پەرعاۋىن

ەگيپەت مولاسىن ەسىلگە كوشىرگەن،
ەسىل عۇن رۋحىن سانامنان وشىرگەن.
پەرىلەر ىزىنەن توزاڭ بوپ تاراعان،
ءتۇن كەلسە تۇسىمە كىرەدى زوبالاڭ.
قانجارىن كەزەگەن مۇساعا، ھارونعا،
تابىنعان ەشكىگە، تابىنعان ادامعا.
عاسىرلار قانىنىڭ داعىنداي مۇنارا،
سۇيرەلەپ كەلەدى ءبىزدى مىڭ كۇناعا.
اداميزات قولىنىڭ قۋاتى جەتپەگەن،
تەك قانا پەرىلەر دەمىمەن كوكتەگەن.
ەسكىرتە الماعان توپان سۋ ەكپىنى،
قۇلاتا الماعان ناپولەون تەپكىنى.
وشىرە الماعان داۋىرلەر تارتىسى،
كۇيرەتە الماعان رومەل تانكىسى.
پەرعاۋىن رۋحى كەزىپ ءجۇر دالامدى،
كەزىپ ءجۇر، كەساپات جاۋلاعان قالامدى.
ەسكى الاڭ بويىندا ەسىنەن اۋىسقان،
قارت ايەل باسىندا بيلەيدى ساۋىسقان...
پەندەگە تابىنىپ، تاۋسىلعان ويلامى،
ول جاققا باسپاڭىز!
جىنداردىڭ ويناعى.
قانىنا مالتىققان كيردىڭ باسىنان،
تاريحىمدى وقىپ اپ سابيدەي شوشىنام.
ەر كەنە ساربازى سۋ ىشكەن ەسىلدەن،
ەركىن بۇل رۋحىمنىڭ ءۇمىتى كەسىلگەن.
تۇلدانىپ جىلارمىن،
جىلاپ اپ كۇلەرمىن،
سونشاما قالىڭ با، قاسىرەتى بۇل ەلدىڭ؟!
«تەك ءوزىم قۇدايمىن،» – دەپ تىنىم تاپپاعان،
پەرعاۋىن ءتىرىلىپ كەلگەن بە دەپ قالام...
مىڭداعان شايتاندار شارق ۇرعان ميىندا،
تابىنعان دوڭىزعا، تابىنعان سيىرعا.
وزگەرتە الماعان دارۆين شاتپاعى،
الجاستىرا الماعان شىركەۋدىڭ «حاتتارى».
ءتاۋباسىن تۇسىرەر ادامعا، عالامعا،
كەلشى دەپ جالىنام مۇساعا، ھارونعا.

پەرعاۋىن

ەگيپەت مولاسىن ەسىلگە كوشىرگەن،
ەسىل عۇن رۋحىن سانامنان وشىرگەن.
پەرىلەر ىزىنەن توزاڭ بوپ تاراعان،
ءتۇن كەلسە تۇسىمە كىرەدى زوبالاڭ.
قانجارىن كەزەگەن مۇساعا، ھارونعا،
تابىنعان ەشكىگە، تابىنعان ادامعا.
عاسىرلار قانىنىڭ داعىنداي مۇنارا،
سۇيرەلەپ كەلەدى ءبىزدى مىڭ كۇناعا.
اداميزات قولىنىڭ قۋاتى جەتپەگەن،
تەك قانا پەرىلەر دەمىمەن كوكتەگەن.
ەسكىرتە الماعان توپان سۋ ەكپىنى،
قۇلاتا الماعان ناپولەون تەپكىنى.
وشىرە الماعان داۋىرلەر تارتىسى،
كۇيرەتە الماعان رومەل تانكىسى.
پەرعاۋىن رۋحى كەزىپ ءجۇر دالامدى،
كەزىپ ءجۇر، كەساپات جاۋلاعان قالامدى.
ەسكى الاڭ بويىندا ەسىنەن اۋىسقان،
قارت ايەل باسىندا بيلەيدى ساۋىسقان...
پەندەگە تابىنىپ، تاۋسىلعان ويلامى،
ول جاققا باسپاڭىز!
جىنداردىڭ ويناعى.
قانىنا مالتىققان كيردىڭ باسىنان،
تاريحىمدى وقىپ اپ سابيدەي شوشىنام.
ەر كەنە ساربازى سۋ ىشكەن ەسىلدەن،
ەركىن بۇل رۋحىمنىڭ ءۇمىتى كەسىلگەن.
تۇلدانىپ جىلارمىن،
جىلاپ اپ كۇلەرمىن،
سونشاما قالىڭ با، قاسىرەتى بۇل ەلدىڭ؟!
«تەك ءوزىم قۇدايمىن،» – دەپ تىنىم تاپپاعان،
پەرعاۋىن ءتىرىلىپ كەلگەن بە دەپ قالام...
مىڭداعان شايتاندار شارق ۇرعان ميىندا،
تابىنعان دوڭىزعا، تابىنعان سيىرعا.
وزگەرتە الماعان دارۆين شاتپاعى،
الجاستىرا الماعان شىركەۋدىڭ «حاتتارى».
ءتاۋباسىن تۇسىرەر ادامعا، عالامعا،
كەلشى دەپ جالىنام مۇساعا، ھارونعا.
ماڭدايعا باسىلعان تاڭباسى قورلىقتىڭ،
ەگيپەت بەيىتى ەسىلگە ورنىقتى.
قاھارسىز ۇراندار،
قايراتسىز قارماۋلار،
تازارتا الماس-اۋ، دارمەنسىز بولجامدار!
تاريحتىڭ ارمانى:
تەك قانا نۇق كەلىپ،
توپان سۋ كۇشىمەن قويماسا نۇكتەنى.

سەزەسىڭ ۋاقىتتىڭ نە مەڭزەپ تۇرعانىن،
پەرعاۋىن...
نۇرعاۋىن...

ۇلىتاۋ

ۇلىتاۋعا شىقتىڭ با، ۇلار ەتىن جەدىڭ بە،
ۇلار قۇستىڭ ۇياسىن ۇمىتايىن دەدىڭ بە؟!
باسىن تۇمان تورلاعان بۇلدىر-بۇلدىر ولكەمدە،
بۇلت استىنان كوز سالام بۇلدىر-بۇلدىر ەرتەڭگە.
بوراي دا بوراي جاۋعان قار –  
استىندا قالدى ەسىگىم.
وراي دا وراي جاۋعان قار –
ۇستىندە قالدى بەسىگىم...
قالاي ەدى الگى كۇي، قالاي ەدى ءسوز باسى،
ءمولت-ءمولت ەتىپ ۇزىلگەن بيلەۋشىنىڭ كوز جاسى...
ۇلىتاۋدىڭ باۋرىندا اقساق قۇلان جوسىعان،
اقساق قۇلان سوڭىندا الاسۇرعان جوشى حان.
كەتبۇعاداي سابازدىڭ كۇڭىرەنگەن سازىنان،
سان عاسىرلىق دەرتىمنەن ۋاقىتشا جازىلام.
ءتۇننىڭ تىنىش بەسىگىن تەربەتەدى نەگە وسى،
قۇلان تەۋىپ ولتىرگەن قاعانداردىڭ ەلەسى؟!
قىراۋ-قىراۋ قاڭتاردا قاباعىما تۇنەگەن،
قيالىما ءجۇر سىيماي قىراۋ-قىراۋ بۇل ولەڭ.
و، قىپشاقتىڭ دالاسى!
و، سەن ايتشى، جوشى حان!
سانام قايتا تازارىپ ساۋىعام با وسىدان؟!
يتاياققا جاۋتاڭداپ قولدان جۋىندى ىشپەگەن،
مەن ءبىر اقساق ءبورى ەدىم بولتىرىگىن تىستەگەن.
كۇنى قاران بۇل ەلدىڭ تاعدىرىنا اشىنام،
ء(بىزدىڭ حاندار ءتىرى ءجۇر، ەسەك تەپكەن باسىنان...)
... ... ...
قىراۋ-قىراۋ قاڭتاردا قاباعىما تۇنەگەن،
قيالىما ءجۇر سىيماي قىراۋ-قىراۋ بۇل ولەڭ.
ماڭدايىنان باق تايعان مىناۋ زامان سۇرىنان،
قوشقىل جالىم قىلاڭداپ كۇن تۇبىنە تىعىلعام،

...ۇلىتاۋدى اينالىپ ۇزاق جورتتىم ارقانى،
ءبىر جاقسىلىق بولار-اۋ،
وڭ قاباعىم تارتادى...

استانا. جەر استى جولى. سوقىر سىبىزعىشى

مىسىردىڭ ءبىر مۇڭلى ەرتەگىن،
ءھام سىرلى باندۋرا ىرعاعىن.
مەن ونى سەن تارتقان
سىبىزعى ۇنىنەن تىڭدادىم.

تىڭدادىم:
حانزادا جارىنىڭ قۇلدارمەن ويناعىن،
كۇمبەزدەر ىشىندە كۇلتەلى تويلارىن،
قۇرباندىق ىزىندە ءجۇز ادام سويعانىن،
بىزدەگى سۋماقاي ماحاببات داپتەرىن،
ءاي، سولار ەسكىرتكەن ەكەن دەپ ويلادىم.

جىر بولىپ سىڭسىعان قالامساپ ۇشىندا،
اي ماڭداي سۇلۋلار ەجەلگى مىسىردا.
شاھارلار ۇستىندە اق كەبىن جامىلىپ،
قيالىم ىشىنەن قىلاۋ بوپ ۇشۋدا.
سەندەردەن قالعان ءبىر ەستەلىك سەكىلدى
بىزدەگى جۇتىنعان جالاڭاش قىسىرلار...

سەن تارتقان سىبىزعى كۇيىنە ەلتىگەن،
جاسامىس سۇلۋمەن قوسىلىپ جەلپىنەم.
جوق!..
ول ءبىر جەڭىلتەك «جەز بيكەش»،
ادامدىق سەرتىنەن باس تارتقان ەركىمەن.

تاريحىن، تاعىلىمىن تالقانداپ تاستاعان،
موناستر كىرگىزىپ، مولاعا باستاعان.
ءوز مۇڭى ءوزىن جەپ بىتىرگەن بۇل ەلدىڭ،
جەزوكشەلەرى دە قارتايا باستاعان...

تۇندەرى كۇماندى، كۇندەرى مۇنارلى،
اي، قايران قارت سىلقىم!
دوعارشى جىلاۋدى....
سەنسىزدە قايتالاپ بەرەدى كۇن سايىن،
جالىققان ۋاقىت بۇل ءاندى.

تاعاتىن توزدىرعان ۋاقىت سۇرگىنى،
و، جەر استى جولىنىڭ بەيكۇنا تۇرعىنى،
بەيىشتىڭ سامالى يىقتان بۇرقىراپ،
جەر ءۇستى جولىنا شىعامىز ءبىر كۇنى...

...ءومىرىنىڭ قۇنىنداي بەس-التى جارماعى.
اۋ، زاعيپ مۇراگەرىم!
مۇڭدىعىم، ءپارۋارىم.
كونگرەسس-حولل الدىندا سەن بولىپ بوزدايدى،
قازاقتىڭ قورلانعان بايىرعى ارۋاعى...

كوك تۇرىكتەردىڭ جورىق جىرى

جالاڭاش بارىپ جاۋعا تي،
ءتاڭىرى ءوزى بىلەدى، اجالىمىز قايدان-ءدۇر!

شالكيىز جىراۋ

...باستا ءبىزدى، ءبورى-ەنە!
تەرىسكەي بەلدەن تەر اقسىن،
كۇنگەي بەلدەن اقسىن قان!
ءشاھيتسىز كەتكەن تالايدىڭ
سۇيەگىن جەر دە جاتسىنعان...

وتىزداعى مىلجىڭدار كولدەنەڭدەپ جولىما،
قىرىقتاعى قىلجىڭدار ەربەلەڭدەپ سورىما،
ون جاسىمدا ساۋال ۇرتتاپ، سەگىز پەرەن وي ۇشتاپ،
ون ۇشىمدە ون ەكى تۇتام جاي ۇستاپ،
ون بەسىمدە قۇراما ەر سالدىم توقپاق جالدى تورىما!..

دۋلىعاسى بۇلتقا جەتىپ شارت سىنعان
بۇلان دا بۇلان، بۇلان ەر!..
بۇلاندىكولدە ايقاستا تاڭىرىگە ءوزىن تاپسىرعان،
ۋاي، ءبىزدىڭ ەرلەردىڭ كۇنى باتقان جوق!
قىزىل جىبەك شىمقاي جامىلىپ،
قىز-قىز كەرۋەن تىرلىكتە
ار-ۇياتى الا جىپكە تاڭىلىپ،
التىن تاق ءۇشىن اتا سالتىن ساتقان جوق!
جاتپاسى ءۇشىن قارت شەجىرە
قايتارا بىزگە تاس اتىپ،
توبىلعى ءتۇبى توساتىپ،
قورامساق قورىن بوساتىپ،
ارسىلان جاۋعا تيمەمسە،
وتىنا كەكتىڭ كۇيمەمسە،
ەل ءۇشىن جانىمىز قۇرباندىق، جامباسىمىز جەرگە تيگەنشە!

ۇلدارىمىزدى ۇزەڭگىلەرىنە قۇل عىپ بايلاماق،
قىزدارىمىزدى قىزىل جايلاماق...
اتاڭا نالەت كوپ دۇشپان تاعى دا كەلەر جاقىنداپ!
ۋاي، قابىلان ەرلەر،
قاپىلدا،
ءتاڭىر وتىنداي لاپىلداپ،
سايىن دالاداعى سانسىز ماقۇلىق
قىزىل ۋ جەلدى ولاي دا بۇلاي ساپىرىپ،
سوڭىمىزدان بىرگە جوسىلا،
تيەيىك جاۋعا اقىرىپ!
كەسىلگەن باسى توبە بوپ تاۋىمنىڭ شەتىن تولتىرسىن،
شاشىلعان قانى وزەن بوپ كولىمنىڭ بەتىن تولتىرسىن!

ءشاھيتسىز كەتكەن تالايدىڭ
سۇيەگىن جەر دە جاتسىنعان.
تەرىسكەي بەلدەن تەر اقسىن،
كۇنگەي بەلدەن اقسىن قان!
ءبىز ءازىرمىز!
باستا ءبىزدى، ءبورى-ەنە!..

ەي، كەسىر جاۋ، كەسىر جاۋ،
تۇماندى تاۋدا ەت قاقتاپ،
كۇماندى تۇزدە ءدات قاقتاپ،
شىنجىرلى ساۋىت كيىسىپ،
بورىتەكتەس وعلاندار استانا جۇرتىڭا قىرعىن ءتيىسىپ!..
ارعىماقتار بەلىن تالدىرىپ،
اسقىنعان ارام قانىڭا ادىردىڭ ءشولىن قاندىرىپ،
ادىرا قالعان ءتانىڭدى اي ساۋلەسىنە قىڭسىتىپ،
كورەرمىز سەنىڭ ءجۇزىڭدى،
كەسىلگەن باسىڭدى ەر قاسىنا الدىرىپ!..

كۇي

ءولىم كۇيى ءتاتتى كۇي،
ەلتيدى جانىم سول كۇيگە...
ماعجان جۇماباي

بوز مۇنار ۇستىندە بۋسانىپ بيلەگەن،
بوزامىق اي، سەن دە تالىققان شىعارسىڭ؟
تاكاپپار جونداردى قامىرداي يلەگەن،
باسپالاپ جەتتى ءۇنسىز جەزتىرناق شۇبار ءتۇن.

سوناۋ ءبىر جىلدارى سارى اۋىز كەزىمدە،
شۇبار ءتۇن مەنى دە ءدال سولاي يلەيتىن.
ءوزىنىڭ ەڭ ۇلى تەگىنەن بەزىنگەن –
ونى اعام: ازىرەيىل تارتقان ءبىر كۇي –  دەيتىن.

سول كۇيگە ەلىتىپ كوز ىلەم،
سول كۇيگە ەلىتىپ ويانام.
الدىمدا سيراتتىڭ كوپىرىن سەزىنەم،
جەندەتتەر تىرناعىن
جاپىراق نىلىمەن بوياعان.

ول كەزدە سەسكەنبەي الار ەم،
وپاسىز جىلداردىڭ وڭ قولىن.
كوسىلتە كوز الداپ بۇل شەكسىز دالامەن،
شەتىنە اداسىپ كەتىپپىن ەندى ونىڭ.

بۇل ساپار تىم ۇزاق، تىم جاقىن،
ءھام بۇل جىرداي تىم ەسكى.
ول كۇيدى ساعىنا اڭسايتىن مۇڭلى اقىن،
بەلگىسىز قابىرىن قاۋلاعان گۇل ءوستى.

ىڭىردە قارالتىم بوياۋلاپ الەمدى،
جادىمدا جاڭعىرىپ سول اۋەن كەلدى ۇيگە.
...كۇركەمدە كوپ ويدان كوز جازىپ ال ەندى،
مەن دە ءۇنسىز ەلىتىپ وتىرمىن سول كۇيگە...

731 جىل. كۇلتەگىننىڭ سوڭعى ءسوزى

ءبىرىنشى ءسوز

ە، بىلگە اعام، ەر قاعان!
تىرلىكتەگى وكپەڭ بولسا بەر ماعان.
تۇمان كوردىم سەلەنگىنى قاپتاعان،
سوڭعى ءساتىم سەس جاساپ تۇر،
سول جامان...

كەزدەرىمدى جىعىلعان، سان سۇرىنگەن،
قايتا-قايتا ەسىمە الدىم بۇگىن مەن.
وتتى اينالىپ وردا الدىنان ۇزاماي،
ءتۇنى بويى بوزداپ شىقتى ءبىر ىنگەن.

ول بوزداسا بارىسكولدەن كوش قۇلار،
ء(سىرا، قازىر ءبىر جاماندىق جوق شىعار).
سۇمدىق ەكەن ونى تىڭداپ ويانۋ،
ءاي، بىردەمە سەزگەن شىعار ەستى مال...

قورقاۋلارداي ۇيمەلەگەن مۇردەگە،
قالىڭ دۇشپان قىڭسىلايدى ىرگەدەن.
...ماڭدايشامدا قالسىن سولاي ءىلۋلى،
قوس وكپەمنەن كوكتەپ وتكەن سۇر جەبە.

انا – دالام!
ماعان ءبىر ءسات بەرشى دەم،
جارىقتىق اي، قوس ومىراۋى تەرشىگەن...
...نە بولدى ەكەن، ءالى كۇنگە حابار جوق،
تابىعاشقا كەتكەن توپتى ەلشىدەن.

جاۋ كوبەيەر ولگەنىمدى بىلگەسىن،
مىقتى ۇستاڭدار ەنيسەيدىڭ ىرگەسىن.
مەنى اكەتكەن اجالدى ىزدەپ سوڭىنان،
بورلا قاتۋن بوزداپ جىلاپ جۇرمەسىن.

بورلا قاتۋن!
ءبورى تۋعان تەكتى انام،
ورالسىن دەپ ساۋىن ايتتى كوك ماعان.
جاسى جەتپەي، جورىق تۋىن تۇسىرمەي،
وكپەلەمە!
تاستاپ كەتتى دەپ ماعان.

توزباسى ءۇشىن قايتا-قايتا پىسىقتاپ،
ونى ۋاقىت،
ءوز قولىڭمەن ۇشىقتا!
كەيىنگى ۇلدار كەتپەسىن دەپ تابىنىپ،
كوكبورى ەمەس، قايداعى ءبىر مىسىققا...

ءبورى تەگىن بۇلدىرىقتاي ساعىنعان،
ءبىر جان وتپەس،
مەنىڭ عازيز جانىمنان.
تاسقا قاشاپ تاريحىمدى جازىڭدار،
سوناۋ تۇرعان قارابالاساعۇننان...

كوكتەپ شىققان مەنىڭ ماڭداي تەرىممەن،
ءبىر ءتۇپ قايىڭ قۇلاماسىن جەرىمنەن!
...مىناۋ كۇننىڭ كۇركىرىنە قوسىلىپ،
انە، تاعى بوزداپ جاتىر سول ىنگەن...

تارلان
مۇحتار ماعاۋينگە

ازاۋلىدا اعا بولعان ەرلەر كوپ ەدى،
ايتسە دە الماعا ات بايلاعانى جوق ەدى!

- دوسپامبەت

قانسوقتا عاسىرلار تەزىندە
ماتەريكتەي مۇز جاپقان.
مىنبەردەن تۇسكەن ءمىناجاتى بار سوزىندە،
جەتە مە داۋىس ءبىز جاقتان؟
قىبىرسىز قاراپ قۇبىلا جاققا،
بالقان تاۋ اسىپ بارعان ءبىر.
سەركەلەر ءمۇيىزىن دەمىنە قاقتاپ
باسىلماي قويدى اق جاڭبىر!
تاڭبالى تاستىڭ بەتىندە،
بۇلاندى تاۋدىڭ شەتىندە.
كۇركەسىندە كۇشىگەن ءجۇندى وق جاستاپ،
ارقالى توپتا ازۋىن قايراپ ءسوز باستاپ.
بوزا ءبىر شوپكە كۇندە اۋناپ،
بوزعىلتىم ايعا تۇندە اۋناپ.
قارالى ىمىرتقا قايىستىرا سالىپ سالماعىن،
بالتالى وردا ماڭىندا
ءدۇر سىلكىنگەن تارلانىم!

…سەرە سەرە، سەرە قار،
سەسكەنبەي بارىپ سەڭ جارعان.
شىرماۋىق تۇستەس شىرەلى زامان تورىنان،
تاريحىمدى جەم بولعان،
رۋحىمدى كوڭ بولعان.
قىل مايقانعا كوتەرىپ قايمىقپاستان قولعا العان.
بۇز ۇستىنە بۇرقىراتىپ وت جاعىپ،
ابىزداي اۋىر ويلانعان.
اۋ، قازاقى تەكتىڭ قاسقىرداي قايسار  يەسى،
قامكوڭىل جۇرتتىڭ قوبىزداي كونە كيەسى.
ورمانداي ەلگە ورداداي ورنىن جوقتاتقان،
ويلانسا ۋاقىتتى وقىس توقتاتقان –
تارلانىم!!!

....قانسوقتا عاسىرلار تەزىندە
ماتەريكتەي مۇز جاپقان.
مىنبەرگە شىققان ءمىناجاتى بار سوزىندە،
ءبورى داۋىسىن كۇتەمىز اعا، ءسىز جاقتان!
كۇتەمىز...

بوزىنگەن

...بوزارعان شۋداسى جەلكىلدەپ،
(مەزگىلسىز اعارعان انامنىڭ شاشىنداي).
اڭقاسىن كەپتىرگەن ءشولى ءبىر باسىلماي،
كۇن ۇزاق كەزەدى تۋعان جەر جوتاسىن،
ىزدەيدى بوتاسىن.
قاراشا كۇندەرى...
گۋلەگەن بوز بوران،
ساعىنىش سارىنى – بوتا بوپ بوزداعان.
اسپاندا شۋلاعان جىل قۇسى،
سول ەسكى جاراسىن قوزعاعان!

بۇرىنعى كۇن ەمەس سەكىلدى مىنا كۇن،
بۇرىنعى ءان ەمەس سەكىلدى بۇل ءانىم.
كەيۋانا تاعدىرلى ارۋانا زارىنا،
قوسىلىپ مەندە ءۇنسىز جىلادىم.
تاس بولىپ كەتكەن بە، كوكىرەگى دۇنيەنىڭ،
ايتىڭدارشى ادامدار،
نىشانى بۇل نەنىڭ؟!
تاعدىرىن قوعامنىڭ تاستاپ سول تابانعا،
جەتەلەپ بارادى ءبىزدى اقىر زامانعا.
ەجەلدەن سەرپىلمەي عاسىرلار تۇنەگى،
توقتاپ-اق قالارداي زامانا جۇرەگى.
كۇندەردەن ايلارعا،
ايلاردان جىلدارعا الماسقان،
وڭكەي ءبىر كۇڭىرەنۋ، وكسىككە تولدى اسپان.

...بوزارعان كەكىلىن كۇن ءسۇيىپ،
مەلشيگەن تاس وبا پىشىندە،
كۇيىگى ءورت بولىپ ىشىندە.
كوز الماي كۇزەتىپ تۋعان جەر جوتاسىن،
ارۋانا ەمىزىپ جاتادى تۇسىندە،
قاسقىرعا اينالعان بوتاسىن...    

جەتىم تورعايلار

زۇلىمدىقتاي اقىلدى بول،
جانىمنىڭ،
جاراسىنىڭ اۋزىن اشپا، جارقىنىم!
شەكسپير

...ولارعا ارناپ جاقسى بولجام ايتا المان،
زامان ءوزى بەتىمدى ابدەن قايتارعان.
بايتەرەككە ۇياسىن تاستاپ سامۇرىق قۇس،
جەرىپ كەتكەن جۇمىرتقاسىن شايقاۋدان.
ماعان اۋىر ولار جايلى ويلانباق،
ۋاقىت كەتكەن ساحي كۇلكىمدى ويرانداپ...
وتى سونگەن وشاعىندا وپىنىپ،
وتىر اعام جەز كرەستىنە شوقىنىپ.

ماعرۇپتان ءمارجىپ شىققان كۇنىمە،
ماشۇرىپتەن مۇلگىپ جەتكەن تۇنىمە،
يمانسىزدىڭ  شاشىراعان ءناجىسى،
كەش كوكتەگەن يحىسان گۇلدىڭ بۇرىنە.
تاعىلىمىن وسيەتتەپ ولەردە،
اتام ءوزى بوز بۋراسىن  شوگەرگەن.
جەرۇيىعىمنىڭ جەلكەسىندە سور قاينار،
زەڭگىر كوكتەن جەلىگە ۇشقان قاندى ايدار.
قۇمايلاردىڭ توياتى ءۇشىن تىلەنىپ،
جەمساۋىندا كەتتى جەتىم تورعايلار.

...شاڭدى جورىق شاتىرىندا تۋىلىپ،
ۇماي انا  اق سۇتىنە جۋىنىپ.
الميساقتىڭ جانارىنا جەرلەنگەن،
تاعدىر جولىن تارازىلاپ تەڭ بولگەن.
جەبەلەردىڭ سۋىلىمەن ويانىپ،
كوشپەندىلەر بەسىگىندە تەربەلگەن.
جەتىمەكتەر-اۋ!
ءبورى باۋرىنا سىيماپ پا ەڭ،
جاس بولتىرىك تالاسا ەمىپ سەندەرمەن.
...كەيۋ انا رۋحى،
كۇڭىرەنىپ ءجۇر كۇن قۋىپ،
قاپ تاۋىندا بۇلدىرىق قۇستار دۇرلىگىپ.

ەندى كەلەر ەكى اينالماس عۇمىردا،
ول سورلى انا وتەر جاسىن سىعىمداپ...
قارا اسپاننان قانداۋىر كوز قارايدى،
قارا بوران الدە نەنى سىبىرلاپ.
...بوزعىل ايعا باتا جاساپ وتىرمىن،
تاڭدايداعى بەسىك جىرىمدى ىڭىلداپ...

ورتا عاسىر ۇرىس مايداندارىنداعى تۇنگى جىر

ءبىرىنشى جىر

العايدىڭ التى قىرىندا ارعىماق اتلار جۋسايدى،
جاقسىلىق پا ول، نە بەگىم؟
بورىلىبۇلاق سۋىنا شولىركەپ جانىم سۋسايدى،
جاماندىق پا ول، نە بەگىم؟
تۋىرلىقتاي جەتىم بۇلت جەل سەسىنەن ۇركەدى،
جالعاننان جەرىپ كەتكەن بە؟
جالقى تۋعان قارىنداس جانارعا جاسىن ىركەدى،
وعان دا قايعى جەتكەن بە؟
بوزكودەنىڭ تۇبىنەن بۇلدىرىق قۇستار ۇركەدى،
ۇياسىن سالعان بوكتەرگە.
الا اجداھا اپتىعىپ بالاپان باسىن تۇرتەدى،
قايرىلار قايران جوق مەندە.
ورماندى قىرقا استىندا وشاعىم قالدى جەل قۇشىپ،
وشاعىمنىڭ باسىندا قوساعىم قالدى جەر قۇشىپ.
ەبەلەك ۇشپاس ەلسىزدەن،
كوبەلەك ۇشپاس كولسىزدەن.
كوگەن ساپ تىلەپ موينىما كوپ كۇتتىم سەنى جان اعا!
اجىر-اجىر تاۋلاردا،
قوجىر-قوجىر تاستاردا،
قۋرايدان جونىپ سىبىزعى، قاۋىرسىن تىكتىم جاعاما.
كۇن بەتىن كولگە جاسىرىپ،
اي بەتىن سۋعا ماتىرىپ،
ارقارلار اۋعان التايدى،
اڭساي دا اڭساي اقىرى ءبىزدىڭ دە كوڭىل ورتايدى.
بوتالاعان بوز ىنگەن، بوشالاعان قۇبا ىنگەن،
تابىنىنان ءبولىنىپ بوز دالاعا جۇگىرگەن.
تەرىستىك بەلدەن سوققان جەل –
تەبىنگى تەرىن قۇرعاتار،
تۇستىك بەلدەن سوققان جەل –
جانىمنىڭ شەرىن قۇرعاتار.
قاراتاۋدان ەل بوستى قارا نايزاسىن قالدىرىپ،
قارالى جەسىر بوزدايدى بەسىككە قولىن تالدىرىپ.
قالاعا ءتيدى قابىلان جاۋ – قان ىشپەي ءسىرا، كەتەر مە،
دالاعا ءتيدى ارىعان جاۋ – ولىسپەي ءسىرا، كەتەر مە؟
جارالى قۇستاي شىرىلداپ جاۋ قولىندا قالدى ءىنىم،
جات ەتپەسە يگى ەدى!
جانىنان بەزگەن جانتىقتىڭ قولىنا بەرىپ تاعدىرىن،
قاپى ەتپەسە يگى ەدى!...

ەكىنشى جىر

قالجىراپ بارىپ كوز ءىلىپ كەتكەن ۋاقىتتىڭ،
قۇرساعىنداعى قۇنىن قۇم باسقان ەرەندەر،
كوردەن ويانىپ كوڭىلدى ءبىزدىڭ جەبەڭدەر!
سالماۋ دا سالماۋ سامتىراپ جاتقان قىرقالار،
سەندە جوعالعان كەزدىگىمدى ىزدەپ كىم تابار؟
سارىالا قازداي سامعاپ ءبىر ۇشقان جەبەلەر،
ات جالىن قۇشىپ ايمادەت ولگەن توبەلەر.
ۇيدە تۋىپ تۇزدە ءولىپ،
اتاسى باسقا دۇشپاننىڭ قانىنان تويات ىزدەدىك.
كۇركە تىكتىك كيىزدەن،
ساداق يدىك مۇيىزدەن.
ءبورىباس تۋدىڭ استىندا حان الدىنا قۇرالىپ،
جەكپە-جەك مايدان ۇستىندە ابىزدان باتا سۇرادىق.
اش قاسقىرداي القىندىق،
اش بۇركىتتەي جۇلقىندىق.
ىلەنىڭ قاندى سۋىمەن بۇل ەلدىڭ قانى مىنەزدەس،
وپالى تۋعان وعىلان ەر وبالىن جاتقا جىبەرمەس.
اپاننان شىققان قاسقىرداي الاڭدا قىلىش جارقىلى،
قاراسۇر ءجۇزى قۋارىپ قانىن ءبىر جاۋدىڭ سارقىدى!
ىنىنەن شىققان جىلانداي ىلگەكتى نايزا سەسىنەن،
قارالى جونى قۋارىپ جوتالار جاتىر ەسىنەپ.
توقسان تورلى ساۋىتتىڭ توعىزى قالدى توزعاندا،
تولعاپ ءبىر تارتقان ادىرنا تۇيرەدى جاۋدى كوز قارماپ.
الاۋ دا الاۋ، الاۋ وت!
اسپانعا قولىن سىلتەگەن،
جالاۋ دا جالاۋ، جالاۋ وت!
جوتاعا جولىن سىلتەگەن.
كۇن استىندا كۇركىرەپ،
اي استىندا دۇركىرەپ،
قۇرۋلى شەپتى قۇرساۋلاپ ايقايدان كوڭىل اپتىعىپ،
جاسانعان جاۋعا اتتاندىق ارىستان جالدى ات ءمىنىپ!
...   ...   ...
ارۋاق، ارۋاق!!!

ءۇشىنشى جىر

...ەرتىستەن وتتىك ەنتەلەپ،
ەدىلگە جولدى كەلتەلەپ.
قامىعىپ قالعان قالقام-اۋ،
ايرىلدىم سەنەن ەرتەرەك.

ماپەلەپ ءمىندىم قۇلا جال،
قۇلا جال شابىس سۇرانار.
تۇندەلەتىپ ءبىر جەتەرگە،
جولىمدى كەسىپ تۇر اجال.

ارقانىڭ قۇبا جونىندا،
اقىرىپ ۇرىس سالدىق-ءدۇر،
القىمنان جاۋدى الدىق-ءدۇر.
الدىمنان ءتيىپ اق جەبە،
قانسىراپ جولدا قالدىق-ءدۇر.

وق قىلقانداي توگىلدى،
قان جۋسانداي ەگىلدى.
قۇزعىنعا كۇنىم قاراتقان،
قيمايمىن اتتەڭ، ءومىردى.

التايداي الىس مەكەنگە،
سالعان ءبىر زارىم جەتەر مە؟
ايقايلاپ شەپتى بۇزىپ ەم،
عازيزلەگەن سۇلتان جانىمدى،
ەل ءۇشىن قۇربان ەتەرگە.

قوشتاسىپ دالا، بارىڭمەن،
ءبىر جاتام بابالارىممەن.
تال بەسىگىمدى ساعان تابىستاپ،
تاعدىرىڭدى وراپ اكەتكەم،
ۇكىلى ورامالىڭمەن.

ساۋىتتار كيدىم اقسىرما،
بولاتتان ورمەك جاپسىرعان.
سۇيەگى جاتىر اكەمنىڭ،
سۇيەمدەي جەردىڭ استىندا.
امانات ەتىپ بۇل تاۋدىڭ،
سۇيەلدەي تاسىن تاپسىرعان...

ەلسىزدە ەر ساپ تەلپەككە،
تىك جۇرگەن ەركەك ەركەك پە؟
...مەن  جايلى اڭىز ايتا ءجۇر،
ىشىڭدە قالعان تەنتەككە...

اۋىلىم قونعان الاكول،
الاكول مەندەي جارالى ول.
...مەديەندە جاتىپ مەرت بولسام،
جازىدا قونعان جۇرتىمنان،
ءبىر ۋىس توپىراق سالا كور!!!

وتاۋىم قالدى بەلىندە،
توسەگىم قالدى تورىندە.
اتاڭا نالەت دۇشپاندى،
جاتارمىن توسىپ كورىمدە!..

«اباي-اقپارات»