قر قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى دارحان كالەتاەۆ قر پارلامەنتىنىڭ ماجىلىسىندە وتكەن ۇكىمەت ساعاتىندا جاس مامانداردىڭ شەتەلگە كەتىپ جاتقانىنا قاتتى الاڭداۋدىڭ قاجەتى جوق ەكەنىن ايتتى. بۇل الەمدىك تەندەنتسيا ەكەنىن ەسكە سالعان مينيستر «جاستاردىڭ سورپا بەتىنە شىعارى تۇگەل شەتەل اسىپ كەتتى» دەپ قارا اسپاندى ءتوندىرۋ جاڭساق تۇسىنىك دەيدى.

«ەلدەن كەتىپ جاتقانداردىڭ 70%-ى وزگە ەتنوس وكىلدەرى. بۇل — قالىپتى جاعداي. ادامدار ءوزىنىڭ تىلدىك ورتاسىن، شىعۋ تەگىن ىزدەپ كەتىپ جاتىر. بۇدان تراگيزم ىزدەۋ قاجەت ەمەس»، - دەدى كالەتاەۆ پارلامەنت ماجىلىسىندە وتكەن ۇكىمەت ساعاتىندا.

ءمينيستردىڭ بۇل ايتقانى تايعا باسىلعان تاڭباداي انىق اقيقات ەكەنىن ەكىنىڭ ءبىرى بىلەدى. ەلدەگى سلاۆيان تەكتى حالىقتار وزدەرىنىڭ تاريحي وتانىنا كەتپەسە، 1989 جىلى قازاقستان حالقىنىڭ 39,69%-ىن عانا قۇراعان قازاقتار قازىر 70%-عا جەتپەس ەدى. سايكەسىنشە كەڭەس وداعىنىڭ سوڭعى جىلدارى قازاقستان حالقىنىڭ تەڭ جارىمىنا جۋىعىن قۇراعان ورىستار بۇگىندە 20%-عا دەيىن ازايماس ەدى. ستاتيستيكا كوميتەتى وتكەن جىلى ەلدەن 40 مىڭ ادام اۋا كوشكەنىن راستاپ وتىر. ولاردىڭ وتە كوپ بولىگى رەسەيگە كەتكەن. دەمەك، ەلدەن كەتۋشىلەردىڭ باسىم بولىگى «جەرۇيىق» ىزدەپ ەمەس، اتاجۇرتىنا اتتانعاندار.

ەلدىڭ ءبارى بىلەتىن وسى شىندىقتى ۇلكەن مىنبەردە ايتقانى ءۇشىن كالەتاەۆتى قارالاعىسى كەلەتىندەر دە تابىلدى. ەل ومىرىندە ورىن الىپ جاتقان ۇلكەن ىستەر كەزىندە اۋزىن بۋعان وگىزدەي ءۇنسىز قالاتىن كەي دەپۋتات ءمينيستردىڭ ءمىنسىز پىكىرىن مىنەپ-سىناپ اۋرەگە ءتۇستى. وسىعان قاراپ سول دەپۋتاتتار ماجىلىستە حالىقتىڭ قامى ءۇشىن ەمەس، مىسىق تىلەۋ كوڭىلمەن ءسوز اڭدىپ وتىر ما دەگەن ويعا قالاسىز. مەملەكەتتىك ماسەلەلەردى شەشەر كەزدە باس شۇلعىپ، قول كوتەرە بەرەتىن ءبىزدىڭ دەپۋتاتتارعا وسىنداي كەزدە اياق استىنان ءتىل شىعىپ، قىزىل داۋعا ارالاسىپ كەتەدى.

كالەتاەۆتىڭ قيسىندى پىكىرىنە قانجار الا جۇگىرگەندەردىڭ ءبىرى ءماجىلىستىڭ ۆيتسە-سپيكەرى گۇلميرا يسيمباەۆا بولدى. ماسكەۋلىك يدەيامەن ميى ۋلانعان گۇلميرا حانىم ساياساتتىڭ «كوپۇلتتى ەل» دەگەن كونە شوقپارىمەن ءمينيستردى قورقىتقىسى كەلەدى. اتى قازاقشا، تەگى مۇلدە وزگەشە بولۋىمەن-اق گۇلميرا يسيمباەۆا ءوزى اۋزىنان تاستامايتىن «حالىقتار دوستىعى» ۇرانىن ءىس-جۇزىندە دالەلدەپ جۇرگەندەي كورىنەدى.

«ەلىمىزدىڭ ەرەكشەلىگى — كوپۇلتتى، كوپكونفەسسيالى ەل. سوندىقتان ونى ساقتاپ قالۋىمىز كەرەك»، - دەپتى ءماجىلىس سپيكەرىنىڭ ورىنباسارى. ءوزىنىڭ قايدان كەلىپ، قايدا تۇرعانىن انىق بىلمەيتىن يسيمباەۆا سەكىلدىلەرگە قازاقستاننىڭ ەشقانداي دا «ەرەكشە» ەل ەمەس ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ مۇمكىن ەمەس شىعار. ولار ءۇشىن ەلدىڭ ەرتەڭى، ۇلتتىڭ بولاشاعى دەگەن ۇعىمدار مۇلدە جات بولسا كەرەك.

ءماجىلىستىڭ ۆيتسە-سپيكەرىنەن اسىپ تۇسكىسى كەلگەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى اتىنان سايلانعان دەپۋتاتى احمەت مۋرادوۆ قازاقستان ازاماتتارىنىڭ وزگە ەلگە كەتۋى تابيعي پروتسەسس دەگەنگە كەلىسپەيتىنىن ايتىپتى. ءتىپتى قىزا كەلە «بارلىق ەتنيكالىق توپتار مەملەكەتىمىزدىڭ ستراتەگيالىق رەسۋرسى سانالادى» دەپ ءتالىمسىپتى. ەل ومىرىندە بار-جوعى بىلىنبەيتىن، ساياسي-الەۋمەتتىك سالادا ەش پايداسى جوق «قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ» مۇشەسى وزدەرىن مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى رەسۋرسى سانايدى ەكەن. ءتىپتى ءمينيستردىڭ جۇمىسىن سىناپ، بۋىنسىز جەردەن پىشاق ۇرعىسى كەلەدى.

ءبىزدىڭ ەلدە «ۇلتتار دوستىعى»، «ۇلتتار تەڭدىگى» دەگەن ۇراندار ۇلىقتالىپ كەلەدى. ادامدار «ۇلتشىل» دەگەن سوزدەن كەڭەس وداعى كەزىندەگىدەي قورقادى. ونى ايتاسىز، ۇلت جاناشىرى بولىپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ ءوزى «مەن ۇلتشىل ەمەسپىن، ۇلتجاندىمىن» دەپ مايموڭكەلەۋگە ءماجبۇر. «ىنتىماعى جاراسقان كوپۇلتتى» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوز ءۇشىن وزگە ۇلتتاردان مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋدى، بالاسىن قازاقشا مەكتەپكە بەرۋدى تالاپ ەتپەك تۇگىلى ءوز ەلىمىز، ءوز جەرىمىزدە تۇرىپ ەلدى-مەكەندەر مەن كوشەلەرگە قازاقشا اتاۋ بەرۋدەن قورقامىز. ءسويتىپ حالقىمىزدىڭ مۇددەسىن قۇربان ەتە وتىرىپ، ساتىپ العان بەرەكە-بىرلىگىمىزبەن ماقتانىپ ءجۇرمىز تاعى. بۇل ازداي «كوپۇلتتى قازاقستان» دەگەن ۇران ەندى مينيسترلەردىڭ قالىپتى قىزمەت ىستەۋىنە كەدەرگى كەلتىرە باستاعانداي...

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz