بىزدە ءبىر-ەكى جىل سايىن سىلكىلەپ تۇرماسا، بيتتەپ-قۇرتتاپ كەتەتىن مەكەمە بار. كەدەن دەپ اتالادى. قازاققا قايدان كىرگەن اتاۋ ەكەنىن بىلە المادىم: ايتەۋىر «كەسەل» دەگەن سوزگە جىپ-جىلماعاي جۇعىسا قالادى.

سول كەدەننەن تاعى دا كەسەل شىعاتىن كەز كەپتى: بۇدان بىرەر جىل بۇرىن ءبىرازىن تۇرمەگە تىعىپ ەدى، ەندى تاعى دا ءبىر توبىن توپىرلاتىپ توعىتىپ تاستادى. ارسى-گۇرسى اقپارات اعىنىنا قاراساڭ، «بوەۆيك» كينو ءجۇرىپ جاتقانداي. الدى - جابىلدى، ارتى - ىزدەۋدە ءجۇر. شاماسى، جابىلعانى - شىقپايدى، ىزدەلۋدەگىسى - تابىلمايدى. بۇرىنعى ادەت وسى بولاتىن.

«بۇگىنگى جاڭالىقتاردىڭ رەتى وسىنداي»، - دەپ، حابار-وشاردى ساپقا قويىپ ساپىراتىن رەسمي تەلەديدارلار پەرگىلەپ جاتىر: اناۋسى ۇستالدى، مىناۋسى قۋعىندا، «وپگ» بوپتى، جەپ قويىپتى، ءويتىپتى-ءسۇيتىپتى... جۇرت جاعاسىن ۇستاپ وتىر.

بىزدە ءبىر-ەكى جىل سايىن سىلكىلەپ تۇرماسا، بيتتەپ-قۇرتتاپ كەتەتىن مەكەمە بار. كەدەن دەپ اتالادى. قازاققا قايدان كىرگەن اتاۋ ەكەنىن بىلە المادىم: ايتەۋىر «كەسەل» دەگەن سوزگە جىپ-جىلماعاي جۇعىسا قالادى.

سول كەدەننەن تاعى دا كەسەل شىعاتىن كەز كەپتى: بۇدان بىرەر جىل بۇرىن ءبىرازىن تۇرمەگە تىعىپ ەدى، ەندى تاعى دا ءبىر توبىن توپىرلاتىپ توعىتىپ تاستادى. ارسى-گۇرسى اقپارات اعىنىنا قاراساڭ، «بوەۆيك» كينو ءجۇرىپ جاتقانداي. الدى - جابىلدى، ارتى - ىزدەۋدە ءجۇر. شاماسى، جابىلعانى - شىقپايدى، ىزدەلۋدەگىسى - تابىلمايدى. بۇرىنعى ادەت وسى بولاتىن.

«بۇگىنگى جاڭالىقتاردىڭ رەتى وسىنداي»، - دەپ، حابار-وشاردى ساپقا قويىپ ساپىراتىن رەسمي تەلەديدارلار پەرگىلەپ جاتىر: اناۋسى ۇستالدى، مىناۋسى قۋعىندا، «وپگ» بوپتى، جەپ قويىپتى، ءويتىپتى-ءسۇيتىپتى... جۇرت جاعاسىن ۇستاپ وتىر.

ال رەسمي ەمەسى قايسى دەيسىز عوي؟ ول ەندى قىزىق. شىتىرمان. ەل ءىشىن كەزىپ جۇرگەن رەسمي ەمەستىڭ «رەتى» مىناداي: «وپگ» دەگەن ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتىڭ ىشىندە ىشكى ىستەردىڭ سۋ جاڭا ءمينيسترى قاسىموۆتىڭ قاسقا قۇلىن ۇلى ءجۇر ەكەن... ۇستالىپ، قامالىپ، قۋعىنعا تۇسكەن كەدەنشىلەر - ۇساق-تۇيەگى: شورتاندارىن ەسىلدىڭ ەكى جاعالاۋىنان اۋلايتىن كورىنەدى... بۇل «بوەۆيك» اقوردانىڭ ماڭىنداعى مارقاسقا مىقتىعا قىلمىستى ءىس اشۋعا ارنالعان دەيدى... «قارپولعا» قالمىرزاەۆ قويدىرعان قوجامجاروۆتىڭ قولىمەن وت كوسەپ وتىرعان «كنبشنيكتەر» ەندى سارىبايدىڭ وزىنە شۇيلىگەتىن ءتۇرى بار... «وپگشىلاردىڭ» باسشىسىن وسىلاي ۇستاماسا، ونىڭ قولىنداعى بيلىككە قاتىستى «كومپروماتتار» كۇش الىپ كەتەدى ەكەن...

وسىلاي-وسىلاي كەتە بەرەدى. ءوزى كەسەلى كوپ كەدەن بولعان سوڭ، ونى اۋزى جەسە دە قان، جەمەسە دە قان «فينپولعا» باقتىرعان سوڭ، وعان سىرتتان سىعىرايىپ، «ساياسي سىسكىنىڭ» ساربازدارى تورۋىل جاساعان سوڭ، ەل ارالاعان ءسوزدىڭ ءبارى شىڭعىرىپ شىقپاعاندا قايتسىن؟! بىلىققان جەردەن شىققان وسەكتىڭ ءوزى شىندىقتىڭ شاپانىن جامىلىپ، جالپاق جۇرتقا تۇماۋدان بەتەر جايىلا بەرەدى.

سەبەبى، بۇ جۇرت جىندى ەمەس، ءبارىن كورىپ وتىر. تەك يت قىپ جىبەرگەن سوڭ، سويلەي المايدى. كەسەلدىڭ كوكەسى كەدەننەن دە كەرەمەت ەكەنىن بىلەدى. ماسەلەنكي، ەرتە ءوتۋى ەرتەگىگە اينالعان سايلاۋلاردى «نالمەن» جابدىقتايتىن ءبىر دەمەۋشى وسى كەدەن ەكەنىن اناۋ جىلدارى «تاسجارعاننان» وقىعان جۇرتتىڭ دەنى - ءتىرى. كەدەنگە كەلگەن كولىكتەن تۇسەتىن ءراسىمنىڭ تەڭ جارتىسى استانا اساتىنىن دا بىلەدى.

...الىس اياگوزدەگى امان اعا دا ءبىلىپ وتىر ەكەن: «كەدەندەگى كەسەلدى «قۇرتقان» سوڭ، «فينپولىڭ» دا «نا فيگا» بولايىن دەپ تۇر، تارقاتىپ جىبەرەدى...» - دەيدى.

«قايدان ءبىلدىڭىز؟».

«بالىق باسىنان ءشىريتىنىن بىلەتىن قازاققا ءسوز بە ەكەن؟ كەسەل كەدەندە ەمەس...»

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»

(پروەكت «DAT» № 17 (100) 11 مامىر 2011 جىل