بەيسەنبى, 31 قازان 2024
جاڭالىقتار 5202 0 پىكىر 17 قاڭتار, 2011 ساعات 08:15

مۇحامەدجان سەرالين. «ايقاپ» جۋرنالىنىڭ وقىرماندارىنا ارناۋ

بيىل - الاشتىڭ «ايقاپ» جۋرنالىنىڭ جارىق كورگەنىنە 100 جىل تولىپ وتىر. قازاق ءباسپاسوزىنىڭ قارلىعاشتارىنىڭ ءبىرى بولعان «ايقاپ» حح عاسىردىڭ باسىنداعى الاشتىڭ كوگىنە كۇن بولماققا ۇمتىلعان ۇلىلاردىڭ تۇراقتى مىنبەرىنە اينالعان جانە بايتاق دالاداعى قالىڭ ەلدىڭ قوعامدىق ساناسىن وياتىپ، قالىپتاستىرۋدا سول زاماندا ەرەكشە مانگە يە بولعان باسىلىم. ارادا ءبىر عاسىر ۋاقىت وتسە دە، «ايقاپتىڭ» بەتىندە جارىق كورگەن قازاقتىڭ ماسەلەسى تۇبەگەيلى شەشىلىپ كەتپەگەنىنە ءبىز دە «ءاي، قاپ» دەۋمەن كەلەمىز. وكىنىشىمىزگە قاراي...

«ايقاپ» جۋرنالى نەبارى 4 جىل عۇمىر كەشتى. 4 جىلدا ونىڭ 88 ءنومىرى جارىق كوردى. وسىعان قاراماستان الاشتىڭ تاريحىندا وشپەس ءىز قالدىردى. ءبىز قازاقتىڭ قورعانىشى بولعان قازاق ءباسپاسوزىنىڭ اتاسى - «ايقاپتىڭ» 100 جىلدىعىنا وراي جۋرنالدا باسىلعان كوپتەگەن ماقالالاردى جىل بويىنا جاريالاپ وتىرماقپىز.

سونىڭ اۋەلگىسى «ايقاپ» جۋرنالىنىڭ باسقارۋشىسى ءھام باستىرۋشىسى بولعان مۇحامەدجان سەراليننىڭ قارا ورمان قازاعىنا قايىرىلعان العىسوزىن ىلتيپاتپەن ۇسىنىپ وتىرمىز. قابىل الىڭىزدار!

مۇحامەدجان سەرالين. «ايقاپ» جۋرنالىنىڭ وقىرماندارىنا ارناۋ

قۇرمەتتى وقۋشىلار! الدىڭىزعا ءۇشبۋ جۋرنالىمدى سالامىن، كىشكەنە ەكەن دەپ قوڭىرايماڭىزدار!

بيىل - الاشتىڭ «ايقاپ» جۋرنالىنىڭ جارىق كورگەنىنە 100 جىل تولىپ وتىر. قازاق ءباسپاسوزىنىڭ قارلىعاشتارىنىڭ ءبىرى بولعان «ايقاپ» حح عاسىردىڭ باسىنداعى الاشتىڭ كوگىنە كۇن بولماققا ۇمتىلعان ۇلىلاردىڭ تۇراقتى مىنبەرىنە اينالعان جانە بايتاق دالاداعى قالىڭ ەلدىڭ قوعامدىق ساناسىن وياتىپ، قالىپتاستىرۋدا سول زاماندا ەرەكشە مانگە يە بولعان باسىلىم. ارادا ءبىر عاسىر ۋاقىت وتسە دە، «ايقاپتىڭ» بەتىندە جارىق كورگەن قازاقتىڭ ماسەلەسى تۇبەگەيلى شەشىلىپ كەتپەگەنىنە ءبىز دە «ءاي، قاپ» دەۋمەن كەلەمىز. وكىنىشىمىزگە قاراي...

«ايقاپ» جۋرنالى نەبارى 4 جىل عۇمىر كەشتى. 4 جىلدا ونىڭ 88 ءنومىرى جارىق كوردى. وسىعان قاراماستان الاشتىڭ تاريحىندا وشپەس ءىز قالدىردى. ءبىز قازاقتىڭ قورعانىشى بولعان قازاق ءباسپاسوزىنىڭ اتاسى - «ايقاپتىڭ» 100 جىلدىعىنا وراي جۋرنالدا باسىلعان كوپتەگەن ماقالالاردى جىل بويىنا جاريالاپ وتىرماقپىز.

سونىڭ اۋەلگىسى «ايقاپ» جۋرنالىنىڭ باسقارۋشىسى ءھام باستىرۋشىسى بولعان مۇحامەدجان سەراليننىڭ قارا ورمان قازاعىنا قايىرىلعان العىسوزىن ىلتيپاتپەن ۇسىنىپ وتىرمىز. قابىل الىڭىزدار!

مۇحامەدجان سەرالين. «ايقاپ» جۋرنالىنىڭ وقىرماندارىنا ارناۋ

قۇرمەتتى وقۋشىلار! الدىڭىزعا ءۇشبۋ جۋرنالىمدى سالامىن، كىشكەنە ەكەن دەپ قوڭىرايماڭىزدار!

گازەت ءھام جۋرنال حالىق ءۇشىن ەكەندىگىنە شەك ايتۋ جوق. حالىقتىڭ قاي دارەجەدە العا كەتكەندىگى - حالىق اراسىندا تارالعان گازەت-جۋرنال ءھام كىتاپتاردان بىلىنەدى. زامان عىلىم زامانى بولعان سوڭ ءاربىر ءجۇرت قاتارىنان كەيىن قالماس ءۇشىن اقشا اياماي  كىتاپ-گازەت، ءھام جۋرنال باستىرىپ حالىققا تاراتۋدىڭ ءاجداھاتىندا. سوڭعى زامانداردا ءبىزدىڭ حالىق جۇرتىندا از-ماز تىرشىلىك كورسەتىپ گازەت شىعارا بەرۋدى قولعا الىپ قاراسا دا نە سەبەپتى ىسكە ۇقساتىپ شىعارا المايدى. 1907 ج. مەملەكەتتىك دۋمانىڭ جيىنىمەن ءشاھماردان قوشىعۇلوۆ «سەركە» ەسىمدى جۋرنال شىعارا باستاپ ەدى. ۇزاققا بارماي، ۇكىمەت تاراپىنان توقتاتىلدى.

سول جىلى ترويتسكىدە ەسماعامبەت ايمانباەۆ «كيرگيزسكايا گازەتا» ەسىمدى ورىسشا-قازاقشا ءبىر گازەت شىعارماق بولىپ  العاشقى ءنومىردى شىعاردى دا توقتاتتى. كەلەر جىلى ورىنبوردا ىسماعۇل يمانشالوۆ باس بولىپ، ەلدىڭ بىرقاتار جاقسىلارىنىڭ باسىن قوسىپ گازەت شىعارۋ حاقىندا كەڭەسىپ ەدى. باياعى قازاقتىڭ ىنتىماقسىزدىعى سەبەپ بولىپ، ىدىراپ كەتتى.

مەن تاعى تالاپ ەتىپ، وسى كىشكەنە جۋرنالدى شىعارماق ءۇشىن حالقىما جارماستىم. جۇرتقا اتاق شىعارىپ ءبىلىم ساتۋ ءۇشىن ەمەس، بالكى داۋلەت يەسى اعالار مۇنى كورگەن سوڭ، ويعا قالماس پا ەكەن دەگەن نيەتپەن. قولدا پۇل جوق. جۇرت بولىپ جۇرتشىلىق ەتىپ، بۇل جۋرنالعا كوبىرەك قىريدارلىق ەتپەسە، البەتتە بۇل جۋرنال دا قازاقتىڭ دۇنيەگە شىعارا الماعان ءىسىنىڭ بەسىنشىسى بولار دا قالار. قازىرگى ءۇمىت حالىقتا.

بۇل جۋرنال ايىندا ءبىر مارتە شىقپاقشى، پروگرامماسى مىناۋ بولماق.

1. سىرتقى حابارلار.

2. مۇسىلماندار تىرشىلىگىنەن مىسالدار، ۋاقيعالار.

3. فەلەتون.

4. كىتاپتار حاقىندا ءھام عىلىم باپتان كەڭەستەر.

5. باسقارۋشىعا كەلگەن حاتتار ءھام ودان-بۇدان.

جۋرنالعا «ايقاپ» دەپ ەسىم بەردىك.بۇل سوزگە تۇسىنگەن دە بار، تۇسىنبەگەن دە تابىلار.

ءبىزدىڭ قازاقتىڭ «ءاي، قاپ» دەمەيتۇعىن قاي ءىسى بار؟! گازەت شىعارماقشى بولدىق، قولىمىزدان كەلمەدى. پۇلى بارلارىمىز ىنتىماقتاسا المادىق. پۇلى بارلارىمىز ىنتىماقتاسساق تا، اقشاسىز ءىستىڭ ءجونى تابىلمادى. «قاپ، پۇلدىڭ جوقتىعى، قولدىڭ قىسقالىعى-اي» دەدىك. جاقسى جەرلەرىمىزدى قولدا ساقتار ءۇشىن قالا سالماق بولدىق. باسىمىز قوسىلمادى.  قولايلى جەرلەر قولدان كەتتى. «قاپ» ىنتىماقسىزدىعىمىز-اي دەدىك. بولىس، بي، اۋىلناي بولامىز دەپ تالاستىق، قىرىلىستىق. جەڭىلگەنىمىز جەڭگەن جاعىمىزعا، «ەندىگى ساۋلايدا كورەرمىز، قاپ، بالەم-اي» دەدىك. وسىنداي ءبىزدىڭ قازاقتىڭ بىرنەشە جەردە «قاپ» دەپ قاپى قالعان ىستەرى كوپ. «قاپ» دەگىزگەن قاپيادا وتكەن ىستەرىمىز كوپ بولعان سوڭ جۋرنالىمىز وكىنىشىمىزگە لايىق «ايقاپ» بولدى.

جۋرنالدى باستىرۋعا جىبەرىلگەن سوزدەر قازاقشا، نوعايشا، ورىسشا ءھام تۇرىكشە بولسا دا قابىل الىنادى.

باسقارۋشى، باستىرۋشى م.سەرالين

«ايقاپ» جۋرنالى، 1911 جىل. 1-ءشى ءنومىر

 

 

0 پىكىر