سۋرەتتەن كورىپ وتىرسىز: ۇكىلى بورىك كيىپ، تالداپ ورگەن قوس بۇرىمىن الكەۋدەسىنەن اسىرا توگىپ جەڭىنە جەلبىر سالعان جەلەڭ كويلەكپەن تۇرعان قىز - قازاق قىزى. ەسىمى ءمولدىر ەكەن. ءمولدىر «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن وقىپ ءجۇرىپ پە، الدە باسقا ءبىر سەبەپپەن بە حانبالىق ەلىنىڭ (قازىرگى قحر) ازاماتىمەن باس قۇراپتى. ورتاداعى كىرپى شاش، قالقان قۇلاق، بەت سۇيەگى شىعىڭقى، ورتاعا جەتەر جەتپەس قانا بويى بار جىگىت ءبىزدىڭ ءمولدىرىمىزدىڭ «قۇداي قوسقان» قوساعى. قىتاي ازاماتى. ال،  ۇشىنشى جىگىت، ول دا قىتاي، تەلەجۇرگىزۋشى كورىنەدى. «وسى كۇندەرى، دەپ جازادى قىتايداعى قازاق تىلىندە  اقپارات تاراتاتىن ءباسپاسوزدىڭ ءبىرى، قىتاي تەلەارنالارىنادا قازاق قىزىن جار ەتكەن جەرگىلىكتى ۇلت وكىلدەرىن دارىپتەۋ باستالدى. تۋراسىنا كوشسەك، قىتاي ازاماتتارىن قازاق قىزدارىمەن ۇيلەنۋگە ۇگىتتەيتىن ناسيحات بەلەڭ الدى».

سۋرەتتەن بايقاعانىمىزداي، تەلەجۇرگىزۋشى مولدىرەتىپ ءمولدىردى باۋىرىنا باسقان قانداسىنا ماراپات قاعازىن با، جوق كادەلى سىيلىق پا، ايتەۋىر، بىردەڭەنى سالتاناتتى تۇردە تاپسىرىپ تۇرعانعا ۇقسايدى.

ال، بۇل نەنى اڭعارتادى؟ بۇل - حان اۋلەتىنىڭ ۇرپاعى، ياعني جۇڭگو-قىتاي بالاسى، تاپ ىرگەڭدە اشىق-شاشىق قازاق دەگەن ەل جاتىر، قىزدارى سۇلۋ ەكەن، جات جۇرتقا سۇراۋسىز ۇزاتىلا بەرەدى ەكەن، قاراپ جۇرمە، قامدان، «قاتىن الساڭ - قازاقتان الدىڭ» اشىق ساياساتىن اڭعارتادى، ارينە!

سۋرەتتەن كورىپ وتىرسىز: ۇكىلى بورىك كيىپ، تالداپ ورگەن قوس بۇرىمىن الكەۋدەسىنەن اسىرا توگىپ جەڭىنە جەلبىر سالعان جەلەڭ كويلەكپەن تۇرعان قىز - قازاق قىزى. ەسىمى ءمولدىر ەكەن. ءمولدىر «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن وقىپ ءجۇرىپ پە، الدە باسقا ءبىر سەبەپپەن بە حانبالىق ەلىنىڭ (قازىرگى قحر) ازاماتىمەن باس قۇراپتى. ورتاداعى كىرپى شاش، قالقان قۇلاق، بەت سۇيەگى شىعىڭقى، ورتاعا جەتەر جەتپەس قانا بويى بار جىگىت ءبىزدىڭ ءمولدىرىمىزدىڭ «قۇداي قوسقان» قوساعى. قىتاي ازاماتى. ال،  ۇشىنشى جىگىت، ول دا قىتاي، تەلەجۇرگىزۋشى كورىنەدى. «وسى كۇندەرى، دەپ جازادى قىتايداعى قازاق تىلىندە  اقپارات تاراتاتىن ءباسپاسوزدىڭ ءبىرى، قىتاي تەلەارنالارىنادا قازاق قىزىن جار ەتكەن جەرگىلىكتى ۇلت وكىلدەرىن دارىپتەۋ باستالدى. تۋراسىنا كوشسەك، قىتاي ازاماتتارىن قازاق قىزدارىمەن ۇيلەنۋگە ۇگىتتەيتىن ناسيحات بەلەڭ الدى».

سۋرەتتەن بايقاعانىمىزداي، تەلەجۇرگىزۋشى مولدىرەتىپ ءمولدىردى باۋىرىنا باسقان قانداسىنا ماراپات قاعازىن با، جوق كادەلى سىيلىق پا، ايتەۋىر، بىردەڭەنى سالتاناتتى تۇردە تاپسىرىپ تۇرعانعا ۇقسايدى.

ال، بۇل نەنى اڭعارتادى؟ بۇل - حان اۋلەتىنىڭ ۇرپاعى، ياعني جۇڭگو-قىتاي بالاسى، تاپ ىرگەڭدە اشىق-شاشىق قازاق دەگەن ەل جاتىر، قىزدارى سۇلۋ ەكەن، جات جۇرتقا سۇراۋسىز ۇزاتىلا بەرەدى ەكەن، قاراپ جۇرمە، قامدان، «قاتىن الساڭ - قازاقتان الدىڭ» اشىق ساياساتىن اڭعارتادى، ارينە!

ماحاببات جاس كارىنى عانا ەمەس، شەكارا، شەت حالىق دەگەندى دە تاڭدامايدى. سوندىقتان وعان شەكتەۋ جوق. اسىرەسە، ارالاس نەكە دەگەنگە اسا ءمان بەرمەيتىن، قىزى تۇرىككە، كارىسكە، ورىسقا، ويماۋىتقا شىقسا قۇنجىڭداپ قۋاناتىن بۇگىنگى قازاق جۇمرياتىندا ءتىپتى شەكتەۋ دەگەننىڭ بولۋى مۇمكىن ەمەس. ەندەشە، قازاق قىزىن قاعىپ تۇسكەن جىگىتىنىڭ جىگەرلى ءىسىن مىڭ جىلدىقتار ساياساتىن ىلگەرلەپ ويلايتىن قىتاي باسىشلىعى نەگە ناسيحاتتاماسىن؟!.

قىتاي راس، بىزگە ەجەلدەن قۇداندالى ەل دەسەدى بىلەتىن جۇرت. بىراق، ول زاماندا، مىسالى، حانبالىقپەن تىعىز قارىم-قاتىناستا بولعان ءۇيسىن مەمەلەكەتىنىڭ تۇسىندا، كوزى جىپسىيگەن قىتايدىڭ كەز كەلگەن مىرزاسىماعى  ۇلى دالانىڭ ارۋىنا اياق سالا الماعان. قۇدالاسسا، تەكتى اۋلەت، مەملەكەتتىك قىزمەت دارەجەسىندەگى بەكزات لاۋازىم يەسى، امىرشىلەر عانا ءبىر بىرىنەن قىز الىپ، قىز بەرىسكەن. ءسوز جوق، تەڭ دارەجەدە، ەكى مەملەكەتتىڭ بەيبىت، تىنىش ءومىرىنىڭ ساۋعاسى ءۇشىن. ال، قازىر نە؟.. قازىرگىسىن، ءبىر عانا سۋرەتتىڭ استارىنان ءورىپ شىعاتىن ماسەلەلەرگە وراي پىكىر بىلدىرەتىن سەرگەك ويلى جاستار، زيالى قاۋىم ايتسىن.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، قىتايدىڭ الپاۋىت كومپانيالارى قازاقستانداعى ءىرى شيكىزات كوزدەرىن يگەرىپ وتىر. اقتوبەمۇنايگاز، ماڭعىستاۋمۇنايگاز سياقتى كاسىپورىنداردىڭ اكتسيالارىنا دا يەلىك ەتەدى.

قازاقستاندا ورىس جانە قىتاي تىلىندە «حاساكەسىتان حۋاتسياو باو» اتتى گازەت جارىق كورۋدە. اتالعان گازەت قازاقستانداعى قىتاي جۇمىسىشىلارىنا ءوز تىلىندە اقپارات الىپ تۇرۋعا ارنالعان.

قىتايدىڭ سينحۋا اگاەنتتىگى قازاقستاندا 300 مىڭ قىتاي ازاماتى تۇرىپ ءومىر ءسۇرىپ جاتىر دەگەن مالىمەت تاراتقان بولاتىن وسىدان ەكى جىل بۇرىن.

سونىمەن، قازاقتىڭ تىعى ءبىر قارا كوز قالقاسى - ءمولدىر كەتتى مولدىرەپ، شوق ۇكىسى جەلبىرەپ. ارعى بەتكە، قارعا ادىم جەرگە قالا سالىپ، قۇمىرىسقانىڭ يلەۋىندەي قۇجىناعان حانبالىق ەلىنە...

«اباي-اقپارات»