باياعىدا قازاق ءۇشىن "جەر داۋى" مەن "جەسىر داۋى" - كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە بولعان ەدى. بۇگىندە جەسىر ەشكىمگە كەرەك ەمەس، ەشكىم "جەسىر داۋى" دەپ باس قاتىرمايدى... ول تۇسىنىكتى... ماقۇل دەلىك، ۋىلجىعان قىز-قىرقىن ءورىپ جۇرگەندە جەسىردى ەشكىم كەرەك قىلماسىن...
جەردى شە؟
وسى بۇگىنگى قازاققا جەر كەرەك پە؟
"كەرەك!.." دەرسىزدەر. "جەر ءۇشىن جان بەرىپ، جان الامىز!.." دەرسىزدەر. "جەر ساتىلماسىن، جالعا دا بەرىلمەسىن!.." دەرسىزدەر.
بىراق "جەر جەكەمەنشىككە ساتىلادى" دەپ ءبىزدىڭ "بىلىكتى" بيلىك جارلىق شىعارعان سوناۋ 2000-شى جىلدارى جەكەلەگەن قوعام بەلسەندىلەرى ءار-ءار جەردەن قارسىلىق ءبىلدىرىپ، "جەر ساتىلماسىن!" دەپ "ليستوۆكا" تاراتقاننان باسقا، ەشتەڭەگە كۇشى جەتپەدى.
ويتكەنى نەگىزگى كۇش - حالىق ءالى "ۇيقىدا" ەدى...
ودان كەيىن...
جەرىمىز "ۇستاعاننىڭ قولىندا، تىستەگەننىڭ اۋزىندا" - كىمنىڭ قولىندا بيلىك بار، بايلىق بار، سونىڭ جەكەمەنشىگىنە - تيىن-تەبەنگە ساتىلىپ كەتە باردى. حالىق 5 ەشكى، 10 قوي، 2 سيىرىن جاياتىن جەر تاپپادى. جالعىز كۇنكورىس كوزى - مالىن ساتىپ، قالاعا اعىلدى...
ءبىزدىڭ تويىمسىز دا توعىشار بيلىك باسىنداعى بايشىكەشتەر مىڭداعان، جۇزمىڭداعان گەكتار جەردى تيىن-تەبەنگە ساتىپ الىپ، جەر يەلەنۋشى - "لاتيفۋنديست" بوپ شىعا كەلدى. ەندى ولارعا بۇل دا ازدىق ەتتى. ءشوپ قورىعان يتتەر ول جەرلەردى نە وزدەرى يگەرمەدى، نە وزگەلەرگە يگەرتپەدى، جەرىنە قاراشا حالىقتىڭ بەس قويى كىرىپ كەتسە، باسىنا اڭگىر تاياق ويناتتى. جايقالعان يەن تەگىن شالعىنىن ءجۇز مىڭداعان تەڭگەگە ساتتى...
بىراق تويىمسىزدار وعان دا تويمادى.
ەستەرىڭىزدە بولسا، قاتەلەسپەسەم، 2007-2008 جىلدارى "ويباي، قىتايعا 1 ملن گا جەر ساتپاساق، اشتان ولەمىز..." دەپ بىلگىر بيلىك جار سالدى.
تاعى دا كوزى اشىق قوعام بەلسەندىلەرى "بولمايدى!.." دەپ شىرىلدادى.
حالىق ءالى دە قالىڭ ۇيقىدا ەدى...
جەردى قىتايعا ساتۋ تۋرالى بيلىكتىڭ شالاجانسار جوباسى كۇشىنە ەنە باستاعاندا، 2016 جىلى عانا حالىق "ويباي-اۋ، نە دەيد؟؟؟!!!..." دەپ باسىن كوتەردى. جەر-جەردەن بۇرق-سارق ەتكەن حالىقتىڭ اشۋلى باس كوتەرۋلەرى قازاقتىڭ ويانعانىن كورسەتكەندەي بولدى.
جەر داۋى - وڭاي داۋ ەمەس ەكەنىنە بيلىكتىڭ كوزى جەتكەندەي بولدى ما، الدە حالىقتى الداپ-سۋلاپ، ادەمى ەرتەگى ايتىپ قايتا ۇيىقتاتا تۇرايىق دەدى مە - امالسىزدان موراتوري جاريالاۋعا ءماجبۇر بولدى.
ءبىر-ءبىرىن مارە-سارە قۇتتىقتاعان حالىق "بۇعان دا شۇكىر" دەگەندەي، وزدەرىنىڭ بىرىكسە كادىمگىدەي كۇش ەكەنىنە قۋانعانداي ءبىر قوپاڭداپ قالدى...
ودان بەرى زۋ ەتىپ ەكى جارىم جىل ءوتىپ كەتتى.
ەندى ەكى جارىم-اق جىل ۋاقىتىمىز بار.
موراتوري مەرزىمى بىتەدى.
سوسىن نە بولماق؟..
جەر داۋى جالعاسا بەرمەك پە، الدە قازاق جەرىن، وتانىن ساتۋدان، ساۋداعا سالۋدان، ساتقىندىقتان تىياتىن تۇبەگەيلى بەرىك شەشىم شىعىپ، سوقىرعا تاياق ۇستاتقانداي ناقتى زاڭ قابىلدانا ما؟
اۋىلشارۋاشىلىق ماقساتىنداعى ەگىستىك، جايىلىمدىق ماقساتتا قولدانىلاتىن مىڭداعان گەكتار جەرلەر نە سەبەپتى جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن جۇرگىزەتىن جەرلەرگە اينالىپ شىعا كەلدى؟ ۇكىمەتتەن تيىن-تەبەنگە ساتىپ الىپ، سوتىقتارعا ءبولىپ، ءار سوتىعىن ونمىڭداعان دوللارعا ساتىپ وتىرعاندار كىمدەر؟ ولار - ارينە اۋىل، اۋدان، وبلىس اكىمدەرى جانە باسقا دا "شوپكە تىشارلار". بۇلار قاشان تويادى؟؟؟ ءسىز قاشانعى قارا نانعا زار بوپ جۇرمەكسىز؟؟؟ ۇلان-بايتاق قازاق جەرىنەن ەكى اۋىزدىق باسپانا سالاتىن 6 سوتىق جەر بۇيىرماي، قاشانعى "قاڭعىعان قازاق" بوپ جۇرمەكپىز؟؟؟
جەر يەسى - سول جۇزمىڭداعان گەكتار جەردەگى تاۋدىڭ دا، تاستىڭ دا، ورمان-توعايدىڭ دا، وزەن-كولدىڭ دە يەسى ەكەنى تۇسىنىكتى. سوندا قازاق جەرى بۇلارعا اتا-باباسىنان قالعان مۇرا ما؟؟؟
نە ەگىن ەكپەسە، نە مال باقپاسا، ەگەم دەگەن ادامعا ەككىزبەسە، باعام دەگەن ادامعا باققىزباسا، ول جەردى جامباسىنا باسىپ وتىرىپ-وتىرىپ، ەندى قىتايعا ساتپاق پا؟؟؟ موراتوري مەرزىمى بىتكەن سوڭ جەر تاعدىرى نە بولماق؟؟؟
يگەرۋسىز جاتقان جەرلەردى مەملەكەتكە قايتارۋدىڭ جولدارىن قالاي قالىپتاستىرۋعا بولادى؟
بانكتە كەپىلدە تۇرعان، نە يەسى جوق، نە بانك يگەرە الماي، جامباسىنا باسىپ وتىرعان جەرلەردى حالىققا (مەملەكەتكە) قايتارۋدىڭ مەحانيزمدەرىن قالاي جاساۋعا بولادى؟
اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەرىن پوليگونعا اينالدىرعان سۇمداردىڭ سۇرقيا زاڭدارى شە، قايتا قارالا ما؟
ناقتى ۇسىنىس، تالاپتار زاڭ شىعارۋشى ورگانعا جولداناتىن بولار؟ ولار قولداي قويار ما ەكەن؟ قولداماسا، نە ىستەيمىز؟..
تىم بولماسا جەر ماسەلەسىندە بيلىك حالىقپەن ءبىر باعىتتا، ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددەدە بولادى دەپ سەنگىمىز كەلەدى. ول ورتاق ماقسات - قانداي جاعدايدا دا قازاق جەرىن، وتانىمىزدى قورعاۋ. بارىڭىزگە ساتتىلىك، تابىس تىلەيمىن!

ساۋلە ابىلداحانقىزىنىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz