تومەندەگى مىنا ءبىر كەستە الەۋمەتتىك جەلىلەردى شارلاپ ءجۇر. اككاۋنت يەسى – اسحات دەموكرات دەگەن ازامات. اسحات پاراقشاسىنا كەستەنى ءىلىپ، وعان «ءوز جەرىمىزدە قوناق بوپ جۇرگەنىمىز دەگەن وسى شىعار» دەپ جازىپتى. جەلىدە اسحاتتى قولداۋشىلاردىڭ قاراسى وتە كوپ.

قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى، ياعني، جۇڭگو مەملەكەتى بىزبەن ەجەلدەن كورشى ەل. ارامىزدا قيدالاسقان مايداندار دا بولعان، بارىس-كەلىس، الىس-بەرىس تە بولعان. ايگىلى «ۇلى جىبەك» جولىنىڭ ءبىر تارماعى كونە عاسىرلاردا قىتايدان شىعىپ، ۇلى دالامىزدى باسىپ وتكەن. دەمەك، قىتايمەن اراداعى ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستان اينالىپ وتە المايتىنىمىز بۇگىن دە انىق بولسا كەرەك. ايتسە دە، «ەلىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگى، مەملەكەتىمىزدىڭ مىزعىماستىعى، جالپى ۇلتتىق تۇتاستىعىمىز، جەرىمىزدىڭ بۇتىندىگى، تاۋ، وزەن-سۋ، ەكولوگيا ماسەلەلەرى، مادەني قۇندىلىقتارىمىز ەكونوميكادان ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى ءتيىس» دەگەن تالاپ قويىپ وتىر زيالى قاۋىم. بۇل رەتتە «بيلىكتىڭ دە ءبىر ويلاعانى بار شىعار، قولىنان قاقپايىق» دەپ جۇرگەندەر دە جوق ەمەس. «قىتايدان قارىز الىپ جاتىرمىز، ەرتەڭ بورىشىمىز كوبەيىپ، كىرىپتار بولىپ قالمايمىز با؟» - دەيتىندەر دە تابىلادى. الايدا، مەملەكەت باسشىسى نازارباەۆ قحر-عا بارىپ قايتقان بەتىندە: «قازاقستان – مەملەكەتتىك قارىزى الەم بويىنشا ەڭ تومەن ەل»، - دەپ مالىمدەمە جاسادى.

«بۇكىل الەم بويىنشا ءبىزدىڭ مەملەكەتتىك قارىزىمىز ەڭ تومەن. امەريكالىقتاردىڭ قارىزى 14 ترلن دوللارعا تەڭ. بۇل ىشكى جالپى ونىمنەن دە جوعارى. گەرمانيانىڭ قارىزى جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 90, يتاليادا - 120, يسپانيادا 100 پايىزدى قۇرايدى. ال ءبىزدىڭ قارىزىمىز نە ءبارى 13 ملرد دوللار عانا. ياعني، جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 10 پايىزىنان دا تومەن»، - دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

وسى ورايدا مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك قارىزى ۇلعايىپ كەتپەۋىن ۇنەمى ءجىتى قاداعالاپ وتىراتىندىعىن دا ەسكەرتتى. پرەزيدەنت قىتايلىق كومپانيالاردىڭ جۇمىسى تۋرالى دا ايتا كەلىپ، بىلاي دەدى:

- ال بۇلار (قىتايلىق كومپانيالارمەن بىرلەسكەن جوبالار) مەنىڭ ۋاعدالاستىعىمنىڭ، جاقسى قارىم-قاتىناسىمنىڭ ارقاسىندا ورىن الىپ جاتىر. بيزنەسمەندەرگە جاقسى جول اشىپ بەرىپ وتىرمىن. ولارعا سەنەدى، ويتكەنى مەملەكەتكە سەنىم ارتادى. بۇل جوبالاردىڭ بارلىعى دا كوممەرتسيالىق، بيزنەس توپتاردىڭ اراسىندا جۇزەگە اسىرىلادى.

پرەزيدەنتتىڭ قىتاي باسشىلارىمەن جاقسى قارىم-قاتىناسىنىڭ ارقاسىندا  بىرلەسىپ قولعا الىنىپ جاتقان جوبالاردىڭ ۇلكەن ءبىر سالاسى – قازاق جەرىنىڭ مۇنايىن يگەرۋ ەكەنى بەلگىلى. ەندەشە، كەستەگە نازار اۋدارايىق:

قارىز دەمەكشى...

قىتاي كومپانيالارىنىڭ مىنانداي ۇلەسىنە قاراپ، ءبىز قىتايعا ەمەس، قىتاي بىزگە قارىز شىعار دەگەن وي كەلەدى ەكەن ادامعا. ويتكەنى، كەيىنگى 10-15 جىلداعى قىتايدىڭ قارا قازانىنا قازاقتىڭ مۇنايى بارىپ قۇيىلىپ جاتىر ەمەس پە؟ ەكىنشى سوزبەن ايتقاندا، مۇناي مەن كوگىلدىر وتىنىمىزدى بەرە وتىرىپ، قىتاي ەكونوميكاسىنىڭ قارىشتاپ وسۋىنە ءبىز وسىلايشا جاعداي جاساپ كەلەمىز. ال، بۇعان كىم نە دەيدى؟

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz