سەرىك ەرعالي. ناۋرىز – ءار كۇنى ءماندى مەرەكە
ناۋرىزدى مەرەكەلەۋدىڭ شىنايى مازمۇنعا سايكەس بولۋى مەن زامانعا ساي قىزىقتى دا، ءساندى بولۋى، تەرەڭ ماعانانى قاراپايىم راسىمدەرمەن «اشەكەيلەۋ» ارقىلى جۇرتقا تارتىمدى مەيرام بەينەسىن جاساقتاۋ عانا ونى جاعىمدى دا ايگىلى ەتپەك. سوندىقتان كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن قاعىس قالدىرماس ءۇشىن بارلىق مۇمكىندىكتى ويلاستىرا وتىرىپ، ناۋرىزدىڭ 14-21 ارالىعىندا كىرىسۋگە بولاتىنداي راسىمدەر مەن عۇرىپتاردى زامانعا سايكەستەندىرە جۇيەلەي ۇيىمداستىرۋدى ۇسىنىپ وتىرمىز. بۇل توعىز كۇننىڭ ارقايسىسىنا مازمۇن بەرە وتىرىپ، ناۋرىزدىڭ سيپاتىن اشاتىنداي جانە زامانعا سايكەس شارالارعا اينالاتىنداي ءارى ۇلتتىق تانىم مەن ءداستۇر، سالت پەن جورالعىلار ءوز ورنىن تاباتىنداي احۋال ورناتۋعا ابدەن بولادى.
14 ناۋرىز - كوكتەم كۇنى
بەلگىسى - قىزعالداق، راۋشان گۇلدەرى. كۇنگە قۇرمەت، سەزىم، دوستىق كۇنى. بۇل كۇنى جۇرت ءبىر-ءبىرىن كوكتەمنىڭ العاشقى كۇنىمەن قۇتتىقتاپ، ءتوس قاعىستىرىپ سالەمدەسۋ ءراسىمىن جاسايدى. الىستاعىلار تەلەفونمەن، سمسپەن حابارلاسادى، قۇتپاراقپەن قۇتتىقتاسادى. ەرلەر ايەلدەرگە قىزىل گۇل سىيلايدى. كوشەلەرگە دە قىزىل ءتۇستى بەزەندىرىمدەر ىلىنەدى. بۇل كۇننەن باستاپ تۋىلعان نارەستە استرالدىق جاڭاجىلدىق كۇنتىزبەگە ەنگىزىلەدى.
15 ناۋرىز - الاس كۇنى
ناۋرىزدى مەرەكەلەۋدىڭ شىنايى مازمۇنعا سايكەس بولۋى مەن زامانعا ساي قىزىقتى دا، ءساندى بولۋى، تەرەڭ ماعانانى قاراپايىم راسىمدەرمەن «اشەكەيلەۋ» ارقىلى جۇرتقا تارتىمدى مەيرام بەينەسىن جاساقتاۋ عانا ونى جاعىمدى دا ايگىلى ەتپەك. سوندىقتان كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن قاعىس قالدىرماس ءۇشىن بارلىق مۇمكىندىكتى ويلاستىرا وتىرىپ، ناۋرىزدىڭ 14-21 ارالىعىندا كىرىسۋگە بولاتىنداي راسىمدەر مەن عۇرىپتاردى زامانعا سايكەستەندىرە جۇيەلەي ۇيىمداستىرۋدى ۇسىنىپ وتىرمىز. بۇل توعىز كۇننىڭ ارقايسىسىنا مازمۇن بەرە وتىرىپ، ناۋرىزدىڭ سيپاتىن اشاتىنداي جانە زامانعا سايكەس شارالارعا اينالاتىنداي ءارى ۇلتتىق تانىم مەن ءداستۇر، سالت پەن جورالعىلار ءوز ورنىن تاباتىنداي احۋال ورناتۋعا ابدەن بولادى.
14 ناۋرىز - كوكتەم كۇنى
بەلگىسى - قىزعالداق، راۋشان گۇلدەرى. كۇنگە قۇرمەت، سەزىم، دوستىق كۇنى. بۇل كۇنى جۇرت ءبىر-ءبىرىن كوكتەمنىڭ العاشقى كۇنىمەن قۇتتىقتاپ، ءتوس قاعىستىرىپ سالەمدەسۋ ءراسىمىن جاسايدى. الىستاعىلار تەلەفونمەن، سمسپەن حابارلاسادى، قۇتپاراقپەن قۇتتىقتاسادى. ەرلەر ايەلدەرگە قىزىل گۇل سىيلايدى. كوشەلەرگە دە قىزىل ءتۇستى بەزەندىرىمدەر ىلىنەدى. بۇل كۇننەن باستاپ تۋىلعان نارەستە استرالدىق جاڭاجىلدىق كۇنتىزبەگە ەنگىزىلەدى.
15 ناۋرىز - الاس كۇنى
بەلگىسى - الاۋ. بۇل كۇن نەگىزىنەن تازارۋ كۇنى بولىپ تابىلادى. ادامدار ۇيلەرىن تازالاپ، ەسكى كيىمدەر مەن زاتتارىن ورتەيدى. كوشە تازالاۋعا جۇرت جۇمىلدىرىلادى. ساياباقتار مەن ساياجولدار تازارتىلىپ، اۋىلداردا بۇلاقتىڭ كوزى ارشىلادى. ءۇيدى، اۋىلدى، كوشەنى الاستاۋ ءراسىمى جۇرەدى. ادامدار بۇل كۇنى جاپپاي شومىلىپ، تازارادى.
16 ناۋرىز - ءونىس كۇنى
بەلگىسى - بۇرشىك جارعان تالشىبىق نەمەسە قوزى. مولايۋ كۇنى بولىپ تابىلادى. بۇل كۇنى ءار اۋىل، كوشە، قالا تال ەگۋمەن اينالىسادى بولماسا بولاشاق ساياباق، ورمان-توعاي ورىندارىن ازىرلەيدى. ادامدار ۇيلەرىنە، كوشەگە، ساياباققا تەز كوكتەيتىن داقىل، گۇل، اعاش ەگەدى.
17 ناۋرىز - بەرەكە كۇنى
بەلگىسى - قازان. بۇل كۇنى ءار ءۇي «قازان تولى» ءراسىمى بويىنشا ناۋرىز كوجە پىسىرەدى. ءار ءۇي كەمىندە جەتى ادامعا كوجە بەرىپ، ءار ادام كەمىندە جەتى ۇيدەن كوجە ىشەدى. وسى كۇننەن باستاپ، جۇرت ناۋرىزدىق داستارحانعا ازىرلىك باستايدى. ادامدار ءبىر-بىرىنە قوناققا بارىپ، كوجە ىشىسەدى.
18 ناۋرىز - ءيىس كۇنى
بەلگىسى - الاقان. رۋحاني الەمگە قۇرمەت كۇنى. قايىرىم مەن مەيىرىم كورسەتۋ كۇنى. بۇل كۇنى جۇرت ەرتە تۇرىپ، قايتىس بولعان تۋىستارىنىڭ زيراتتارىنا بارىپ، تازالاپ، رەتكە كەلتىرەدى. دۇعا ارنايدى. ۇيلەرىندە جەتى شەلپەك ءپىسىرىپ، تاراتادى. حوش ءيىستى شوپتەرمەن، يىسسۋلارمەن ورىنجايلاردى، بولمەلەردى جۇپارلاۋ قولعا الىنادى. ءيىس كۇنى قاسيەتتى جۇماعا سايكەس كەلگەنى دۇرىس.
19 ناۋرىز - جايناۋ كۇنى
بەلگىسى - قۇراق كورپەشە. بۇل كۇنى اركىم ءوز ءۇيىن اشەكەيلەيدى، كوشە، اۋىل الۋان تۇسكە بەزەندىرىلەدى. تورگە قۇراق كورپە توسەلەدى، قابىرعالارعا كىلەم جايىلادى. جاڭا كيىم، جاڭا مۇلىك پەن جيھاز ساتىپ الادى. ناۋرىزشەرۋگە كيەشەك (كوستيۋم) ازىرلەيدى.
20 ناۋرىز - شاتتىق كۇنى
بەلگىسى - قوڭىراۋ. بۇل كۇندى اركىم قۋانىشتى وتكىزىپ، كوڭىل سەرگىتەر شارالارعا ارنايدى. رەنجىسكەن ادامدار ءبىر-ءبىرىن كەشىرىپ، قوناققا شاقىرادى، ءوزى قوناققا بارادى. جۇرگەن جەرىنە جانە قوناقتارعا جولدىق تاراتادى.
21 ناۋرىز - ۇيلەسىم كۇنى
بەلگىسى - تەكەمەتتىڭ ءتۇرى، ۇيلەسىم نىشانى. بۇل كۇنى اركىم داستارحان جايىپ، ول كۇنى بويى جىينالمايدى. ۇيدە، دالادا ءان-كۇي تولاستامايدى، اينالا تولىق بەزەنگەن. ىرىس تۇنىنە ارنايى قىدىر اتاعا ارنالعان داستارحان جايىلادى. ول «ناۋان» اتالاتىن ۇشسورەلى تاعام بولسا دا جەتكىلىكتى.
ناۋان. بۇگىندە ءار مەرەكەگە ءتان ءوز تاعامى بار دەۋگە بولادى. سوندىقتان وسى ءجايت ءبىراز ويلاستىرىلدى. ول تاعام «ناۋان» اتتى قازاق ۇعىمىنا نەگىزدەلگەن ءۇش تەكتى ءدامنىڭ جيماسىنان (نابور) تۇرادى: حالقىمىز «قىزىل» دەپ ەت تاعامىن، «اق» دەپ سۇتتەن پىسىرىلگەن استى، ال «كوك» دەپ كوكونىس پەن جەمىس-جيدەكتى اتاعان. سوعان وراي، ءۇش سورەنى ءۇش تەكتى دامگە تولتىرۋ ارقىلى ىرىستى پاش ەتۋ ماقسات بولدى. بۇل - ناۋرىزدىق نەسىبە، بەرەكەنىڭ تاعامدىق نىشانى; جەر مەن كوكتىڭ اراسىن جالعايتىن ىرىس پەن مول بەرەكەنى پاش ەتۋ ىرىمى; ناۋرىزدىق داستارحانعا قويىلار تاعامنىڭ ءبارىن جيىستىرىپ، جۇيەلەپ ءبىر عانا ناۋانعا اينالدىرۋعا بولادى. «ناۋان» ءسوزى - اسا بيىك; تاڭعاجايىپ ادەمى، جاراسىمدى ۇعىمدارىن بەرەدى.
رەسمي بۇقارالىق مەرەكەلەۋ شارالارى
تاڭعى ساعات 10-دا جولتەرەك (يول) ورناتۋ باستالادى.
12-دە ءراسىم باستالىپ، 14-تە كوپشىلىككە ارنالعان جىل ءراسىمى اياقتالادى.
تۇستەن كەيىن التىباقان قۇرىلادى. كەش باتا التىباقان ماڭىندا ساۋىق سايران باستالادى. التىباقانعا 21 ناۋرىزدان كەيىنگى ناۋرىز ايىندا نەكەلىك تىركەلۋگە ءوتىنىش بىلدىرگەن بولاشاق جاس جۇبايلار كەزەكپەن جايعاسىپ، التىباقان تەبەدى. التىباقان ءراسىمى سارايدا وتكىزىلۋى مۇمكىن. التىباقان سايرانى كۇن باتقاننان تاڭ اتارعا دەيىن جالعاسادى.
قىدىر ءتۇنى. بۇل كۇنى «قىدىر ءتۇنى» اتالاتىن ءتۇندى قارسى الۋعا كارى دە، جاس تا كىرىسەدى. جاستار ءوز الدىنا «باستاڭعى» كەشىنە جينالادى: قىزدار «ۇيقىاشار» اسىن ازىرلەپ، جىگىتتەر جاعى «سەلتەتكىزەر» (سيۋرپريز) دايىندايدى. ولار تاڭ اتقانشا سايران قۇرىپ، تاڭ اتا باس تاڭدى قارسى الۋعا كوشەگە شىعادى.
قاريالار بۇل ءتۇنى «بەلكوتەرەر» جورالعىسىمەن جينالىپ، قىدىر ءتۇنىن وتكىزەدى: ولار قوناقجاي ۇيگە جايعاسىپ، وتكەن-كەتكەندى، باستان كەشكەندەرىن ەسكە الىسىپ، تاڭ اسىرادى.
22 ناۋرىز - باستاڭعى
بەلگىسى - كۇن. تاڭ اتار كەزدە التىباقانشىلار جىلدىڭ باس تاڭىن قارسى الۋعا شىعادى.
تاڭعى 5:15-تە باس تاڭدى قارسى الۋعا ارنالعان ارنايى شارا باستالادى. تاڭ اتا جينالعان جۇرت كوشە بويلاپ ناۋرىزشەرۋگە (كارناۆال) شىعادى. بۇل - جاڭاجىلدىق ءومىر شەرۋى.
«ناۋ مەن ىرىس» زەرتتەمەسىنەن ءۇزىندى
«اباي-اقپارات»