ۇلاعات حانزادا. شاريعات ءشالىسى
حيجاب دەگەنىمىز - ءبىر ۇلتتىڭ نەمەسە ءداستۇردىڭ بەلگىسى ەمەس. زامانىمىزدىڭ زاڭعار جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ حيجابتى «شاريعات ءشالىسى» دەپ اتاعان ەكەن.
قازىر اللانىڭ حاق جولىنا بوي ۇسىنىپ، پايعامباردىڭ سۇننەتىن ۇستانىپ، شاريعات زاڭدارىنا مويىن بۇرساڭىز ءسىزدى اينالاڭىز مىندەتتى تۇردە «ۆاحابيست» نەمەسە «سەكتانت» دەپ ايدار تاعادى. وعان سەبەپ، حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتىنىڭ بولماۋى. وسى ماسەلەگە تەرەڭىرەك ءۇڭىلىپ كورەيىك. كىندىگى اشىق، ۇياتتى جەرى كوزگە ۇرىپ تۇراتىن قىزدارعا قاراۋ قالىپتى جاعداي. كوز ۇيرەندى.
سويتە تۇرا، ايەل زاتىنىڭ حيجاب كيۋى نەمەسە ورامال تاعۋ ماسەلەسىنە ۇركە قارايمىز. «ەي، ايەلدەر، ۇياتتى جەرلەرىڭدى جابۋ ءۇشىن سەندەرگە ارناپ، ساندىك بۇيىمدار مەن كيىمدەر تۇسىردىك» دەگەن اياتتان حيجابتىڭ ماڭىزىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. ءداستۇرلى يسلام مۇسىلمان قىز-كەلىنشەكتەرگە سۇلۋلىعىن سۇق كوزدەن جاسىرۋ ءۇشىن شاريعات ءشالىسىن تاعۋدى مىندەتتەيدى.
حيجاب دەگەنىمىز - ءبىر ۇلتتىڭ نەمەسە ءداستۇردىڭ بەلگىسى ەمەس. زامانىمىزدىڭ زاڭعار جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ حيجابتى «شاريعات ءشالىسى» دەپ اتاعان ەكەن.
قازىر اللانىڭ حاق جولىنا بوي ۇسىنىپ، پايعامباردىڭ سۇننەتىن ۇستانىپ، شاريعات زاڭدارىنا مويىن بۇرساڭىز ءسىزدى اينالاڭىز مىندەتتى تۇردە «ۆاحابيست» نەمەسە «سەكتانت» دەپ ايدار تاعادى. وعان سەبەپ، حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتىنىڭ بولماۋى. وسى ماسەلەگە تەرەڭىرەك ءۇڭىلىپ كورەيىك. كىندىگى اشىق، ۇياتتى جەرى كوزگە ۇرىپ تۇراتىن قىزدارعا قاراۋ قالىپتى جاعداي. كوز ۇيرەندى.
سويتە تۇرا، ايەل زاتىنىڭ حيجاب كيۋى نەمەسە ورامال تاعۋ ماسەلەسىنە ۇركە قارايمىز. «ەي، ايەلدەر، ۇياتتى جەرلەرىڭدى جابۋ ءۇشىن سەندەرگە ارناپ، ساندىك بۇيىمدار مەن كيىمدەر تۇسىردىك» دەگەن اياتتان حيجابتىڭ ماڭىزىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. ءداستۇرلى يسلام مۇسىلمان قىز-كەلىنشەكتەرگە سۇلۋلىعىن سۇق كوزدەن جاسىرۋ ءۇشىن شاريعات ءشالىسىن تاعۋدى مىندەتتەيدى.
مۇسىلمان ايەلدەردىڭ حيجاب كيۋىن قىز-كەلىنشەكتەردىڭ قۇقىعىن شەكتەيتىن ارابتىڭ ۇلتتىق كيىمى سانايتىندار جەتەرلىك. ءاسىلى، بۇلاي ەمەستىگىن ماحمۇد حامدي زيقزاق ءوزىنىڭ «يسلامدى قارالاۋعا قارسى جاۋاپ» اتتى كىتابىندا: «يسلام ايەلى حيجاب كيۋ ارقىلى ەر ادامداردىڭ سۇقتانباۋىن، كيىم كيۋ مەن جالپى سىرت پىشىنىندە جاراسىمدىلىق تۋعىزۋ تالابىن عانا قويادى. بۇل جاعدايدا حيجاب قيمىل-قوزعالىسقا كەدەرگى بولاتىن بۇعاۋ ەمەس. كەرىسىنشە ايەلدىڭ قورعانىشى مەن ساقتىعى» دەيدى. يسلامدا ايەلدەردىڭ سىلانىپ، سۇلۋلانۋىنا رۇقسات بەرىلگەنىمەن ولاردىڭ جات ەركەكتەردىڭ الدىندا كوزىن، قاسىن بوياپ كورىنۋگە تىيىم سالىنعان. يمام ءابۋ داۋد، ايشادان (ر.ا.) ريۋايات ەتكەن حاديستە: «پايعامبارىمىزدىڭ (س.ع.س.) قاسىنا انامىز ءاسما جۇقا كيىممەن كىرىپ كەلدى. راسۋلۋللا (س.ع.س.) وعان قاراپ: «ءاي، ءاسما، ايەل باليعات جاسىنا جەتكەن كۇننەن باستاپ مىناۋ جانە مىنادان باسقا جەرلەرى كورىنبەۋى كەرەك»، - دەپ بەتى مەن ەكى قولىن (بىلەزىگىنە دەيىن) جانە ەكى اياعىن (توبىعىنا دەيىن) نۇسقادى»، - دەپ ايتىلعان.
شاريعات زاڭى بويىنشا، حيجاب ايەل ادامنىڭ بۇكىل دەنەسىن جاۋىپ تۇرۋى ءتيىس. ءىشى كورىنەتىن، ۇلبىرەگەن جۇقا ماتادان ەمەس، ءىشى كورىنبەيتىن، قالىڭ ماتادان تىگىلۋى مىندەتتى. دەنەگە جابىسىپ، ايەلدىڭ ءبىتىمىن ايگىلەپ تۇراتىن كيىم حيجاب سانالمايدى. بۇل ورايدا، مۋسليم، احماد جانە ماليكتەردەن (ر.ا.) ريۋايات ەتىلگەن ءبىر حاديستە مۇحامەد (س.ع.س.) بىلاي دەيدى: «توزاققا كىرەتىن ەكى قاۋىمدى مەن كورمەيمىن. ولار: سيىردىڭ قۇيرىعىنداي ۇزىن قامشىمەن ادامداردى ۇراتىن قاۋىم جانە شاشىن باسىنا تۇيەنىڭ وركەشى سياقتى ۇيمە توبە ەتىپ، جيىپ الاتىن، جۇقا، دەنەسىنە جابىستىرىپ كيىم كيەتىن، ەركەكتەردىڭ نازارىن وزدەرىنە اۋداراتىن اشىق-شاشىق ايەلدەر. ولار ەشقاشان جانناتقا كىرمەيدى» دەگەن. جوعارىدا حيجاب قالىڭ ماتادان تىگىلۋى شارت دەدىك. «جازدىڭ كۇندەرى ىستىقتا قالىڭ ماتادان تىگىلگەن كيىمدى قالاي قالاي كيەمىز؟» - دەيتىندەر دە بار. فيزيكانىڭ تەمپەراتۋرا الماسۋ زاڭدىلىعىنا جۇگىنسەك، ىستىق كۇندەرى ادام نەعۇرلىم قالىڭ كيىنسە سوعۇرلىم سالقىنداي تۇسەدى. ويتكەنى، ادام ءبىر رەت تەرلەگەننەن كەيىن سوققان ىستىق لەپتىڭ ءوزى ادام دەنەسىن سالقىنداتادى. اتالارىمىز جازدىڭ كۇنى قالىڭ شالبار كيەتىنىن وسىدان تۇسىنە بەرىڭىز. كەيبىر داۋرىقپالار: «بۇرىن قازاق قىزدارى كۇيەۋگە شىقپاي باسىنا جاۋلىق سالماعان» دەپ نەگىزسىز ۋاجدەرىن العا تارتادى. ەگەر قىزىم جامان بولسىن دەگەن قازاق: «ەستى قىز ەتەگىن قىمتام جۇرەدى»، «قىزعا قىرىق ۇيدەن تىيۋ» دەگەن ءسوزدى ايتپاسا كەرەك ەدى. وسىدان-اق قازاقتىڭ قانشالىقتى تاقۋا، دىنگە قانشالىقتى بەرىك ەكەنىن بايقاۋعا بولادى.
«ورامال تاققان ايەلدە قايىر بار»،- دەيدى قازاق. ايەلىنە ورامال تاققىزعان ەركەك - ايەلىنە شىن مانىسىندە جانى اشيتىن، ايەلىن قىزعاناتىن ەركەك دەپ ەسەپتەلەدى. «ايەلىن قىزعانبايتىن ەركەك جانناتقا كىرمەيدى» دەگەن پايعامبارىمىزدىڭ ءحاديسىن ەسكە الساق ايەلدەرىمىزگە ورامال تاعۋدى ۇيرەتەيىك.
ەگەر ءسىزدىڭ ەتەگى جىرىق، قىسقا بەلدەمشە كيگەن، ون ەكىدە ءبىر گۇلى اشىلماعان قىزىڭىزدى نەمەسە قارىنداسىڭىزدى كوشەدە بىرەۋلەر «جەزوكشە» دەسە شامداناسىز، سوتقا بەرۋىڭىز مۇمكىن. سول سەكىلدى ورامال تاققان قىزداردىڭ دا بارلىعىن بىردەي «سەكتانت» دەپ ايتۋعا بولمايتىنىن ەستەرىڭىزگە سالامىز.
«اباي-اقپارات»