مۇگەدەك جاندارعا كومەك كورسەتۋ – ەلىمىزدەگى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى. ەلباسى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ تا حالىققا ارناعان جولداۋلارىندا مۇگەدەك جانداردى جان-جاقتى قولداپ، ولاردىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋگە بارىنشا اتسالىسۋ قاجەتتىگىن ۇنەمى ايتىپ كەلەدى.

وسى باعىتتا “كەدەرگىسىز كەلەشەك” اتتى نۇروتان پارتياسىنىڭ جوباسى بار. اتالعان جوبانىڭ ماقساتى – مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى بارىنشا قولداپ، ولاردىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋگە اتسالىسۋ. اتالعان جوبا تقر باعىتتا جۇمىس ىستەيدى. ءبىرىنشى – مۇگەدەكتەردى تۇراقتى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ. ياعني، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردىڭ جۇمىسقا ورنالاستىرۋ. ەكىنشى ماسەلە- مۇگەدەك ازاماتتارعا ەش كەدەرگى بولمايتىنداي جاعدايلار جاساۋ. ءۇشىنشى باعىت – مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردىڭ ماسەلەسىنە قوعامنىڭ جانە بيزنەس وكىلدەرىنىڭ نازارى تۇسەتىندەي اقپاراتتىق قولداۋ جۇمىستارىن ىلگەرىلەتۋ. ءتورتىنشى ماسەلە – مۇگەدەك جانداردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ شارالارىن جەتىلدىرۋ.

وسى باعىتتا ەلىمىزدە ىرگەلى جۇمىستار اتقارىلىپ كەلەدى. ماسەلەن، قازىر ءار وڭىردە “قازاق سوقىرلار قوعامى” دەپ اتالاتىن قوعامدىق ۇيىم بار. اتالعان ۇيىمنىڭ باستى ماقساتى – 1,2 توپتاعى مۇگەدەك جانداردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ، ولاردى الەۋمەتتىك جاعىنان قامتاماسىز ەتىپ، قوعامنىڭ تولىققاندى مۇشەسى رەتىندە ەڭبەككە ارالاستىرۋ. اشىق قورداعى دەرەكتەر بويىنشا، بۇگىنگى كەزەڭدە سوقىرلار قوعامى 20 مىڭنان استام ادامدى ۇيىم اياسىندا بىرىكتىرىپ وتىر. ولار ءوز ماقاساتتارىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك بلىك وكىلدەرىمەن سونداي-اق، اتقارۋشى ورگاندارمەن ىقپالداسا جۇمىس ىستەيدى. قازىرگى تاڭدا اتالعان ۇيىمنىڭ ون ءتورت وبلىستا سونداي-اق ەكى قالادا ءوز بولىمدەرى بار. جانە، 200 ۇيىمى، 33 كاسىپورنىمەن قاتار 120 ادامعا ارنالعان سپۋتنيك دەپ اتالاتىن دەمالىس ءۇيى بار. اتالعان كاسىپورىننان ءونىمنىڭ 150 ءتۇرى شىعارىلادى. اتاپ ايتساق، پلاستماسسالىق ونىمدەر، اۆتوبولىكتەر، تىگىن جانە پوليگرافيالىق ونىمدەر تاعى باسقالار شىعارىلادى.

ال، اتالعان ۇيىمعا كورسەتىلەتىن جان-جاقتى قولداۋ دا از ەمەس. ماسەلەن، كۇنى كەشە اتىراۋ قالالىق “قازاق سوقىرلار قوعامى” قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ اتىرۋ ايماقتىق بولىمىنە زاماناۋي مۋزىكالىق جابدىقتار تارتۋ ەتىلدى. اتالعان كادە سىيدى – “تەڭىزشەۆرويل” جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى سىيعا تارتقان. ولار سوقىرلار قوعامىنىڭ ءوتىنىشى نەگىزىندە 2 ميلليون تەڭگەدەن استام اقشاعا مۋزىكالىق اسپاپتار مەن اكۋستيكالىق جابدىقتار بەرگەن.

“تەڭىزشەۆرويل” كومپانياسىنىڭ ۇكىمەتپەن جانە قوعاممەن بايلانىس ءبولىمىنىڭ باس مەنەدجەرى رزابەك ارتىعاليەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل – وزگەشە ادامدارعا دەگەن قۇرمەت. ال، ول كىسىلەرگە دەگەن قۇرمەت – اتالعان كومپانيانىڭ باستى قۇندىلىقتارى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

-ءبىزدىڭ كومپانيانىڭ ازعانتاي سىيلىعى اتىراۋ سوقىرلار قوعامى مۇشەلەرىنىڭ بوس ۋاقىتىن وتكىزۋگە جانە ولاردىڭ شىعارماشىلىق دامۋىنا وڭ ىقپال ەتەدى دەگەن ۇمىتتەمىز. ورتاقتاستىرۋ جانە وزگەشەلىكتەردى قۇرمەتتەۋ تەڭىزشەۆرويل مەكەمەسىنىڭ باستى قۇندىلىقتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا جانە قالانىڭ قوعامدىق جانە مادەني ءومىرىنىڭ بارلىق اسپەكتىلەرىنە قاتىسۋلارىنا كومەكتەسەتىن باستامالاردى قولداپ وتىرعانىمىزعا قۋانىشتىمىز، - دەدى رزابەك ارتىعاليەۆ.

ايتا كەتەيىك، «قازاق سوقىرلار قوعامىنىڭ» اتىراۋ فيليالى ءۇشىن مۋزىكالىق قۇرال-جابدىقتار كۇنى بۇگىنگە دەيىن وزەكتى ماسەلە بولعان ەدى. اتالعان ۇيىمنىڭ ءتورايىمى جۇپار سارسەكەنوۆانىڭ سوزىنشە، كورۋ قابىلەتى ناشار ادامداردىڭ شىعارماشىلىققا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ەرەكشە. بىراق، ولارعا ىڭعايلى جاعدايلار مەن قاجەتتى قۇرال-جابدىقتاردىڭ جوقتىعىنا بايلانىستى ءوز قابىلەتتەرىن كورسەتۋگە مۇمكىندىك بولماعان. ال، ەندى سىيعا بەرىلگەن مۋزىكالىق اسپاپتار مەن جابدىقتار قوعام مۇشەلەرىنىڭ بوس ۋاقىتىن قىزىقتى ەتىپ وتكىزۋگە جانە قالا مەن وبلىستىڭ ءتۇرلى شىعارماشىلىق كونكۋرستارىنا قاتىسۋعا كومەكتەسەدى دەيدى ول.

تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى - «قازاق سوقىرلار قوعامىنىڭ» اتىراۋ فيليالى مەن

«تەڭىزشەۆرويل» جاۋاپكەرشىلىگ شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى بۇرىننان ارىپتەستىك بايلانىستا. ماسەلەن، التى جىل بويى، ياعني، 2013 جىلدان بەرى اتالعان كومپانيانىڭ قىزمەتكەرلەرى ەرىكتىلەر رەتىندە تەڭىزشەۆرويلدىڭ الەۋمەتتىك ينۆەستيتسيالار باعدارلاماسى اياسىنداعى «ىنتىماق» الەۋمەتتىك جوباسى نەگىزىندە وسى ۇيىمدى بەلسەندى تۇردە قولداپ كەلەدى. قازىرگى كەزدە اتالعان ۇيىمدا 200-دەن استام ادام قوعام مۇشەلەرى بولىپ تابىلادى.

ال، وسىعان دەيىن، تەڭىزشەۆرويل اعىمداعى جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا قالاعا مەحانيكالىق پاندۋستارمەن جابدىقتالعان 50 جاڭا اۆتوبۋستى سىيعا تارتقان بولاتىن. بۇل مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا ۇلكەن ۇلەسىن قوسقانى بەلگىلى.

ايتا كەتەيىك، «تەڭىزشەۆرويل» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى 1993 جىلدان بەرى اتىراۋ وبلىسىندا الەۋمەتتىك جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا 1,8 ملرد اقش دوللاردان استام قارجى جۇمساعان. تيىسىنشە 25 ملن جانە 1 ملن اقش دوللار سوماسىندا جىلدىق بيۋدجەتتەرى بار «يگىلىك» الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردىڭ ەرىكتى باعدارلاماسى جانە الەۋمەتتىك ينۆەستيتسيالار باعدارلاماسى كاسىپورىننىڭ كورپوراتيۆتىك الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگى سالاسىنداعى نەگىزگى باستامالارى بولىپ تابىلادى.

ەندى، اتالعان كومپانيا تۋرالى از-كەم اقپار:

«تەڭىزشەۆرويل» جشس – شيكى مۇناي، سۇيىق جانە قۇرعاق گاز، سونىمەن بىرگە كۇكىرت وندىرۋمەن جانە وتكىزۋمەن اينالىساتىن قازاقستاندىق كومپانيا. جۇمىستاردىڭ بارلىعى قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسى مەن قورشاعان ورتانى قورعاۋ بويىنشا حالىقارالىق تالاپتارعا ساي جۇرگىزىلۋدە. «تەڭىزشەۆرويل» جشس 1993 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن «شەۆرون» كومپانياسى اراسىنداعى كەلىسىم نەگىزىندە قۇرىلدى. «تەڭىزشەۆرويل» جشس-ءنىڭ قازىرگى كەزدەگى سەرىكتەستەرى: «شەۆرون» كورپوراتسياسى – 50%، «قازمۇنايگاز» ۇك» اق – 20%، «ەكسونموبيل كازاحستان ۆەنچۋرس ينك.» – 25% جانە «لۋكاركو» – 5%.

كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسى (ككج) مەن ۇڭعىما ەرنەۋىندەگى قىسىمدى باسقارۋ جوباسى (ۇەقبج) – «تەڭىزشەۆرويل» جشس ءبىر مەزگىلدە جۇزەگە اسىراتىن بىرىكتىرىلگەن ەكى جوبا. ككج-ۇەقبج تەڭىز كەن ورنىنداعى مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن جىلىنا شامامەن 12 ملن تونناعا نەمەسە تاۋلىگىنە 260 مىڭ باررەلگە ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى جانە وسىنىڭ ناتيجەسىندە ءوندىرىس كولەمى جىلىنا شامامەن 39 ملن توننانى نەمەسە تاۋلىگىنە 850 مىڭ باررەلدى قۇرايدى. ككج ءوندىرىس قۋاتتىلىعىن ارتتىرۋعا باعىتتالسا، ۇەقبج ۇڭعىما ەرنەۋىندەگى قىسىمدى ازايتۋ جانە قولدانىستاعى التى كەشەندى تەحنولوگيالىق جەلىدەگى قىسىمدى ارتتىرۋ ارقىلى تەڭىزدەگى اعىمداعى زاۋىتتاردىڭ تولىققاندى جۇمىسىن قامتاماسىز ەتەدى.

ءتۇيىن.

قوعامدا كەز-كەلگەن جان الەۋمەتتىك مارتەبەسىنە قاراماستان تەڭ قۇقىلى. بۇل تۇرعىدا زاعيپ جاندار دا مەملەكەت قامقورلىعىنان تىس قالماق ەمەس. اتالعان ۇيىم مۇشەلەرىنە الداعى ۋاقىتتا دا ۇلكەن قامقورلىقتار جاسالادى. سەبەبى – مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى قولداۋ مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى.

Abai.kz