋىرىم، سەنىڭ جىلىڭ جامان بولعان جوق، ازۋىڭ التى قارىس بولدى،
مينيسترلەردى قاماۋدان "ازيالىق جارىس" بولدى... بايلار مەملەكەت "مامەسىن" سورىپ جاتتى، كەدەيلەر مۇنى "كەلەشەكتە ءبىز باي بولساق، ولار قۇرمەتتى قۇداي بولادىعا" جورىپ جاتتى...
- قويانجان... اينالايىن، "براتيشكا"... قاتتى كەتتىڭ-اۋ دەيمىن؟
- مەملەكەتتىك تىلىمىزگە تەسىرەيىپ قارايتىن شالا قازاقتاردان دا سىزگە بىردەڭە جۇققان-اۋ دەيمىن؟
قىتاي قويانى ورتاعا شىقتى دا:
- چا چي چۋ، ماچي چۋ... نەمەنەگە ءسوز تالاستىرىپ تۇرسىڭدار، چا-چا؟ ودان دا
ءبىر-ءبىرىڭدى قۇشاقتاڭدار! ەڭسەلەرىڭدى ەسىك مىجىپ كەتكەندەي عوي؟! جاڭا جىلدارىڭىزبەن، حانىمدار مەن مىرزالار! قويان جىلى قۇتتى بولسىن!--دەدى.
- قوياندار جاساسىن!-دەپ قالدى امەريكادان كەلگەن قاپ-قارا نەگر قويان قول شاپالاقتاپ،--ماين نەيمس كوياناكا. ءبارىڭىزدى "قارا جورعا" بيىنە شاقىرامىن!
- نەگە "قارا جورعا؟" --دەدى ءۇندىستاننان كەلگەن قويان سىزىلىپ،-- "قويانني، دجيممي، اچو-اچو" انىنە بيلەيىك!
- مەنىڭ ءتۇسىم قارا، سوندىقتان "قارا جورعاعا بيلەيىك!--دەپ قويمادى نەگر قو-
يان. قانشا دەگەنمەن، تاۋ باسىندا جۇرەتىن ارلى بارىس ەمەس پە، بارەكەڭ اقىرىن جىلجىپ كەلىپ، قويان مىرزانىڭ بەتىنەن جالادى دا:
- جامان ۇيرەنىپ قالىپپىن... ءبىر ءتۇرلى قيمايمىن...مەنىڭ جىلىم كەتىپ بارادى... جىلاعىم كەلەدى... --دەدى.
- قوي، جىلاما بارىسجان،--دەگەن قويان ونىڭ شۇباتىلعان قۇيرىعىن كوتەرىپ قويىپ،--قويان قىزدار، قايداسىڭدار؟ اشتان ولدىڭدەر مە، ءسابىز جەي بەرگەنشە، بارىس مىرزانى بيگە شاقىرىڭدار!
ء"سابىز"انى ورىندالىپ، قويان قىزدار بارىستى بىرىنەن سوڭ ءبىرى بيگە شاقىردى... ءبىر قويان شەتەلدەن كەلگەن بارىسبيكەنى بيگە شاقىرىپ ەدى، اناۋ" نوۋ، نوۋ!" دەپ جولاتپادى. سول ەكەن الگى قويان: "و، شەشەڭ..." -دەپ قالدى. باۇ ۇيىمىنىڭ حاتشىسى ۋاقىت:
- كىم-ءاي بۇل بالاعات ءسوز ايتقان؟--دەپ سۇرادى. قويان جىگىتتەر الگى قوياندى جەلكەلەپ اكەلدى.
- سەن كىمسىڭ؟--دەپ سۇرادى ۋاقىت.
- قويانمىن...
- قايدان كەلدىڭ؟
- شىمكەنتتەن...
- شىمكەنتشەلەپ بوقتاعاندارىڭدى قاشان قوياسىڭدار وسى!
- كەشىرىڭىز، جاڭا جىلدان باستاپ قازاقشالاپ بوقتامايمىز، جاڭا جىلدا بي بي-
لەپ، ناۋرىزعا دەيىن توقتامايمىز!
- جارايسىڭ!--دەدى ۋاقىت. سوسىن كۇبىرلەپ:"وسى شىمكەنتتىك قويانداردىڭ
جۇرمەيتىن جەرى جوق..." دەپ قويدى.
- قويان قورقاق كەلەدى دەۋشى ەدى...-دەپ قالدى اۋعانستاننان كەلگەن پۋشتۋن
قويان.
- كەشىرەرسىز،--دەپ ءۇن قاتتى قازاق قويانى،--قازاقتىڭ قويانى دا قاسقىر! "قوياندى قۋا بەرسەڭ باتىر بولادى، ەركەكتى قۋا بەرسەڭ،قاتىن بولادى..."- دەگەن ماقالىم بار! جاڭا جىلدارىڭمەن، ادامدار!جىلدان جىلعا ادام بولىپ قالىڭدار!!!
«اباي-اقپارات»
