قازاقستاندىق باق قازىر "قارىشتاپ دامىپ جاتىرمىز" دەپ ۇرانداتۋىن ءبىرجولا قويدى. ەلدىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىنا قاتىستى مۇلدەم جاق اشپايتىن ىندەتكە شالدىقتىق. دوللاردىڭ باعاسى شارىقتاعان سوڭعى اپتادا ءتىپتى تۇك بولماعانداي بەيقام وتىرۋىمىز قالاي؟ قازاقستاندىق ۆاليۋتا جاڭا انتيرەكورد ورناتىپ، 1 دوللاردىڭ قۇنى 355 تەڭگەگە جەتكەندە ءلام-ميم دەمەي وتىرعان ەلدىڭ ەرتەڭى بار ما؟ بىزدە ەكونوميكالىق ديۆەرسيا باستالىپ كەتكەن جوق پا؟

الدىمەن ەكونوميكالىق ديۆەرسياعا از-كەم انىقتاما بەرە كەتەيىك. ديۆەرسيا دەگەنىڭىز قارسىلاستىڭ تىلىنداعى اسكەري، ونەركاسىپ جانە باسقا نىسانداردى ىستەن شىعارۋ، اسكەرلەردى باسقارۋعا كەدەرگى جاساۋ، كوممۋنيكاتسياسىن بۇزۋ، ادام كۇشى مەن اسكەري تەحنيكانى جويۋ ماقساتىنا ساي قيمىل جاسايتىن جەكە ادامدار توبى. ديۆەرسيا تىكەلەي شىعىن كەلتىرۋمەن كاتار قارسىلاستىن جەكە قۇرامىنىڭ مورالدىق-پسيحولوگيالىق جاعدايىنا جاعىمسىز اسەر ەتەدى. قازىر ەكونوميكالىق تۇرعىدا قازاقتى ءبىرجولا تۇرالاتىپ، كورشى ەلدەرگە كىرىپتارلىقتى ارتىرۋ جۇمىسى استىرتىن جۇرگىزىلىپ جاتقانداي كورىنەدى.

قارجى جانە ەكونوميست مامانداردىڭ پايىمداۋىنشا، جاقىن كۇندەرى دوللار قۇنى تەڭگەگە شاققاندا 380-گە ءبىر-اق جەتۋى مۇمكىن.

دوللار 380 تەڭگەگە وزگەرگەنى نەنى وزگەرتەدى؟

كۇندەلىكتى تۇتىناتىن تاۋارىڭىز قىمباتتايدى.

كيەتىن كيىمىڭىزدىڭ باعاسى اسپاندايدى.

كومۋنالدىق قىزمەت تۇرلەرى ءنىڭ باعاسى شارىقتايدى.

ال، ءسىزدىڭ زەينەتاقىڭىز، جالاقىڭىز، مەملەكەتتەن الاتىن الەۋمەتتىك كومەكتەرىڭىز سول باياعى قالپىندا قالادى.

ءبىز ساياسي ساعىمدارعا كەلگەندە (قازاقتى تىلدەۋ، ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا ءتيىسۋ سەكىلدى) شۋ-شۋ ەتىپ اۋىزدىعا ءسوز بەرمەيمىز. ال، بۇل تۇستا قالتامىزداعى اقشا وزگەلەردىڭ ۋىسىنا كەتىپ جاتادى. ءبىزدىڭ عانا ەمەس، مەملەكەتتىڭ بار بايلىعى تالان-تاراجىعا ءتۇسىپ ءبىتتى.

دوللار باعامى قىسقامەرزىمدە الەمدىك مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋىن جانە قازاقستاننان اقش-قا جونەلتىلەتىن ۋرانعا باج سالىعىنىڭ ەنگىزىلۋىن كۇتۋ اياسىندا قىمباتتاۋى مۇمكىن، - دەپ ەسەپتەيدى Forex Club ساراپشىسى يۆان مارچەن.

ۋرانعا باج سالىعى نەگە سالىنادى؟ مۇحتار جاكىشوۆ "قازاتومپروم" باسشىسى بولىپ تۇرعان كەزدە ەلىمىزدىڭ ۋران وندىرىسىندەگى رەسەيلىكتەردىڭ ۇلەسىن ازايتىپ، ءبىرجولا تاۋەلسىز ەكونوميكالىق ساياسات جۇرگىزۋدى قالادى. شەتەلدىك الپاۋىت ۋران وندىرۋشىلەردىڭ كومەگىمەن دەربەس دامۋ جولىنا تۇسكەن تۇستا سوتتالىپ، اباقتىدان ءبىر-اق شىقتى.

قاماۋعا الىناردان ءتورت اي بۇرىن، 2008 جىلدىڭ قاڭتارىندا مۇحتار جاكىشەۆ ءوزى باسقاراتىن «قازاتومونەركاسىبى» ۇلتتىق كومپانياسى 2010 جىلى ۋران ءوندىرىسى جونىنەن كانادا مەن اۆستراليانى ارتتا قالدىرىپ، الەمدە ءبىرىنشى ورىنعا شىعاتىنىن مالىمدەگەن ەدى. الايدا 2011 جىلى رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ «ۋران قورى مەن ءوندىرىسى جونىنەن «روساتومپروم» الەمدە العاشقى ورىنعا شىقتى» دەگەن ءسوزى جاعدايدىڭ ءبىرشاما وزگەرگەنىن كورسەتتى (ازاتتىق).

جاكىشوۆ قامالعاننان كەيىن ءبىز ۋران ءوندىرۋ ءىسىن رەسەيدىڭ تىزگىنىنە ءبىرجولا ۇستاتا سالدىق. اقش قازىر رەسەيگە قاراتا سانكتسيا-سوققىلارىن توپەلەتىپ جاتىر. سول سوقىلاردىڭ ءبىرى ونسىز دا مۇرتتاي ۇشۋعا دايىن وتىرعان قازاققا كەپ ءتيدى.

رەسەيدىڭ الەمدىك ساياساتتاعى "مەنبىلەمدىگى" ارقانىڭ توسىندەگى مال باعىپ جۇرگەن قارا شالدىڭ قالتاسىنان اقشا ۇرلاپ جاتىر.

رەسەيدىڭ الەمدىك ساياساتتاعى "مەنبىلەمدىگى" شىمكەنتتەگى قارا ديقاننىڭ ەگىسىن جيناپ الۋىنا كەدەرگىسىن تيگىزىپ وتىر.

قازاقستانداعى ءار زەينەتكەر رەسەي ءۇشىن زەينەتاقىسىن شىعىنداۋعا مىندەتتى.

نەگە، ءبىز وسىنداي قاراپايىم تەڭدەۋلەردى شەشە المايتىن ەلگە اينالدىق؟ ءتۇسىنۋ قيىن...

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz