ەجەلگى داۋىردەن بىزگە دەيىن جەتكەن ۇلى تۇركى قاعاندارى بىلگە مەن بۋمىننىڭ تاسقا قاشالىپ جازىلعان سوزدەرى - ەڭ العاشقى بۇقارالىق اقپارات قۇرالىنىڭ ءبىر ءتۇرى بولىپ تابىلادى. ولار سوزگە توقتاعان، ءسوزدى قاستەرلەگەن. ەگەر ءوز ءسوزىن تاسقا قاشاسا ارتىنداعى ۇرپاققا جەتەتىنىنە كامىل سەنگەن. بۇل سوزدەردە تۇركىلىك ۇلىلىقتى جوعالتىپ الماۋ، ەل بىرلىگى مەن تاريحي سانانى ساقتاۋ امانات ەتىلگەن. الايدا، اتاقتى قاعانداردىڭ ۇكىلى ءۇمىتى اقتالعان جوق. تۇركى سۋپەرەتنوسى جىك-جىككە ءبولىنىپ، ءبىر-بىرىنە جات بىرنەشە حالىققا اينالدى. جالعىز قالعاندى جاۋ الادى دەمەكشى، كوپشىلىگى ءىرى يمپەريالاردىڭ قولاستىندا قالدى. قاعانات قۇلاعاننان كەيىنگى زامانداعى تۇركىلەردىڭ تاريحى باۋىرلاس تايپالالاردىڭ ءبىر-بىرىنە جاۋىعىپ، ءبىر-ءبىرىن ولتىرەتىن شايقاستارعا، ساتقىندىققا تولى. بۇل كوبىنە ءباز بىرەۋلەردىڭ ايداپ سالۋىمەن، وت تاستاپ، ايتاقتاۋىمەن بولعان ۇرىستار. اقساق تەمىر مەن ءبايازيتتىڭ تەكەتىرەسى، قازاق پەن بۇقار حاندىعىنىڭ، بۇلعار مەن ءحازار اراسىندا قان توگىلگەنى تراگەديا ەمەي نەمەنە؟ مۇنداي مىسالدار شاش ەتەكتەن. سونىڭ ءبارى «ءبولىپ ال دا بيلەي بەر» دەگەن سۇرقيا ساياساتتىڭ سالدارى. سول ساياساتتىڭ يەلەرى وتقا ماي قۇيعان سايىن باۋىرلاس تۇركىلەر ءبىر-بىرىنەن الشاقتاي ءتۇستى. اقىر سوڭىندا 20 عاسىردا ءبىر عانا تاۋەلسىز تۇركى مەملەكەتى قالدى. ول - تۇركيا.
بىلگە قاعاننىڭ ايتقانى ايداي كەلدى:
مەن مەنشىگىندە مەملەكەتى بار ەل ەدىم،
سول مەملەكەت پەن ونىڭ جەر جارعان اتاعى قايدا قازىر؟

ەجەلگى داۋىردەن بىزگە دەيىن جەتكەن ۇلى تۇركى قاعاندارى بىلگە مەن بۋمىننىڭ تاسقا قاشالىپ جازىلعان سوزدەرى - ەڭ العاشقى بۇقارالىق اقپارات قۇرالىنىڭ ءبىر ءتۇرى بولىپ تابىلادى. ولار سوزگە توقتاعان، ءسوزدى قاستەرلەگەن. ەگەر ءوز ءسوزىن تاسقا قاشاسا ارتىنداعى ۇرپاققا جەتەتىنىنە كامىل سەنگەن. بۇل سوزدەردە تۇركىلىك ۇلىلىقتى جوعالتىپ الماۋ، ەل بىرلىگى مەن تاريحي سانانى ساقتاۋ امانات ەتىلگەن. الايدا، اتاقتى قاعانداردىڭ ۇكىلى ءۇمىتى اقتالعان جوق. تۇركى سۋپەرەتنوسى جىك-جىككە ءبولىنىپ، ءبىر-بىرىنە جات بىرنەشە حالىققا اينالدى. جالعىز قالعاندى جاۋ الادى دەمەكشى، كوپشىلىگى ءىرى يمپەريالاردىڭ قولاستىندا قالدى. قاعانات قۇلاعاننان كەيىنگى زامانداعى تۇركىلەردىڭ تاريحى باۋىرلاس تايپالالاردىڭ ءبىر-بىرىنە جاۋىعىپ، ءبىر-ءبىرىن ولتىرەتىن شايقاستارعا، ساتقىندىققا تولى. بۇل كوبىنە ءباز بىرەۋلەردىڭ ايداپ سالۋىمەن، وت تاستاپ، ايتاقتاۋىمەن بولعان ۇرىستار. اقساق تەمىر مەن ءبايازيتتىڭ تەكەتىرەسى، قازاق پەن بۇقار حاندىعىنىڭ، بۇلعار مەن ءحازار اراسىندا قان توگىلگەنى تراگەديا ەمەي نەمەنە؟ مۇنداي مىسالدار شاش ەتەكتەن. سونىڭ ءبارى «ءبولىپ ال دا بيلەي بەر» دەگەن سۇرقيا ساياساتتىڭ سالدارى. سول ساياساتتىڭ يەلەرى وتقا ماي قۇيعان سايىن باۋىرلاس تۇركىلەر ءبىر-بىرىنەن الشاقتاي ءتۇستى. اقىر سوڭىندا 20 عاسىردا ءبىر عانا تاۋەلسىز تۇركى مەملەكەتى قالدى. ول - تۇركيا.
بىلگە قاعاننىڭ ايتقانى ايداي كەلدى:
مەن مەنشىگىندە مەملەكەتى بار ەل ەدىم،
سول مەملەكەت پەن ونىڭ جەر جارعان اتاعى قايدا قازىر؟
مەن حان باسقارعان حالىق ەدىم،
بىراق سول حان قايدا قازىر؟
دەگەنمەن، ءار زاماندا دا تۇركىلەر ىشىندە اعايىندار اراسىنداعى تاتۋلىقتى، حالىقتار بىرلىگىن ويلاعاندار تابىلاتىن. جانە ول ويشىلدار وتكەن ءومىردى قايتا ورالتۋ مۇمكىن ەمەستىگىن تۇسىنەتىن، تەك تاريحي جادىنى جاڭعىرتىپ، كوزقاراستى وزگەرتۋدى، ساناعا ساۋلە قۇيۋدى ماقسات تۇتاتىن.
ءسوزدىڭ جاڭعىرۋى
قىرىمنان شىققان ەڭ العاشقى كاسىبي تۇركى-جۋرناليست يسمايىل عاسپىرالى ءسوزدىڭ قۇدىرەتتى ەكەنىن مويىنداعان. تەك ءسوز ارقىلى عانا، ماڭىزدى دا ماعىنالى ءسوز ارقىلى عانا - تۇركىنىڭ سۋپەرەتنوستىق ساناسىن جاڭعىرتۋعا بولاتىنىن تۇيسىنگەن. ونىڭ «Dilde, iste, fikirde - birlik» دەگەن تۇجىرىمى جالپىتۇركىلىك ينتەگراتسيانىڭ ۇرانىنا اينالدى. ي. عاسپىرالىنىڭ پىكىرىن ءسوز جۇزىندە قالدىرعان جوق، ىسپەن دە دالەلدەدى. ول تۇركىلەرگە ورتاق «تەردجيمان» (نەمەسە «ءتارجىما») دەگەن گازەت شىعاردى. ويتكەنى تەك ورتاق اقپارات قانا، ورتاق اقپاراتتىق كەڭىستىك قانا تۇركى حالىقتارىن بىرىكتىرە الادى، ءبىر ءبۇتىننىڭ بولشەكتەرى ەكەنىن سەزىندىرە الادى. عاسپىرالى كوزى تىرىسىندە ارمانىنا جەتە المادى. بىراك ول رۋحاني بىرىگۋدىڭ جاي ءسوز جۇزىندە ەمەس، ۇلكەن ارىپتەن باستالاتىن ءسوزدىڭ قۇدىرەتىمەن ورىندالاتىنىن دالەلدەدى. بابالىرىمىز «جاقسى ءسوز - جان ازىعى» بەكەر ايتپاعان.
عاسپىرالىنىڭ ءىزىن باسقاندار دا جوق ەمەس. ماسەلەن، مۇستافا شوقاي تۇركى ەميگرانتتارىنا ارناپ «Yas Turkestan» جۋرنالىن جاسادى جانە بىرقاتار جۋرناليستەر بىرىگىپ تۇركىستان لەگيونىنىڭ جانىنان «Milli Turkestan» جۋرنالىن شىعاردى. ارتىنان وسى تەكتەس باسىلىمدار شىعارۋعا تۇركيا مەن ازەربايجاندا دا ارەكەت جاسالدى. الايدا گەوساياسي جاعدايعا بايلانىستى، دالىرەك ايتقاندا، يران، رەسەي مەن قىتايدىڭ تۇركى ينتەگراتسياسىن قالاماۋىنا بايلانىستى بارلىق باستامالار ورتا جولدان توقتاپ قالدى. مىسالى، 1925 جىلى باكۋدە وتكەن سوۆەتتىك تۇركىلەر قۇرىلتايىندا، احمەت بايتۇرسىنۇلى ۇسىنىسىمەن، ورتاق ءالىپپي جاساۋ، جاڭا تەرميندەر قالىپتاستىراتىن كوميسسيا قۇرۋ جانە ورتاق گازەت شىعارۋ تۋرالى كەلىسىلگەن بولاتىن. بىراق، وسىدان كوپ ۋاقىت وتپەي-اق پانتيۋركيزممەن كۇرەس شاراسىنىڭ اياسىندا بۇل باستامالارعا تىيىم سالىندى، ەڭ تانىمال تۇركى تانۋشىلار اتۋ جازاسىنا كەسىلدى، شاعاتاي جازۋى جويىلدى.
كسرو ساياساتى تۇركى حالىقتارىن ءبىر-بىرىنەن الشاقتاتۋعا باعىتتالدى، تۋىس حالىقتارعا ءار ءتۇرلى اتاۋلار تاڭىپ، ايرىقشا سيپاتتامالار بەردى. ناتيجەسىندە، كەشە عانا ءبىر-بىرىمەن ەركىن سويلەسكەن باۋىرلار اۋدارماشىنىڭ كومەگىنسىز تۇسىنىسپەيتىن جاعدايعا جەتتى. وزگە تۇركىلەر تۋرالى ماعلۇماتتان ماقۇرىم بولدى. ال تۇركيادا اتاتۇرىكتىڭ اتىشۋلى تۇركى رەفورماسىنان كەيىن جاعداي وزگەردى. تۇرىكتەر الەمدەگى بارلىق تۇركىلەر جايىنداعى اقپاراتتى مەكتەپ باعدارلاماسىنا ەنگىزدى. ءدال وسى ۋاقىتتا كسرو مەملەكەتىندەگى قازاق وقۋشى مۇلدەم كەرىسىنشە تاربيەلەندى. ولار «زۇلىم وسمان تۇركىلەرىن» قىرعان جاۋىنگەرلەردىڭ ەرلىگىنە ءتانتى بولىپ، «ساۋىق-سايرانشىل قايساقتاردى»، «پوگانىي تاتارلاردى»، «جابايى ياكۋتتاردى» جەك كوردى. وكىنىشكە وراي، وسىنداي كوزقاراس ءالى كۇنگە دەيىن ورىس ءتىلدى جانە «سوۆەتتىك» تۇركىلەردىڭ ساناسىندا ساقتالىپ كەلەدى.
بۇگىنگى تاڭدا ءجيى-ءجيى مەملەكەت باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋلەرى ۇيىمداستىرىلىپ، ينتەگراتسيا جونىندە قاۋلى-قارالار قابىلدانىپ جاتىر، بىرىگىپ كاسىپورىندار اشىپ جاتىرمىز. بۇنىڭ ءبارى جاقسى ارينە. بىراق، «ناعىز ارەكەت» بۇل ەمەس.
قازىر اقپارات عاسىرى. سوناۋ زاماندا بيسماركتىڭ ءوزى ساياساتىن ورىستەتۋ ءۇشىن اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى قولدانعان، دەمەك، بۇگىنگى تاڭدا ونىڭ كومەگىنسىز ءىس العا باسپايدى. قاعاز، قالام، راديو-تەلە ەفير بۇگىنگى زامانداعى قارۋدىڭ ەڭ مىقتىسى. ءاۋ باستا اقپارات تاراتۋ قۇرالى بولىپ قالىپتاسقان ماسس-مەديا بۇگىندە يدەولوگيا جۇرگىزۋدىڭ، كوزقاراس پەن مەنتاليتەتكە ىقپال ەتۋدىڭ، تاربيە بەرۋدىڭ، ەڭ ماڭىزدىسى، ۇلتتىق دۇنيەتانىم جاساۋدىڭ تەڭدەسى جوق قۇرالىنا اينالدى. الەمدەگى ەڭ ءىرى دەرجاۆالاردىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا قوماقتى قارجى بولەتىنى تەگىن ەمەس. ءتىپتى كەيبىرىنىڭ وسى سالاعا ارنالعان جىلدىق بيۋدجەتى كىشى-گىرىم مەملەكەتتەردىڭ اسكەري قازىناسىمەن تارازى باسىن تەڭەستىرەدى.
اقپارات كىمنىڭ اشسا الاقانىندا، دۇنيە سونىڭ جۇمسا جۇدىرىعىندا. تۇركى دەگەن ۇلى ۇلىستىڭ ۇرپاعى وسى قاعيدانى ءوز پايداسىنا جاراتاتىن ۋاقىت جەتتى. 1991 جىلعا دەيىن الەمدە ءبىر عانا تاۋەلسىز تۇركى مەملەكەتى - تۇرىك رەسپۋبليكاسى بولعان ەدى. كسرو ىدىراعان سوڭ تاعى 5 مەملەكەت قوسىلدى: ازەربايجان، قازاقستان، قىرعىزستان، تۇركىمەنستان، وزبەكستان. سونداي-اق تۇركيادان باسقا ەشكىم مويىنداماعان سولتۇستىك كيپر رەسپۋبليكاسى بار. وسى ەلدەر ىشىندە تەك تۇركيادا عانا باق-رى تاۋەلسىز تولىققاندى دامۋ ىرعاعىنا ءتۇستى. ءوز تاجىريبەمنەن بىلەتىنىم، تۇرىك باسىلىمىن ازيالىق گازەتتەن دە، ەۋروپالىق باسىلىمنان دا اجىراتۋ ەش قيىن ەمەس. ويتكەنى وزىنە ءتان ەرەكشەلىگى بار. بۇگىنگى گلوباليزاتسيا زامانىندا دارالانا ءبىلۋ دە ونەر.
بۇرىنعى كەڭەستىك رەسپۋبليكالار بەلگىلى ساياسي سەبەپتەرگە بايلانىستى رەسەيلىك اقپارات كەڭىستىگىنە تاۋەلدى بولىپ قالا بەردى. كەز-كەلگەن ماقالا، راديو، تەلەتارالىمنىڭ استارىندا رەسەي يدەولوگياسى جاسىرىنىپ تۇرادى. اسىرەسە، قازاقستان، قىرعىزستان، وزبەكستان رەسەي اقپاراتتىق كەڭىستىگىنە بارىنشا تاۋەلدى. ال ازەربايجان مەن تۇركىمەنستاندا جاعداي باسقاشا. ازەربايجان تاريحي جاقىندىعى بار تۇركياعا قاراپ بوي تۇزەيدى، ال تۇركىمەنستان اقپاراتتىق كەڭىستىگى وزگەلەر ءۇشىن جابىق.
ارا قاتىناس ماسەلەسى
جەكەلەگەن ءبىر ءىس-شارالار بولماسا، تۇركى باق-تارىنىڭ اراسىندا اقپاراتتىق كوپىرلەر جوق. باستاپقىدا اراعايىننىڭ مىندەتىن تۇركيا ءوز موينىنا الادى دەپ ەسەپتەلگەن. بۇل وي تەك «Zaman» گازەتىنە تۇركى تىلدەرىندەگى قوسىمشالاردى قارجىلاندىرۋمەن شەكتەلىپ قالدى. قازىرگى تاڭدا بۇل باسىلىم قازاق، قىرعىز، ازەربايجان جانە رەسەي تۇركىلەرىنە تارالادى. ال وزبەكستان مەن تۇركىمەنستانعا كىرگىزۋ مۇمكىن بولمادى.
90 جىلداردىڭ ورتاسىندا تۇركىتىلدى جۋرناليستەردىڭ وداعىن قۇرۋعا جاسالعان ارەكەت بەلگىلى سەبەپتەرگە بايلانىستى تۇساۋلاندى. ول ءجونىندى كەيىنىرەك. 2009 جىلدىڭ باسىنان باستاپ نەگىزگى تۇركى تىلدەرىندە تارالاتىن سپۋتنيكتىك TRT-Avaz دەگەن تەلەكانال اشىلدى. قازاقستاندا ەڭ ءىرى تۇركى اقپاراتتىق اگەنتتىكتەرىنىڭ وكىلدىكتەرى جۇمىس ىستەيدى. سونداي-اق تۇركيا، ازەربايجان، وزبەكستاندا «كازينفورم» اگەنتتىگىنىڭ مەنشىكتى تىلشىلەرى، انكارادا «حابار» ارناسىنىڭ وكىلدىگى بار. تۇركيادا ازەربايجان باق-رى ەمىن-ەركىن تارالادى. ازەربايجاندا دا ءدال سولاي. ماسەلەن، تۇركيانىڭ Samanyolu مەداحولدينگىنە قاراستى «ءXاzاr» تەلەارناسى تارالادى. تەك تۇركيا عانا ەمەس مۇندا بارلىق تۇركى اقپارات قۇرالدارىنا ەشقانداي كەدەرگى جوق. وزبەك، تۇركىمەن مەديا نارىعى «سەن تيمەسەڭ، مەن تيمەن» دەگەن پوزيتسيا ۇستانادى، ال قىرعىز اقپاراتتىق سالاسىنا سىرتتان قىزىعۋشىلىق جوق. كوك ءبورىنىڭ كوزى تۇگەل ۇرپاعىن بولە-جارماي، بارلىعىنا بىردەي جۇمىس ىستەيتىن «Zaman» گازەتىنەن باسقا ءبىر دە ءبىر باسىلىم جوق. قازاقستانداعى «تۇركىستان» دەگەن گازەتتى حالىقارالىق دەڭگەيگە كوتەرۋگە ارەكەت جاسالدى. بىراق، اقشا تاپشىلىعىنان بۇل وي جۇزەگە اسپادى.
ازەربايجاندا تۇرىك باق-رى جاقسى تارالادى، وعان سۇرانىس تا بار. ويتكەنى ءتىل ۇقساس. ال وزگە تۇركى ەلدەرىندە كەڭەستىك سانانىڭ سارقىنشاعى ساقتالىپ قالدى. مىسالى، قازاقستاندا 10 اقپاراتتىق اگەنتتىك بار، ونىڭ 5-ەۋى قاي جاعىنان بولسا دا رەسەيگە قاتىسى بار. رەيتينگىسى ەڭ جوعارى «ينتەرفاكس-كازاحستان» اگەنتتىگى ماسكەۋلىك مەكەمەنىڭ جاي عانا وكىلدىگى بولىپ تابىلادى. ول ازداي، قازاقستاندا «پەرۆىي كانالدىڭ» تىكەلەي كوشىرمەسى بار، بىرقاتار تەلەارنالار رەسەيدەن رەترانسلياتسيا جاسايدى، ال كورەرمەننىڭ كوزايىمىنا اينالعان «31 كانالدى» رەسەيلىك «ستس» مەدياتوبى ساتىپ الدى. باسپاسوزدەگى جاعدايدىڭ شەكەسى قىزىپ تۇرعان جوق. «يزۆەستيا»، «كومسومولسكايا پراۆدا»، «ارگۋمەنتى ي فاكتى»، «موسكوۆسكي كومسومولەتس» تاعى باسقا كوپتەگەن رەسەي گازەتتەرىنىڭ ايماقتىق قوسىمشالارى شىعادى. رەسەيدىڭ بارلىق گازەت-جۋرنالى قازاقستان اۋماعىندا ەشقانداي كەدەرگىسىز تارالادى.
سالىستىرىپ قاراساق، تۇرىك گازەتتەرىنەن بىزدە تەك قانا «Kazakstan Zaman» بار جانە «Cihan»، «Anadolu agengy» دەپ اتالاتىن ەكى-اق اقپاراتتىق اگەنتتىكتىڭ مەنشىكتى تىلشىلەرى جۇمىس ىستەيدى. الماتىدا تۇرىكتەردىڭ دەمەۋشىلىگىمەن تارالىمى شەكتەۋلى «تۇركى الەمى» گازەتى باسىلادى. «Dialog Avrazia» جۋرنالىنىڭ قازاق تىلىندەگى قوسىمشاسىن دا وسى توپقا جاتقىزۋعا بولادى. وسى عانا.
تۇركى اقپارات اگەنتتىكتەرى جىلدامدىعى، ساپاسى جاعىنان رەسەي اگەنتتىكتەرىنەن ارتىق بولماسا كەم ەمەس. ولار نارىققا باسا-كوكتەپ كىرمەيدى، تۇتىنۋشىنى ماجبۇرلەمەيدى، بىراق نەگە ەكەنى بەلگىلى، ولاردىڭ رەيتينگىسى رەسەيدىكىنەن تومەن. بۇدان شىعاتىن ناتيجە، تۇركى باق-رى اراسىندا ەشقانداي دا ينتەگراتسيا ءجۇرىپ جاتقان جوق. تاۋەلسىز مەملەكەتتەردىڭ وزىندە تۇركى الەمى تۋرالى اقپاراتقا قىسىم قاتتى، ولاي بولسا، رەسەي، قىتاي، يرانداعى تۇركى حالىقتارى ءتىپتى سۋساپ وتىر. باۋىرلاس تۇركىلەردىڭ اقپارات الماسۋىن ماسكەۋ جىپكە ءتىزىپ، ءجىتى باقىلاۋدا ۇستايدى. مىسالى، قازاقستاننىڭ «نۇر مەديا» حولدينگى مەن ازەربايجاننىڭ «ارا» اگەنتتىگى اراسىندا تىكەلەي اقپاراتتىق-ارىپتەستىك بايلانىس تۋرالى جاسالعان مەموراندۋم كەيبىر ىقپالدى توپتار وكىلدەرىنىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋدىرى. ويتكەنى، ولار بۇرىنعى بوداندارىن اقپاراتتىق شەڭبەردەن شىعارىپ السا، قوعامدىق سانانىڭ وزگەرەتىنىن بىلەدى.
ءار ەلدىڭ ءوز مۇددەسى بولادى. تۇركى الەمىنىڭ گۋمانيتارلىق اقپارات الماسۋ سالاسىندا ءوز مۇددەسى بار. ونى قالاي جۇزەگە اسىرۋعا بولادى.
ورىستاندىرۋدىڭ ورنىنا تۇركىلىك تۇبىرىمىزگە ورالايىق
سوڭعى ۋاقىتتا بۇل ءسوزدى ورىستانىپ كەتكەن قازاقتاردىڭ اۋزىنان ءجيى ەستۋگە بولادى. سىرتقى كۇشتەردىڭ ىقپالىنان تۇركى ەتنوستارىنىڭ ۇلتتىق مىنەزى، مەنتاليتەتى جويىلىپ كەتە جازدادى. ءبىزدىڭ كوشباسشىلار ينتەگراتسيا جايىندا اڭگىمەلەسكەندە اقپاراتتىق سالانى ەستەن شىعارىپ الادى. ءتورت بىردەي تۇركى مەملەكەتىنىڭ باسشىلارى قول قويعان ناقىشپان (ناحىچەۆان) دەكلاراتسياسىن وتە مۇقيات وقىماساڭىز باق ءبايلانىسى تۋرالى تابا المايسىز، ويتكەنى ول جايىندا قىسقا عانا قايىرىلعان. تۇركى ەلدەرى ساباقتاستىعى ءۇشىن قۇرىلعان ەڭ ءىرى ۇيىم تۇركىسوي-دىڭ ءىس-شارالارىنىڭ ءوزى ءتيىستى دەڭگەيدە تارالىپ، ناسيحاتتالمايدى. رەسەيدىڭ كوپتەگەن ايماقتارىنداعى تۇركىلەر مۇنداي ۇيىمنىڭ بار ەكەنىن ەستىمەگەن دە. دەمەك، اقپارات الماسۋ اقساپ تۇر.
تۇركىلەردىڭ اقپاراتتىق ينتەگراتسياسى ماسەلەسىن ەڭ ماڭىزدى ىستەر دەڭگەيىنە كوتەرۋ كەرەك. ونى بارىنشا جىلدامداتقان دۇرىس، سەببى، ونسىز دا كوپ ۋاقىتتى جوعالتىپ الدىق. تومەندەگى شارالاردى قولعا الۋ قاجەت:
1. بيىل وتەتىن تۇركى تىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ ءسامميتى اياسىندا تۇركىتىلدى مەديافورۋم ۇيىمداستىرۋ، وندا باۋىرلاس حالىقتاردىڭ باق-تارى اراسىنداعى بايلانىس كەدەرگىلەرىن تالقىلاپ، ولاردى جويۋ جولدارىن قاراستىرىپ، اقپاراتتىق ينتەگراتسيانى دامىتۋ تۋرالى رەزوليۋتسيا قابىلداۋ;
2. تۇركىتىلدى ينتەگراتسيانىڭ جوسپارىن، ءادىس-تاسىلدەرىن جاسايتىن تۇركىتىلدى مەديفورۋمدى ۇيىمداستىرۋشى توپتىڭ نەگىزىن قالاۋ;
3. بارلىق باسىم تىلدەردە، ورىس، اعىلشىن تىلدەرىن قوسا العاندا، تۇركىتىلدى باق-تاردىڭ پورتالىن (رەسۋرستىق ون-لاين ورتالىق) قۇرۋ;
4. تەلە، راديوارنالارعا AzSat, KazSat-2 جانە TurkSat-3 سپۋتنيكتەرى ارقىلى تۇركى تىلدەرىندەگى حابار تاراتۋعا جەڭىلدىكتەر جاساۋ نەمەسە تەگىن تاراتۋ تۋرالى حالىقارالىق دەڭگەيدە شەشىم قابىلداۋ;
5. ىستامبۇلدا تۇركى جۋرناليستيكاسى حالىقارالىق مەكتەبىن قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداۋ;
6. تۇركى مەملەكەتتەرى مەن ايماقتاردا ءىرى-ءىرى وكىلدىكتەرى بار TURK-INFO حالىقارالىق اگەنتتىگىن قۇرۋ;
7. تۇركىتىلدى مەديافورۋمدى جىل سايىن تۇركى مەملەكتتەرىنىڭ اربىرىندە كەزەك-كەزەك وتكىزىپ وتىرۋ تۋرالى جاريالاۋ;
وسىلاي ارەكەت ەتە وتىرىپ، ەشبىر مەملەكەتتىڭ قىتىعىنا تيمەي-اق، ءبىزدىڭ حالىقتاردىڭ گۋمانيتارلىق ينتەگراتسياسىنا توسقاۋىل بولىپ وتىرعان بوگەتتەردى جويا الامىز. مىسالى، اقپاراتتىق ورتاق كەڭىستىك قالىپتاستىرساق تىلدىك ايىرماشىلىقتار ازايادى. مەدياداعى ءسوز - بۇل جازۋ ءتىلى، ونى بارا-بارا ءبارى تۇسىنەدى. بۇل جەكە مەملەكەتتەردىڭ باستامالارىن بارشا تۇركىگە جەتكىزۋ ءتىلى. بۇل ىشتە جۇرگەن ويدى، وزەكتى ورتەگەن ماسەلەلەردى، كەۋدەنى كەرنەگەن قۋانىشتى ءبولىسۋ ءتىلى. اقىر اياعى، بۇل - باۋىرلاس ەلدەردىڭ ايدالاداعى بىرەۋ ارقىلى ەمەس، تىكەلەي حابارلاسۋ ءتىلى.
وسىلاي بولعاندا عانا ورتا عاسىرلاردا اراب قولجازباشىلارى جازعان مىنا ءسوز قايتا جاڭعىرارى حاق: «اللاعا شۇكىر، اراب، پارسى، ۆيزانتيالىقتار مەن رۋستاردىڭ جەرىندە سوڭعى ءسوزدىڭ يەسى تۇركىلەر!».
ەڭ باستىسى العا ۇمتىلۋ جانە ءسوزدىڭ ۋاقىتتان جۇيرىك ەكەنىن ۇمىتپاۋ.
اسقار وماروۆ، «TURK-MEDIA» اقپارات ينتەگراتسياسىنىڭ تۇركى ميسسياسى» ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ
ۇيلەستىرۋشىسى

«turk-media.info» سايت