قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
جوعارعى سوتىنىڭ توراعاسى
ج.ق.اسانوۆ مىرزاعا

ا ش ى ق ح ا ت

قۇرمەتتى جاقىپ قاجمانۇلى!

قازاقستاندا الەمدىك دەڭگەيدە مويىندالعان، باتىستىڭ ىرگەلى ينستيتۋتتارى ساناساتىن عالىمدار ساۋساقپەن سانارلىق. سولاردىڭ ءبىرى سايات مۇراتۇلى ىبىراەۆ. مەحانيكا مەن ماشينا جاساۋ سالاسىندا حالىقارالىق 5 پاتەنتتىڭ يەگەرى، 5 عىلىمي مونوگرافيانىڭ، 60-تان استام عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ اۆتورى.

الايدا وسىنداي اياۋلى عالىمنىڭ 12 جىلعا سوتتالىپ، 7 جىلدان بەرى قاماۋدا وتىرعانى ءبىزدىڭ جانىمىزعا باتادى.

م.لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتiنىڭ ۇزدىك تۇلەگى، الەكساندر فون گۋمبولدت سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، الىس-جاقىن شەت ەلدىڭ ءتۇرلى ءىرى جوبالارىندا جۇمىس جاساپ، تاجىريبە جيناقتاعان عالىم وتاندىق عىلىمعا ەڭبەك سىڭىرەتىن شاعىندا، عىلىممەن اينالىسۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلىپ وتىر.

سايات ىبىراەۆ تۇلعا رەتىندە «مەن قازاقستان عىلىمىنا ۇلەس قوسامىن» دەگەن پرينتسيپپەن ءومىر سۇرەتىن ادام ەكەنىنە ءبىز كەپىلمىز. ءوز كەزىندە ساياتتى گەرمانيا، كانادا، اقش، بەلگيا، رەسەي سىندى ىرگەلى ەلدەر  شاقىرعان بولاتىن، الايدا ونىڭ بار ارمان-ماقساتى — قازاقستاندى الەمدەگى ءىلىم-عىلىمى دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنان كورۋ جانە سوعان قولىنان كەلگەنشە ۇلەس قوسۋ ەدى. ءتىپتى، قازىر قاماۋدا وتىرسا دا، سول پرينتسيپىنەن اينىماي ەڭبەكتەنىپ جاتىر ول.

سايات ىبىراەۆ تۇرمەدە وتكىزگەن التى جىل ىشىندە ءۇش بىردەي كىتاپ جازدى. ونىڭ ەكەۋى عىلىمي مونوگرافيا: «اپپوكسيماتسيوننىي سينتەز رىچاجنىح مەحانيزموۆ: مەتودى ي چيسلەننايا رەاليزاتسيا» (الماتى.2014– 304 بەت), «ديناميچەسكي سينتەز ي وپتيميزاتسيا پريۆودا رىچاجنىح مەحانيزموۆ» (الماتى.2014– 356 بەت). ءۇشىنشىسى قازاق بالالارىنىڭ عىلىمعا كوزقاراسىن شىڭداۋ ماقساتىنداعى «اقىلسىز بولسا — عىلىم تۇل» كىتابى. سونىمەن قاتار جۇك كوتەرۋ قۇرىلعىسىن قۇراستىرىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ №94992 پاتەنتىن يەلەندى. ىبراەۆ سايات مۇراتۇلىنىڭ تىكەلەي جەتەكشىلىك ەتۋىمەن قاشىقتىقتان باسقارىلاتىن ISM-101 جۇك كوتەرۋ قۇرىلعىسىنىڭ ۇلگىسى جاسالدى. 2017 جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا اتالعان قۇرىلعىنىڭ ءبىر ۇلگىسى تاجىريبەلىك سىناقتان ءساتتى ءوتىپ، الداعى ۋاقىتتا ونى وندىرىسكە ەنگىزۋ جۇمىستارى جوسپارلانعان. سىزبا كۇيىندە جاتقان تالاي دۇنيە تاعى بار.
مۇنىڭ ءبارى قاعاز بەن قالامدى عانا قاجەت ەتەتىن قاتارداعى مەمۋارلىق ەڭبەكتىڭ ءبىرى ەمەس. فيزيكا عىلىمىنداعى قاراپايىم كەستە، ماتەماتيكا عىلىمىنداعى قاراپايىم تەڭەۋدىڭ ءوزى قازىر كومپيۋتەردىڭ كومەگىمەن جازىلاتىن زاماندا، اسا جوعارعى دالدىكتى قاجەت ەتەتىن عىلىمي ەڭبەكتى قالام مەن قارىنداشپەن جازىپ شىعۋ، اكادەميك اسقار جۇمادىلداەۆتىڭ سوزىمەن ايتقاندا: ءبىزدىڭ عاسىرداعى عىلىمدا جاسالعان ەرلىك.

ءبىز بىلەتىن سايات ىبراەۆ ەش ۋاقىتتا قازاقستاننىڭ ساياسي تۇراقتىلىعىنا نۇقسان كەلتىرەتىن ارەكەت جاساعان ەمەس، ول ەشقاشان كونستيتۋتسيالىق بيلىككە قارسى شىققان ەمەس، ەكونوميكالىق شىعىن كەلتىرگەن ەمەس. سوت بارىسىندا دا ەشبىر ادام ودان قيانات كوردىم دەپ ايتقان جوق.

سايات ىبىراەۆتىڭ عىلىمدا جاڭالىق اشار دەر شاعى. ول ەل يگىلىگىنە جارار تالاي عىلىمي جاڭالىقتارعا مۇرىندىق بولار ەدى، يننوۆاتسيالىق باعىتتا كوشىمىزدىڭ تۇزەلۋىنە ات سالىسار ەدى، ۇستازدىڭ دارىسىنە ءزارۋ جاستارعا ءتالىم بەرەر ەدى.

2017 جىلدىڭ سوڭىندا «Qamshy.kz» پورتالى وتكىزگەن حالىقتىق ساۋالناما ناتيجەسىندە سايات ىبراەۆ تاۋەلسىزدىكتىڭ نىعايۋى مەن دامىپ-وركەندەۋىنە قوسقان ۇلەسى ءۇشىن حالىقتىق «الاش ارىستارىنىڭ ءىزباسارى» قۇرمەتتى اتاعىمەن ماراپاتتالدى. بۇعان دەيىن سايات ىبراەۆ Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى تاعايىنداعان الاش ارىسى ءاليحان بوكەيحانوۆ اتىنداعى تاۋەلسىز قوعامدىق ءتوس بەلگىمەن ماراپاتتالعان ەدى. مۇنىڭ ءبارى پروفەسسورعا دەگەن حالىقتىڭ ىستىق ىقىلاسىن بىلدىرەدى.

ءبىز، قازاقستاندىق عىلىم جانە قوعام وكىلدەرى، سىزدەردەن سايات ىبىراەۆتىڭ مەرزىمىنەن بۇرىن شارتتى تۇردە بوساتۋ تۋرالى ءوتىنىشىنىڭ سوتپەن وڭ شەشىم تابۋىن سۇرايمىز.

قۇرمەتپەن:

1. سماعۇل ەلۋباي، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ پروفەسسورى، جازۋشى، كينودراماتۋرگ

2. مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور

3. اسەلحان قالىبەكوۆا، قازاقستاننىڭ حالىق اقىنى

4. تۇرسىن جۇرتباي، جازۋشى، ف.ع.د، پروفەسسور

5. شەرحان مۇرتازا، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى

6. اسقار جۇمادىلداەۆ، ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، قر ۇعا اكادەميگى

7. تورەحوجاەۆ ابيبۋللا نازارۇلى، نيۋ-يوركسكوي اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى، فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ پروفەسسورى

8. مولدابەكوۆ مەيىربەك مولدابەكۇلى ۇعا اكادەميگى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق ينجەنەرلىك اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، ك.ە. تسيولكوۆسكي اتىنداعى حالىقارالىق كوسموناۆتيكا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى پروفەسسور.

9. بايگۋنچەكوۆ ءجۇمادىل جاڭابايۇلى، قر ۇعا اكادەميگى، قر ۇلتتىق ينجەنەرلىك اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، حالىقارالىق تەحنيكالىق IFToMM كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ پروفەسسورى

10. شەريازدانوۆ عالىم بەكەنۇلى، فيزيكا ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ پروفەسسورى

11. ۋاليەۆ زاير گاحيپۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اباي اتىنداعى كازۇپۋ پروفەسسورى

12. ۋاليەۆ گاحيپ ءۋاليۇلى، قر ۇعا اكادەميگى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ءو.جولداسبەكوۆ اتىنداعى مەحانيكا جانە ماشيناجاساۋ ينستيتۋتىنىڭ پروفەسسورى

13. احمەدوۆ داۋلەت شافيعۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، عارىشتىق تەحنيكا جانە تەحنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى

14. يمانقۇل تولەۋحان شويباسۇلى، فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، رەسەي جاراتىلىستانۋ اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوتسەنتى

15. اقىلباي ن، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋپروفەسسورى

16. ايدارحان قالتاەۆ، فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى

17. تولەگەنوۆا قۇرالاي باقىتقىزى، فيزيكو-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوتسەنتى

18. ءابدرايموۆا گۇلنار امانجولقىزى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوتسەنتى

19. بەكەنوۆ ەرۇلان تۇرسىنۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوتسەنتى

20. قوسبولوۆ سەرىكباي بايتىكۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ كافەدرا جەتەكشىسى

21. جاپاەۆ سادۋاقاس قاليۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوتسەنتى

22. وماروۆ ساعىنتاي، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ لابوراتوريا جەتەكشىسى

23. ىزمامبەتوۆ مىرزاباي بازاربايۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوتسەنتى

24. جاۋىت الگازى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ فيلوسوفيا PhD دوكتورى

25. ۋسماديار ماكانوۆ، حيميا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ پروفەسسورى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى

26. ماماتوۆا گۇلنار وگىزبايقىزى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوتسەنتى

27. ساعىندىكوۆ بيمۇرات، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوتسەنتى
28. نۇرپەيسوۆا روزا ابدراحمانقىزى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ ۇستازى

29. ناۋرىشەۆ باتىر كابيرۇلى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ ۇستازى

30. يمانباەۆا ءنۇربۇبى سايرامقىزى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت

31. جولشارا ءالىمباي، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوتسەنتى

32. جۇنىسبەكوۆ سەيتبەك، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ دوتسەنتى

33. جاندىباەۆ قايرات سەرگازىۇلى، ق.ي.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ ينجەنەرى

34. وتەگەنوۆ مۇراتۋللا، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ پروفەسسورى

35. سەيداحمەت اسقار ءجۇنىسۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوتسەنتى

36. ەسپاەۆ بولات ابىكەنۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوتسەنتى

37. دجامالوۆ نۋتپۋللا كامالۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى،
جولداسبەكوۆ اتىنداعى مەحانيكا جانە ماشيناجاساۋ ينستيتۋتىنىڭ ءبولىم باستىعى

38. ماداليەۆ تۇرسىن بيمەندينۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءو.جولداسبەكوۆ اتىنداعى ممي عىلىمي حاتشىسى

39. قوناقباەۆ تولەگەن وسپانۇلى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوتسەنتى

40. جامەنكەەۆ ەربولات كەنجاقانۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، اباي اتىنداعى قازۇتۋ دوتسەنتى

41. ەراليەۆ ابىلاي كابەكۇلى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوتسەنتى

42. ايمان نۇرماعانبەتوۆا، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى

43. جومارتوۆ اسىلبەك ابدىرازاقۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، قر ينجەنەرلىك اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى

44. ءومىرجانوۆا جادىرا مىرزابەكقىزى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوتسەنتى

45. راكيشەۆا زاۋرە بايانقىزى، فيزيكا ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ كافەدرا جەتەكشىسى

46. بايمۇحامەتوۆ اباي ءابىشۇلى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور. ءو.جولداسبەكوۆ اتىنداعى مەحانيكا جانە ماشيناجاساۋ ينستيتۋتىنىڭ زەرتحانا جەتەكشىسى.

Abai.kz