سەيسەنبى, 29 قازان 2024
جاڭالىقتار 2448 0 پىكىر 9 ءساۋىر, 2011 ساعات 18:56

ءماسىموۆ پرەمەرلىك پوستا قانداي سەبەپپەن قالدى؟

«باياعى جارتاس - سول جارتاس». ءماسىموۆ مىزعىماسقا اينالدى. ۇكىمەتتى ۇزبەي باسقارىپ كەلە جاتقان كارىم قاجىمۇقانۇلىنىڭ مۇرتىن بالتا اشپايتىن سىقىلدى. سۋ جاڭا ۇكىمەتتەن ۇمىتتەنگەن جۇرتتىڭ كوڭىلى سۋ سەپكەندەي باسىلىپ، پرەزيدەنت ءماسىموۆتى وڭ دىزەسىنە مىعىمداپ قايتا وتىرعىزدى. ماڭدايىمىزعا باق پەن سوردى قاتار ۇسىنىپ كەلە جاتقان اتا زاڭىمىز بويىنشا، جاپپاي جاڭا ۇكىمەت جاساقتالادى دەگەن جۇرتتىڭ كومەيىندە نەگەلەگەن ساۋال تۇر.

نەگە دەگەن سۇراققا سۇرانىپ تۇرعان ءۇش توپشىلاما بار. ونىڭ اۋەلگىسى قىتايدىڭ قازاقستانعا ساياسي-ەكونوميكالىق ىقپالىنان با دەگەن بولجام.

ءبىزدىڭ ەل قىتايدان كوپ سومادا ينۆەستيتسيا تارتتى. كوزگە كورىنىپ تۇرعانى - قىتاي كومپانيالارىنىڭ مۇناي-گاز، ساۋدا-ساتتىق، قىزمەت كورسەتۋ، قۇرىلىس سالاسىنداعى باسىمدىعى. ال، ينۆەستيتسيانىڭ ەلىمىزگە قانداي پايدا اكەلەتىندىگى ءالى بەلگىسىز. جانەدە شىعىستاعى كورشى مەملەكەت ءار قادامىن  ارىدەن ويلاپ، قۇرىعىن كەڭ تاستاپ، مىسىقتابانداتىپ تارىلتاتىنى  تاعى بار. قازاقستانعا كەلگەن ءاربىر قىتايلىق كومپانيا ءوز جۇمىس كۇشىن، مەديتسيناسىن، تاماعىن كوتەرە كەلەتىنى ايدان انىق. البەتتە، مۇنىڭ ءبارى كورشىلىك قامقورلىق ەمەس. مىنە، وسى تۇرعىدان كەلگەندە، قىتاي قازاقستانداعى ساياسي-ەكونوميكالىق مۇددەسىن كوزدەيتىنى انىق. سول ۇشىندە قازاقستانعا سالعان قىرۋار قاراجاتىنىڭ وتەۋىن كورگەنشە كارىم ءماسىموۆ جىلى ورنىن سۋىتپاسىن دەپ ساياسي ءوتىنىشىن جەتكىزۋى ىقتيمال.

«باياعى جارتاس - سول جارتاس». ءماسىموۆ مىزعىماسقا اينالدى. ۇكىمەتتى ۇزبەي باسقارىپ كەلە جاتقان كارىم قاجىمۇقانۇلىنىڭ مۇرتىن بالتا اشپايتىن سىقىلدى. سۋ جاڭا ۇكىمەتتەن ۇمىتتەنگەن جۇرتتىڭ كوڭىلى سۋ سەپكەندەي باسىلىپ، پرەزيدەنت ءماسىموۆتى وڭ دىزەسىنە مىعىمداپ قايتا وتىرعىزدى. ماڭدايىمىزعا باق پەن سوردى قاتار ۇسىنىپ كەلە جاتقان اتا زاڭىمىز بويىنشا، جاپپاي جاڭا ۇكىمەت جاساقتالادى دەگەن جۇرتتىڭ كومەيىندە نەگەلەگەن ساۋال تۇر.

نەگە دەگەن سۇراققا سۇرانىپ تۇرعان ءۇش توپشىلاما بار. ونىڭ اۋەلگىسى قىتايدىڭ قازاقستانعا ساياسي-ەكونوميكالىق ىقپالىنان با دەگەن بولجام.

ءبىزدىڭ ەل قىتايدان كوپ سومادا ينۆەستيتسيا تارتتى. كوزگە كورىنىپ تۇرعانى - قىتاي كومپانيالارىنىڭ مۇناي-گاز، ساۋدا-ساتتىق، قىزمەت كورسەتۋ، قۇرىلىس سالاسىنداعى باسىمدىعى. ال، ينۆەستيتسيانىڭ ەلىمىزگە قانداي پايدا اكەلەتىندىگى ءالى بەلگىسىز. جانەدە شىعىستاعى كورشى مەملەكەت ءار قادامىن  ارىدەن ويلاپ، قۇرىعىن كەڭ تاستاپ، مىسىقتابانداتىپ تارىلتاتىنى  تاعى بار. قازاقستانعا كەلگەن ءاربىر قىتايلىق كومپانيا ءوز جۇمىس كۇشىن، مەديتسيناسىن، تاماعىن كوتەرە كەلەتىنى ايدان انىق. البەتتە، مۇنىڭ ءبارى كورشىلىك قامقورلىق ەمەس. مىنە، وسى تۇرعىدان كەلگەندە، قىتاي قازاقستانداعى ساياسي-ەكونوميكالىق مۇددەسىن كوزدەيتىنى انىق. سول ۇشىندە قازاقستانعا سالعان قىرۋار قاراجاتىنىڭ وتەۋىن كورگەنشە كارىم ءماسىموۆ جىلى ورنىن سۋىتپاسىن دەپ ساياسي ءوتىنىشىن جەتكىزۋى ىقتيمال.

وسى بولماسىن دەگەن تاعى ءبىر بولجام ول - رەسەي. رەسەيدىڭ ەلىمىزگە ساياسي ىقپالى زور ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ال، ەكونوميكانىڭ كەز كەلگەن سالاسىندا سولتۇستىكتەگى قوڭسىنىڭ بۋى بۇرقىراپ جاتىر.  ونىڭ ۇستىنە رەسەيدىڭ پرەمەرى پۋتين مەن ءماسىموۆ ءبىرىنىڭ ءسوزىن ءبىرى جىقپاس مىڭجىلدىق قۇدالارداي اسا سىيلاس ادامدار ەكەنى امبەگە ايان. ويتكەنى، ەكەۋى دە بۇرىنعى وداقتىڭ بەلگىلى ورگانىندا قىزمەت ەتكەن. ول ورگان ءوزىنىڭ وكىلدەرىن ەشكىمگە بەرمەيدى دە، دالاعا تاستامايدى. سوندىقتان، كەدەندىك وداق ءىس جۇزىنە اسقانشا، وسى جىگىت وتىرا بەرسىن دەگەن رەسەي جاقتىڭ دا يشاراتى بولۋى ىقتيمال.

ءۇشىنشى، اقوردادان جەلدەي گۋلەپ جەتىپ جاتاتىن جانە ەل ىشىندە كۇن تارتىبىنەن ءتۇسىپ كورمەگەن پرەزيدەنتتىڭ ماڭايىنداعى كلانارالىق قاقتىعىستاردان كەيىن، ەلباسى مەملەكەتتەگى تىنىشتىڭ پەن تۇراقتىلىقتى ساقتاۋدىڭ ءبىر كەپىلى وسى ۇلتقا باسقا كارىم قاجىمۇقانۇلىنىڭ ۇكىمەتتىڭ ۇشار باسىندا تاپجىلماي وتىرا بەرۋى دەپ شەشۋىدە بەك مۇمكىن.

وسى جورامالداردىڭ قايسىسى دۇرىس بولسا دا، «ۋاقىتشا» كەلگەن ءماسىموۆتىڭ بارلىق قارسىلاستارىن «قاپ»، دەگىزىپ، ميىعىنان كۇلىپ قانا ساياسي فاكتورعا اينالىپ بارا جاتقاندىعى انىق.

«اباي-اقپارات»

0 پىكىر