باج ەتە قالاتىن پسەۆدوپاتريوتتار باج ەتە بەرسىن، بىراق قازاق ءتىلى بۇگىندە ءوزىنىڭ ۇندىلىگىنەن، اۋەزدىلىگىنەن، شىرايىنان ايرىلىپ ورىسشامەن ارالاسىپ شۇبارلانعان، ارالاس نەكەدەن تۋعان بالاداي بەت-پىشىنىنە دەيىن وزگەرىپ كەتكەن ءارى سۇرقاي، ءارى شورقاق تىلگە اينالدى. ءارى سۇرقاي، ءارى شورقاق دەگەنىمىزگە سەنبەسەڭىز كوشەدە، قوعامدىق كولىكتە سويلەسىپ تۇرعان قازاقتاردىڭ سوزىنە ءبىر-اق مينۋت قۇلاق ءتۇرىپ كورىڭىزشى. ولاردىڭ كوپشىلىگى باستان-اياق ورىسشا سويلەسىپ تۇرسا، ال قازاقشا سويلەسىپ تۇرعانداردىڭ ءسوزىنىڭ تەڭ جارتىسى، نە جارتىسىنان كوبى ورىس ءسوزى.

ارينە، بۇل ءۇش عاسىر بويى بىرەسە پاتشالىق، بىرەسە كەڭەستىك رەسەيدىڭ تابانى استىندا بۇكىل ۇلتتىق ونەرىمىز، مادەنيەتىمىز بەن ادەبيەتىمىزدى بىلاي قويعاندا ۇلتتىق سانامىز، ۇلتتىق نامىسىمىز ابدەن تاپتالىپ، ءوزىمىزدى وزگەدەن كەم، وزگەدەن نادان، مەشەل ۇلت دەپ ساناپ، ورىستان ۇيرەنسەك، ورىس نە ىستەسە سونى ىستەسەك وزىق بولامىز دەگەن قۇلدىق پسيحولوگيانىڭ  كەسىرى ەكەنىنە داۋ جوق. ۇتىرى كەلگەندە ايتا كەتەيىك، كەڭەس وكىمەتىنىڭ قولاستىندا  تۇرعاندا ءبىز ورىسشانى بۇزىڭقىلاۋ سويلەيتىن وزبەك، ءازىربايجان، تاجىك سياقتى ۇلتتارعا كۇلىپ، ءبىز، ياعني، قازاقتار ورىسشا اكتسەنتسىز تازا سويلەيمىز دەپ ماقتاناتىنبىز. ءتىپتى، وزبەكستان باسشىسى ش.راشيدوۆ ورىسشا اكتسەنتپەن، ال ءبىزدىڭ د.قوناەۆ ورىسشا تازا سويلەيدى دەپ تە قوقىراياتىنبىز. سويتكەن ش.راشيدوۆ سول زاماندا-اق وزبەكتىڭ ۇلتتىق مەملەكەتىن ورناتىپ كەتتى. شىندىقتى ايتۋ شىرىق بۇزۋ ەمەس قازاقستاندا 700-دەن استام قازاق مەكتەپتەرى جابىلعان سول زاماندا وزبەكستاندا قازاق مەكتەپتەرى قازاقستانداعىدان الدەقايدا كوپ بولدى. وسىمەن توقتالايىق.

ال ەندى ەلىمىز رەسەيدەن ازاتتىق الدى دەۋگە دە جۇرەگىمىز داۋالاماي تاۋەلسىزدىك الدىق دەپ جۇرگەن 28 جىلدىڭ ىشىندە ءتىلىمىز  جۇتاڭدانىپ، مىڭداعان سۇلۋ سوزدەرىمىز قولدانىستان قالىپ، ال امان قالعانى ورىسشا ارالاسقان شۇبارالا كۇيگە تۇسكەنى نەسى. «وسپەيتىن بالا يتكوسەك قازادى»، «وسپەيتىن جىگىت ونبەيتىن داۋدى داۋلايدى» دەيتىن ەدى قازەكەم. الدە  تىلگە بايلانىستى ۇكىمەتكە، پارلامەنتكە 28 جىلدان بەرى ايتىپ كەلە جاتقان جانشىرىلىمىز دا سول اڭقاۋ بالانىڭ، «يتكوسىك قازۋىنا» نەمەسە «ونبەيتىن داۋعا» اينالىپ بولدى ما؟ ەگەر سول ۇكىمەت پەن پارلامەنت قازاق ءتىلىن ەلدىڭ ەڭ باستى تىلىنە اينالدىرۋعا ءال-دارمەنى جوق بولسا، ەڭ بولماسا ەلىمىزدەگى تەلەارنالار مەن راديونىڭ انا ءتىلىمىزدى شۇبارلاۋىنا جول بەرمەيتىن قاتاڭداۋ ءبىر شەشىم شىعاراتىن ۋاقىتى الدەقاشان بولىپ ەدى عوي. ۇلتتىق ءتىلىمىزدى تورلەتەيىك دەسەك تە، ورلەتەيىك دەسەك تە ەڭ باستى ءححى عاسىردىڭ ەڭ قۋاتتى يدەولوگيالىق قۇرالى تەلەۆيزيا مەن راديوعا ۇلتتىق تىلدەن، ءتىپتى قايسىبىر تۇركى تىلدەرىنەن، ادەبيەتتەن، جازۋ ونەرىنەن  حابارى بار بىلىكتى جۋرناليستەردى قىزمەتكە الىڭدار دەپ وسى سالا باسشىلارىنا پارمەن بەرۋگە  ۇكىمەتتىڭ دە، پارلامەنتتىڭ دە «ءالى جەتەدى، كۇشى كەلەدى» عوي.

ءوزىمدى ارالاستىرعانىما كەشىرىم وتىنەمىن، قازاقستاندا اسىرەسە تەلەارنالاردا قازىر ادەبي دە، اۋىزەكى دە كوركەم تىلدەن، جۋرناليستيكادان بەيحابار كىم كورىنگەن ءتىلشى بولىپ دايىن ورىسشا حابارلاردان سوزبە-ءسوز اۋدارىپ ءوزى نە ايتىپ تۇرعانىنا ءمان بەرمەيتىندەر قازاق ءتىلىن شۇبارلاپ، ءبۇلدىرىپ باراجاتقانىن ايتىپ باسپاسوزدە تالاي رەت ماقالالار جاريالاعانىما، جيىن، وتىرىستاردا ايتىپ كەلە جاتقانىما تالاي جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. سويتسەم، جاي قازاقتىڭ ءسوزى جەلگە ۇشقان زامان بولعانىن ەندى عانا ءبىلدىم. انەبىر جىلدارى ماجىلىستەگى حالمۋراتوۆ دەگەن وزبەك دەپۋتات قانا. «اۋ، قازاقشا سويلەيىك تە، قازاق ءتىلىن قاجەتسىز تىلگە اينالدىرماساڭدارشى» دەپ ءبىراز شىر-پىر بولىپ ەدى، 80-گە كەلگەن كوسارەۆ ءالى وتىر دا،  سول حالمۋراتوۆ دەپۋتاتتىقتان دەرەۋ كەتتى.

ءيا، ونسىز دا 28 جىلدا ءوز ەلىنىڭ تورىندە توسەككورپە تيمەي تۇرعان قازاق ءتىلىن تەلەارناعا جۇرگىزۋشى، ءتىلشى بوپ كەلگەن ءانشى ەمەس ءانشى، ءبيشى ەمەس ءبيشى، قالا بەردى ءانشىنىڭ ايەلى، سايقىمازاق اجۋاقورلار ودان جامان ءبۇلدىرىپ ءبىتىرىپ بوپ قالدى. سەنبەسەڭىز قاراڭىز:

«31»ارنا:

نۇراي نۇراقاي ءبىلىپ كوردى

جۇرەگى داۋلاماعان جىگىتتەر

ۇزىندىعى 8 شاقىرىمدى قۇراسا...

كورىپ تۇرعاندارىڭىزداي كوكتايعاقتا جۇرە الماي

شىڭداردى باعىندىردى

تانىمالدىعى ارتقان لاگەرگە مىڭ ءوتىنىش...

تەكسەرۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر

تۇراقتىلىعىنا باسىمدىق بەرەدى

كتك (2.ءحى.2018)

«جاندى داۋىس» دەپ اتالاتىن  كورسەتىلىمدە كىپ-كىشكەنتاي قازاق سابيلەرىنە اعىلشىنشا ولەڭ ايتقىزىپ جارىستىرىپ جاتقان  جۇرگىزۋشىنى تىڭداڭىز:

وتە تاماشا ورىنداۋ بولدى

ءتاتتى اسەرلەر سىيلايدى

وي ءبولىستى

جاڭالىقتارمەن ءبولىستى

قۋانىشتارىمەن ءبولىستى

تازالىق سەزىمىن سىيلادى

4.ءحى.2018

باس ميى شايقالعان

قورعانىس ءمينيسترى ءوز كەزەگىندە...

بارلىق كەلىسىمنەن شىعۋدى العا تارتتى

بىلتىر جانە بيىلعى جىلدارى

ورالمان مارتەبەسىنە يە ادام

...جاساۋ ماقساتىن كوزدەگەن

«31» ارنا 14.ءحىى.2018

1.ۋاقىتىن ۇنەمدەۋ مۇمكىندىگىنە يە بولىپ وتىر

2.ەر-ازاماتتار جۇبايلارىمەن اۋىسادى

3.1000 تەڭگەدەن استام سوماعا

4.كوپجاسار ءبىلىپ كوردى

«قازاقستان» 16.ءحىى.2018

1.بۇل پىكىرتالاس الاڭى جالعاسىن تابادى

«ەۋرازيا-1»:

1.2 ساعاتقا دەيىن قۇرعاقتىق سىيلايدى ء(سابيدىڭ پولزۋنكيى تۋرالى)

2.سۇيىكتى ىسىمەن اينالىسۋ باقىتىنا يە بولدى

ءوزىڭىز ايتىڭىزشى، ءوز ەلىندە، ءوز جەرىندە، ءوز حالقىنىڭ قالىڭ ورتاسىندا وتىرعان ۇلت ەگەر شىن ازات ەل ەكەنى راس بولسا  ونىڭ تەلەارنالارى  ءوز ءتىلىن تاپ مىناداي ماسقارا تىلگە اينالدىرار ما ەدى؟ مىناۋ تۇركى تىلدەرىنىڭ ىشىندەگى ەڭ باي ءتىلدىڭ ءبىرى قازاق ءتىلى ەمەس ورىس ءتىلىنىڭ سوزبە-ءسوز اۋدارماسى عوي. مۇنداعى ءبىز استىن سىزىپ كورسەتكەن سوزدەردىڭ ءبارى ورىسشادان سول كۇيىندە تارجىمالانعان. ەگەر جۇرگىزۋشى قازاق تىلىندە تەلەحابار جۇرگىزۋگە تولىق حاقى بار، بىلىكتى ادام بولسا ولاردى سويلەمگە ءتىپتى كىرگىزبەي-اق قويار ەدى. مىسالى، ۇزىندىعى 8 مەتردى قۇرايدى دەمەي-اق ۇزىندىعى 8 مەتر دەسە ناعىز قازاقشا بولار ەدى. كوڭىلىڭىزگە كەلسە دە ايتايىق، ورىسشادان تارجىمالانعان وسى «سوستاۆلياەت 8 مەتروۆ» دەگەندەگى «سوستاۆلياەتتى» الىپ تاستاپ «قۇرايدىنى» ايتپاي-اق قويسام الدەقايتىپ كەتۋىم مۇمكىن، ودان دا ورىسشاعا تيىسپەيىن دەگەن ناداندىقتى بىلاي قويعاندا قازاقتىڭ قانىنا ءسىڭىپ قالعان قۇلدىق پسيحولوگيا، ياعني، «قۇلمىنەز» ءدال وسى جەردە اپ-انىق كورىنىپ تۇر.

ورىستار ميدى «گولوۆنوي موزگ»، جۇلىندى «سپيننوي موزگ» دەيدى. ءارى ساۋاتسىز، ءارى ورىسشا «گولوۆنوي» دەگەندى الىپ تاستاسام ءبىر بالەگە ۇشىراپ كەتەرمىن دەپ قورقاتىن قۇلمىنەز جۇرگىزۋشى ونى سول «باس ميى» دەپ لاعىپ تۇر. ال «ءبولىستى» دەگەنى ورىستان «پودەليلسياسىن» قازاقتىڭ كورگەن، ەستىگەن جاڭالىقتارىن ايتتى، ولاردا بىرگە قۋانىپ جاتتى دەگەن شۇرايلى دا شىرايلى سوزدەرىن بۇل جەردە ورىستىڭ وسى ءبىر عانا «پودەليلسياسى» قىلدى ارقىلى تاس-تالقان تەلەديداردان ايتىلعان ءار ءسوز ادامنىڭ ميىنا تىكەلەي، بىردەن اسەر ەتەدى. قازىر سول تەلەارنالاردان ايتىلىپ جاتقان «ءبولىستى»، «دەپ كۇتىلۋدە»، «قۋانىش سىيلادى»، «ءوز كەزەگىندە»، «يە بولدى» دەگەن سياقتى نەبىر سۇرقاي سوزدەردى داپ-دارداي ۇلكەن كىسىلەر دە قولداناتىنىن كورىپ ءجۇرمىز. تەلەديدار بىردەن ميعا اسەر ەتەتىنىن سودان-اق بىلە بەرىڭىز. ورىستار ءسوزدىڭ كەلەجاعىندا «ۆ سۆويۋ وچەرەد ون سكازال»، «ون ۆ سۆويۋ وچەرەد...» دەپ ايتا بەرەدى. جوعارىداعى «قورعانىس ءمينيسترى ءوز كەزەگىندە» دەگەن دە سول «ۆ سۆويۋ وچەرەد» دەگەننەن ءتارجىمالاتىپ قويعان دا سول قۇلدىق مىنەزدىڭ كەسىرى. كەيىنگى كەزدە «نە بولدى» دەگەن ءسوز دە. ءيا، كەزىندە ءبىر ەلدىڭ وتارى بولىپ ءوزى قۇلدىققا تۇسكەن ەلدىڭ ءسوزى دە قۇلدىققا ءتۇسىپ، قوجايىنىنىڭ ءتىلىنىڭ كوشىرمەسىنە اينالادى ەكەن. سونى «31» ارنا ءتىلشىسىنىڭ «ۋاقىتىن ۇنەمدەۋ مۇمكىندىگىنە يە بولىپ وتىر» (14.12.2018), كتك ءتىلشىسىنىڭ «ورالمان مارتەبەسىنە يە ادام» دەگەن ويسىز، پارىق-پاراساتسىز سويلەمىنەن-اق بايقادىق. بۇلار دا ورىستىڭ ايمەەت ۆوزموجنوست»، «يمەيۋششي ستاتۋس ورالمانا» دەگەن سوزدەرىنەن قۇلدىق سانامەن اۋدارىلعان سوزدەر. «وتە تاماشا ورىنداۋ بولدى» (پرەكراسنوە يسپولنەنيە) «كورىپ تۇرعاندارىڭىزداي» (كاك ۆيديتە), «شىڭداردى باعىندىردى («پوكاريل ۆەرشينى»)! مىنە، قازاق ءتىلىن ورىستىڭ ءتىلى جويىپ بىتۋگە جاقىن قالعانىن وسىدان-اق كورۋگە بولادى. ال «ەر-ازاماتتار جۇبايلارىمەن اۋىسادى» دەگەننەن وتكەن ناداندىق تەلەارنا تىلشىلەرىنەن باسقا دا بار ما، جوق پا، ءبىر اللا بىلەدى. نەگە ءوز ءتىلىمىزدى ءوزىمىزدى وسىنداي جەكسۇرىن كۇيگە ءتۇسىرىپ بولدىق، ا؟ وسى ارادا مىنانى ايتا كەتسەك تە ارتىق بولماس. قازاقتا دا، وزگە تۇركى تىلدەستەردە دە «ەرلى-زايىپتى»، «ەر-حاتىنلى» دەگەن بار. دەمەك، زايىبى دەگەنىمىز ايەلى. ال جۇبايى، بايى، كۇيەۋى دەگەنىمىز ەرى. جۇباي دەگەن ەر ادامنىڭ ەسىمى. ال جوعارىداعى «ەر-ازاماتتار جۇبايلارىمەن اۋىستى» دەگەن لاقپاعا جول بولسىن؟ الدە تەلەارنا ءتىلشىسى ايتىپ تۇرعان «ەر-ازاماتتاردىڭ جۇبايلارى» قازىرگى تىلمەن ايتقاندا كىلەڭ «گولۋبويلار» ما؟

نەبىر ەرسى قىلىق، ەرسى قىلۋا وسى كۇنى قازاقتان شىعۋدا. قازىر قازاقتىڭ ەركەگى ايەلىن، ايەلى ەركەگىن «جولداسىم» دەيتىن بولدى. بۇدان وتكەن «وركەنيەتتىلىك»، بۇدان وتكەن «مادەنيەتتىلىك» قازاقتان باسقا ءدىنى مۇسىلمان ەش ەلدە جوق. تەلەارناعا بۇگىندە قىزمەتكە كەلىپ جاتقان كەلىمسەك تىلشىلەردىڭ كەسىرى بۇكىل قازاقتىڭ سويلەۋ مانەرىن وسىلاي بىلعاپ، ءبۇلدىرىپ بارادى. جۇرت تەلەارنا قالاي ايتسا، سونى قايتالايدى. سەبەبىن الگىندە ايتتىق. ياعني، تەلەۆيزيا حابارلارى كوزگە كورسەتىپ وتىرىپ بەرىلەتىندىكتەن ولار بىردەن ادامنىڭ ميىنا ۇرادى. دەمەك، ونى ەستىپ لاستانعان مي سانانى لاستايدى.

سەنىڭ تىلىڭدە سويلەگىسى كەلمەيتىن ۇلت ءوزىڭدى دە مەنسىنبەيتىنىن ول ۇلت سەنەن ءوزىن ۇستەم سانايتىنىن قازاق بايعۇس ءالى دە تۇسىنبەي-اق كەلەدى. ولار سەنى مەنسىنبەگەنى بىلاي تۇرسىن، سەنى قورلاۋدىڭ قالت ەتكەن ءساتىن قۇر جىبەرمەيدى. مىسالى، تەلەەكراندا قازاقشا جازىلعان سۋداي اعىپ باراتقان تيتر، ياعني، جۇگىرتپە جول دا قازاقشا  حابار دەپ ەسەپتەلەتىن بولدى. بۇل قورلاۋ ەمەس پە؟ بۇل ءتىل-قۇلاعى جوق مىلقاۋلارعا عانا قولدانىلاتىن ءادىس قوي! بۇل قازاقتىڭ ءتىلىن دە، ءوزىن دە نە مەنسىنبەيتىن، نە قازاققا قانى قارايعان دۇشپان بىرەۋلەردىڭ ويلاپ تاپقانى عوي!

ءيا، 21-ءشى عاسىردا قاي حالىقتىڭ دا ءتىلىن، سالت-ءداستۇرىن، ءدىنىن جويىلىپ كەتۋدەن امان ساقتايتىن ەڭ قۋاتتى قۇرال – تەلەۆيزيا. ال ءتىلى، سالت-ءداستۇرى جويىلعان نە وزگەرىسكە ۇشىراپ شۇبارلانعان ۇلت وزىنەن-ءوزى جويىلىپ بىتەدى. باجىلداساڭىز تاعى دا باجىلداڭىز، بىراق بۇگىنگى قازاقتىڭ كوشەدە ءبىر-بىرىمەن سويلەسىپ تۇرعان ءتىلىن قازاق ءتىلى دەگەننەن گورى ورىسشامەن شۇبارلانعان قويىرتپاق دەسە دە بولادى. ونى ساف كۇيىنە قايتا كەلتىرۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى قۇرالى – تەلەۆيزيا. سوندىقتان قازاق تەلەۆيزياسىنا ۇلتتىق تىلدەن، ۇلتتىق ادەبيەتتەن مول حابارى بار جانە قولىنان جازۋ كەلەتىن جۋرناليستەر ءتىپتى، اقىن-جازۋشىلاردى ىرىكتەپ الۋدى باستاماساق  مىنا تۇرىمىزبەن تەلەارنالار ءتىلىمىزدى قۇردىمعا كەتىرۋگە جاقىنداپ-اق قالدى.

ۇتىرى كەلگەندە ايتا كەتەيىك بۇگىنگى قازاقشا تەلەحابارلاردا دۇرىس باسشىلىقتىڭ جوقتىعىنىڭ كەسىرىنەن كورگەنسىزدىك كوسەمدىككە، كوبىكسوز-شەشەندىككە اينالدى. ءتىپتى، ەكرانعا شىعاردا كورەرمەنمەن  امانداسۋدىڭ دا، حابار اياقتالعاسىن قوشتاسۋدىڭدا الميساقتان، ىقىلىم زاماننان قالىپتاسقان ۇردىستەرىن بۇزىپ، اركىم وزىنشە امانداسۋ، وزىنشە قوشتاسۋ تۇرلەرىن شىعارىپ الدى.  مىسالى، «31» ارنادا ەرقانات كوپجاسار دەگەن جۇرگىزۋشى حاباردى جۇرگىزەر الدىندا «امانسىزدار ما؟» دەپ سۇراق قويىپ الادى دا، حاباردى جۇرگىزگەن كوپجاسار، كوپ جاسايىق» دەپ قوشتاسادى. «امانسىزدار ما» دەگەن ءسوز ەكى ءتۇرلى جاعدايدا – بىرىنشىدەن ادامدار ءبىر-بىرىمەن سالەم-ساۋقاتتاسىپ بولعاسىن ءسوز اراسىندا عانا «ءيا،امانسىزدار»، «ءيا، امان-ساۋ بارسىڭدار ما» دەپ جايباراقات جاعدايدا ايتىلسا، ەكىنشىدەن الدەبىر قاۋىپ-قاتەرلى، وقىس ۋاقيعا بولىپ جاتقاندا مىسالى ءۇي ورتەنگەندە، كولىك اپاتى بولعاندا جۇگىرىپ كەلگەندەر «وزدەرىڭ امانسىڭدار ما؟»، «امانشىلىق پا؟» دەگەن ۇرەيلى رايدا ايتىلادى. ال «31» ارناداعى... كوپجاساردىڭ ەكرانعا شىعا سالا «امانسىزدار ما؟» دەپ سۇراق قويىپ الۋى ونى وسىنىڭ الدىندا عانا الدەبىر قورقىنىشتى حابار ەستىپ كەلىپ تۇرعانداي اسەر ەتەدى ەكەن. ال ونىڭ حابار اياقتالعاسىن "كوپ جاسايىق" دەپ قوشتاسۋى ءتىپتى كۇلكىلى. الدە بۇلار اتا-بابامىزدان عاسىرلار قويناۋىنان قالعان "اسسالاۋماعالەيكۋم" دەسە  تەرروريست، ەكسترەميست اتانىپ كەتەرمىن دەپ قورقا ما ەكەن؟ كورشىلەس ءتىلى، ءدىنى، سالت-ءداستۇرى ۇقساس وزبەك، تاجىك، ءازىربايجان تەلەارنالارىنداعى جۇرگىزۋشىلەر «اسسالامۋالەيكۋم» دەپ-اق ۇستالىپ كەتپەي امان-ساۋ ءجۇر عوي! ال امان تاسىعان دەگەن جۇرگىزۋشىنىڭ قوشتاسۋى تاسىعان دەگەن الدە اكەسىنىڭ، الدە اتاسىنىڭ ەسىمىمەن اياقتالۋى دا كۇلمەسكە امالىڭدى قالدىرمايدى ەكەن. مىنە، ءبىز تەلەارنالاردا ءتىلىمىزدى شۇبارلاعانىمىزبەن تۇرماي، اتا-بابادان قالعان ۇلتتىق، ءداستۇرلى امانداسۋ، قايىر-قوش ايتىسۋلارىمىزدى دا وسىلاي بالدىر-باتپاققا اينالدىردىق. وسىنىڭ ءبارى تەلەارنالاردى جايلاپ العان باسسىزدىق دەمەسكە دە امالىڭدى قالدىرمايدى ەكەن. قايتالاپ ايتار بولساق، تەلەارنالاردا ۇلتتىق، مەملەكەتتىك تىلىمىزگە جاسالىپ وتىرعان بۇل قاسىرەتتەر تۋرالى ءباسپاسوز بەتىندە ايتىپ كەلە جاتقانىمىزعا تالاي جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. بىراق سونىڭ بارىنە نە قولدانىلىپ جاتقان شارا، نە ءسىزدىڭ ايتىپ وتىرعاندارىڭىز دۇرىس ەمەس دەگەن ءبىر اۋىز جاۋاپ بەرىلگەن ەمەس.

مىرزان كەنجەباي

Abai.kz