وتكەن اپتانىڭ 24, 25, 26 - قاڭتارىندا م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىندا ءابىش كەكىلباەۆ اۋدارعان ا.پ.چەحوۆتىڭ «سۇيىكتى مەنىڭ اعاتايىم» دراماسىنىڭ پرەمەراسى ءوتتى. بۇل شىعارما العاش رەت 1982 جىلى ءا.مولدابەكوۆ، ف.ءشارىپوۆا، ح.بوكەەۆا، ى.نوعايباەۆ، س.مايقانوۆا، ق.تاستانبەكوۆ سىندى قازاق ونەرىنە ەڭبەگى سىڭگەن مايتالمانداردىڭ قاتىسۋىمەن ساحنالانعان بولاتىن.

ارادا 37 جىل وتكەندە اسحات ماەميروۆ بۇل تۋىندىنى تەاتر ساحناسىنا جاڭاشا سيپاتتا الىپ شىقتى.

ءبىز  پرەمەرادان كەيىن م.اۋەزوۆ تەاترى ادەبيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، بەلگىلى سىنشى ءاليا بوپەجانوۆاعا قويىلىم تۋرالى بىرەر ساۋال قويعان ەدىك...

- قويىلىم كوڭىلىڭىزدەن شىقتى ما (اكتەرلىك قۇرام، رەجيسسەرلىك جۇمىس، كيىم، دەكوراتسيا، ت.ب)?

- قارا شاڭىراق م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ كلاسسيكالىق شىعارمالاردى قويۋدا تەرەڭ ءداستۇرى، مول تاجىريبەسى بار. دەي تۇرعانمەن، ءار كەزەڭ وزىندىك ساحنالىق كوركەم ءتىلدى تالاپ ەتەدى. جانە چەحوۆ ءارى نازىك، ءارى تەرەڭ، سونداي ءبىر زيالى دراماتۋرگ. ونى زامانعا ساي ەتەمىن دەپ ايتەۋىر ەكسپەريمەنت جاساۋ نەمەسە كەيىپكەرلەرىن قازاققا اينالدىرىپ جىبەرۋ ءوزىن ونشا اقتاي بەرمەيدى. ەڭ باستىسى شىعارمانىڭ رۋحىن جوعالتپاۋ كەرەك.

تەاتردىڭ جاڭا قويىلىمى «سۇيىكتى مەنىڭ اعاتايىم» زاماناۋي ساحنالىق ءتىلى تابىلعان، ساحنالىق مادەنيەتى جوعارى كوركەم سپەكتاكل. كوركەمدىك ىزدەنىستەرىنىڭ اياسى كەڭ بەلگىلى رەجيسسەر ا.ماەميروۆتىڭ بۇل  قويىلىمى كلاسسيكالىق ەستەتيكا اياسىندا جاسالعان جاڭاشا، ءساتتى ينتەرپرەتاتسياسىمەن ەرەكشەلەنەدى (تۇركمەنستاندىق جاس رەجيسسەر  م.جۇماباەۆتىڭ اسسيستەنت بولعانىن ايتا وتەلىك). شىعارماشىلىق گەوگرافياسى، دەمەك، اياسى كەڭ سپەكتاكل ويلى، ينتەللەكتۋالدى رەجيسسۋرا،  اكتەرلىك قۋاتتى ويىن، بەينەلى ستسەنوگرافيا (ت.وحيكيان، گرۋزيا), جارىق شەشىمى (ا.مەزەنتتسەۆ، ۋكراينا),  مۋزىكا – ءبارىنىڭ كوركەم ۇيلەسىم-ۇندەستىگىنىڭ  جەمىسى.

جوعارىدان جاسىل جەلەك كومكەرگەن ساحنا ءارى ۇلكەن كەڭىستىك، ءارى شەكتەۋلى ءتورتبۇرىش. سول كەڭىستىكتە ومىردەن ورنىن تابا الماي، بەتى ساحناعا كولدەنەڭ ەسىكتەرمەن جابىلاتىن، كولبەۋ قارا ءتورتبۇرىش تاقتادا شارق ۇرىپ  جۇرگەن كەيىپكەرلەر. نەگىزىنەن ۆوينيتسكي مەن استروۆ كوتەرىپ جۇرەتىن ول ەسىكتەر كەيىپكەرلەردى  - استروۆ/سونيا، ەلەنا/ۆوينيتسكي، ەلەنا/سەرەبرياكوۆ - ءبىر-بىرىنە جات ەتىپ، اراسىن ءبولىپ تۇراتىن وتپەس  قامالعا، بىرەر تۇستا سيمۆولدىق تابىتقا اينالادى. كەيىپكەرلەر سۇيرەتىپ جۇرەتىن، ءتىپتى سونيا مەن ەلەنا تالاسىپ قالاتىن جانسىز دەنە - ولاردىڭ جۇزەگە اسپاعان ارمان-اڭسارلارىنداي...

م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ اكتەرلىك مەكتەبى قاشاندا مىقتى، مىعىم. وسىنىڭ جارقىن ءبىر كورىنىسى جاڭا قويىلىمداعى بىرىنەن ءبىرى وتەتىن اكتەرلىك ويىندار. ايتالىق، العاشقى ەكى پرەمەرادا ونەر كورسەتكەن ساحناگەرلەردەن ۆوينيتسكي، ۆانيا اعاي رولىندەگى ا.ساتىبالدى مەن ە.دايىروۆ، سەرەبرياكوۆ - ت.ارالباي، ب.قوجا، ە.اندرەەۆنا – ز.كارمەنوۆا، ج.ماقاجانوۆا، م.ۆوينيتسكايا – م.وماربەكوۆا، ش.اسقاروۆا، استروۆ – ب.ايتجانوۆ، ا.قىرقاباقوۆ، سونيا – س.باقاەۆا، ج.يبراەۆا، مارينا – ع.ابدىنابيەۆا، گ.تۋتوۆا، تەلەگين – ە.بەكتاسوۆ.

يۆان ۆوينيتسكي ا. ساتىبالدى مەن ە.دايىروۆتىڭ سومداۋىندا بولمىسى ءبىر بولعانىمەن،  شەبەر ويىننان ءوز الدىنا جەكە دارا كەيىپكەرلەر بولىپ شىققان. وزگە كەيىپكەرلەر دە سونداي.

- جالپى، بۇل قويىلىمنىڭ ماڭىزى نەدە؟ 

- جالپى ا.پ.چەحوۆ ورىس  دراماتۋرگياسىنا ۇلكەن جاڭالىق اكەلگەن، مازمۇن مەن فورمانىڭ ۇيلەسىمىن جاڭاشا قاراستىرعان سۋرەتكەر ەكەنى بەلگىلى. ونىڭ عاسىرلار توعىسىنداعى قوعام يدەال-مۇراتتارىنداعى وزگەرىستەر تەرەڭ سۋرەتكەرلىك زەردەدەن ءوتىپ،  جەكەلىك تە، جالپىلىق تا سيپات الاتىن درامالارى كوپماعىنالى بولىپ كەلەدى. بۇل سيپات «سۇيىكتى مەنىڭ اعاتايىمدا» دا مولىنان كورىنەدى.

پەسا، دەمەك، قويىلىم كەيىپكەرلەرى، نەگىزىنەن قاراپايىم ادامداردىڭ جان دۇنيەسى ءوزارا قاقتىعىستار نەمەسە الدەبىر تارتىستاردا ەمەس، كۇندەلىكتى ءومىر، تۇرمىس-تىرشىلىكتەرى اياسىندا بىرتىندەپ اشىلادى. تابيعي تۇردە داميتىن وقيعالار كەيىپكەرلەرىنىڭ  ىشكى الەمىن اشۋعا قىزمەت ەتەدى دە، مۇنىڭ ءوزى كورەرمەندەردى ولاردىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە ورتاقتاستىرا وتىرىپ، ءومىردىڭ ءمانى مەن ماقساتى، ماحاببات، سەنىم، ادامي قۇندىلىقتار تۋرالى سان الۋان ويعا قالدىرادى.

قويىلىمنىڭ ماڭىزى – كوركەمدىگىندە، ورتاعا تاستايتىن يدەياسىندا. ونىڭ ءبىر پاراسى - مۇمكىن بۇكىل ماسەلە ادامنىڭ، كەڭىرەك ايادان العاندا، ەڭ الدىمەن، ۇلتتىڭ  وزىنە  كەلىپ تىرەلەدى; ءار ادام ءوزى ءۇشىن، ءاربىر حالىق ءوز ءومىر-كەزەڭى ءۇشىن  جاۋاپكەرشىلىكتە دەگەنگە سايادى.

- بىزدە دە كۇنى وتكەن يدەالداردىڭ سوڭىندا جۇرگەن ۆوينيتسكيلەر بار ما؟ ولار كىمدەر؟

- قوعام بولعاننان كەيىن، ارينە، ءارتۇرلى ادامدار، ءارتۇرلى توپتار بولادى. ولاردىڭ بىرەرىنە نازار اۋدارار بولساق، زامان تالاپتارىن جاتسىنىپ، وتكەندى اڭساۋدان جالىقپاي،  ءوز-وزىنەن قاجيتىن توپ بار. ولار شىعارماشىلىق ادامدار اراسىندا دا كەزدەسەدى. سودان كەيىنگى ۇلكەن ءبىر توپ  - بۇگىنگى تەحنولوگيالار تۋىنداتقان سەرەبرياكوۆ-سەرەبرياكوۆالار، ۆوينيتسكي-ۆوينيتسكايالار...

- بىزدە بۇل قويىلىم م.اۋەزوۆ تەاترىندا العاش 1982 جىلى قويىلعان ەكەن. ەكى قويىلىمنىڭ اراسىندا  قانداي ايىرماشىلىقتار بار؟

- چەحوۆ «سۇيىكتى مەنىڭ اعاتايىم» دراماسىنا «دەرەۆنيا ومىرىنەن كورىنىستەر» دەپ انىقتاما بەرگەن. كورنەكتى رەجيسسەر ءا.مامبەتوۆتىڭ قويىلىمى  داستۇرلى رەاليستىك ستيلدە دەرەۆنيا ءومىرىن بەينەلەگەن تەرەڭ پسيحولوگيالىق  دراما بولدى. ماسكەۋ گاسترولىندە، چەحوۆ مانەرى مەن ستيليستيكاسىنا نۇقسان كەلتىرمەي، دەرەۆنيا ءومىرىنىڭ جاندى كارتيناسىن شىنايى بەينەلەگەن  سپەكتاكل  رەتىندە وتە جوعارى باعالاندى. كەزىندە كوركەمدىك قۇبىلىس بولعان ول قويىلىم بۇگىندەرى ۇلتتىق ساحنانىڭ ونەرىنىڭ التىن قازىناسىنا قوسىلدى.

جاڭا قويىلىمنىڭ ايىرماشىلىعى - جوعارىدا ايتقانىمداي، كلاسسيكالىق ەستەتيكا اياسىندا وتىرىپ، زاماناۋي ينتەرپرەتاتسيا جاساۋىندا. سپەكتاكلدە چەحوۆتىڭ كوپماعىنالىلىعى اشىلعان – بىرنەشە يدەيانىڭ قاباتتاسا، ءبىر-بىرىنە ۇيلەسە-جىمداسا شىعۋى، جەكە تاعدىرلار جيناقتالا كەلە، ءبىر ەسەپتەن،  قوعام كەلبەتىن جاسايتىنى، دەمەك، ءاربىر ادامنىڭ ءومىرى قايتالانباس قۇندىلىق ەكەنى «وقىلادى». «سۇيىكتى مەنىڭ اعاتايىمنىڭ» جاڭا قويىلىمى – اكادەميالىق تەاتر دەڭگەيىن تانىتاتىن، ۇلتتىق رەجيسسۋرا مەن اكتەرلىك مەكتەپتىڭ بۇگىنىن تانىتاتىن كوركەم سپەكتاكل.

ءتۇيىن.

كۇنى وتكەن يدەالداردىڭ سوڭىندا جۇرگەن يۆان ۆوينيتسكيلەر ءبىزدىڭ قوعامدا ءالى دە بار. دەمەك، بۇل قويىلىم - قازاق كورەرمەنىنە وتكەن قوعامنىڭ وزىعى مەن توزىعىن زەردەلەۋگە ۇندەيتىندەي.

قازاق ونەرىنىڭ قارا شاڭىراعى م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ وسىنداي وزەكتى دە، تەرەڭ ماعىنالى تۋىندىمەن تولىققانى قۋانتادى. كورەرمەننىڭ كوڭىلىنەن ورىن الار وسىنداي قويىلىمدارىڭىز كوپ بولسىن!

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz