سالتان ساكەن. «قازاق پوليتسەيلەرىنە قارسى جيھاد» جاريالانعانى راس پا؟
اباي وماروۆ (كوللاج)
دۇيسەنبىگە قاراعان تۇندە قاراعاندى وبلىسىنداعى بالقاش قالاسىنىڭ اك156/21 جالپى رەجيمدەگى تۇرمەسىندە اتىس بولدى. ءبىر توپ قارۋلانعان سوتتالۋشىلار تۇرمەنىڭ سىرتىن كۇزەتكەن ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ ىشكى اسكەرىنە شابۋىل جاساپ، وق اتقان. اتىس بارىسىندا باقىلاۋ قىزمەتىنىڭ سەرجانتىنا وق ءتيىپ، جاراقات العان. دەر كەزىندە مەديتسينالىق كومەك كورسەتىلگەنىمەن، سەرجانت قازا تابادى. سونىمەن قاتار قىلمىستىق اتقارۋ جۇيەسىنىڭ ءۇش ادامى جاراقاتتانادى. سوتتالۋشىلار سونشاما قارۋدى قايدان العان؟ ازىرگە بەلگىسىز. بىراق قارۋلانعان سوتتالۋشىلارعا بەس قارۋىن اسىنعان ارنايى جاساق شابۋىلداپ، قىلمىسكەرلەردى قولعا ءتۇسىرۋدىڭ بار ايلا-شارعىسىن جاساۋدا. بۇل جايىندا كەشە قاراعاندى وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل جانە اقپارات باسقارماسىنىڭ باستىعى جاناتاي سەمبەكوۆ حابارلادى.
ساعات تۇنگى ءبىر جارىمدا قاشۋعا تالپىنعان قىلمىسكەرلەر ءتۇرمەنىڭ ىشىندەگى ءوندىرىس تسەحىنىڭ عيماراتىنا جاسىرىنىپ ۇلگەرگەن. كەيبىر بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ولاردىڭ 30 ادامدى تۇتقىنداپ العانىن جازىپتى. تۇتقىنداعىلاردىڭ كوبى جازاسىن وتەپ جاتقاندار ەكەن. الايدا بۇل اقپاراتتى قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسى كوميتەتى جالعانعا شىعارىپ وتىر.
رەسمي ەمەس دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، باس كوتەرىپ، بۇلىك شىعارىپ ءجۇرگەن بۇل توپ حيزب-ۋت-تاحرير ءدىني ەكسترەميستىك ۇيىمىنىڭ وكىلدەرى كورىنەدى.
اباي وماروۆ (كوللاج)
دۇيسەنبىگە قاراعان تۇندە قاراعاندى وبلىسىنداعى بالقاش قالاسىنىڭ اك156/21 جالپى رەجيمدەگى تۇرمەسىندە اتىس بولدى. ءبىر توپ قارۋلانعان سوتتالۋشىلار تۇرمەنىڭ سىرتىن كۇزەتكەن ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ ىشكى اسكەرىنە شابۋىل جاساپ، وق اتقان. اتىس بارىسىندا باقىلاۋ قىزمەتىنىڭ سەرجانتىنا وق ءتيىپ، جاراقات العان. دەر كەزىندە مەديتسينالىق كومەك كورسەتىلگەنىمەن، سەرجانت قازا تابادى. سونىمەن قاتار قىلمىستىق اتقارۋ جۇيەسىنىڭ ءۇش ادامى جاراقاتتانادى. سوتتالۋشىلار سونشاما قارۋدى قايدان العان؟ ازىرگە بەلگىسىز. بىراق قارۋلانعان سوتتالۋشىلارعا بەس قارۋىن اسىنعان ارنايى جاساق شابۋىلداپ، قىلمىسكەرلەردى قولعا ءتۇسىرۋدىڭ بار ايلا-شارعىسىن جاساۋدا. بۇل جايىندا كەشە قاراعاندى وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل جانە اقپارات باسقارماسىنىڭ باستىعى جاناتاي سەمبەكوۆ حابارلادى.
ساعات تۇنگى ءبىر جارىمدا قاشۋعا تالپىنعان قىلمىسكەرلەر ءتۇرمەنىڭ ىشىندەگى ءوندىرىس تسەحىنىڭ عيماراتىنا جاسىرىنىپ ۇلگەرگەن. كەيبىر بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ولاردىڭ 30 ادامدى تۇتقىنداپ العانىن جازىپتى. تۇتقىنداعىلاردىڭ كوبى جازاسىن وتەپ جاتقاندار ەكەن. الايدا بۇل اقپاراتتى قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسى كوميتەتى جالعانعا شىعارىپ وتىر.
رەسمي ەمەس دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، باس كوتەرىپ، بۇلىك شىعارىپ ءجۇرگەن بۇل توپ حيزب-ۋت-تاحرير ءدىني ەكسترەميستىك ۇيىمىنىڭ وكىلدەرى كورىنەدى.
بەت قاتتالىپ جاتقاندا:
ادىلەت مينيسترلىگىندە كەشە كەشكىسىن شۇعىل بريفينگ ءوتىپ، وندا قىلمىستىق اتقارۋ جۇيەسى كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى تالعات احمەتوۆ بالقاشتاعى وقيعاعا قاتىستى بىرقاتار جايتتاردى ناقتىلادى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇلىك شىعارىپ، قاشپاق بولعان سوتتالۋشىلار نەگىزىنەن اۋىر جانە اسا اۋىر قىلمىس ىستەگەنى ءۇشىن جازاعا تارتىلعاندار. وسىنداي ادامداردان قۇرالعان 16 ادام تۇرمە اۋماعىنداعى وندىرىستىك عيماراتقا بەكىنىپ الادى جانە ولارعا قارسى ارنايى جاساق تاياپ كەلگەن كەزدە، ارالارىنداعى ءبىر-ەكى ادام وتتەگى قۇيىلعان بالوندى جارىپ جىبەرگەن. قازىر سول جارىلىستىڭ سالدارىنان قازا تاپقانداردىڭ دەنەلەرى قيراندىنىڭ استىنان شىعارىلۋدا. ناقتى قانشاسى ولگەنى ازىرگە بەلگىسىز.
ال جارالانعان قىزمەتكەرلەرگە كەلسەك، ولاردىڭ ەكەۋى (قىلمىستىق اتقارۋ جۇيەسىنەن) وقتان، ەكەۋى (ىشكى اسكەر) پىشاقتان جاراقات العان.
تەرگەۋ ءالى جالعاسۋدا.
سەبەبى ارنايى جاساققا بەرىلمەي، ىلاڭ سالىپ، العان بەتتەرىنەن قايتپاۋىنا قاراعاندا، شاتاق دىنگە شىرمالعاندار ما دەيسىڭ. ايتەۋىر، ساناسى ساۋ ادامنىڭ ارەكەتى ەمەس. بىراق بۇل اقپاراتتى قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسى كوميتەتى ءالى ناقتىلاعان جوق. «ازىرگە ەش اقپارات جوق»، - دەپ جاۋاپ بەردى قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسى كوميتەتى اقپارات جانە جۇرتشىلىقپەن بايلانىس ءبولىمىنىڭ باستىعى عالىمجان حاسەنوۆ.
جالپى، سوڭعى كەزدەرى ءدىني-ەكسترەميستىك اعىمداردىڭ ىقپالىمەن بولىپ جاتقان نەبىر جانتۇرشىگەرلىك، اتىس-شابىس، جارىلىس وقيعالارى ەلىمىزدە جيىلەپ بارا جاتقان سياقتى. بىلتىر ماڭعىستاۋ وبلىسى اقتاۋ قالاسىندا دا سوتتالۋشىلار تۇرمەدە سوعىس اشىپ، 21 ادام قاشىپ شىققان. ولاردىڭ دا راديكالدى ءدىني اعىمعا قاتىسى بار بولىپ شىقتى. ماسقارا بولعاندا، باس بوستاندىعى شەكتەلگەن ولاردىڭ قولىنا قارۋ ۇستاتقان سىبايلاس جەمقورلىققا باتقان تۇرمە باسشىلارى ەكەنى ارتىنان انىقتالدى.
ال بيىلعى وقيعالار جارىلىستان باستالدى. اقپان ايىندا اقتوبەدەگى 168/2 جالپى رەجيمدەگى تۇرمەنىڭ قاسىندا تۇرعان كولىك جارىلادى. وسى قالاداعى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى دەپارتامەنتىنىڭ جانىنداعى جارىلىس تا جانشوشىتارلىق. ەندى، مىنە، شۇبارشيدەگى قاندى قىرعىن سوعىس. ولار دا ءدىني اعىمنىڭ «جيھادشىلارى» بولىپ شىقتى. الماتىداعى «سۇڭقاردىڭ» جىگىتتەرىن جايراتىپ سالاتىن باسبۇزارلار دا ەلدىڭ ەسىنەن كەتە قويماعان شىعار.
بۇرىن-سوڭدى ەستي بەرمەيتىن وقيعالار نەگە ەندى بەلەڭ الا باستادى؟ ەلىمىزدە ءدىني-ەكسترەميستىك، راديكالدى سەكتالارعا قارسى كۇرەستىڭ ءوز دەڭگەيىندە بولماي، سەكتالاردىڭ سەمىرگەنى مە؟ الدە بۇل اعىمداردىڭ ارتىنداعى ىقپال ەتۋشى كۇشتىڭ مىقتى بولىپ تۇرعانى ما؟
اركىم ءارتۇرلى سەبەپپەن ءتۇسىندىرۋى مۇمكىن. بىراق، بىزدىڭشە، بارلىق ماسەلە بىلتىر «حۋنافا» دەگەن سايتتا ساۋدتىق ءابۋ مۋنزير ءاش-شينقيتي دەگەن عالىمسىماق بىرەۋدىڭ «قازاقستان پوليتسيالارىنا قارسى جيھاد تۋرالى» ءپاتۋاسىنان باستالىپ وتىر ما دەپ ويلايمىز. ول «مينبارۋ-ل-تاۋحيد ءۋال-دجيحاد» (تاۋحيد جانە جيھاد مىنبەرى) سايتىنىڭ ءپاتۋالار كوميتەتىنىڭ مۇشەسى ەكەن. سوعان ەلىمىزدىڭ ءبىر توپ جاستارى حات جازادى. حاتتا بىلاي دەلىنگەن: «ءبىز قازاقستاندىق جاستارمىز، ءبىزدىڭ ەلدە پوليتسەيلەر بىزگە قىسىم جاسايدى، كەيبىرەۋىمىزدى تۇرمەگە دە جاۋىپ جاتىر. ءبىز مىناداي سۇراققا ايقىن جاۋاپ العىمىز كەلەدى: كاپىرلەرمەن سوعىسۋدان بۇرىن ولاردى دىنگە شاقىرۋ قاجەت دەگەن عالىمداردىڭ ءبىراۋىزدان ايتقان پىكىرىن بىلە تۇرا، كۇپىرلىگىمەن اسقان جانە يسلام مەن مۇسىلماندارعا دەگەن دۇشپاندىعىمەن ەرەكشەلەنەتىن كەيبىر پوليتسەيلەردى ولتىرە باستاساق بولا ما؟ جانە ءبىزدىڭ ارەكەتتەرىمىز اللا جولىنداعى جيھاد سانالا ما؟»
بۇعان الگى عالىمسىماق بىلاي جاۋاپ قاتادى: «قۇرمەتتى باۋىرىم، سەن اتاعان سوعىسۋدان بۇرىن دىنگە شاقىرۋ مىندەتى جايىنداعى عالىمداردىڭ ءبىراۋىزدى پىكىرى شاقىرۋ جيھادىنا قاتىستى ايتىلعان. ال قورعانۋ جيھادىنا كەلەر بولساق، وندا الدىن الا دىنگە شاقىرۋ مىندەت ەمەس. بۇل جاعدايدا، كەرىسىنشە، جيھادتى كەيىنگە قالدىرماي، باستاۋ مىندەت بولىپ سانالادى. بۇعان قوسا سەن پوليتسەيلەر قىسىم كورسەتىپ، تۇرمەگە وتىرعىزىپ جاتىر دەيسىڭ. بۇل جاعدايدا ولارمەن سوعىسۋ شابۋىل جيھادىنا ەمەس، قورعانۋ جيھادىنا جاتادى. ال ادىلەتسىزدىككە، ەزگىگە قارسى تويتارىس بەرۋلەرىڭ اللا جولىنداعى جيھاد بولادى. كىم وسى جولدا ولسە، سول، اللا قالاسا، ءشاھيد بولادى. بۇعان سايد يبن زايدتەن جەتكەن پايعامبارىمىزدىڭ (اللانىڭ وعان يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن) «كىمدە-كىم ءوزىنىڭ مال-مۇلكىن قورعاۋ كەزىندە ولسە، سول - ءشاھيد، كىم ءوزىنىڭ ءدىنىن قورعاۋ كەزىندە ولسە، سول - ءشاھيد، كىم ءوزىنىڭ وتباسىن قورعاۋ كەزىندە ولسە، سول - ءشاھيد» دەگەن ءحاديسى دالەل بولا الادى.
الايدا سەندەردىڭ شەكتەن شىققاندارعا قارسى جيھادتارىڭ ودان ناتيجە مەن وزگەرىس بولمايتىن جالعىزدىڭ (ياعني جەكە ءبىر ادامنىڭ) رەاكتسياسى بولماۋى كەرەك. شىندىعىندا، سەندەردىڭ ارەكەتتەرىڭ ۇجىمدىق جانە ۇيىمداسقان بولۋى قاجەت»، - دەي كەلە، الگى جاستاردىڭ بۇل ارەكەتى شاريعاتقا ەش قايشى ەمەس دەپ، جاستارىمىزدى ۋلاندىرادى. مىنە، ءدال وسى ءپاتۋا قازاقستاندا تۇتانعان جيھادتاردىڭ شىرپىسى بولماعانىنا كىم كەپىل؟! («حۋنافا» سايتى قازىر اشىلمايدى، بىراق ودان كوشىرىپ باسقان ۆەب-سايتتار بار، سونىڭ ءبىرى مىناۋ - http://www.magas.ru/content/fatva-o-dzhikhade-protiv-kazakhstanskoi-politsii -)
ەندى تۇرمەدەگىلەردىڭ جاعدايىنا كەلەر بولساق. وسىدان ءبىر جارىم جىل بۇرىن ينتەرنەت بەتتەرىندە قازاقستانداعى قۇپيا تۇرمە جايىندا قاۋەسەت تاراپ كەتكەن بولاتىن. سول اقپاراتتا «وسىدان ەكى جىلداي بۇرىن قوستاناي وبلىسىندا ءدىني-ەكسترەميستىك ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى عانا وقشاۋلانعان ارنايى لاگەر جۇمىس ىستەدى» دەپ جازىلعان ەكەن. ول جايىندا گازەتىمىزگە دە جازعان بولاتىنبىز (قۇپيا تۇرمە تۋرالى قاۋەسەت كىمگە كەرەك بولدى؟ الاش ايناسى، 26 قىركۇيەك، 2009 جىل). وندا قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسى كوميتەتى بۇل اقپاراتتى جالعانعا شىعارىپ، ونداي تۇرمەنىڭ جوق ەكەنىن مالىمدەگەن ەدى.
ايتپاعىمىز، بىزگە وسىنداي تۇرمە قاجەت سەكىلدى. سەبەبى جالپى رەجيمدەگى تۇرمەدە جۇمىس ىستەيتىن ءبىر تانىسىم ءتۇرمەگە تۇسكەن ءدىني-ەكسترەميستىك ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى وزدەرىنىڭ يدەولوگيالارىمەن وزگەلەردى دە ۋلاپ جاتقانىن ايتىپ، ولاردى وڭاشا ۇستاۋ قاجەت دەگەن پىكىر بىلدىرگەن ەدى. بۇل پىكىردىڭ دە جانى بار سياقتى. ويتكەنى ولار تەمىر تورعا قامالسا دا، ەش نارسەدەن ۇتىلىپ جاتقان جوق. ىشتەن-اق اسكەرلەرىن «جاساقتاي» بەرەدى. ولاردىڭ اسەرلى ۋاعىزدارىنا اربالعان كامەرالاستارى مەرزىمى جەتىپ، «رۋحاني ۇستازدارىنان» ەرتە شىعىپ جاتسا، «ىشتەگى باۋىرلارىن» بوستاندىققا شىعارىپ الۋ ءۇشىن كەز كەلگەن جاعدايعا بارادى. تۇرمەدەگى جۇيە مەن تۇرمەنىڭ قۋىس-قۋىسىن بەس ساۋساقتاي بىلەتىن ولارعا سىرتتان ءجۇرىپ، سىر الۋ تىپتەن وڭاي. سوندىقتان دا ءدىني-ەكسترەميستىك ۇيىمداردىڭ وكىلدەرىن وڭاشادا ۇستايتىن تۇرمە قاجەت دەپ ويلايمىز. ايتپەسە ءىس ناسىرعا شابا بەرمەك.
اۆتور: سالتان ساكەن
http://www.alashainasy.kz/main/25515/
