قازاقستانداعى جوعارعى ءبىلىم سالاسىنداعى ءتۇرلى رەفورمالار مەن ءىس-شارالارعا سىن كوپ. جالپى، ەلىمىزدە 1990 جىلداردىڭ ورتا تۇسىنان باستالعان جوعارى ءبىلىم رەفورمالارى وسى سالانىڭ مەنەدجمەنت جۇيەسىن تۇسىنىكسىز جايلارعا دۋشار ەتتى. ونى اركىم ءارتۇرلى تۇسىندىرەدى. بىرەۋلەردىڭ پايىمداۋىنشا، مادەنيەتى جوعارى دامىعان اقش-تىڭ جۇيەسىن مەحانيكالىق تاسىلمەن كوشىرگەندىكتەن، ءبىزدىڭ جاعدايىمىزعا ۇيلەسپەي جاتقان كورىنەدى. ال ەندى ءبىر ساراپشىلاردىڭ  ايتۋىنشا،  امەريكانىڭ ۇلگىسىن قابىلداعاندا، كەيبىر ماڭىزدى پروتسەدۋرالارىن جوعالتقاندىقتان، شىنايى مازمۇنىنا ساي كەلمەي  كەلمەي بۇرمالاندى دەسەدى.

قالاي بولعاندا دا ەلىمىزدىڭ جوعارى ءبىلىم بەرۋ ىسىنە جۇرتتىڭ كوڭىلى تولمايتىنى راس. الەمدىك ستاندارتتى ايتپاعاننىڭ وزىندە، بۇرىنعى بارىمىزدى جوعالتىپ الدىق دەۋشىلەر دە بار. قانشا جەردەن وزگەرتتىك، جاڭارتتىق دەپ وزەۋرەسەك تە، ءبىزدىڭ بەرگەن ديپلومدارىمىزدى الەم ەلدەرى مويىنداپ وتىرعان جوق. قازىرگى تاڭدا عىلىم مەن ءبىلىم تۋرالى زاڭ بەكىتىلىپ، سالاعا جاڭا مينيستر كەلگەلى ەلىمىزدىڭ جوو، سونىڭ ىشىندە ۇلتتىق مارتەبەگە يە بولعان ۋنيۆەرسيتەتتەر ءۇشىن ەكى ماسەلە اسا ماڭىزدى بولىپ وتىر. ونىڭ ءبىرىنشىسى -عىلىمي زەرتتەۋدى باسشىلىققا العان ۋنيۆەرسيتەت (research university) بولۋ، ەكىنشىسى - شىنايى وقۋ ورداسىنا (training center) اينالۋ.

قازاقستانداعى جوعارعى ءبىلىم سالاسىنداعى ءتۇرلى رەفورمالار مەن ءىس-شارالارعا سىن كوپ. جالپى، ەلىمىزدە 1990 جىلداردىڭ ورتا تۇسىنان باستالعان جوعارى ءبىلىم رەفورمالارى وسى سالانىڭ مەنەدجمەنت جۇيەسىن تۇسىنىكسىز جايلارعا دۋشار ەتتى. ونى اركىم ءارتۇرلى تۇسىندىرەدى. بىرەۋلەردىڭ پايىمداۋىنشا، مادەنيەتى جوعارى دامىعان اقش-تىڭ جۇيەسىن مەحانيكالىق تاسىلمەن كوشىرگەندىكتەن، ءبىزدىڭ جاعدايىمىزعا ۇيلەسپەي جاتقان كورىنەدى. ال ەندى ءبىر ساراپشىلاردىڭ  ايتۋىنشا،  امەريكانىڭ ۇلگىسىن قابىلداعاندا، كەيبىر ماڭىزدى پروتسەدۋرالارىن جوعالتقاندىقتان، شىنايى مازمۇنىنا ساي كەلمەي  كەلمەي بۇرمالاندى دەسەدى.

قالاي بولعاندا دا ەلىمىزدىڭ جوعارى ءبىلىم بەرۋ ىسىنە جۇرتتىڭ كوڭىلى تولمايتىنى راس. الەمدىك ستاندارتتى ايتپاعاننىڭ وزىندە، بۇرىنعى بارىمىزدى جوعالتىپ الدىق دەۋشىلەر دە بار. قانشا جەردەن وزگەرتتىك، جاڭارتتىق دەپ وزەۋرەسەك تە، ءبىزدىڭ بەرگەن ديپلومدارىمىزدى الەم ەلدەرى مويىنداپ وتىرعان جوق. قازىرگى تاڭدا عىلىم مەن ءبىلىم تۋرالى زاڭ بەكىتىلىپ، سالاعا جاڭا مينيستر كەلگەلى ەلىمىزدىڭ جوو، سونىڭ ىشىندە ۇلتتىق مارتەبەگە يە بولعان ۋنيۆەرسيتەتتەر ءۇشىن ەكى ماسەلە اسا ماڭىزدى بولىپ وتىر. ونىڭ ءبىرىنشىسى -عىلىمي زەرتتەۋدى باسشىلىققا العان ۋنيۆەرسيتەت (research university) بولۋ، ەكىنشىسى - شىنايى وقۋ ورداسىنا (training center) اينالۋ.

وزىق ويلى عالىمداردىڭ پىكىرلەرىنە كەلسەك، ەلىمىزدەگى ءىرى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ وزىندە قالىپتاسقان جاعداي سىن كوتەرمەيدى. ايتالىق، جوعارىدا اتالعان research university-ءدىڭ ءمانىن جەتىك تۇسىنبەيتىندىكتەن، عىلىمي كەڭەستىڭ ءوزى رەكتورلاردىڭ جەتەگىندەگى اتى بار دا، زاتى جوق ۇيىمعا اينالعان. كەڭەس شىن مانىندە، پروفەسسور، وقىتۋشىلار ۇجىمى الدىندا ەسەپ بەرۋگە قۇلىقسىز، رەكتوردىڭ ايداۋىنداعى ەنجار قۇرىلىم بولىپ كەتكەن. وسىنىڭ سالدارىنان بۇگىندە ۋنيۆەرسيتەت مەنەدجمەنتىنە پروفەسسور وقىتۋشىلاردىڭ قاتىسۋى، ولاردىڭ جۇمىستىق بەلسەندىلىكتەرى ءىس جۇزىندە قىسقارعان كورىنەدى.

جوو بازاسىن جەتىلدىرۋگە ەلىمىزدىڭ ۇكىمەتى ايتارلىقتاي كوڭىل ءبولىپ وتىرعانىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى. الەمدىك تاجىريبەگە زەر سالساق، ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ قارجىلىق كوزدەرى وقۋ اقىسىنان، دەمەۋشىلەردىڭ كومەگىنەن، عىلىمعا بولىنەتىن دوتاتسيادان، پاتەنت، ليتسەنزيا، رويالتتىق تولەمدەردەن جانە مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن قۇرالادى ەكەن. باتىس ەۋروپا ەلدەرى، جاپونيا، اۆسترالياعا قاراعاندا،  اقش-تا ۇكىمەت تاراپىنان جوو-نى قارجىلاندىرۋ جاعى ايتارلىقتاي از. الايدا، سوعان قاراماستان، سوڭعى جىلدارداعى مالىمەتتەرگە قاراعاندا، اقش باكالاۆردان جوعارعى اكادەميالىق دارەجە بەرەتىن ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ بارلىق كىرىستەرىنىڭ 50,77%-ىن مەملەكەتتىك نەمەسە جەرگىلىكتى بيۋدجەت قۇيسا، 18,06%-ىن وقۋ اقىسى، 25,32%-ىن كومەكشى شارۋاشىلىقتار، قىزمەت كورسەتۋدىڭ وزگە تۇرلەرىنەن تۇسكەن تابىس، قالعان 5,83% -ىن دەمەۋشىلەردەن بولىنگەن قارجى قۇراعان.

بىزدەگى جاعداي تۋرالى ۋنيۆەرسيتەتتەر باق-تى ايتپاعاننىڭ وزىندە، جەكە ۆەب-سايتتارىنا دا مۇنداي مالىمەتتەردى ۇسىنبايتىندىقتان، الدىن الا بىردەمە دەۋ قيىن. ءاربىر قۇپيالانعان ەسەپ-قيساپ پەن قارجى كوزدەرىن، تابىستى بۇركەمەلەۋ جەمقورلىققا كۇدىك تۋدىراتىندىعىن ەسكەرسەك، ەلىمىز ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ بۇل ارەكەتىن ءتۇسىنۋ وڭاي بولمايدى.

جالپى، ءبىز ءوز جاعدايىمىزدى باجايلاپ، دامۋ باعىتىمىزدى دۇرىس بەلگىلەۋ ءۇشىن، وزگەلەردىڭ تاجىريبەسىمەن ەگجەي-تەگجەي تانىسۋىمىز ماڭىزدى. جوعارى دامىعان الەم ەلدەرىندەگى ۋنيۆەرسيتەتتەردەن ۇيرەنۋ ءۇشىن، ەڭ الدىمەن ونىڭ مەنەدجمەنتتىك قۇرىلىمىن ءجىتى زەرتتەۋىمىز كەرەك سياقتى. ارينە، ءار ەلدىڭ جانە ونىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بولاتىنى بەلگىلى. سوعان قاراماستان، ليبەرالدى دەموكراتيالىق ەلدەردىڭ جوو جۇيەسى امەريكا جانە ەۋروپا ۇلگىسىندەگى دەگەن ەكى باستى توپقا بولىنەدى ەكەن. ۇلىبريتانيا، گەرمانيا، فرانتسيا، جاپونيا سەكىلدى جوعارى دامىعان ەلدەردە ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ءوزىن-ءوزى باسقارۋ مەنەدجمەنتى جەتىلدىرىلگەندىكتەن، بارلىعىن وقۋ ورنىنىڭ ىشكى ماسەلەسى رەتىندە قاراستىرادى. ناقتىراق ايتساق، ۋنيۆەرسيتەتتى باسقارۋداعى نەگىزگى تەتىك - وقىتۋشى، پروفەسسورلاردىڭ، عىلىمي قىزمەتكەرلەردىڭ، قاتارداعى جۇمىسكەرلەر مەن ستۋدەنتتەردىڭ قولىندا.

اتالمىش ەلدەر ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ باسقارۋشى ۇيىمدارىنىڭ قۇرىلىمىنا كەلسەك، رەكتوردىڭ ءوزى دە، ونىڭ جاساقتاعان كومانداسى - رەكتورات تا وقىتۋشى عالىمدار اراسىنان سايلانعان باسقارۋشى كەڭەس پەن ودان دەربەس قۇرىلاتىن باقىلاۋشى كوميتەتكە باعىنادى. ايتالىق، وسىنداي قۇرىلىمى ەڭ كۇشتى دامىعان جاپونياعا كەلسەك، ەلدىڭ جوو-لارى (تسۋكۋبا ۋنيۆەرسيتە­تىنەن باسقاسى) ءوزىن-ءوزى باسقارۋ جۇيەسىنە كوشكەن. ۋنيۆەرسيتەتتىڭ شتاتىنداعى وقىتۋشىلار، قىزمەتكەرلەر، ستۋدەنتتەردىڭ وكىلدەرى قاتىستىرىلعان سايلاۋدىڭ ناتيجەسىندە رەكتور تاعايىندالادى. ال باتىس ەۋروپا ەلدەرىندەگى جاعداي ءسال وزگەشەلەۋ. وندا ۋنيۆەرسيتەت ۇجىمىنان سايلانعان «پارلامەنتى» ىسپەتتى باسقارۋشى ورگانى بار. سول وكىلەتتى ورگان ارقىلى رەكتوردى سايلايدى جانە وتستاۆكاعا كەتىرەدى.

ال  اقش ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ جۇيەسى مۇلدە وزگەشە. ونداعى بارلىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بيلىگى باسقارۋ كەڭەسى (board of trustees, regents), اكىمشىلىك (administration), عىلىمي كەڭەس (senate, council, house) دەگەن ءۇش ينستيتۋتتان تۇرادى. ولاردىڭ ءاربىرىنىڭ وكىلەتتىك سۋبەكتىسى، قۇرىلۋ ەرەجەلەرى، اتقاراتىن مىندەتتەرى مەن قۇقىقتارى ءار بولەك. ونداعى باسقارۋ كەڭەسىنىڭ ورنى ەرەكشە. ولار ۋنيۆەرسيتەتتىڭ كۇندەلىكتى جۇمىسىنا تىكەلەي ارالاسپايدى. كەرىسىنشە، عىلىمي كەڭەستىڭ نۇسقاۋىمەن رەكتور مەن پرورەكتورلاردى تاعايىنداپ، اعىمداعى جۇمىستى جۇرگىزدىرەدى. ال وزدەرى رەكتوراتتىڭ جۇمىسىنا باقىلاۋ جاسايدى.

ۋنيۆەرسيتەت مەنەدجمەنتىندەگى تاعى ءبىر ماڭىزدى ينستيتۋت - عىلىمي كەڭەس ەكەنى بەلگىلى. ونى ءبىلىم ورداسى ۇجىمى سايلايتىندىقتان بارلىق مۇشە تەڭ قۇقىلى. باسقارۋ كەڭەسى قۇرىلتايشى وكىلەتتىلىگىن بىلدىرسە، عىلىمي كەڭەس وقىتۋشى، عالىمدار ياعني، ۋني­ۆەر­سيتەتتىڭ اكادەميالىق يادروسىنىڭ وكىلدەرى بولماق. سوندىقتان، كەڭەستىڭ توراعالىعىن بىزدەگىدەي رەكتورعا بەرىپ قويمايدى. سونداي-اق، عىلىمي كەڭەس ءوزىنىڭ ەرەجەسى بويىنشا بەلگىلى مەرزىمگە سايلاناتىن باسشىسى، ورىنباسارى، وزگە قىزمەت شتاتتارىمەن قاتار تۇراقتى جانە ۋاقىتشا كوميتەتتەر ار­قىلى ءوز ءىسىن ۇيىمداستىرادى. اكادەميالىق ماسەلەلەردى شەشۋمەن قاتار ۋنيۆەرسيتەت ءومىرىنىڭ وزگە دە پروبلەمالارى جايىندا رەكتوراتپەن ماملەگە كەلىپ وتىرادى. سوندىقتان دا اتالمىش قۇرىلىم ۋنيۆەرسيتەتتە ۇجىمدىق باسقارۋدىڭ پرينتسيپتەرىن جۇزەگە اسىرادى.  امەريكاندىق ءۇردىستى تولىق ءتۇسىنۋ ءۇشىن كاليفورنيا ۋنيۆەرسيتەتىن مىسالعا الايىق. اتقارۋ كەڭەسى (Board of Regents) 25 مۇشەدەن تۇرادى. ونىڭ 18-ءىن شتات گۋبەرناتورى تاعايىندايتىن كورىنەدى. ۋنيۆەرسيتەتتى باسقاراتىندار دا، وسىلار. قالعان 7 مۇشەنىڭ 4-ءىن ۇكىمەتتەگى لاۋازىمدى تۇلعالاردان تاڭداسا، 2-ءى تۇلەكتەر وداعىنان سايلانسا، 7-ءشى - مۇشە رەكتوردىڭ ءوزى. 18 مۇشەنى بىردەن جەرگىلىكتى ۇكىمەت تاعايىنداۋىنىڭ سەبەبىنە كەلسەك، وقۋ ورنى جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ مۇلكى، ءارى حالىققا قىزمەت كورسەتەتىن ماڭىزدى نىسان رەتىندە قاراستىرىلاتىن­دىعىندا. سونىمەن قاتار ۋنيۆەرسيتەتتى جەرگىلىكتى بيلىكتەن، ساياساتتان بەيتاراپ ەتىپ، ونىڭ اكادەميالىق ەركىندىگىن قامتاماسىز ەتۋدە ونىڭ ماڭىزدىلىعى جاتىر. ۋنيۆەرسيتەتتى ساياسي الاڭ، پارتيالىق يدەولوگيانىڭ نىسانى دەپ قاراۋ تىم اڭعالدىق بولار ەدى. كەرىسىنشە، ول بىلىكتىلىك پەن قابىلەتتىلىكتى (merit) قاستەرلەپ، العا تارتاتىن ءپرينتسيپتى (meritocracy) ۇستاناتىن ءبىلىم ورداسى بولىپ تابىلادى.

سوندىقتان الاۋلاتقان-جالاۋلاتقان «جاس وتاننان» باستاپ، ساياسي ۇيىم اتاۋلىنىڭ ءبارى ودان تىس تۇرۋعا ءتيىس. ءتىپتى جاستاردىڭ اراسىندا «قدم» دەپ اتالاتىن كوپشىلىك ۇيىمداردىڭ ءوزىن ەشبىر ساياسي پارتيالاردىڭ مەنشىكتەۋگە قۇقى جوق.

ال بىزدەگى زاڭدار مەن زاڭدىلىقتارعا ساي ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتەر پرينتسيپتىك تە، پراكتيكالىق تا تۇرعىدان كەلگەندە، ءىس جۇزىندە ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ بيۋروكراتيالىق ءبىر باسپالداعى بولىپ شىعادى جانە ساياسي ماشيناعا تاۋەلدى، قاعازباستىلىقتان كوز اشپايتىن ەنجار ۇيىم رەتىندە كورىنىس تابادى. امەريكانىڭ جۇيەسىنە كوزسىز ەلىكتەگەن كەزدە، ونىڭ ىشكى قىر-سىرىن جەتىك تۇسىنبەي، مەحانيكالىق تاسىلمەن كوشىرۋدىڭ سالدارىن، مىنە، وسىدان اڭعارۋعا بولادى. پرينتسيپتىك تۇرعىدان كەلسەك، ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ شىنايى قۇرىلتايشىسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ەمەس، شىن مانىندە، قازاقستان حالقى (public) دەپ ءتۇسىنۋىمىز قاجەت جانە سولاي بولۋعا ءتيىس تە. سەبەبى، سول وقۋ وردالارىن سالىپ، تۇرعىزۋعا جۇمسالعان قارجى-قاراجات حالىقتىڭ قالتاسىنان وتەلدى. سونىسىمەن دە ول ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەت. ولاي بولسا، قازاقستانداعى بارلىق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ماقساتى ۇلتىمىزعا ادال قىزمەت كورسەتىپ، حالقىمىزعا جوعارى ءبىلىمدى ماماندار دايارلاپ بەرۋ. ونى حالىقتىڭ اتىنان ۇيىمداستىرىپ، ۇيلەستىرىپ وتىرعان «كوماندا» ول - قازاق ۇكىمەتى. سوندىقتان ءال-فارابي، قانىش ساتباەۆ، لەۆ گۋميلەۆتىڭ اتىمەن اتالاتىنى بار، وزگە ءىرىلى-ۇساقتى بارلىق ۋنيۆەرسيتەتتەر - قازاقستاندىقتاردىڭ يەلىگىندە جانە حالىققا قىزمەت كورسەتۋ مىندەتى جۇكتەلەتىندىكتەن، ولار ءبىر عانا مينيسترلىك اپپاراتىنىڭ «قولبالاسى» ەمەس، بولمايدى دا. وسى سەبەپتەن ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ باسقارۋ كەڭەسى دەيتىندى قۇراتىن بولساق، ول قۇرىلىم قازاقستان حالقىنىڭ وكىلەتتى ۇيىمى رەتىندە ەل ازاماتتارىنىڭ اتىنان ورتاق مۇلىكتى قورعاپ، وعان جۇمسالىپ جاتقان ءار تيىندى قاداعالاۋعا مىندەتتى بولماق.

ماسەلەنىڭ كەلەسى جاعىنا كەلسەك، ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتەر - قازاقستان حالقىنىڭ مۇلكى. ول ساناتكەرلىك بولا ما، تىكەلەي ماعىنادا زاتتىق بولا ما ءبارىبىر. سونىمەن بىرگە ول عىلىمي-زەرتتەۋ ءارى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى بولعاندىقتان، قانداي ءبىر ساياسي ىقپالدان تىس، دەربەس تۇرۋعا ءتيىس. وكىنىشكە قاراي،  بىزدەگى زاڭدارعا، قاۋلى-قارارلارعا جۇگىنەر بولساق، ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ رەكتورلارىن پرەزيدەنت تاعايىندايتىندىعىنا عانا كوڭىل دەمدەۋگە بولار، ال  باسقا جاعىنان ءبىر عانا مينيسترلىكتىڭ «اشسا -الاقانىندا، جۇمسا - جۇدىرىعىندا». ونىڭ وزىندە رەكتورلار نەشە جىلعا تاعايىندالادى، ونىڭ ءوزىن نەشە رەت قايتا تاعايىنداۋعا بولادى - ول جاعى ءالى انىقتالماعان. ۋنيۆەرسيتەت رەكتورلارى پرورەكتورلارىن ءوزى تاعايىن­داپ، بوساتاتىندىقتان، ونىڭ جانىن­داعى عىلىمي كەڭەستىڭ ءتىپتى ءرولى جوققا ءتان. سونىسىمەن عىلىمي كەڭەس­تەر ءوزىنىڭ نەگىزگى مىندەتىن اتقارۋعا دا دارمەنسىز رامىزدىك دارەجەدەگى بيۋرو­كراتيالىق ءبىر باسپالداققا اينالعان. قىسقاسى، قازىرگى تاڭدا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتەر جانىن­داعى باسقارۋ دەيسىز بە، عىلىمي دەيسىز بە، قاي كەڭەستە دە، ءوز اپپاراتىن باقىلاۋعا قابىلەتسىز، ونداي قۇزىرى دا، ءتاجىري­بەسى دە جوق. وعان ەشبىر نەگىزدىڭ بولماسى دا ايدان انىق. رەكتورلار ۋنيۆەرسيتەتكە كەلەدى، كەتەدى. ال  كەڭەس دەگەن تەتىك ۋنيۆەرسيتەتپەن ماڭگى جاسايتىندىقتان،  رەكتورمەن بىرگە پرورەكتورلاردى دا شىنايى تۇردە بەكىتەتىن بيلىككە يە بولسا، ءوزىنىڭ نەگىزگى ميسسياسىن اتقارعان بولار ەدى.

ۋنيۆەرسيتەتتەرگە قاتىستى ماسەلەلەر قاراستىرىلعاندا، ءارتۇرلى شەشىمدەر ۇستاز-عالىمداردىڭ قاتىسۋىنسىز تەك قانا رەكتوردىڭ جەكە قالاۋىمەن تاعايىندالعان ات توبەلىندەي لاۋازىمدىلاردىڭ باس شۇلعۋىمەن قابىلداناتىن جاعدايعا جەتتىك. سول ءلاپپايشىلار ماسەلەنىڭ ءمانىن تەرەڭ تالداپ ءتۇسىندىرۋدىڭ ورنىنا رەكتوردى جەر-كوككە سىيعىزباي ماقتاۋمەن، تۋراسىن ايتقاندا، جاعىمپازدانۋمەن كۇنەلتىپ جۇرگەن جايلارى بار. ونداي عىلىمي كەڭەستەردە قانداي بەدەل بولسىن.  ۋنيۆەرسيتەتتەرگە قاتىستى ماسەلەلەر قاراستىرىلعاندا، ءارتۇرلى شەشىمدەر ۇستاز-عالىمداردىڭ قاتىسۋىنسىز تەك قانا رەكتوردىڭ جەكە قالاۋىمەن تاعايىندالعان ات توبەلىندەي لاۋازىمدىلاردىڭ باس شۇلعۋىمەن قابىلداناتىن جاعدايعا جەتتىك. سول ءلاپپايشىلار ماسەلەنىڭ ءمانىن تەرەڭ تالداپ، ءتۇسىندىرۋدىڭ ورنىنا،  رەكتوردى جەر-كوككە سىيعىزباي ماقتاۋمەن، تۋراسىن ايتقاندا جاعىمپازدانۋمەن كۇنەلتىپ جۇرگەن جايلارى بار. ونداي عىلىمي كەڭەستەردە قانداي بەدەل بولسىن. سايىپ كەلگەندە، ەلىمىزدەگى ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ باسقارۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، وعان شۇعىل بەتبۇرىس جاساۋ قاجەتتىلىگى ومىردەن تۋىپ وتىر. ونى جاساۋعا جوعارىدا اتاپ وتكەن اقش ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ ۇجىمدىق باسقارۋ تاسىلدەرى تاجىريبە بولار دەپ ۇمىتتەنەمىز. بۇگىندە بىزگە ۇلگى بولىپ وتىرعان امەريكادا ءحىح عاسىردا ۋنيۆەرسيتەت دەپ اتاۋعا تۇرارلىقتاي وقۋ ورنى بولماعان ەكەن. ال بۇگىندە الەمدەگى ەڭ ۇلى مارتەبەلى 30 ۋنيۆەرسيتەتتى اتا دەسە، ونىڭ 20-سى وسى ەلدەن تابىلاتىندىعىنا گارۆاردتا كوپ جىل دەكان بولعان گەنري روسوۆسكيدىڭ كەپىلدىك بەرۋگە بار ەكەنىن مالىمدەۋى تەگىن ەمەس بولار. مۇنداي ءىرى جەتىستىكتىڭ كىلتى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ باسقارۋ قۇرىلىمىن جەتىلدىرۋدە بولسا كەرەك.

قۋاندىق شاماحايۇلى،

جۋرناليست

استانا

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»

(پروەكت «DAT» № 15 (98) 27 ءساۋىر 2011 جىل