وسى فب-نى قاراپ وتىرسام ايت كۇنى نەگە قاندى قاساپ بولادى، سونشاما مالدى قىرۋدىڭ قاجەتى قانشا، ودان دا نەگە تال ەكپەيمىز، نەگە قوقىس جينامايمىز دەگەن سارىندا «سۇراقتار» ءورىپ ءجۇر. بىرەۋلەر وزگەلەردى اداستىرۋ ءۇشىن وزدەرى ءبىلىپ تۇرىپ ادەيى وسىنداي سۇراقتار ۇيىمداستىرا ما؟ الدە وزدەرىن تىم بىلگىش ساناپ «اقىل» ايتقىسى كەلە مە. ايتەۋىر تەگىن ەمەس. بىراق قانداي قۇيتۇرقىلىققا دا اللا تاعالانىڭ جاۋابى الميساقتان دايىن. باياعىدا قاراڭعىلىق تۋرالى تەوريا تالقىلانىپ جاتقاندا ستۋدەنت البەرت ەينشتەين: «قاراڭعىلىق دەگەنىمىز – جارىقتىڭ جوقتىعى» دەگەن ەكەن. سول ايتپاقشى نادان پىكىرلەردىڭ ءوزى يماننىڭ كەمدىگىنەن سياقتى كورىنەدى. ءناسىپ بولىپ الگىندەي اۋزى «قيسايعانداردىڭ» جۇرەگىنە يمان ۇيالاپ، نيەتى تۇزەلسىن!

قاسيەتتى قۇراندا اللا تاعالا ادامداردى ءوزىن تانىپ، وزىنە عانا قۇلشىلىق جاساۋى ءۇشىن جاراتقانىن (زاريات سۇرەسى، 56-ايات) ايتادى. قۇرباندىق شالۋ – سول قۇلشىلىعىمىزدىڭ جاعدايى كەلگەن مۇسىلمانعا مىندەتتى ءبىر ءتۇرى. الايدا ادامعا تاڭداۋ ەركىندىگى بەرىلگەن. بۇل جەردە قۇرباندىق شالۋ-شالماۋ ءار كىمنىڭ ءوز ەركىندە. اللا تاعالاعا ءسىزدىڭ قۇرباندىق شالعان-شالماعانىڭىزدان كەلىپ كەتەر ەشنارسە جوق. جاراتقان يەمىزگە ءسىزدىڭ نيەتىڭىز عانا جەتەدى.

مەنىڭ تۇسىنىگىمدە وتكەن جىلدان بيىلعى جىلعا امان-ەسەن جەتتىڭىز، ەندى كەلەر جىلعى قۇربان ايتقا دەيىن امان-ەسەن، ءتىرى ءجۇرۋىڭىز ءۇشىن، ءوزىڭىزدىڭ اماندىعىڭىز ءۇشىن، وتباسىڭىز امان بولۋ ءۇشىن جانىڭىزدىڭ ورنىنا مال قۇرباندىق شالاسىز. مۇسىلمان ادامدار سول ءۇشىن، ەڭ الدىمەن اللانىڭ ريزالىعى ءۇشىن قۇربان شالادى. «اللادان وزدەرىنە ريزىق رەتىندە بەرىلگەن قۇرباندىق مالداردى بەلگىلى كۇندەردە اللانىڭ اتىن ايتىپ، قۇرباندىق شالسىن. ونىڭ ەتىنەن وزدەرىڭ دە جەڭدەر، جوق-جىتىككە دە جەگىزىڭدەر!» (حاج سۇرەسى، 27- 28) دەلىنگەن عوي قۇراندا.

قۇرباندىققا شالىنعان مال ەتى تاۋ-توبە بولىپ دالادا ىسىراپ بولىپ قالىپ جاتقان جوق. بىزدە قۇرباندىق ەتى الدىن الا تۇزىلگەن تىزىمدەر بويىنشا ءمۇجالسىز وتباسىلارعا بەرىلەدى. ءتىپتى ءوزىڭىز تانيتىن، بىلەتىن جاعدايى ناشار وتباسىلار بولسا سولارعا اپارىپ بەرسەڭىز دە بولادى. كوپ ەلدەردە قۇرباندىق ەتى رەفريجاتور ارقىلى اشتىق جايلاعان سومالي سياقتى ەلدەرگە، باسقا كەدەي ەلدەرگە جىبەرىلەدى.

قۇرباندىق شالاتىن جاعدايى بولىپ تۇرىپ قۇرباندىق شالماعاندارعا قاتىستى شاريعات ۇكىمى دە بار. سۇيىكتى پايعامبارىمىز (س.ع.س): «كىمدە-كىم قۇربان شالۋعا شاماسى كەلە تۇرا ونى ىستەمەسە، ءبىز قۇلشىلىق قىلاتىن ورىنعا (ياعني مەشىتكە) جاقىنداماسىن» دەگەن. مەشىت بۇل عيبادات جاسايتىن، اللادان تىلەك تىلەيتىن ورىن. مەشىتكە جولاماسىن دەگەنى اللادان تىلەك تىلەمەسىن دەگەنى. اللادان تىلەك تىلەي المايتىن تەك شايتان عانا. سوندىقتان اللا تاعالا بارشامىزدى شايتاننىڭ ازعىرۋىنان ساقتاسىن.

بۇگىنگى اراپا كۇنى جاقسى دايىندىقپەن ءوتىپ، قۇداي قالاسا ەرتەڭگى قۇربان ايت نامازىمىز بەن شالاتىن قۇرباندىقتارىمىز قابىل بولسىن! قۇربان ايت مەرەكەمىز مۇباراك بولسىن! قاتەلىكتەرىمىز بەن بىلمەستىكتەرىمىز بولسا ءبىر اللا كەشىرسىن!

مارات توقاشباەۆ

Abai.kz