دۇنيەگە قالاۋسىز كەلگەن بالا. قالاماعان جۇكتىلىك. اقتوبەدە قالاۋسىز تۋىلعان بالالار كوبەيىپ بارادى. قالاماعان جۇكتىلىكتىڭ  سوڭىندا بوساندىرۋ مەكەمەلەرىنە اۋىر حالدە ءتۇسۋ بار. وسى قاتەرلى  جايتكە بايلانىستى  وبلىستىق پەريناتالدىق ورتالىق دارىگەرلەرى ءوز الاڭداۋشىلىقتارىن ءبىلدىرىپ وتىر.

جاردەم كولىگى جەتكىزگەن ەس-ءتۇسسىز جاتقان 20 جاسار جۇلدىزايدىڭ ءومىرى قىل ۇستىندە ەدى.  بوسانار كۇندى ۇلكەن قورقىنىش سەزىممەن كۇتىپ جۇرگەن ول كۇيزەلىستىڭ  كەسرىنەن بە، الدە دارىگەرگە كورىنبەگەندىكتەن دەنساۋلىعىندا ءبىر كىنارات بولدى ما ايتەۋىر، قان قىسىمى 180-گە كوتەرىلىپ  ەسىنەن تانىپ قۇلاعان ەكەن.ىشتەگى بالا عانا ەمەس، انا ومىرىنە قاۋىپ تونگەن سول شاقتا تەك دارىگەرلەر ونى اجال شەڭگەلىنەن سۋىرىپ الادى. مەرزىمىنەن بۇرىن تۋىلىپ، ەش ەم، كۇتىم كورمەي، كۇيزەلىستە جۇرگەن قىز جاتىرىندا  دامىعاندىقتان  سالماعى ايىنا سايكەس ەمەس،  از تەك، ەكى كەلىلىك قالاۋسىز ۇل وسىلاي  دۇنيەگە كەلەدى. قالاۋسىز بولعان سوڭ،  وسىنداي   قيىندىقپەن  بولسا دا، دۇنيەگە امان-ەسەن كەلگەن ۇلدان اناسى  باس تارتتى. باس تارتۋ سەبەبىن كوز جاسىن توگە وتىرىپ  باياندادى.

جۇلدىزاي، 20 جاسار بوسانۋشى:

دۇنيەگە قالاۋسىز كەلگەن بالا. قالاماعان جۇكتىلىك. اقتوبەدە قالاۋسىز تۋىلعان بالالار كوبەيىپ بارادى. قالاماعان جۇكتىلىكتىڭ  سوڭىندا بوساندىرۋ مەكەمەلەرىنە اۋىر حالدە ءتۇسۋ بار. وسى قاتەرلى  جايتكە بايلانىستى  وبلىستىق پەريناتالدىق ورتالىق دارىگەرلەرى ءوز الاڭداۋشىلىقتارىن ءبىلدىرىپ وتىر.

جاردەم كولىگى جەتكىزگەن ەس-ءتۇسسىز جاتقان 20 جاسار جۇلدىزايدىڭ ءومىرى قىل ۇستىندە ەدى.  بوسانار كۇندى ۇلكەن قورقىنىش سەزىممەن كۇتىپ جۇرگەن ول كۇيزەلىستىڭ  كەسرىنەن بە، الدە دارىگەرگە كورىنبەگەندىكتەن دەنساۋلىعىندا ءبىر كىنارات بولدى ما ايتەۋىر، قان قىسىمى 180-گە كوتەرىلىپ  ەسىنەن تانىپ قۇلاعان ەكەن.ىشتەگى بالا عانا ەمەس، انا ومىرىنە قاۋىپ تونگەن سول شاقتا تەك دارىگەرلەر ونى اجال شەڭگەلىنەن سۋىرىپ الادى. مەرزىمىنەن بۇرىن تۋىلىپ، ەش ەم، كۇتىم كورمەي، كۇيزەلىستە جۇرگەن قىز جاتىرىندا  دامىعاندىقتان  سالماعى ايىنا سايكەس ەمەس،  از تەك، ەكى كەلىلىك قالاۋسىز ۇل وسىلاي  دۇنيەگە كەلەدى. قالاۋسىز بولعان سوڭ،  وسىنداي   قيىندىقپەن  بولسا دا، دۇنيەگە امان-ەسەن كەلگەن ۇلدان اناسى  باس تارتتى. باس تارتۋ سەبەبىن كوز جاسىن توگە وتىرىپ  باياندادى.

جۇلدىزاي، 20 جاسار بوسانۋشى:

- ەكىقابات بولىپ قالعانىمدى ىشىمدەگى بالا  5 اي بولعاندا عانا ءبىلدىم.سول كەزدە  ءبىر جىل بويى كەزدەسىپ جۇرگەن جىگىتىمنىڭ باسقا قىزعا ۇيلەنگەلى جاتقانىن ەستىدىم. اياعىمنىڭ اۋىرلاعانىن وعان  ايتقان جوقپىن. تۇسىك جاساتقىم كەلىپ ەدى، مەرزىمى ءوتىپ كەتىپتى.  ءىشىم بىلىنگەندە بارىپ، شەشەم كورىپ قالدى. سودان ايقاي، سودان قىرىن-قاباق.  سودان قالاداعى اپامنىڭ ۇيىندە ءجۇردىم. قالاي تالىپ قالعانىمدى بىلمەيمىن. ەسىمدى جيسام، وسىندا پەرزەنتحانادا جاتىر ەكەنمىن. دارىگەرلەرگە راحمەت. جانىمدى الىپ قالدى.  شەشەم بالاممەن ۇيگە كىرگىزبەيمىن دەگەن سوڭ، امالسىزدان باس تارتىپ وتىرمىن.

گۇلشات تەمىرباەۆا، وبلىستىق پەريناتالدىق ورتالىقتىڭ باس دارىگەرى:

-دارىگەرگە قارالماعان، تىركەلمەگەن. اقىر سوڭى مىنە ەكلامپسيا، ياعني جۇكتى ايەلدىڭ تىرىسپاسى كەسىرىنەن ەسىنە تانۋ بولدى. ءبىر ەمەس 3 رەت تىرىسىپ قالعان. بۇل گيستوزدىڭ ەڭ اۋىر ءتۇرى. ونىڭ سالدارى جامان. ويتكەنى،  ونىڭ ميعا اسەرى جامان. ەررتەڭ كۇيەۋگە ءتيىپ، قالاۋلى بالا تۋعىسى كەلگەن كەزدەگى قيىندىعى كوپ بولادى. مىنە، قازىر جان ساقتاۋ بولىمىنە ءبىر ايەل كىرپىشتى اۋىلىنان ءتۇستى. ءوزىنىڭ ەكىقابات ەكەنىن، اتى -ءجونىن بىلمەيدى، ءبارىن ۇمىتىپ قالعان. ەكلامپسيادان سوڭعى  رەتروگرادتى امنەزيا. قازىر وپەراتسياعا دايىنداپ جاتىرمىز.

ەندى حرومتاۋدان تۇسكەن 26 جاسار ايەل كۇيەۋسىز اياعى اۋىرلاپ، ەشكىمگە بىلدىرمەي جۇرگەندە، ىشتەگى بالا ءولىپ قالادى. اۋىر جاعدايدا ورتالىققا تۇسكەن ايەلدى اجالدىڭ شەڭگەلىنەن   دارىگەرلەر ارەڭ الىپ قالادى. سويتسە، بالانىڭ ورنىنان الىنعان سىناما ايەل بويىنداعى  ءتۇرلى ينفەكتسيانىڭ ۋشىعىپ كەتكەنىن كورسەتكەن. ناتيجەسىندە ايەلدىڭ جاتىرىن تۇگەلدەي كەسىپ الۋ تاستاۋ قاجەت بولعان. دارىگەرلەردىڭ ايتۋىنشا، قالاۋسىز بولسا دا، جۇكتى بولعان سوڭ، ەسەپكە ۋاقىتىندا تۇرىپ دارىگەرگە قارالعاندا، مۇندايعا جول بەرىلمەس ەدى.

ادەتتە، جۇكتىلىك قالاۋسىز بولعان سوڭ، اناسى ونى ساقتاۋعا، زياندى اسەرلەردەن قورعاۋعا تىرىسپايدى. ەكىقابات بولىپ قالعانىمدى، اۋىل-ايماق، ەل بىلمەسە بولدى دەپ ول جارىق دۇنيە ەسىگىن اشقالى تۇرعان بالادان قۇتىلۋعا اسىعادى.  سىرت كوزگە بىلدىرمەيمىن دەپ، ءىشىن بۋىپ، جاتىرداعى بالانىڭ دۇرىس دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى. وسىلاي وبال جاسايدى.ىشتەگى بالا تۇگىلى، ءوز دەنساۋلىعىنا قاۋىپ ءتوندىرىپ جاتقانىن ويلامايدى . ولاردىڭ بويىنا قالاۋسىز بىتكەن بالادان قۇتىلۋ ءۇشىن نە ىستەيتىنى، قانداي ءدارىنى ىشەتىنى ءبىر قۇدايعا ايان.

اقىلبەك تۇسىپقاليەۆ، م.وسپانوۆ اتىنداعى مەداكادەميانىڭ كافەدرا مەڭگەرۋشىسى:

-قۇدايدىڭ بۇيرىعىمەن دىمكاس بولىپ كەلگەن بالاعا جاسار قايرات بولماسا دا، تۇسىك تاستاۋ ارقىلى كەلەتىن ءولىمدى بولدىرماۋعا بولادى عوي. سوندىقتان جاستارىمىزدىڭ قالاماعان جۇكتىلىكتى بولدىرماۋدىڭ جايىن ويلاۋىنا كەڭەس بەرەر ەدىم. قازىر مەكتەپتەن باستاپ، جىنىستىق تاربيەگە اسا ءمان بەرىلىپ، جاستارعان كوپ اقپارات بەرۋ قاجەت. ەرتە جاستان  جىنىستىق قاتىناسقا تۇسەتىندەردىڭ كوبەيگەنى جاسىرىن ەمەس. بۇل ءومىر. نە قىلامىز ەندى.  كونتراتسەپتيۆ قولدانۋ سياقتى ەكىقابات بولماۋدىڭ تاسىلدەرىن ايتىپ، ءانونيمدى كابينەتتەرگە بارىپ، قام-قارەكەت جاساۋعا بولاتىنىن ەسكەرتەمىز.

وتكەن جىلعى تاستاندى 40 بالانىڭ جارتىسىن  جوعار جانە ورتا وقۋ ورىندارىندا 1-كۋرستا وقيتىن ستۋدەنت-قىزدار تۋعان. 8 بالانى  باسقا وبلىستاردان كەلىپ تۋىپ، تاستاپ كەتىپتى. قازىرگى كۇندە كوبى الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ جوقتىعى، زاڭدى تۇردە نەكەلەسكەن كۇيەۋىنىڭ بولماۋى، بايقاۋسىزدا اياعى اۋىرلاپ قالىپ، تۋعان-تۋىستارىنان قورقۋى سياقتى جاعدايلاردى ايتىپ، بالادان باس تارتادى.

گۇلشات تەمىرباەۆا، وبلىستىق پەريناتالدىق ورتالىقتىڭ باس دارىگەرى:

-شىندىعىندا قازىر قالاۋسىز تۋىلعان بالالار كوبەيدى. كەي جاعدايدا  انا مەن بالا ولىمىنە اكەپ سوعاتىن قالاماعان جۇكتىلىك تە كوپ. ولاردىڭ ەكىقابات بولىپ، بوسانايىن دەپ جاتقانىن  تۋىسقاندارى سوڭعى ساتتە بىلەدى.بولعان نارسە بولدى. قولداۋ كورسەتۋدىڭ ورنىنا ونسىزدا تىعىرىققا تىرەلگەن ادامنىڭ   كوزىنە شۇقىپ، وڭمەنىنەن يتەرەدى. بايعۇستار بالاسىنان باس تارتپاعاندا قايدا بارادى. ايەلدەردىڭ وزدەرى   بويىنا بىتكەن بالانىڭ  عانا ەمەس، ءوزىنىڭ  ومىرىنە دە ءوزى  جاۋاپتى.. جۇكتى ايەلدەردى پاتولوگياسى بولىمىنە بارساڭىز،  جاتقان ايەلدەردىڭ كوبىندە جۇكتىلىكتىڭ 24 اپتاسىنان باستاپ، سۋى كەتىپ، بوسانۋعا كەلگەندەر.  نەگە مەرزىمىنەن بۇرىن  سۋى كەتەدى؟ نەگىزىگى سەبەپ-ينفەكتسيادا. تۋعا دەيىنگى ۋاقىت ىشىندە جۇكتى ايەل اعزاسىنداعى وزگەرىستەر بولادى. ءتۇرلى ينفەكتسيالار كەسىرىنەن سوزىلمالى بولىپ كەلگەن  اۋرۋلار قوزىپ كەتەدى. ال، جۇكتى كەزىندە ءوز دەنساۋلىعىنا ءمان بەرمەي، ۋاقىتىندا  دارىگەرگە قارالماعانداردىڭ كەسىرىن ايتتىق.  جالپى، قازىر ايەلدەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى تۋرالى ماسەلەنى كوتەرۋ كەرەك.جاس قىز اياعىن شالىس باسىپ، ەكىقابات بولىپ قالدى ما; ونى كىنالاماي، تۋىسقاندارى، قورشاعان ورتاسى تۇسىنىستىكپەن قاراعانى ءجون.

قالاماعان جۇكتىلىككە باسى دۋشار بولعاندار ابدەن تولعاعى باستالعاندا نەمەسە ءبىر قيىن جاعداي بولعاندا جەدەل جاردەم كولىگىمەن كەلىپ تۇسەدى. ادام ءومىرى تارازىنىڭ ءبىر باسىندا تۇرعاندا دارىگەرلەر ونىڭ قۇجاتتارىن تۇگەندەپ، سۇراپ جاتپايدى. ءوزىنىڭ ايتۋىمەن  بوسانۋشى تاريحى تولتىرىلادى. ولاردىڭ  ايەلدەر كونسۋلتاتسياسى بەرەتىن كارتالارى تۇگىلى جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجاتتارى بولمايدى. جاسىرام دەپ، پەرزەنتحاناعا وتىرىك تەگىن كورسەتەتىندەرى دە بولادى.سونىڭ ءبىر كورىنىسى.  ءبىز ورتالىق ديرەكتورىمەن سۇقباتتاسىپ وتىرعان ساتتە، ءبىر ايەل كەلدى. ول 1998 جىلى وسى ورتالىقتا بالا  تۋىپتى. كورسەتكەن تەگى بويىنشا بالاعا انىقتاما بەرەدى. سول ايەل بالا 13-كە كەلگەنشە كۋالىك الا الماعان. سولاي كۇيەۋسىز بالا تۋعان سوڭ، تەگىن وتىرىك ايتقانىن، مۇراعاتتى كوتەرىپ، انىقتاما بەرۋىن سۇراپ كەلگەن. سول انىقتامانى كورسەتىپ، سوت ارقىلى بالاسىنا كۋالىك الماق.  قالاۋسىز بالا قالاماعان انانىڭ كەسىرىنەن قۇجاتسىز زارداپ شەگىپ ءجۇر. بىراق، اناسى باس تارتپاپتى. اناسى باس تارتقان قالاۋسىز  تاستاندى بالالاردىڭ تاعدىرى ءتىپتى بۇلىڭعىر. كىناسىز، اپپاق پەرىشتە سابيلەردىڭ وبالىنا قالماڭدارشى، قىزدار مەن جىگىتتەر!

«اباي-اقپارات»