ەلباسىنىڭ «بولاشاققا باع­دار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باع­دار­لاماسى اياسىندا م.اۋەزوۆ اتىن­داعى قازاق مەملەكەتتىك اكادە­ميالىق دراما تەاترىنىڭ ۇجىمى فرانتسيانىڭ اۆينون قالاسىندا وتكەن «ءFestىval ءd’Avىgnon» اتتى حالىقارالىق تەاتر فەستيۆالىنە ورتالىق ازيادان تۇڭعىش رەت قاتىسىپ كەلدى.

ونەر ۇجىمى تەك قازاقستاننىڭ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار كۇللى تۇركى حالىق­تارىنىڭ اڭىزىنا اينالعان قورقىت اتا تاعدىرىنان سىر شەرتەتىن دراماتۋرگ يران-عايىپتىڭ «قورقىتتىڭ كورى» اتتى قويىلىمىن الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن جينالعان قالىڭ كورەرمەنگە تارتۋ ەتتى.

– فرانتسيادا وتكەن بۇكىل الەمدىك اۆينون فەستيۆالىنە قازاقستاننىڭ اتى­نان بارىپ، قاتىسىپ كەلدىك. فرانتسيا ەلى ءبىزدى قۋانىشپەن قارسى الدى. ءتورت كۇن بويى ونەر كورسەتتىك. الەمگە ايگىلى تەاتر جۇلدىزدارىمەن جۇزدەستىك، ءوزارا تاجىريبە الماستىق. پاريجدە، ونىڭ ار جاعىنداعى مارسەلدە بولدىق. بۇل مادەني مەرەكە كوڭىلىمىزدە ەرەكشە اسەر قالدىردى. الەمدىك تەاترلار قازىر قانداي باعىتتا جۇمىس ىستەپ جاتقانىن جانە بۇگىنگى ءبىزدىڭ تەاتردىڭ دامۋ دەڭگەيىن بايقادىق. ەڭ باستىسى، فەس­تي­ۆالدە قازاق تەاترىن ناسيحاتتاپ، امان-ەسەن ەلىمىزگە جەتتىك. ۇجىممەن جۇرگەننەن كەيىن جولدىڭ الىستىعى، اۋىرلىعى سەزىلگەن جوق. شەت ەلدەردەن ءار كەلگەن سايىن ەلى­مىزدىڭ كەڭ-بايتاق ەكەندىگىنە كوز جەتكىزەمىز. «قازاقستانعا بىرنەشە فرانتسيا سىيىپ كەتەدى» دەپ بەكەر ايتپايدى ەكەن. كەڭ-بايتاق جەرىمىز، ەگەمەن ەلىمىز امان بولسىن! ءبىز ونەرىمىزدى ناسيحاتتاۋ ارقىلى ەگەمەن ەلىمىزدى، جەرىمىزدى دۇنيە جۇزىنە تانىتۋ ماقساتىن كوزدەيمىز. «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا ارىستانبەك مۇحامەديۇلى باستاعان مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە قولداۋ كورسەتكەنى ءۇشىن ۇلكەن ۇجىمنىڭ اتىنان العىسىمىزدى بىلدىرەمىز، – دەيدى قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى دۋلىعا اقمولدا.

«اۆينون» حالىقارالىق تەاتر فەستي­ۆالىنىڭ ءۇشىنشى كۇنى م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ ۇجىمى ليتۆانىڭ جانە كسرو مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى، تانىمال رەجيسسەر يوناس ۆايتكۋستىڭ ساحنالاۋىمەن «قورقىت­تىڭ كورى» قويىلىمىن ۇسىندى. فەستي­ۆالدە الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن ءۇش مىڭعا جۋىق تەاتر ۇجىمدارى ونەر كورسەتتى. فەستيۆالدىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى دە بار. فەستيۆالگە قاتىسۋشى تەاترلار وزدەرىنىڭ ونەرىن، سپەكتاكلىن قالا كوشەلە­رىندە شەرۋگە شىعىپ جارنامالايدى ەكەن. بيلەتتەر مەن افيشالاردى تاراتادى. سپەك­تاكلدى قويار الدىندا، م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ اكتەرلەرى اۆينون كوشەسىمەن ءجۇرىپ ءوتىپ، ساق، عۇن ءداۋىرىن، شاماندىق ءداستۇردىڭ سيپا­تىن ەسكە ءتۇسىرىپ، قالا تۇرعىندارىنا قازاق جەرىنەن كەلگەنىن ايتىپ ءوتتى.  وسى ورايدا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى بەكجان تۇرىس فەيزبۋك پاراقشاسىندا فرانتسيا ەلىنە بارعان اسەرى تۋرالى بىلاي­شا ويىن ءبولىستى:

«ەلباسى مادەنيەتىمىزدىڭ وزىق ۇلگىلەرى­نىڭ الەمدىك دەڭگەيدە كەڭىنەن تانىلۋى مەن باسەكەگە قابىلەتتىلىگىنىڭ حالىقارالىق دەڭ­گەيگە ساي كەلۋى اسا ماڭىزدى ەكەنىن، مادە­نيەت ارقىلى ۇلتتىڭ بەت-بەينەسىن، رۋحاني بولمىسىن ايقىنداۋعا بولاتىنىن ايتقان ەدى. كەز-كەلگەن ۇلتتىڭ ونەرى، ەڭ الدىمەن، ءوزىنىڭ ۇلتى ءۇشىن كەرەك. ۇلى ونەرىن الەمگە پاش ەتۋ ءۇشىن كەز-كەلگەن ۇلت، ەڭ الدىمەن، ءوزى تالپىنىس جاساعانى ءجون.

بۇل ورايدا ءۇش مىڭ تەاتر قاتىسقان دۇنيەجۇزىلىك تەاتر فەستيۆالى وتكەن فران­تسياداعى اۆينون شاھارىن «تەاتر فەستي­ۆالى قالاسى» دەۋگە ابدەن لايىق. وسى شاعىن قالا اتالمىش فەستيۆالدى وتكىزۋ ارقىلى ءوزىن-ءوزى اسىراپ وتىر. فرانتسۋزدار ءوز ءتىلىن قۇرمەتتەيتىن ۇلت بولعاندىقتان، وزگە تىلدە سويلەۋگە قۇشتار xالىق ەمەس.

فرانتسيا كوشەلەرىندە ساق، عۇن ءداۋىرىن كورەرمەندەردىڭ كوز الدىنا كەلتىرىپ، شاماندىق ءداستۇردى، باقسىلىق ونەردىڭ سيپاتىن كورسەتىپ، قالا تۇرعىندارىنىڭ نازارىن وزىمىزگە اۋدارا العان سياقتىمىز. قالا جۇرتشىلىعىنا قازاق جەرىنەن كەلگەنىمىزدى ايتىپ، جەر بەتىندە قازاق دەگەن ۇلت بار ەكەنىن شاما-شارقىمىزشا xابار­دار ەتىپ جۇردىك.

فرانتسياداعى تەاتر فەستيۆالىنە قاتى­سۋىمىز الەمدىك دوپ دوداسىنىڭ جارىسى­مەن تۇسپا-تۇس كەلگەنى دە تەگىن ەمەس شىعار. «جاقسى قوناق كەلسە – قۇت، جامان قوناق كەلسە – جۇت» دەمەۋشى مە ەدى، ءوزىم ءاۋ باستان جانكۇيەر بولعان  كوماندام جەڭىسكە جەتتى. فرانتسيالىقتاردىڭ جەڭىستى قالاي تويلا­عانىن سول ەلدە كوردىم. ەلدىڭ مەرەيىن اسىرعان بۇل جاھاندىق جەڭىس ۇلتتىڭ رۋxىن اسپانداتتى. كوشەدەگى ءار ادامنىڭ كوزىندەگى قۋانىشتى كورىپ كوڭىلىم ءوستى. بۇل ەلدە ۇلت مەرەيىن وسىرەتىن جاعدايدا عانا كولىكتەردىڭ دابىل قاققىشتارىن ىسكە قوسادى ەكەن. كولىكتەر «سەرەناداسىنان» قۇلاق تۇنعان ساتتە «قاشان مەنىڭ ەلىمدى جۇدىرىقتاي جۇمىلدىرىپ، وسىلاي قۋانتاتىن ۋاقىت تۋادى» دەگەن وي كەلدى. بويىمدى بيلەگەن قۋا­نىشتى ءسات ءبىر دەمدە كەڭسىرىگىمدى اشىتىپ، كەۋدەمدى وكسىككە تولتىردى. «جاراتقان سوعان جەتكىزە گور!» دەپ تىلەدىم» دەپ جازعان اكتەر بەكجان تۇرىس.

ەسكە سالا كەتەيىك، اكەمتەاتر 1984 جىلى فرانتسيانىڭ نانسي قالاسىندا وتكەن حالىقارالىق تەاتر فەستيۆالىنە ءا.مامبە­توۆتىڭ «قوزى كورپەش – بايان سۇلۋ» سپەك­تاكلىمەن قاتىسقان بولاتىن. تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن، اراعا 34 جىل سالىپ، ونەر ۇجىمى ورتالىق ازيادان تۇڭعىش رەت الەمنىڭ ۇزدىك تەاتر فەستيۆالىنە قاتىسىپ كەلدى.

Abai.kz