بولاشاقتىڭ ىرگەسىن بىرگە قالايمىز
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ
قازاقستان حالقىنا جولداۋى
الدىمىزدا اتقارىلار قىرۋار ىستەر بار.
بۇل جولدا ءبىزدىڭ ەڭ باستى بايلىعىمىز - بەرەكەلى بىرلىگىمىز.
مەن اۋىزبىرشىلىكتەن اينىمايتىن اقجۇرەك جۇرتىمنىڭ قۋاتتى ۇلتقا، شۋاقتى ۇلىسقا اينالارىنا كامىل سەنەمىن.
ن.ءا.نازارباەۆ.
قادىرلى وتانداستار!
قۇرمەتتى دەپۋتاتتار مەن ۇكىمەت مۇشەلەرى!
حانىمدار مەن مىرزالار!
بيىل - ءبىز ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى جىل.
ءبىز ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىنا قادام باستىق.
بودان جۇرتتى بۇگىنگىدەي بوستان كۇنگە جەتكىزگەن بۇل جولدا ءبىز بيىك بەلەستەردى باعىندىردىق.
ەستەرىڭىزدە بولار، 1997 جىلعى حالىققا العاشقى جولداۋىمدا مەن بىلاي دەگەن ەدىم:
«2030 جىلى ءبىزدىڭ ۇرپاقتارىمىز بۇدان بىلاي الەمدىك وقيعالاردىڭ قالتارىسىندا قالىپ قويمايتىن ەلدە ءومىر سۇرەتىن بولادى».
وسى سوزدەرگە كەزىندە كۇمان كەلتىرگەندەر از بولعان جوق.
دەگەنمەن، دىتتەگەن بۇل مەجەگە ءبىز 33 جىلدا ەمەس، ءبىر مۇشەل جاستىڭ وزىندە جەتتىك!
كۇنى كەشە استانادا 56 ەلدىڭ باسشىلارى مەن حالىقارالىق ۇيىم وكىلدەرىنىڭ باسىن قوسقان سامميت - سونىڭ ايشىقتى ايعاعى.
جۇلدىزىمىزدى جارقىراتا تۇسكەن بۇل مەرەيلى بەلەستەن بۇرىن دا ءبىز ءبىرشاما بيىكتەردى باعىندىردىق.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ
قازاقستان حالقىنا جولداۋى
الدىمىزدا اتقارىلار قىرۋار ىستەر بار.
بۇل جولدا ءبىزدىڭ ەڭ باستى بايلىعىمىز - بەرەكەلى بىرلىگىمىز.
مەن اۋىزبىرشىلىكتەن اينىمايتىن اقجۇرەك جۇرتىمنىڭ قۋاتتى ۇلتقا، شۋاقتى ۇلىسقا اينالارىنا كامىل سەنەمىن.
ن.ءا.نازارباەۆ.
قادىرلى وتانداستار!
قۇرمەتتى دەپۋتاتتار مەن ۇكىمەت مۇشەلەرى!
حانىمدار مەن مىرزالار!
بيىل - ءبىز ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى جىل.
ءبىز ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىنا قادام باستىق.
بودان جۇرتتى بۇگىنگىدەي بوستان كۇنگە جەتكىزگەن بۇل جولدا ءبىز بيىك بەلەستەردى باعىندىردىق.
ەستەرىڭىزدە بولار، 1997 جىلعى حالىققا العاشقى جولداۋىمدا مەن بىلاي دەگەن ەدىم:
«2030 جىلى ءبىزدىڭ ۇرپاقتارىمىز بۇدان بىلاي الەمدىك وقيعالاردىڭ قالتارىسىندا قالىپ قويمايتىن ەلدە ءومىر سۇرەتىن بولادى».
وسى سوزدەرگە كەزىندە كۇمان كەلتىرگەندەر از بولعان جوق.
دەگەنمەن، دىتتەگەن بۇل مەجەگە ءبىز 33 جىلدا ەمەس، ءبىر مۇشەل جاستىڭ وزىندە جەتتىك!
كۇنى كەشە استانادا 56 ەلدىڭ باسشىلارى مەن حالىقارالىق ۇيىم وكىلدەرىنىڭ باسىن قوسقان سامميت - سونىڭ ايشىقتى ايعاعى.
جۇلدىزىمىزدى جارقىراتا تۇسكەن بۇل مەرەيلى بەلەستەن بۇرىن دا ءبىز ءبىرشاما بيىكتەردى باعىندىردىق.
ءبىز تالايلى زاماندا تارىداي شاشىلىپ كەتكەن قانداستارىن اتامەكەنگە جيناعان الەمدەگى ءۇش ەلدىڭ ءبىرى بولدىق.
وسى جىلدارى شەت ەلدەردەن 800 مىڭنان استام وتانداسىمىز كەلىپ، حالىق سانى ءبىر جارىم ميلليونعا ارتتى.
ءبىز سارىارقانىڭ سايىن دالاسىنا ساۋلەتى مەن داۋلەتى كەلىسكەن استانا سالدىق.
ەسىلدىڭ جاعاسىنا سەرپىندى دامۋىمىزدىڭ سيمۆولى بولعان ەڭسەلى ەلوردا قوندىردىق.
حالقى تاتۋ-ءتاتتى، ساياساتى سارابدال ەلدىڭ عانا قازىناسى قىرۋار، بولاشاعى باياندى بولادى.
قازاقستاننىڭ حالىقارالىق رەزەرۆى بۇگىندە 60 ميلليارد دوللارعا جۋىق قارجىنى قۇرايدى.
ىرىس - ىنتىماققا جولىعادى، داۋلەت - بىرلىكپەن تولىعادى.
تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ەل ەكونوميكاسىنا 120 ميلليارد دوللاردان استام شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تارتىلدى.
سونىمەن قاتار ءبىز الەمنىڭ 126 ەلىنە 200-دەن استام ءونىم ءتۇرىن شىعارامىز.
بۇگىندە ۇلتتىق داۋلەتىمىزدىڭ ءۇشتەن ءبىر بولىگى شاعىن جانە ورتا بيزنەستەن قۇرالادى.
اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسى دا دامىپ كەلەدى.
ىشكى جالپى ءونىم ءوسىمى 2010 جىلى 7 پايىز، ونەركاسىپ ءوندىرىسى - 10 پايىز، ءوڭدەۋ ونەركاسىبى 19 پايىز مولشەردى قۇرادى.
ورتاشا ايلىق جالاقى 2007 جىلعى 53 مىڭنان 2010 جىلى 80 مىڭ تەڭگەگە دەيىن ارتتى.
ۇلتتىق ءال-اۋقات دەڭگەيى جونىنەن الەم مەملەكەتتەرىنىڭ رەيتينگىندە قازاقستان وتكەن جىلى 26 ساتىعا ىلگەرىلەپ، 110 ەل اراسىنان 50-ءشى ورىنعا كوتەرىلدى.
بىزدەگى ورتاشا ايلىق جالاقى 5 جارىم ە؟؟؟؟سەگە، زەينەتاقىنىڭ ورتاشا كولەمى 4 ەسەگە كوبەيدى.
ءبىز دۇنيەنى دۇربەلەڭگە سالعان داعدارىستان دەمىكپەي شىعىپ، دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا باتىل بەت بۇردىق.
الدىمىزعا ۇلان-عايىر ماقساتتار قويدىق جانە ولارعا قىسقا مەرزىمدە قول جەتكىزدىك.
تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا 500-گە جۋىق جاڭا دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارى سالىندى.
مەديتسينا مەكەمەلەرىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسى ايتارلىقتاي جاقساردى.
ەلىمىز ءبىلىم بەرۋ ءىسىن دامىتۋدا 129 ەلدىڭ اراسىندا كوش باستاۋشىلار قاتارىندا كەلەدى.
وتكەن ونجىلدىقتا بىلىمگە ءبولىنەتىن قاراجات 10 ەسەگە كوبەيدى.
وسى جىلدارى 750 جاڭا مەكتەپ سالىندى.
سونىمەن قاتار، 5 302 مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەلەر، 1 117 بالاباقشا مەن 4 185 ورتالىق اشىلدى.
استانادا عىلىم مەن ءبىلىم يندۋسترياسىنىڭ جاڭا عاسىرداعى ورتالىعى بولاتىن ۋنيۆەرسيتەت اشىلدى.
ءبىز وسىلايشا از جىلدا ابىرويى ارتقان ايدىندى ەلگە، قۋاتتى ۇلتقا اينالدىق.
وسىنىڭ ءبارى جۇرتىمىزدى جاھاندىق اۋقىمدا ويلاۋعا باۋلۋ ماقساتىندا جاسالۋدا.
1. جەدەلدەتىلگەن ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ - ۇدەمەلى يننوۆاتسيالىق يندۋستريالاندىرۋ باعدارلاماسىنىڭ جالعاسى
قۇرمەتتى قازاقستاندىقتار!
ءبىز تاۋەلسىزدىكتىڭ جيىرماسىنشى جىلىنا اياق باستىق.
1991 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا، ءوزىمىزدىڭ ستراتەگيالىق ماقساتىمىز رەتىندە ورنىقتىلىق پەن تابىسقا جەتۋدى تاڭداپ الا وتىرىپ، ءبىز ءار جاڭا كەزەڭنىڭ دامۋىنا جاڭا باعدارلامالار جاساپ، العا جىلجىدىق.
ءبىز كەۋدەلى مىندەتتەرگە ۇمتىلىپ، ولارعا قول جەتكىزدىك.
ەل ىلگەرىلەۋىنىڭ شوعىرلانعان كورسەتكىشىن عانا كەلتىرەيىن.
1994 جىلى جان باسىنا شاققانداعى ىشكى جالپى ءونىم جەتى ءجۇز دوللاردان ءسال عانا اساتىن.
2011 جىلدىڭ 1 قاراشاسىنا قاراي بۇل كورسەتكىش 12 ەسەدەن ارتىق ءوسىپ، 9 مىڭ اقش دوللارىنان اسىپ ءتۇستى.
ءبىز بۇل دەڭگەيگە تەك 2015 جىلى عانا جەتەمىز دەپ ەسەپتەپ ەدىك.
الەمدىك تاجىريبە تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى 20 جىلىندا مۇنداي ناتيجەگە ەشقانداي ەل قول جەتكىزە الماعانىن كورسەتەدى.
مىسالى، ەگەمەن دامۋدىڭ العاشقى جيىرما جىلىندا جان باسىنا شاققانداعى ىشكى جالپى ءونىم وڭتۇستىك كورەيادا 3 ەسە، مالايزيادا - 2 ەسە، سينگاپۋردا - 4 ەسە، ۆەنگريادا - 5 ەسە، پولشادا 4 ەسە وسكەن.
2010 جىلدىڭ قاڭتارىندا ەل حالقىنا جولداۋىمدا مەن يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسىن جاريا ەتتىم.
قازىردىڭ وزىندە ونى جۇزەگە اسىرۋدىڭ العاشقى جىلىنىڭ ناقتى قورىتىندىلارى بار.
ءبىز 152 كاسىپورىندى ىسكە قوستىق، 24 مىڭعا جۋىق قازاقستاندىقتى تۇراقتى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتتىك.
بۇكىل ەل بويىنشا بارلىعى سەگىز جۇزگە جۋىق ءارتۇرلى ءوندىرىس ورنى قۇرىلدى.
ءبىز حيميا جانە جەڭىل ونەركاسىپتى بەلسەندى تۇردە قالپىنا كەلتىرۋ مەن دامىتۋ ۇدەرىسىن باستادىق، اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىن وڭدەۋدە سەرپىلىس جاسادىق.
2014 جىلعا دەيىن جالپى قۇنى 8,1 تريلليون تەڭگەنى قۇرايتىن 294 ينۆەستيتسيالىق جوبانى جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.
161 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنى جانە 207 مىڭ قۇرىلىس ۋاقىتىنا ەسەپتەلگەن جۇمىس ورنى قۇرىلادى.
العاشقى يندۋستريالىق بەسجىلدىقتىڭ العاشقى جىلىنىڭ باستى قورىتىندىسى - ەكونوميكانىڭ ناقتىلى سەكتورىنىڭ ەسەبىنەن ەكونوميكالىق وسۋدە ەلەۋلى قۇرىلىمدىق وزگەرىستەردىڭ باستالۋى.
تاياۋ ونجىلدىقتاعى ستراتەگيالىق جوسپاردىڭ ماقساتتارىن تاعى دا ەسكە سالىپ وتەيىن.
2020 جىلعا قاراي ءبىز مىنانداي كورسەتكىشتەرگە قول جەتكىزۋگە ءتيىسپىز.
ىشكى جالپى ءونىم ءوسۋى كەمىندە 30 پايىز بولادى.
وڭدەۋشى سالالارداعى ءوسىم يگەرۋشى سالالار دەڭگەيىنەن اسىپ تۇسەدى نەمەسە سوعان جەتەدى.
ۇلتتىق قوردىڭ اكتيۆتەرى ءىجو-ءنىڭ كەمىندە 30 پايىزىن قۇرايدى.
ەكونوميكانىڭ شيكىزاتتىق ەمەس سەكتورىنا سالىناتىن وتاندىق جانە شەتەلدىك ينۆەستيتسيا كەمىندە 30 پايىزعا ارتادى.
ىشكى جالپى ونىمدەگى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ۇلەسى 40 پايىزدى قۇرايدى.
حالىقتىڭ سانى 18 ميلليون ادامعا جاقىندايدى.
بىلىكتى مامانداردىڭ ۇلەسى 40 پايىزدى قۇرايدى.
جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 5 پايىزعا دەيىن تومەندەيدى.
اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى ەڭبەكتىڭ ونىمدىلىگى 2014 جىلعا قاراي 2 ەسە، ال 2020 جىلعا قاراي 4 ەسە وسەدى.
اگرارلىق سەكتوردا ەتتى مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋ جونىندە بۇرىن-سوڭدى بولىپ كورمەگەن جوبا جۇزەگە اسىرىلادى.
2016 جىلدىڭ وزىندە ەت ەكسپورتى 60 مىڭ تونناعا جەتەدى، مۇنىڭ قۇنى 4 ميلليون توننا بيداي ەكسپورتىنا تەڭ.
مەملەكەت بۇل ماقساتقا 130 ميلليارد تەڭگەلىك نەسيە رەسۋرستارىن بولەدى.
بۇل اۋىلدىق جەرلەردە 20 مىڭنان استام جۇمىس ورىندارىن اشۋعا ءمۇمكىندىك بەرەدى، ءجۇز مىڭنان استام اۋىل تۇرعىندارىنىڭ كىرىس كوزىنە اينالادى. مۇنىڭ ءوزى مالدىڭ بارلىق ءتۇرىنىڭ اسىل تۇلىكتەرى مەن تۇقىمدارىنىڭ باس سانىن كوبەيتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
بۇلاردىڭ بارلىعى ساباقتاس سالالاردا - اۋىلشارۋاشىلىق ماشينە جاساۋدا، حيميا جانە تاماق ونەركاسىبىندە، جەمشوپ وندىرىسىندە، تەحنيكا جوندەۋدە ءوندىرىستى ۇلعايتۋعا قوزعاۋ سالادى.
ۇكىمەت، بارلىق وڭىرلەردىڭ اكىمدەرى سەلوداعى يندۋستريالاندىرۋدىڭ وسىناۋ ماڭىزدى بولىگىمەن اينالىسۋعا ءتيىس.
ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگى قۋات شىعىندارىن ازايتۋدى قامتاماسىز ەتەتىن ءتيىمدى تەحنولوگيالارعا نەگىزدەلۋى كەرەك.
شيكىزاتتىق ەمەس سەكتورلاردى دامىتۋ ماقساتىندا ۇكىمەتكە قۋات ءتيىمدىلىگىنىڭ كەشەندى جوسپارىن جاساپ، بەكىتۋدى تاپسىرامىن.
يندۋستريالاندىرۋ وڭىرلىك ساياساتتىڭ جاڭا پاراديگماسىن قالىپتاستىرادى.
ۇكىمەت اكىمدەرمەن بىرلەسە وتىرىپ وڭىرلەردى دامىتۋ باعدارلاماسىن جاساپ، بەكىتۋى كەرەك.
مۇنىڭ بارلىعى - ءبىزدىڭ سانالعان-سارالانعان جوسپارلارىمىز.
ءبىز ءالى جول باسىندا تۇرمىز.
ەگەر جاقسىراق، داۋلەتتىرەك ءومىر سۇرگىمىز كەلسە، ءبىز وسى جۇمىستى اتقارۋعا ءتيىسپىز.
مەن بيزنەس قۋاتتى بولسا، مەملەكەت تە قۋاتتى دەگەن قاعيداتتى جاقتاۋشىمىن.
ءبىز العاش رەت «مەملەكەتتىك باقىلاۋ مەن قاداعالاۋ تۋرالى» زاڭ قابىلدادىق.
باقىلاۋ جۇرگىزۋدىڭ بۇكىل مەملەكەتتىك ورگاندار ءۇشىن ورتاق قاعيداتتارى مەن ءتارتىبى بەلگىلەنگەن. بۇل بيزنەسكە اكىمشىلىك قىسىمدى بۇرىنعىدان دا ازايتا ءتۇسۋ ءۇشىن جاسالدى.
قۇقىق قورعاۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋ اياسىندا قازىردىڭ وزىندە 16 زاڭ قابىلداندى.
مەنشىكتى قورعاۋدىڭ قۇقىقتىق تەتىكتەرى ەنگىزىلدى، ۇلكەن قوعامدىق قاۋىپ توندىرمەيتىن قىلمىستار بويىنشا قىلمىستىق زاڭدىلىقتى ىزگىلەندىرۋ جۇرگىزىلدى، بوستاندىعىنان ايىرۋمەن بايلانىستى بولمايتىن، سونداي-اق قاماۋعا الۋعا بالاما جازالاردى قولدانۋدىڭ اياسى كەڭەيتىلدى. وسىنىڭ ارقاسىندا بيىلعى جىلدىڭ وزىندە اۋىرلىعى ازىن-اۋلاق جانە ورتاشا قىلمىستارى ءۇشىن سوتتالعان ەكى مىڭعا جۋىق ادام بوستاندىقتان ايىرۋ ورىندارىنان شىعارىلادى.
قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى اپپاراتتارىنىڭ سانى 15 پايىزعا قىسقارتىلدى. ولاردىڭ قۇرىلىمدارى وڭتايلاندىرىلدى.
قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا ءتان ەمەس قىزمەتتەر جەكە سەكتورعا بەرىلدى.
سوت جۇيەسىندە ەلەۋلى وزگەرىستەر جاسالۋدا.
سىبايلاس جەمقورلىقپەن بىتىسپەس كۇرەس ءجۇرىپ جاتىر.
قازىرگى تاڭدا حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ باعاسى بويىنشا قازاقستاننىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى زاڭناماسى ەڭ تيىمدىلەردىڭ ءبىرى دەپ تانىلعان.
تەك 2 جىلدىڭ ىشىندە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە 40-تان استام رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى جەتەكشى، وبلىستىق جانە قالالىق اۋقىمداعى 250-دەن استام لاۋازىمدى تۇلعالار تارتىلدى، ولاردىڭ اراسىندا 39 اكىم مەن ولاردىڭ ورىنباسارلارى بار.
قورشاعان ورتانى قورعاۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلەرىنىڭ، ستاتيستيكا ءجونىندەگى اگەنتتىك ءتورايىمىنىڭ، ءتوتەنشە جاعدايلار جانە قورعانىس ۆيتسە-مينيسترلەرىنىڭ، «قازاقستان تەمىر جولى» كومپانياسى باسقارما توراعاسىنىڭ، «قازمۇنايگاز»، «قازاتومپروم» كومپانيالارى پرەزيدەنتتەرىنىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى.
ءۇش جىلدىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ ەلىمىز الەمدىك انتيكوررۋپتسيالىق رەيتينگتەگى كورسەتكىشىن بىردەن 45 ساتىعا جاقسارتتى.
وسى يندەكس بويىنشا ءبىز بۇكىل تمد-دا ۇزدىك پوزيتسيادا تۇرمىز.
بۇل جۇمىس ىمىراسىزدىقپەن جالعاستىرىلادى.
بۇكىلالەمدىك بانكتىڭ 2010 جىلعى بايانداماسىندا قازاقستان بيزنەس ءمۇددەسى ءۇشىن رەفورما جۇرگىزۋدە كوشباسشى دەپ تانىلعان.
بيزنەسكە نەعۇرلىم قولايلى احۋال جاساۋ جونىندەگى الەمدىك رەيتينگتە قازاقستان 183 ەلدىڭ اراسىنان 59-شى ورىندى يەلەنەدى.
تۇتاستاي العاندا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋشى سۋبەكتىلەردىڭ قىزمەتىنە نەگىزسىز ارالاسۋ فاكتىلەرى تىيىلدى دەۋگە جاقىن قالدى.
وتكەن جىلى قازاقستان، رەسەي مەن بەلارۋستىڭ كەدەندىك وداعى جۇمىسىن باستادى.
2010 جىلدىڭ 10 ايىنىڭ ناتيجەسىنىڭ وزىندە رەسەيمەن جانە بەلارۋسپەن ساۋدانىڭ كولەمى 38 پايىزعا ءوستى.
قازاقستاندىق ونىمدەردىڭ كەدەندىك وداق ەلدەرىنە ەكسپورتى 52,4 پايىزعا ارتتى. بيۋدجەتكە قۇيىلاتىن كەدەندىك باجدىڭ ءوسىمى 25 پايىز بولدى.
وسىنىڭ ءبارى كەدەندىك وداقتىڭ ءبىزدىڭ ەلدەرىمىزدىڭ ەكونوميكالىق مىندەتتەرىن شەشەتىن وتە پراگماتيكالىق ءارى ناقتى جوبا ەكەنىن اپ-انىق كورسەتەدى.
ءبىز ءبىرتۇتاس ەكونوميكالىق كەڭىستىك قۇرۋ ىسىندە بارىنشا ىلگەرىلەدىك. ول كەڭىستىك قازاقستاندىق وندىرۋشىلەر ءۇشىن ءونىم وتكىزۋدىڭ بايتاق بازارىن اشادى.
بۇل باسەكەگە شىداس بەرەتىن تاۋارلار شىعارۋ مەن قىزمەت كورسەتۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ بيزنەسىمىزدى ىنتالاندىرادى.
2. الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ - جاڭا الەۋمەتتىك ساياسات
ءبىز ءوزىمىزدىڭ يندۋستريالاندىرۋ جانە ەكونوميكانى تەحنولوگيالىق تۇرعىدان دامىتۋ جونىندەگى جوسپارلارىمىزدى ناقپا-ناق ايقىنداپ الدىق.
ءبىزدىڭ باعدارلامالارىمىزدىڭ باستى ماقساتى - حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن نىعايتۋ.
سوندىقتان دا مەن بيىلعى جولداۋدا الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارىپ تۇرمىن.
مەن ءۇش اسا ماڭىزدى مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى - ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە تىلدەردى دامىتۋ باعدارلامالارىن بەكىتتىم.
ۇكىمەتكە اكىمدەرمەن بىرلەسە وتىرىپ بيىلعى 1 مامىرعا دەيىن مىنانداي قاعيداتتى تۇردە جاڭا باعدارلامالاردى، ياعني:
جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جاڭا ستراتەگياسىن;
تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىقتى جاڭعىرتۋ;
حالىقتى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ باعدارلامالارىن جاساپ، قابىلداۋدى تاپسىرامىن.
بۇل باعدارلامالار ەلدىڭ ميلليونداعان قاراپايىم ادامدارىنىڭ كۇنبە-كۇنگى ماسەلەلەرىن شەشۋگە باعىتتالعان.
ولار قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ساپاسىن جاقسارتادى.
جاڭا الەۋمەتتىك ساياساتتىڭ باستى اسپەكتىلەرىنە ناقتىراق توقتالىپ ءوتپەكپىن.
2.1. ءبىلىم بەرۋ
ءبىز ءبىلىم بەرۋدى جاڭعىرتۋدى ودان ءارى جالعاستىرۋعا ءتيىسپىز.
بۇگىندە مەكتەپتەردى كومپيۋتەرلەندىرۋ تولىقتاي اياقتالدى.
ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ 12 جىلدىق مودەلى ەنگىزىلۋدە.
«ءومىر بويى ءبىلىم الۋ» ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ جەكە كرەدوسىنا اينالۋى ءتيىس.
ءبىز كاسىپتىك جانە تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋدىڭ مازمۇنىن تولىق جاڭارتپاق نيەتتەمىز.
بۇگىندە دامىعان ەلدەردە 1 ميلليون تۇرعىنعا 1-دەن 6 جوعارى وقۋ ورنىنا دەيىن كەلەدى.
قازاقستاندا بارلىعى 149 جوعارى وقۋ ورنى بار.
200 عىلىمي كەڭەستەر كانديداتتار مەن دوكتورلاردى قالىپتان قۇيعانداي ەتىپ جاساپ شىعارىپ جاتىر.
60 كانديداتتىڭ 1-ءى جانە 37 دوكتوردىڭ 1-ءى عانا عىلىمعا بارادى.
وسى جىلدان باستاپ ول كەڭەستەردىڭ جۇمىستارى توقتاتىلادى.
بۇدان بىلاي ماگيسترلار مەن PhD دوكتورلار دايىندالاتىن بولادى.
ءبىز ۋنيۆەرسيتەتتىك ءبىلىم بەرۋ مەن عىلىمدى دامىتۋدىڭ جاڭا دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتۋگە مىندەتتىمىز.
بۇگىندە جاڭا «نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتى» ارقاۋىندا نارىق سۇرانىسىنا باعدارلانعان جوعارى وقۋ ورنىنىڭ يننوۆاتسيالىق مودەلى قالىپتاستىرىلۋدا.
ول بارلىق قازاقستاندىق جوو-لار ءۇشىن ۇلگى بولۋى كەرەك.
مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا بۇكىل ەلدە اشىلىپ جاتقان 20 زياتكەرلىك مەكتەپتەر دارىندى بالالاردى ۇزدىك جوو-لار ءۇشىن دايىنداۋدىڭ نەگىزگى ارقاۋىنا اينالاتىن بولادى.
ۇكىمەتكە مىنالاردى تاپسىرامىن:
● جوو-لاردىڭ يننوۆاتسيالىق قىزمەتكە كوشۋ تەتىگىن قالىپتاستىرۋ;
● ءبىلىم بەرۋدىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ جانە قولجەتىمدىلىگىن كەڭەيتۋ ءۇشىن ءبىلىم بەرۋگە قولداۋ كورسەتۋدىڭ جاڭا قارجىلىق-ەكونوميكالىق قۇرالدارىن ەنگىزۋ;
● تەحنيكالىق جانە جوعارى ءبىلىم بەرۋدىڭ دەڭگەيلەرى ءۇشىن بۇگىندە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى يپوتەكالىق قۇرىلىستا جۇزەگە اسىرىپ وتىرعانعا ۇقساس جيناقتاۋ جۇيەسىن ازىرلەۋ.
قازاقستاندىقتاردا مەملەكەتتەن پايىزدىق بونۋستار الا وتىرىپ بالالارىن وقىتۋعا قارجى جيناۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرى پايدا بولۋعا ءتيىس.
● بيزنەس-قاۋىمداستىقتار مەن جۇمىس بەرۋشىلەر وكىلدەرىن قاتىستىرا وتىرىپ كاسىپتىك-تەحنيكالىق كادرلار دايىنداۋ جونىندە ۇلتتىق كەڭەس قۇرۋ.
ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى بارلىق جۇمىس مىنانداي ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋگە باعىتتالۋى ءتيىس.
مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋمەن جانە تاربيەمەن قامتىلعان بالالاردىڭ ۇلەسى 2015 جىلعا قاراي 74 پايىزدى، 2020 جىلعا قاراي 100 پايىزدى قۇرايتىن بولادى.
مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا قابىلدانعان «بالاپان» باعدارلاماسىن ءجۇزەگە اسىرۋ ناتيجەسىندە تەك 2010 جىلى عانا 35 بالاباقشا، 1534 ميني-ورتالىق، 137 جەكەمەنشىك بالاباقشالار سالىندى.
بۇرىن جەكەشەلەندىرىلىپ كەتكەن مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى مەكەمەلەردى قايتارۋ ەسەبىنەن 172 بالاباقشا اشىلدى.
بالالاردى مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدارمەن قامتۋ 30-دان 55 پايىزعا دەيىن ءوستى.
2020 جىلعا قاراي ءبىز وقىتۋدىڭ 12 جىلدىق مودەلىنە تولىقتاي كوشەتىن بولامىز. ول ءۇشىن ءبىز 2015 جىلعا قاراي رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت قارجىسى ەسەبىنەن كەمىندە ەكى ءجۇز مەكتەپ سالىپ، وسىنشا مەكتەپتى جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن تۇرعىزامىز.
2015 جىلعا قاراي ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ 50 پايىزى ەلەكتروندى وقىتۋدى پايدالانىپ، 2020 جىلعا قاراي ونىڭ سانى 90 پايىزعا دەيىن ارتادى.
2020 جىلعا قاراي حالىقارالىق ستاندارتتار بويىنشا تاۋەلسىز ۇلتتىق اككرەديتاتسيالاۋدان وتكەن جوو-لار ۇلەسى 30 پايىزدى قۇرايتىن بولادى.
يننوۆاتسيالىق قىزمەتتى جۇزەگە اسىراتىن جانە عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ ءناتيجەلەرىن وندىرىسكە ەنگىزەتىن جوو-لاردىڭ ۇلەسى 5 پايىزعا دەيىن ارتادى.
كەمىندە 2 جوعارى وقۋ ورنى ۇزدىك الەمدىك ۋنيۆەرسيتەتتەر رەيتينگىندە اتالاتىن بولادى.
ساپالى ءبىلىم بەرۋ قازاقستاننىڭ يندۋستريالاندىرىلۋىنىڭ جانە يننوۆاتسيالىق دامۋىنىڭ نەگىزىنە اينالۋى ءتيىس.
2.2. دەنساۋلىق ساقتاۋ
وسى جىلدار بويىنا ءبىز قازاقستاندىقتاردىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋ ءۇشىن قاجەت نارسەنىڭ ءبارىن جاسادىق.
دەنساۋلىق ساقتاۋدى قارجىلاندىرۋ 2002 جىلعى ءىجو-ءنىڭ 1,9 پايىزىنان 2010 جىلى 3,2 پايىزىنا دەيىن ۇلعايدى.
بۇگىندە بۇكىل ەل كولەمىندە تۇڭعىش رەت مەديتسينانىڭ ەڭ ءبىر كۇردەلى باعىتتارى بويىنشا وپەراتسيالار جاسالۋدا.
جەتەكشى شەتەلدىك كلينيكالارمەن بايلانىسى بار 150 تەلەمەديتسينا ورتالىقتارى قۇرىلدى.
وسىدان جيىرما جىل بۇرىن بىزگە ول تەك ارمان عانا بولاتىن.
جۇرگىزىلگەن جۇمىس ناتيجەسى رەتىندە بالا تۋدىڭ 25 پايىزعا كوبەيگەنىن، ادام ءولىمىنىڭ 11 پايىزعا تومەندەپ، حالىقتىڭ تابيعي ءوسىمىنىڭ 1,7 ەسە ارتقانىن اتاپ وتۋگە بولادى.
2013 جىلى ءبىرتۇتاس ۇلتتىق دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ اياقتالادى.
ءبىز اۋرۋدىڭ الدىن الۋعا شىنداپ كىرىسىپ، باستاپقى مەديتسينالىق-سانيتارلىق جاردەمنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋىمىز كەرەك.
حالىقارالىق باعالاۋلار بويىنشا، نەگىزگى ناۋقاستار تۇرلەرىمەن اۋىراتىن تۇرعىنداردىڭ 5 پايىزدايى دەنساۋلىق ساقتاۋدىڭ بارلىق قىزمەتتەرىنىڭ 70 پايىزدايىن عانا پايدالانادى.
پروفيلاكتيكالىق جۇمىستاردى ساۋاتتى ۇيىمداستىرعان جاعدايدا ەرتە ساتىدا-اق اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋعا بولادى.
سوندىقتان قازاقستاندا حالىقتىڭ ماقساتتى توپتارىنىڭ دەنساۋلىق جاعدايىن باقىلاۋدىڭ ۇلتتىق باعدارلامالارى كەشەنىن ەنگىزۋ قاجەت.
ءبىرىنشى كەزەكتە، ولار بالالار، جاسوسپىرىمدەر، بالا تۋ جاسىنداعى ايەلدەر.
اۋىل تۇرعىندارى ءۇشىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ قولجەتىمدىلىگىن كەڭەيتۋگە ايرىقشا نازار اۋدارۋ قاجەت.
وتكەن جىلى جاڭا الەۋمەتتىك جوبا - مامانداندىرىلعان ەمدەۋ-دياگنوستيكالىق ەكى «دەنساۋلىق» پويىزى جۇمىسىن باستادى.
ولار ەلىمىزدىڭ ەڭ شالعاي تۇكپىرلەرىندە ونداعان مىڭ ادامداردىڭ دەنساۋلىقتارىن تەكسەرىپ، ەم جاسادى.
قازاقستان ءۇشىن كولىكتىك مەديتسينا وتە كوكەيكەستى، سوندىقتان ءبىز ونى دامىتاتىن بولامىز.
بيىلعى جىلى تاعى ءبىر پويىز جىبەرىلەتىن بولادى.
جۇمىلعىش مەديتسينالىق كەشەندەر-اۆتوكلينيكالار سانىن 50 بىرلىككە دەيىن
جەتكىزۋ قاجەت.
ولاردى شىعارۋ قازاقستاندا جۇزەگە اسىرىلۋعا ءتيىس.
ۇكىمەتكە 2015 جىلعا دەيىن سانيتارلىق اۆياتسيا مۇقتاجى ءۇشىن كەمىندە 16 تىكۇشاق ۇيىمداستىرۋدى قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىرامىن.
سول سياقتى جول بويىنداعى مەديتسينالىق-قۇتقارۋ پۋنكتتەرىن قۇرۋ ماسەلەسىن جەدەلدەتە قاراستىرۋدى دا تاپسىرامىن. ولاردى رەسپۋبليكالىق ماڭىزداعى جولداردىڭ اپاتتىق قاۋىپتى ۋچاسكەلەرىندە ورنالاستىرۋ قاجەت.
توتەنشە مەديتسينالىق جاردەم قىزمەتى كوپ سالالى جۇمىلعىش جانە اەروجۇمىلعىش گوسپيتالدارمەن جاراقتاندىرىلۋى ءتيىس.
بۇل شارالاردىڭ ءبىزدىڭ مىڭداعان ازاماتتارىمىزدىڭ ءومىرىن قۇتقارىپ قالاتىنىنا سەنىمىم مول.
قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسىندەگى تۋبەركۋلەز بەن ۆيچ اۋرۋلارى جانە ودان بولاتىن ءولىم دەڭگەيىن تومەندەتۋگە مۇقيات نازار اۋدارۋ قاجەت.
وسى مىندەتتەردى ورىنداۋ ءناتيجەسىندە 2015 جىلعا قاراي قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر جاسىنىڭ كۇتىلەتىن ۇزاقتىعى 70 جاسقا دەيىن، ال 2020 جىلعا قاراي 72 جاسقا دەيىن ۇلعاياتىن بولادى.
سالاماتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاپ، بارلىق جەردە سالىنعان سپورت بازالارىن پايدالانۋ كەرەك.
2015 جىلعا قاراي 350 دارىگەرلىك امبۋلاتوريالار، فەلدشەرلىك-اكۋشەرلىك پۋنكتتەر جانە ەمحانالار سالىناتىن بولادى.
2.3. تىلدەردى دامىتۋ
كوپ ءتىلدى جانە كوپ كونفەسسيالى قوعامداعى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم - بۇل سىزدەر مەن ءبىزدىڭ ەڭبەگىمىز، قۇرمەتتى قازاقستاندىقتار.
قازاقستاندىقتاردىڭ ءوزىمىز ءومىر ءسۇرىپ، ەلىمىزدى جاقسىلىقتارعا باستاپ بارا جاتقان تۋعان جەرگە اتاۋىن بەرگەن مەملەكەتتىك قازاق ءتىلىن قۇرمەتپەن جانە لايىقتى وقىپ-ۇيرەنە باستاعاندىعىن اتاپ ءوتۋدىڭ ءوزى قۋانىشتى.
بۇگىندە مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن ەرەسەك تۇرعىنداردىڭ ۇلەسى باسىم كوپشىلىكتى قۇرايدى.
بۇل تاۋەلسىزدىكتىڭ وراسان زور جەتىستىگى.
ءبىزدىڭ مىندەتىمىز - 2017 جىلعا قاراي مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلەتىن قازاقستاندىقتار سانىن 80 پايىزعا دەيىن جەتكىزۋ.
ال 2020 جىلعا قاراي ولار كەمىندە 95 پايىزدى قۇراۋى ءتيىس.
ەندى ون جىلدان كەيىن مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ 100 پايىزى مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلىپ شىعاتىن بولادى.
ول ءۇشىن ءبىز ءبارىن دە جاساپ جاتىرمىز.
ءبىز سول سياقتى ورىس ءتىلىن جانە وزگە دە قازاقستاندىق ەتنوستار ءتىلىن دامىتاتىن بولامىز.
مەن قازىرگى زامانعى قازاقستاندىق ءۇشىن ءۇش ءتىلدى ءبىلۋ - اركىمنىڭ دەربەس تابىستىلىعىنىڭ مىندەتتى شارتى ەكەندىگىن ءاردايىم ايتىپ كەلەمىن.
سوندىقتان 2020 جىلعا قاراي اعىلشىن ءتىلىن بىلەتىن تۇرعىندار سانى كەمىندە 20 پايىزدى قۇراۋى ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىن.
2.4. جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جاڭا ستراتەگياسى
ەكى جىل ىشىندە داعدارىسقا قارسى «جول كارتاسى» شەڭبەرىندە ءبىز حالىقتى ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتىپ، جۇمىسسىزدىقتى ازايتتىق جانە قالالارىمىز بەن سەلولارىمىزداعى ينفراقۇرىلىمداردى جاقسارتتىق.
بۇل باعدارلامالار قازاقستاندىقتاردىڭ كەڭ قولداۋى مەن رازىلىعىنا يە بولدى.
بۇگىندە جاڭا ەكونوميكا بىلىكتى كادرلاردىڭ جاڭا گەنەراتسياسىن تالاپ ەتەتىن بولعاندىقتان ەڭبەك رىنوگىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ قاجەت.
ءوزىن ءوزى ەڭبەكپەن قامتىپ وتىرعان تۇرعىندار - ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدىڭ زور كادرلار رەزەرۆى.
جاڭا كاسىپورىنداردى ءبىز ولاردا قازاقستاندىقتاردىڭ جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن سالىپ جاتىرمىز.
ولار وعان دايىندالۋى كەرەك. جاڭا ماماندىقتارعا ۇيرەنۋلەرى قاجەت.
ۇكىمەتكە وبلىستاردىڭ، استانا جانە الماتى قالالارىنىڭ اكىمدەرىمەن بىرلەسىپ، 2011 جىلدىڭ 1 مامىرىنا دەيىن حالىقتى ەڭبەكپەن قامتۋ ءجونىنەن قاعيداتتى تۇردە جاڭا باعدارلاما ازىرلەۋدى تاپسىرامىن.
ۇكىمەت بيزنەس-قاۋىمداستىقپەن ءبىرلەسىپ يندۋستريالىق نىسانداردا جۇمىس ىستەگىسى كەلەتىندەر ءۇشىن تەگىن كاسىپتىك وقۋ ۇسىنۋى كەرەك.
ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ ەلدى اۋقىمدى يندۋستريالاندىرۋعا قاتىسۋ مۇمكىندىگىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت.
كەزىندە مەن داعدارىسقا قارسى «جول كارتاسى» باعدارلاماسى ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ وتباسىنا دەيىن جەتەتىن بولسىن دەگەن مىندەت قويدىم.
ول تابىستى جۇزەگە اسىرىلدى.
وسى تاجىريبەنى پايدالانا وتىرىپ، قازىرگى ۋاقىتتا جۇمىستى يندۋستريالاندىرۋ شىنىمەن دە بۇكىلحالىقتىق سيپات الىپ، ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ ءىسى بولاتىنداي ەتىپ قۇرۋ قاجەت.
ءوز ومىرلەرىن اۋىلمەن بايلانىستارعاندار ءۇشىن ۇكىمەت جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارىمەن بىرلەسىپ، سەلولىق كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ جونىنەن شارالار كەشەنىن ازىرلەۋگە ءتيىس.
وتكەن جىلى سەلولىق اۋماقتاردى دامىتۋ باعدارلاماسى اياقتالدى.
ەندى بۇل جۇمىستار ەلدىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى اۋماقتىق-كەڭىستىكتىك دامۋىنىڭ بولجامدىق سحەماسى شەڭبەرىندە ودان ءارى جالعاساتىن بولادى.
دامۋ الەۋەتى جوعارى ەلدى مەكەندەردە سەلولىق ينفراقۇرىلىمدار دامىتىلىپ، سۋاراتىن سۋلارعا، ميكرونەسيەلەۋ باعدارلامالارى مەن تابيعي گرانتتارعا قولجەتىمدىلىك كەڭەيتىلىپ، كاسىپكەرلىك داعدىلارىنا ۇيرەتۋ ۇيىمداستىرىلادى.
قازىردىڭ وزىندە ميكرونەسيەلىك ۇيىمدار قىزمەتىنىڭ قۇقىقتىق نەگىزى بار.
بۇگىندە رىنوكتاعى ولاردىڭ سانى ءبىر مىڭ ەكى جۇزدەي جانە ولار حالىققا سوماسى 16 ميلليارد تەڭگە بولاتىن 110 مىڭ نەسيەلەر بەردى.
دەگەنمەن، ولار نەگىزىنەن ايتارلىقتاي جوعارى مولشەرلەمەمەن تۇتىنۋشىلىق ماقساتتارعا جۇمسالۋدا.
احۋالدى وزگەرتىپ، تۇتىنۋعا ەمەس، ەڭبەكپەن قامتۋ جاعىنا باسىمدىق بەرۋ كەرەك.
سوندىقتان ۇكىمەتكە قارجى رەتتەۋشىلەرمەن بىرىگىپ، شۇعىل تۇردە ءتيىستى زاڭ جوباسى مەن كەشەندى شارالار جاساۋدى تاپسىرامىن.
ۇستىمىزدەگى جىلى قوسىمشا 3 ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلسىن.
2012-2015 جىلدارى بۇل قارجىلاندىرۋ جىل سايىن 10-15 ميلليارد تەڭگەگە كوبەيتىلسىن.
مەملەكەتتىك جەلى بويىنشا بەرىلگەن ميكرونەسيەلەردىڭ بارلىق 100 پايىزى تەك ءوز ءىسىن ۇيىمداستىرۋعا عانا جۇمسالۋى ءتيىس.
جوعارىدا ايتىلعان مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋ باعدارلامالارىن جۇزەگە اسىرۋ ونداعان مىڭ اۋىل تۇرعىندارىنا جۇمىس تاۋىپ بەرەدى.
سوندىقتان اتقارۋشى بيلىكتىڭ بارلىق دەڭگەيلەرى مەن «نۇر وتان» پارتياسىنان ۇلكەن ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى تالاپ ەتىلەدى.
ۇكىمەتكە الداعى جىلدان موتيۆاتسيالى اقشالاي تولەمدەرگە كوشۋدى تاپسىرامىن.
باستى ماسەلە - ماسىلدىقتى ەڭسەرۋ.
جۇمىسسىزعا جۇمىسسىز بولعانى ءۇشىن ەمەس، ماماندىق الۋ ءۇشىن گرانت بەرىلەتىن بولادى.
كەدەيشىلىك پروبلەمالارىن مەملەكەتتىك جاردەماقى ەسەبىنەن جۇمسارتۋ ەمەس، شەشۋ كەرەك.
مەملەكەت تەك وبەكتيۆتى تۇرعىدان ەڭبەككە قابىلەتسىزدەر مەن از قامتاماسىز ەتىلگەندەرگە عانا كومەكتەسەتىن بولادى.
2.5. تكش-نى جاڭعىرتۋ
ازاماتتاردىڭ ءومىر ساپاسىنىڭ وزىق كورسەتكىشى - تۇرعىن ءۇي جايلىلىعىنىڭ دەڭگەيى.
سوڭعى 10 جىلدا تۇرعىن ءۇي قورى 30 ميلليون شارشى مەترگە ۇلعايدى.
بۇل بۇگىندە ءبىر ميلليوننان استام ازامات جاڭا پاتەرلەردە تۇرادى دەگەندى بىلدىرەدى.
بۇل - ءبىزدىڭ تۇرعىن ءۇي ساياساتىمىزدىڭ ماڭىزدى ناتيجەسى.
كوپتەگەن جىلدار بويى كوممۋنالدى سەكتور قالعان-قۇتقاندى ءبولۋ قاعيداتى بويىنشا قارجىلاندىرىلىپ كەلدى. سونىڭ سالدارىنان 2008 جىلعا قاراي كوممۋنيكاتسيالاردىڭ 72 پايىزى جوندەۋدى نەمەسە اۋىستىرۋدى قاجەتسىندى.
«جول كارتاسى» اياسىندا ءبىز 2009 جانە 2010 جىلدارى تكش نىساندارىن جوندەۋ بويىنشا ۇلكەن جۇمىس ءجۇرگىزدىك.
بۇل جۇمىستى جالعاستىرۋ قاجەت.
سۋمەن، جىلۋمەن، ەلەكتر جانە گازبەن قامتاماسىز ەتۋ جۇيەلەرىنە كەڭ اۋقىمدى جاڭعىرتۋ جۇرگىزىپ، سونداي-اق تۇرعىن ءۇي قاتىناسىنىڭ وڭتايلى مودەلىن قۇرۋدى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت.
كۇردەلى جوندەۋدى قاجەت ەتەتىن نىسانداردىڭ ۇلەسى 32 پايىزدان 2015 جىلعا قاراي 22 پايىزعا تومەندەۋى ءتيىس.
جاڭعىرتىلعان جۇيەلەردىڭ ۇزىندىعى 2015 جىلعا قاراي ەل بويىنشا تۇتاستاي العاندا 31 مىڭنان استام شاقىرىمدى قۇرايتىن بولادى.
مەملەكەت حالىقارالىق قارجى ينستيتۋتتارى مەن ءبىزدىڭ بانكتەرىمىزدى تارتا وتىرىپ، جەكە ينۆەستورلارعا، كاسىپورىندار مەن ازاماتتارعا تۇرعىن ۇيلەر مەن كوممۋنالدىق نىسانداردى جوندەۋ جانە رەكونسترۋكتسيالاۋ ءۇشىن قارجىلاندىرۋدىڭ بىرلەسكەن ارنايى تەتىكتەرىن ۇسىنادى.
تكش-نى جاڭعىرتۋ باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ جىل سايىن 10 مىڭعا جۋىق جاڭا جۇمىس ورنىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
تۇتاستاي العاندا، ونى جۇزەگە اسىرۋعا 1,5 ميلليون ادام - كوپپاتەرلى تۇرعىن ۇيلەردىڭ تۇرعىندارى قاتىسادى.
ۇكىمەتكە ورتاق مۇلىكتى جوندەۋ مەن قالپىنا كەلتىرۋگە قارجى جيناقتاۋدى ىنتالاندىرۋ مەن قوسىلا قارجىلاندىرۋدىڭ تەتىگىن جاساۋدى تاپسىرامىن.
ءبىز تەك وسىلاي ەتكەندە عانا تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتىپ، ازاماتتاردىڭ ءوز مۇلكىن ساقتاۋعا جاۋاپكەرشىلىگىن جوعارىلاتا الامىز.
2.6. ساپالى اۋىز سۋ
قازاقستاندىقتاردى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى - حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋدىڭ اسا ماڭىزدى مىندەتى، سوندىقتان بۇل ءبىزدىڭ باسىمدىعىمىز بولادى.
ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا جۇمىس 8 جىل بۇرىن باستالعان بولاتىن جانە ونىڭ وڭ ءناتيجەلەرى بار.
ورتالىقتاندىرىلعان سۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە قولجەتىمدىلىك اۋىلدى ەلدى مەكەندەردە 41 پايىزعا دەيىن، قالالاردا 72 پايىزعا دەيىن ءوستى.
تاسىمالى سۋدى پايدالاناتىن ادامدار سانى 4 ەسە ازايدى.
سونىمەن بىرگە، سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇيەلەرىن جاقسارتۋدى قاجەت ەتەتىن اۋىلدار دا ءالى از ەمەس.
قالالارداعى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇيەلەرىنىڭ 60 پايىزىنىڭ توزىعى جەتكەن.
ورتاشا العاندا رەسپۋبليكا بويىنشا اۋىز سۋعا قولجەتىمدىلىك دەڭگەيى 2020 جىلعا قاراي 98 پايىزدى قۇراۋى ءتيىس، ال سۋدىڭ ساپاسى بەلگىلەنگەن بارلىق سانيتارلىق نورمالارعا ساي بولۋى كەرەك.
ۇكىمەتكە جەكە كاپيتالدى سۋ شارۋاشىلىعى سەكتورىنا بارىنشا مولىنان تارتۋ ءۇشىن ىنتالاندىرۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن قاراستىرۋدى تاپسىرامىن.
جەراستى سۋلارىنىڭ الەۋەتىن كەڭىنەن پايدالانىپ، سۋمەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ جاڭا نىساندارىن سالۋ كەزىندە جۇيەلى قادامدار جاساۋ كەرەك.
2020 جىلعا قاراي سۋمەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ورتالىق جەلىسىنە قولجەتىمدىلىك قالالاردا 100 پايىزدى قۇراۋى ءتيىس.
ال اۋىلدى جەرلەردە ەكى ەسە ارتىپ، 80 پايىزعا دەيىن جەتۋى قاجەت.
2.7. تابىستاردىڭ ارتۋى - ءومىردىڭ جاڭا ساپاسى
قۇرمەتتى قازاقستاندىقتار!
ۇستىمىزدەگى جىلى ءبىز زەينەتاقىلار مەن ستيپەنديالار كولەمىن، بيۋدجەتتىك سالا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكاقىلارىن 30 پايىزعا وسىرەمىز.
ەكى جىل قاتارىنان ءبىز ولاردى 25 پايىزعا ۇلعايتىپ كەلدىك.
«نۇر وتان» پارتياسىنىڭ حالىقتىق تۇعىرناماسىندا جوسپارلانعانىنداي، 2012 جىلعا قاراي زەينەتاقىلاردىڭ، بيۋدجەتتىك ۇيىمدار ەڭبەكاقىلارىنىڭ جانە ستيپەنديالاردىڭ ورتاشا كولەمى 2008 جىلمەن سالىستىرعاندا 2 ەسە وسەدى.
ءبىز بۇعان ۋادە بەردىك، ءبىز مۇنى ورىندادىق.
مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا ءۇش جىلدىق بيۋدجەتتە سىزدەرگە ايتقان يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق، سونداي-اق الەۋمەتتىك باعدارلامالاردى قارجىلاي قامتاماسىز ەتۋ قاراستىرىلعان.
ەندى بارلىعى ۇكىمەت پەن جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارىنىڭ بۇل مىندەتتەردى قالاي ورىندايتىنىنا، بۇل جۇمىستىڭ قالاي ۇيىمداستىرىلاتىنىنا بايلانىستى بولماق.
بۇل - تاياۋداعى ونجىلدىقتا جاسالۋى ءتيىس جۇمىستىڭ ەڭ از دەگەن مولشەرى.
ءبىز بۇل جوسپارلاردى ارتىعىمەن ورىنداۋعا ۇمتىلۋعا ءتيىسپىز.
ونجىلدىقتىڭ باستى الەۋمەتتىك ماقساتى، مىنە، وسىندا.
قىمباتتى قازاقستاندىقتار!
مەنىڭ جارلىعىممەن 2011 جىل تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعى دەپ جاريالاندى.
مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىلىپ، شارانىڭ جالپىۇلتتىق جوسپارى بەكىتىلدى.
بۇل - جالپىحالىقتىق ءىس.
ۇكىمەتكە ونى جۇزەگە اسىرۋدا ينۆەستورلاردىڭ، بيزنەس-قاۋىمداستىقتارىنىڭ، قازاقستاندىقتاردىڭ كۇشىن بىرىكتىرۋدى تاپسىرامىن.
«بەيبىتشىلىك پەن جاسامپازدىقتىڭ 20 جىلى» - ءبىزدىڭ مەرەيتويىمىزدىڭ ۇرانى وسى.
تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا قازاقستان جولىنىڭ - بوستاندىق، بىرلىك، تۇراقتىلىق، وركەندەۋ سەكىلدى ارقاۋلىق قۇندىلىقتارى قالىپتاستىرىلدى.
قىمباتتى قازاقستاندىقتار!
قۇرمەتتى دەپۋتاتتار!
مەن ءۇشىن جانە ءبارىمىز ءۇشىن پرەزيدەنتتىڭ وكىلەتتىگىن 2020 جىلعا دەيىن ۇزارتۋ بويىنشا رەفەرەندۋم وتكىزۋ تۋرالى جالپىحالىقتىق باستاماعا بايلانىستى اجەپتاۋىر ساياسي كولليزيا قالىپتاسىپ وتىر.
مەن رەفەرەندۋمدى قولداپ، وزدەرىنىڭ قولدارىن قويعان بارلىق قازاقستاندىقتارعا، سونداي-اق اكتسيا باستاماشىلارىنا شىنايى ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن.
حالىقتىڭ ەركىن ءبىلدىرۋى تولقىنىندا قاڭتاردىڭ ورتاسىنا قاراي ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى 5 ميلليوننان استام ادامنىڭ قول قويعانىن جاريالادى.
ساناۋلى كۇندەر ىشىندە رەفەرەندۋم تۋرالى باستاما ءىس جۇزىندە بۇكىلحالىقتىق قوزعالىسقا اينالدى.
وسى اكتسيا بارىسىندا «نۇر وتان» پارتياسى دەموكراتيالىق كۇشتەردىڭ «قازاقستان-2020» قوعامدىق كواليتسياسىن قۇردى.
حالىقتىق باستاما قازاقستاندىقتاردىڭ وشپەيتىن ازاماتتىق بەلسەندىلىگىن كورسەتتى.
ول ەلدىڭ ساياسي، ينتەللەكتۋالدىق ءومىرىن بەلسەندىلەندىردى.
بۇل دامۋ مەن پروگرەستىڭ ۇلكەن الەۋەتى بارلىعىن ايعاقتاپ بەردى.
سىزدەر وسى ماسەلە بويىنشا بارلىق جاعداياتتاردى جاقسى بىلەسىزدەر.
مەن ءوزىمنىڭ جارلىعىممەن پارلامەنتتىڭ رەفەرەندۋم وتكىزۋ تۋرالى ۇسىنىسىن قابىلداماي تاستادىم. ءويتكەنى، 2012 جىلعى پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا قاتىسۋعا دايىندالىپ جۇرگەن ەدىم.
پارلامەنت، ءوزىنىڭ كونستيتۋتسيالىق وكىلەتتىگىن پايدالانىپ، كونستيتۋتسياعا وزگەرىس ەنگىزۋ تۋرالى زاڭ قابىلدادى.
مەن زاڭدى كونستيتۋتسيالىق كەڭەسكە جولدادىم، ول ونىڭ كونستيتۋتسيالىعىن ايقىنداۋى ءتيىس.
تەك وسىدان كەيىن شەشىم قابىلداناتىن بولادى.
ول كونستيتۋتسيا مەن ءبىزدىڭ زاڭدارىمىزعا سايكەس كەلۋى جانە حالقىمىزدىڭ ۇزاق مەرزىمدى مۇددەسىن ەسكەرۋى ءتيىس.
قالاي بولعاندا دا، حالىقتىڭ ەركى - بارىنەن جوعارى.
سولاي دەي تۇرا، مەن سىرتقى ساياساتتا ءبىز بۇكىل الەمدەگى ينۆەستورلارعا، بيزنەس-قاۋىمداستىقتارعا مىندەتتەمەلەرىمىزدىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەتىندىگىمىزدى مالىمدەيمىن.
ءبىزدىڭ ساياساتىمىز بارلىق ءارىپتەستەرىمىزدىڭ ۇمىتتەرى مەن كۇتكەندەرىنە ءسايكەسەتىن بولادى.
قازاقستان رەسەي، قازاقستان جانە بەلارۋس كەدەندىك وداعىن جەدەل دە ءتيىمدى دامىتۋ ۇستانىمىندا قالادى.
ءبىز تمد ەلدەرىمەن ىنتىماقتاستىعىمىزدى دامىتاتىن بولامىز.
ءبىز ەۋروپالىق ارىپتەستەرىمىزگە بىرلەسىپ، كوپجاقتى نەمەسە ەكىجاقتى پىشىندە «قازاقستان - ەو:2020» ەنەرگەتيكالىق حارتياسىن جاساپ، قابىلداۋدى ۇسىنامىز.
بۇل ەۋروپا رىنوگىنا ەنەرگيا رەسۋرستارىن جەتكىزۋ، تۇربا قۇبىرى جۇيەسىن دامىتۋ تۇراقتىلىعىنا كەپىلدىكتى قامتاماسىز ەتەدى.
ءبىز وسى جىلى الماتىدا اۋعانستان بويىنشا ارنايى دونورلىق كونفەرەنتسيا وتكىزۋگە باستاماشىلىق تانىتپاقپىز.
بۇدان بۇرىن مەن كاسپيدەگى تۇراقتىلىق پاكتىسىن قابىلداۋ يدەياسىن ۇسىنعانمىن.
بۇل حالىقارالىق قۇجات ورتالىق ازيا مەن كاۆكازدىڭ بارلىق كەڭ بايتاق وڭىرىندە تۇراقتىلىقتىڭ بەرىك ىرگەتاسىن قالاي الادى.
قازاقستان ەقىۇ-عا توراعالىعى شەڭبەرىندە باستاعان جانجالداردى رەتتەۋ جونىندەگى جۇمىسىن جالعاستىرادى.
ءبىز جاھاندىق يادرولىق قاۋىپسىزدىك سالاسىندا كوشباسشى بولىپ قالىپ وتىرمىز.
قازاقستان بۇۇ-عا جالپىعا ورتاق يادروسىز الەم دەكلاراتسياسىن قابىلداۋدى ۇسىنادى.
سونداي-اق قىرعىزستانعا كومەكتىڭ مەملەكەتارالىق باعدارلاماسىن جاساپ، قابىلداۋ ماڭىزدى دەپ سانايمىن.
ۇستىمىزدەگى جىلى قازاقستان يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمىنا جەتەكشىلىك ەتەدى.
ءبىز باتىس پەن يسلام الەمى ءۇنقاتىسۋىن نىعايتۋ بويىنشا باستاما كوتەردىك.
يكۇ-عا توراعالىق قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ ازيالىق ۆەكتورىن كۇشەيتۋى ءتيىس.
ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ شىلدەسىندە استانادا شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ مەرەيتويلىق ءسامميتى وتەدى.
شىۇ ءبىزدىڭ بەلسەندى قاتىسۋىمىزبەن قۇرىلعان بولاتىن جانە ءبىز ونىڭ نىعايۋى ءۇشىن بارلىق قاجەتتى نارسەنى جاساۋعا ءتيىسپىز.
مۇنىڭ بارلىعى قازاقستاننىڭ ءوڭىرلىك جانە جاھاندىق تۇراقتىلىقتى نىعايتۋعا قوسقان ماڭىزدى ۇلەسى بولادى.
قادىرلى قاۋىم!
قىمباتتى قازاقستاندىقتار!
تاياۋدا ەلباسى وكىلەتتىگىن ۇزارتۋ ءۇشىن بۇكىلحالىقتىق رەفەرەندۋم ءوتكىزۋ تۋرالى باستاما كوتەرىلگەنىن بارشاڭىز بىلەسىزدەر.
باستاماعا ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن جەكەلەگەن ازاماتتار، زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن پارلامەنت دەپۋتاتتارى قولداۋ بىلدىرۋدە.
مەن ەلدىڭ بۇل ىستىق ىقىلاسىن تاۋەلسىزدىكتى نىعايتۋ، مەملەكەتتى ورنىقتىرۋ ىسىنە بەرگەن باعاسى دەپ بىلەمىن.
وتاندى قالتقىسىز ءسۇيۋ - ونىڭ سۋىعىنا شىداپ، ىستىعىنا كۇيۋدى تالاپ ەتەدى.
مەنىڭ عۇمىرىم ەل تاعدىرىمەن ەنشىلەس.
ماعان سيرات كوپىرىندەي قىلپىلداعان كەزەڭدە تاۋەلسىزدىك الىپ، مەملەكەت قۇرۋ ءىسى سەنىپ تاپسىرىلدى.
سوندىقتان، مەن سەنىمگە سەرت بەرىپ، بار جاۋاپكەرشىلىكتى موينىما الدىم.
كۇرمەۋى قيىن ءتۇرلى تاعدىرلى شەشىمدەردى جۇرەگىمنەن وتكىزىپ قابىلدادىم.
مەن 20 جىلدان بەرى بار كۇش-جىگەرىم مەن بىلىك، تاجىريبەمدى اياماي، حالقىما قالتقىسىز قىزمەت ەتىپ كەلەمىن.
وسى جىلدارى مارتەبەمىزدى كوتەرىپ، مەرەيىمىزدى اسىرعان بارشا جەتىستىكتەرىمىز - ءبىزدىڭ ورتاق تابىسىمىز.
سوندىقتان، باستاماشى ازاماتتار مەن تىلەكشى بولعان بارشا قازاقستاندىقتارعا ريزاشىلىق بىلدىرەمىن!
مەن ءۇشىن قاشاندا مەملەكەت ءمۇددەسى مەن ەل يگىلىگى جولىندا قىزمەت اتقارۋدان ارتىق باقىت بولعان ەمەس.
الدىمىزدا اتقارىلار قىرۋار ىستەر بار.
بۇل جولدا ءبىزدىڭ ەڭ باستى بايلىعىمىز - بەرەكەلى بىرلىگىمىز.
مەن اۋىزبىرشىلىكتەن اينىمايتىن اقجۇرەك جۇرتىمنىڭ قۋاتتى ۇلتقا، شۋاقتى ۇلىسقا اينالارىنا كامىل سەنەمىن.
حالقىمىزدا «باق بەرەردە ەلگە ىرىس قونادى، ۇستانعان جولى دۇرىس بولادى» دەگەن دانالىق ءسوز بار.
ءبىز بۇگىنگى جولداۋ ارقىلى مەرەيلى بەلەستەگى اتقارعان ىستەرىمىزدى قورىتىندىلاپ، بولاشاققا باعدار جاسادىق.
بارشاڭىزعا ەل يگىلىگى، مەملەكەت ءمۇددەسى جولىنداعى ابىرويلى ىستەردە مول تابىس تىلەيمىن!
مەرەكەلى كۇندەرگە جەتكىزگەن بەرەكەلى تىرلىگىمىز باياندى بولسىن، اعايىن!
نازارلارىڭىزعا راحمەت.
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى
