جاقىندا قر اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىن ەكسپورتتاۋشىلار قاۋىمداستىعى قىتايعا مىڭ توننا قوي ەتىن جەتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن مالىمدەدى. اتالعان قاۋىمداستىقتىڭ اقپاراتىنا سۇيەنسەك، قاراشا ايىنىڭ سوڭىندا قاراعاندى وبلىسىنان 20 تونناعا جۋىق قوي ەتى قىتايعا ەكسپورتتالعان.

ايتا كەتەرلىگى، قازاقستان قىتايعا تۇڭعىش رەت ەت ونىمدەرىن ەكسپورتتاپ وتىر.

«2018 جىلى 29 قاراشادا 16,3 توننا كولەمىندە مۇزداتىلعان قوي ەتىنىڭ كونتەينەرى قاراعاندى قالاسىنداعى تەمىرجول ۆوكزالىنان التىنكول وتكىزۋ بەكەتى ارقىلى ءۇرىمجى قالاسىنا قاراي جول تارتتى. 12 جەلتوقساندا كونتەينەر ءۇرىمجى-باتىس تەمىرجول ستانساسىندا ءتۇسىرىلدى. ۆەتەرينارلىق-زەرتحانالىق زەرتتەۋلەردەن كەيىن كونتەينەر گانسۋ پروۆينتسياسىنا جونەلتىلەدى»، - دەپ مالىمدەدى قر اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىن ەكسپورتتاۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى باۋىرجان باقشىلوۆ.

ەلىمىز اقپارات قۇرالدارىنىڭ جازۋىنشا، ەتتىڭ العاشقى پارتياسىن قارسى الۋ راسىمىنە قحر شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانىنداعى «قتج» ۇك» اق وكىلدىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى شىڭعىس ەسىركەپوۆ جانە Xinjiang KTZ International Logistics Co. كليەنتتەرمەن جۇمىس بويىنشا مەنەدجەرى سەيىتجانوۆ مۇحامەدجان قاتىسقان.

«قاۋىمداستىقتىڭ جاساعان العاشقى كەلىسىمشارتىنىڭ كولەمى 300 توننانى قۇرايدى، ولار جاقىن ارادا جەتكىزىلەتىن بولادى. بۇدان باسقا، وسى شارت بويىنشا جەتكىزىلىمدەر اياقتالعاننان كەيىن قىتايعا مىڭ توننا قوي ەتى ەكسپورتتالادى»، - دەدى ب.باقشىلوۆ.

بۇل جاڭالىقتى قىتاي اقپارات قۇرالدارى دا جازدى. شىعىستاعى كورشىمىزدىڭ اقپاراتىنا سۇيەنسەك، قازاقستاندىق تاراپ مالىمدەگەندەي ەت 12 جەلتوقسان كۇنى ۇرىمجىگە جەتكەن. بىزدەگى اقپاراتتان ءبىر ايىرماشىلىعى جەتكىزىلگەن 16,3 توننا ەتتىڭ جالپى باعاسى 280 مىڭ يۋان ەكەنى ايتىلعان. بۇل 15 ميلليون تەڭگە دەگەن ءسوز. وسى بويىنشا ەسەپتەگەندە ءبىزدىڭ ەلدەن تۇڭعىش رەت قىتاي اسقان قوي ەتىنىڭ ءار كەلىسىنىڭ باعاسى 920 تەڭگە بولىپ وتىر.

قازاقستاندىق وندىرۋشىلەر مۇزداتىلعان قوي ەتىنىڭ ەكسپورتىن ءتورت ەسەگە ۇلعايتقانىن ايتىپ ماقتانىپ ءجۇر. 2016 جىلى 190 توننا قوي ەتى ەكسپورتتالسا، 2017 جىلى ەكسپورت كولەمى 900 توننانى قۇراپ، 4,2 ەسەگە وسكەن. بۇل كورسەتكىش بيىل دا ءبىراز وسكەنى ءسوزسىز. وزىمىزدەن ارتىلىپ جاتسا وزگە ەلگە ەكسپورتتاعان ارينە جاقسى. بىراق ەكسپوتقا شىعارىلاتىن ءونىم ەل ىشىندەگى باعادان جوعارى بولعانى ءجون.

ماسەلەن، وتكەن جىلى ءبىز وزگەلەردى جارىلقاپ جاتقاندا، ىشكى نارىقتاعى ەتتىڭ باعاسى 6,1%-عا شارىقتاپ كەتكەن. سالىستىرمالى تۇردە ايتقاندا، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق قاۋىمداستىققا مۇشە-مەملەكەتتەردىڭ بىردە-بىرىندە باعا ءدال بىزدەگىدەي قۇبىلعان جوق. مىسالى، ارمەنيادا ەتتىڭ باعاسى 3,7, قىرعىزستاندا 3,2, رەسەيدە 0,1%-عا عانا كوتەرىلگەن. ەتتىڭ باعاسى بيىل دا ءوستى. جەلتوقسان ايىنداعى مالىمەتكە سۇيەنسەك، ەلدە ەت باعاسى 5-10 پروتسەنتكە قىمباتتاعان. مۇندا جىلقى ەتى 10.5%، سيىر ەتى – 5,9%، قوي ەتى 5,6%-عا وسكەن. قوي ەتىنىڭ باعاسى 1500 تەڭگەگە جۋىقتادى.

ال ەندى سۇراق تۋىندايدى. قىتايعا ەكسپورتتاعان مۇزداتىلعان قوي ەتىنىڭ باعاسى 900 تەڭگە. ءوز ەلىمىزدە 1500 تەڭگە. سوندا ءبىزدىڭ ەت وندىرۋشىلەر قاي حالىقتىڭ قامىن جەپ وتىر؟ قازاقتىڭ با، قىتايدىڭ با؟ ءونىمدى ەكسپورتقا ءوزىنىڭ قاجەتىن قامتاماسىز ەتىپ بولعان سوڭ، مول پايدا تابۋ ءۇشىن شىعارماي ما؟! ءوز حالقى قىمباتشىلىقتان ەت ساتىپ الا الماي وتىرعاندا، شەتەلگە ءوز ەلىندەگىدەن 40% ارزان باعاعا ەت ساتقانى قاي ساسقانى؟ ءبىز قىتايدىڭ ءوز ەلىندە تيىن تۇراتىن تاۋارلارىن 10-20 ەسە باعاعا ساتىپ الىپ وتىرعان جوقپىز با. ماسەلەن، بۇكىل بازاردى جاۋلاپ العان قىتايدىڭ كەز-كەلگەن تاۋارى ءوز ەلىندە بىزدەگىدەن الدەقايدا ارزان ەكەنى ءسوزسىز. ال ءبىز كەرىسىنشە وزىمىزدە قىمبات ەتتى، ولارعا ارزان باعادا ساتىپ وتىرمىز. الدە «قازاقستانشا بيزنەس» دەگەن وسى ما؟!

سوڭعى جىلدارى قىتايلاردىڭ مال ەتىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعى قاتتى ارتقانىن اقپارات قۇرالدارى جازىپ ءجۇر. سانى ميللياردتان اساتىن كورشىمىز حالقىن ەتپەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بىزدەن ەت ساتىپ الۋدى باستاعان ەكەن. ءبىز ءۇشىن جاقسى جاڭالىق. بىراق وسى مۇمكىندىكتى پايدالانىپ ەل قازىناسىنا قارجى تۇسىرە الساق قانا. ماسەلەن قىتايدا ەت باعاسى ۋداي قىمبات. قىتاي اقپارات قۇرالدارىنىڭ جازۋىنشا، بيىل قىتايدا سوڭعى بەس جىلداعى ەڭ جوعارى باعا تىركەلگەن. قوي ەتى وتكەن جىلعىمەن سالىستىرعاندا 16.4%-عا دەيىن ەسكەن. بۇل مولشەرمەن 2000-دا 3000 تەڭگەنى قۇرايدى. دەمەك، قازاقستاننان يمپورت ەتىلگەن ەت بۇدان ءۇش ەسە ارزان دەگەن ءسوز.

ءوز قازاعىنا تاستاي قاتتى بولعانىمەن، جاتتى جارىلقاعىش قازاق بيلىگى وسىلايشا قىتاي كورشىسىن تاعى ءبىر قۋانتتى. باستا ءبىز ايتقان 16,3 توننا ەت ۇرىمجىدە قاجەتتى ۆەتەرينارلىق-زەرتحانالىق تەكسەرۋدەن كەيىن گانسۋ پروۆينتسياسىنا جەتكىزىلەدى. ال ول پروۆينتسيادا قازاقستاننان بارعان وسى ەتتىڭ بازارداعى باعاسى 2500 تەڭگەدەن جوعارى بولاتىنىن قىتاي اقپارات قۇرالدارى انىق جازىپ وتىر. دەمەك، كەڭقولتىق قازاق كورشىلەرىنەن ساتىپ العان قوي ەتىن قىتاي تاراپى تۋرا ءۇش ەسە قىمبات باعادا ساۋداعا سالماقشى.

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz