ورال. 31 مامىر. قازاقپارات /ەلجان ەرالى/ - توتا­­لي­تارلىق قىسپاقتىڭ تىرناعىنا ىلىگىپ، جازىقسىز جاپا شەككەن جاڭاقا­لالى­ق­تاردىڭ ءبىرى - ەشىم عۇماروۆ.

ول 1893 جىلى جاڭاقالا اۋدانىنىڭ №18 ماستەكساي اۋىلدىق كەڭەسىنە قاراستى جورتا دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلىپتى. ونىڭ ءومىر جولى تۋرالى قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءجۋرناليسى، سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرى ءماجيت جادانوۆ بىلايشا اڭگىمەلەپ بەردى.

اتا-اناسىنان ەرتە ايىرىلعان ەشىم اعالارىمەن بىرگە جالدانىپ، اۋقاتتى شارۋالاردىڭ مالىن باعىپ كۇنىن كورەدى. كەدەيلىكتىڭ سالدارىنان ساۋاتىن دا اشا الماعان، ءدىني بىلىمگە دە قولى جەتپەگەن. دەگەنمەن ەشىم جاستايىنان پىسىق، ەلگەزەك، ادامعا جاقىن تۇراتىن قابىلەتىمەن تانىلادى.

1916 جىلى قازاق جاستارىن قارا جۇمىسقا الۋ تۋرالى پاتشا جارلىعىنا وراي، اعاسىنىڭ ورنىنا سۇرانىپ، رەسەيگە اتتانادى. ول وسى ساپارىنان 1917 جىلعى قازان توڭكەرىسىنەن كەيىن ەلگە ورالىپ، اۋىلداعى كەڭەس جۇمىسىنا بەلسەنە ارالاسادى. اۋىل تۇرعىندارىن ۇجىمدىق شارۋاشىلىققا بىرىكتىرۋگە ۇيىتقى بولىپ، ءوزى باستاپ ۇجىمدىق كولحوزعا مۇشە بولادى.

وتىزىنشى جىلداردىڭ باسىندا ءماس­تەكساي اۋىلىندا ۇيىمداستىرىلعان ما­شي­نامەن ءشوپ شابۋ ستانساسى ديرەكتورىنىڭ شارۋاشىلىق جونىندەگى ورىنباسارى بولىپ قىزمەت اتقارادى. 1931 جىلدان 1938 جىلعا دەيىن سوكپ قاتارىندا بولادى.

ورال. 31 مامىر. قازاقپارات /ەلجان ەرالى/ - توتا­­لي­تارلىق قىسپاقتىڭ تىرناعىنا ىلىگىپ، جازىقسىز جاپا شەككەن جاڭاقا­لالى­ق­تاردىڭ ءبىرى - ەشىم عۇماروۆ.

ول 1893 جىلى جاڭاقالا اۋدانىنىڭ №18 ماستەكساي اۋىلدىق كەڭەسىنە قاراستى جورتا دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلىپتى. ونىڭ ءومىر جولى تۋرالى قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءجۋرناليسى، سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرى ءماجيت جادانوۆ بىلايشا اڭگىمەلەپ بەردى.

اتا-اناسىنان ەرتە ايىرىلعان ەشىم اعالارىمەن بىرگە جالدانىپ، اۋقاتتى شارۋالاردىڭ مالىن باعىپ كۇنىن كورەدى. كەدەيلىكتىڭ سالدارىنان ساۋاتىن دا اشا الماعان، ءدىني بىلىمگە دە قولى جەتپەگەن. دەگەنمەن ەشىم جاستايىنان پىسىق، ەلگەزەك، ادامعا جاقىن تۇراتىن قابىلەتىمەن تانىلادى.

1916 جىلى قازاق جاستارىن قارا جۇمىسقا الۋ تۋرالى پاتشا جارلىعىنا وراي، اعاسىنىڭ ورنىنا سۇرانىپ، رەسەيگە اتتانادى. ول وسى ساپارىنان 1917 جىلعى قازان توڭكەرىسىنەن كەيىن ەلگە ورالىپ، اۋىلداعى كەڭەس جۇمىسىنا بەلسەنە ارالاسادى. اۋىل تۇرعىندارىن ۇجىمدىق شارۋاشىلىققا بىرىكتىرۋگە ۇيىتقى بولىپ، ءوزى باستاپ ۇجىمدىق كولحوزعا مۇشە بولادى.

وتىزىنشى جىلداردىڭ باسىندا ءماس­تەكساي اۋىلىندا ۇيىمداستىرىلعان ما­شي­نامەن ءشوپ شابۋ ستانساسى ديرەكتورىنىڭ شارۋاشىلىق جونىندەگى ورىنباسارى بولىپ قىزمەت اتقارادى. 1931 جىلدان 1938 جىلعا دەيىن سوكپ قاتارىندا بولادى.

ستانسا قامتۋىنداعى «نوۆىي پۋت» كول­حوزىنا جىبەرىلگەن ەشىم عۇماروۆ اتالمىش شارۋاشىلىقتا التى جىل بويى ەگىس بريگاداسىنىڭ بريگاديرى بولىپ قىزمەت اتقارىپ، ەگىس كولەمىن ۇلعايتىپ، ودان مول ءونىم جينالۋىن قامتاماسىز ەتىپ، باسشى ورگانداردىڭ كوزىنە ءتۇسىپ، العىر قىزمەتكەر رەتىندە اۋىزعا الىنادى.

ۇيىمداستىرۋ قابىلەتىمەن، ىسكەرلىگىمەن تانىلعان ەشىم عۇماروۆ «نوۆىي پۋت» كولحوزىنىڭ باسقارما توراعاسى قىزمەتىنە تاعايىندالادى. ول باسقارعان شارۋاشىلىقتىڭ ەكونوميكاسى نىعايىپ، مال باسى ءوسىپ، ەگىس شىعىمدىلىعى ارتىپ، كولحوزشىلاردىڭ ءال-اۋقاتى جاقسارادى. 1938 جىلى وعان «حالىق جاۋلارىمەن» جاقسى قارىم-قاتىناستا بولدى دەگەن جازىقسىز جالا جابىلىپ، تۇتقىنعا الىنادى.

ەشىم عۇماروۆتىڭ جازىقسىز تۇتقىنعا الىنىپ، تەرگەۋ بارىسىندا اكەسىنىڭ جانتۇرشىگەرلىك قيناۋدان وتكەنىن كەيىن بالاسى مۇحتار بىلايشا ايتىپ بەرگەن ەدى:

-«حالىق جاۋى» اتانىپ، تەمىر توردا وتىرعان اكەمە تەرگەۋشىلەر «72 ءولىم ساعاتىن» بەلگىلەپ، ونى كارتسەرگە وتىرعىزادى. ودان ولمەي قالعان اكەمدى 25 جىل تۇرمەدە وتىرۋ جازاسىمەن اۋىستىرادى. دەگەنمەن اكەمە تاعىلعان ايىپ انىقتالماي، ول 1,5 جىلدان كەيىن اۋىلعا ورالادى. وسى ۋاقىت ىشىندە كورگەن زورلىق-زومبىلىقتان اكەمنىڭ جۇيكەسى جۇقاردى، دەنساۋلىعى ناشارلادى.

ەشىم تۋعان اۋىلىنا ورالعان سوڭ شارۋاشىلىقتىڭ ەگىس بريگاداسىن باس­قارۋدى قايتا قولعا الدى.

1942 جىلى اسكەر قاتارىنا شا­قى­رىلىپ، نەمىس-فاشيست باسقىنشىلارىنان بوساتىلعان ۆورەنەج قالاسىنداعى قي­راعان ءوندىرىس ورىندارىن قالپىنا كەلتىرۋدەگى ەڭبەك مايدانىنا ارالاسىپ، ءوز ۇلەسىن قوستى.

سوعىس اياقتالعان سوڭ ەلگە ورالىپ، «نوۆىي پۋت» كولحوزى باسقارما توراعاسىنىڭ مال شارۋاشىلىعى ءجونىن­دەگى ورىنباسارى، «جاڭاتالاپ» كولحوزىندا مال فيرماسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتتەرىن ابىرويلى اتقارىپ، ۇساق شارۋاشىلىقتاردى ىرىلەندىرۋگە اتسالىستى. كەزىندە حالقىنا قىزمەت ەتىپ، ادالدىعىمەن ەلىنە سىيلى ازامات رەتىندە تانىلعان ەشىم عۇماروۆ كورگەن زورلىق-زومبىلىقتىڭ اسەرى دەنساۋلىعىنا اسەر ەتىپ، 1953 جىلى 1-توپتاعى مۇگەدەك رەتىندە زەينەتكە شىعادى. 1979 جىلدىڭ اقپانىندا دۇنيەدەن وزدى.

سوڭىندا اكە ءومىرىن جالعاستىراتىن ۇرپاق قالدى. ولار اۋلەتتىڭ شاڭىراعىن شايقالتپاي، كەرەگەسىن تەڭسەلتپەي، وتىن مازداتقان، شىراعىن جارقىراتىپ ۇستاپ وتىرعان ۇرپاق رەتىندە تانىلۋدا. مۇحتار ۇزاق جىل حالىق اعارتۋ سالاسىندا ابىرويلى قىزمەت اتقارىپ، ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ ۇزدىگى اتانعان پەداگوگ. ول قازىر زەينەت دەمالىسىندا.

ەشىمنىڭ نەمەرەسى - قانات مۇح­تار­ۇلى ەشىموۆ - وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ دەپۋتاتى. ول ۇزاق جىلدان بەرى ەدىلباي قويىن وسىرەتىن «بىرلىك» اسىل تۇقىمدى مال زاۋىتىن باسقارىپ كەلەدى. ول باسقارعان شارۋاشىلىقتىڭ ەكونوميكاسى جىل سايىن نىعايىپ، مال باسى ءوسىپ، جۇمىسشىلارىنىڭ ءال-اۋقاتى ارتۋدا.