عاسىرلاردىڭ تالقىسىنا ءتۇسىپ كەلە جاتقان جۇمباقتىڭ ءبىرى - شىڭعىس حاننىڭ جەرلەنگەن جەرى. اڭىز بويىنشا ول جەرلەنگەن جەرمەن مىڭداعان جىلقى ايداپ ءوتىپ، جەرلەۋ راسىمىنە كۋا بولعانداردىڭ ءبىرى قالدىرىلماي ولتىرىلگەن دەيدى. ال ول جەردىڭ قايدا ەكەنىن تاپ باسىپ ەشكىم ايتا المايدى. بىرەۋلەر قازىرگى قىتايدىڭ اۋماعىندا دەسە، ەندى بىرەۋلەر سارىارقادا دەيدى، كەيبىر عالىمدار موڭعولدىڭ ۇشى-قيىرسىز دالاسىندا دەيدى.

جاقىندا سەرگەي افاناسەۆ دەگەن تاريحشى اڭىزعا مۇلدەم قايشى كەلەتىن ءوز بولجامىن ۇسىندى دەيدى ەكسپرەسس ك. ول شىڭعىس حان سەكىلدى تۇلعانى قاراپايىم ادام ءتارىزدى جەرگە كومىپ، ونىڭ ۇستىنەن جىلقى ايداپ ءوتتى دەگەنگە سەنۋ قيىن دەيدى.

جاقىندا اباي اۋدانىنداعى شىڭعىستاۋدى ارالاپ، جەر استىنداعى قوڭىر اۋليە كولىندە بولىپ قايتقان عالىم ءوز بولجامىنا جەرگىلىكتى اقساقالداردىڭ اڭگىمەسىن تىرەك ەتىپ وتىر. كونەكوزدەر شىڭعىستاۋدىڭ بيىك توبەلەرىنىڭ بىرىندە شىڭعىس حاننىڭ اق كيىزگە وتىرعىزىلىپ حان سايلانعانىن ايتىپتى. سونداي-اق، اقساقالدار شىڭعىسحاننىڭ ءمايىتى ەۋرازيانىڭ كىندىگى سانالاتىن جيدەبايدىڭ ماڭايىندا دەگەنگە عالىمدى بەك سەندىرىپتى. ايتپاقشى، جيدەبايداعى ابايدىڭ قىستاۋىنا جاقىن جەرگە جەر كىندىگى دەگەن بەلگى قويىلعان.

عاسىرلاردىڭ تالقىسىنا ءتۇسىپ كەلە جاتقان جۇمباقتىڭ ءبىرى - شىڭعىس حاننىڭ جەرلەنگەن جەرى. اڭىز بويىنشا ول جەرلەنگەن جەرمەن مىڭداعان جىلقى ايداپ ءوتىپ، جەرلەۋ راسىمىنە كۋا بولعانداردىڭ ءبىرى قالدىرىلماي ولتىرىلگەن دەيدى. ال ول جەردىڭ قايدا ەكەنىن تاپ باسىپ ەشكىم ايتا المايدى. بىرەۋلەر قازىرگى قىتايدىڭ اۋماعىندا دەسە، ەندى بىرەۋلەر سارىارقادا دەيدى، كەيبىر عالىمدار موڭعولدىڭ ۇشى-قيىرسىز دالاسىندا دەيدى.

جاقىندا سەرگەي افاناسەۆ دەگەن تاريحشى اڭىزعا مۇلدەم قايشى كەلەتىن ءوز بولجامىن ۇسىندى دەيدى ەكسپرەسس ك. ول شىڭعىس حان سەكىلدى تۇلعانى قاراپايىم ادام ءتارىزدى جەرگە كومىپ، ونىڭ ۇستىنەن جىلقى ايداپ ءوتتى دەگەنگە سەنۋ قيىن دەيدى.

جاقىندا اباي اۋدانىنداعى شىڭعىستاۋدى ارالاپ، جەر استىنداعى قوڭىر اۋليە كولىندە بولىپ قايتقان عالىم ءوز بولجامىنا جەرگىلىكتى اقساقالداردىڭ اڭگىمەسىن تىرەك ەتىپ وتىر. كونەكوزدەر شىڭعىستاۋدىڭ بيىك توبەلەرىنىڭ بىرىندە شىڭعىس حاننىڭ اق كيىزگە وتىرعىزىلىپ حان سايلانعانىن ايتىپتى. سونداي-اق، اقساقالدار شىڭعىسحاننىڭ ءمايىتى ەۋرازيانىڭ كىندىگى سانالاتىن جيدەبايدىڭ ماڭايىندا دەگەنگە عالىمدى بەك سەندىرىپتى. ايتپاقشى، جيدەبايداعى ابايدىڭ قىستاۋىنا جاقىن جەرگە جەر كىندىگى دەگەن بەلگى قويىلعان.

وسى ماڭايداعى اقتاس تۋىندا قوڭىر اۋليە دەگەن ۇڭگىر بار. (مۇنى باياناۋىلداعى قوڭىر اۋليەمەن شاتاستىرماعاندارىڭىز ءجون. ەكى ۇڭگىر دە قاسيەتتى سانالادى. ەكەۋىنىڭ دە نەگە بىردەي اتاۋعا يە ەكەنىن ەشكىم زەرتتەمەگەن ءتارىزدى - اۆت.) جارتاستاردىڭ اراسىنداعى جارىلعان جىڭىشكە جولمەن ىشكە كىرەسىز. جۇرە بەرسەڭىز تومەندەگى تەرەڭ كولگە جەتەسىز. ونداعى سۋ قاسيەتتى سانالادى. جىل سايىن كوكتەم-جاز ايلارىندا مۇندا ءتاۋ ەتىپ كەلۋىشلەر تىم كوپ. كولگە ەمدەلۋشىلەردى اكەلىپ پايداعا قارىق بولىپ جۇرگەن ەمشىلەر دە از ەمەس. جەرگىلىكتى اڭىزعا سەنسەك ەنى ون بەس مەترلىك تەرەڭ كولدىڭ تۇبىندە جاسىرىن ەسىك بار ەكەن. سول ارقىلى كەلەسى ۇڭگىرگە وتۋگە بولادى. ءدال سول جەردە شىڭعىس حاننىڭ سۇيەگى جاتۋى مۇمكىن.

ۇڭگىرگە كەلۋشىلەردىڭ بارلىعى دا جولجونەكەي اڭىزدى ەستىپ بىلەدى. كول باسىنا جەتىپ ءتاۋ ەتەر كەزدە قۇلشىلىقتى ءۇن-ءتۇنسىز اتقارۋعا تىرىسادى. ويتكەنى الەمدى بيلەشىنىڭ تىنىشتىعىن بۇزىپ الۋدان قورقادى. ەمدەلۋشىلەر شىنىمەن دە ۇڭگىرگە كىرگەننەن-اق ءبىر تىلسىمدى سەزەتىندەرىن ايتقان.

مۇنىڭ ءبارى ازىرگە ەشقانداي عىلىمي تۇجىرىمى جوق اڭىزعا ارقا سۇيەگەن اڭگىمەلەر. دەگەنمەن، تاڭعاجايىپ وقيعالارعا تاپ بولعىسى كەلەتىندەرگە تاپتىرمايتىن تاقىرىپ سەكىلدى.

www.masa.kz سايتى