Qazaqstannyng әr ónirinde az qamtylghan otbasylar memleketten alghan jәrdemaqylaryn keri qaytarugha mindettelip jatqan kórinedi. Oghan QR Enbek jәne Halyqty әleumettik qorghau ministrligi shygharghan búiryq sebep bolghan.

Naqtyraq aitsaq, 2019 jyldyng 1-sәuirinde QR Enbek jәne Halyqty әleumettik qorghau ministri Birjan Núrymbetov eki jyl búryn qabyldanghan "Kedeylik shegining mólsherin aiqyndau turaly" №290 búiryqqa ózgeris engizdi.

Ol búiryqqa sәikes, AÁK - Qazaqstandaghy "eng tómengi kýnkóris dengeyining mólsherinen 70 payyzdan tómen bolmaytyn mólsherde aiqyndalady". Al, Statistika komiyteti shilde aiynda elimizdegi eng tómengi kýnkóris mólsheri 29 618 tenge dep mәlimdegen bolatyn. Demek, sizding otbasylyq kirisiniz osy kýnkóris mólsherining 70 payyzynan asatyn bolsa, әleumettik kómek ala almaysyz. Al, ony alyp qoyghandar endi memleketke bereshek bolghan kórinedi. Sebebi, olar kedeylik dengeyinen joghary túr.

Mәselen, Oral qalasynda 254 otbasyna memleketten alghan jәrdemaqylaryn qaytaru turaly habarlama kelgen. Búl turaly "uralskweek.kz" sayty jazdy.

Atalmysh aqparatqa sensek, endi jergilikti biylik osy uaqytqa deyin az qamtylghan otbasylargha tólengen 19 million tengeden astam qarjyny sol kedeylik shegindegi adamdardyng ózderinen óndirip almaq kórinedi.

Osyghan deyin memlekettik jәrdemaqy alghan otbasylar 2 mln. 100 myng tengeni qalalyq budjetke qaytarghan eken. Endi 254 otbasy 19 million tengeden astam qarjyny qaytaru qajet. Eger, jәrdemaqyny qaytaru turaly habarlama alghan adamdar kórsetilgen somany kórsetilgen merzimde (bir ay ishindedep jazady) óz erikterimen ótey almasa, jergilikti biylik olardy sotqa berui mýmkin. Búl turaly Oral qalasynyng júmyspen qamtu jәne әleumettik baghdarlamalar bólimining basshysy Ásiya Qúrmanqúlova deytin adam aitypty.

Onyng aituynsha, kedeylikting resmy belgilengen shegining qysqaruyna baylanysty, memlekettik jәrdemaqylardy qaytaru talap etilip otyr.

Dәl osyghan úqsas jaghday biyl qyrkýiek aiynda Núr-Súltannyng irgesindegi Aqmola oblysynda da oryn alghan. "KTK" arnasynyng aqparatyna sýiensek,  Uәzira Baymúqanova esimdi ana 4 balasyna 89 myng tenge alyp kelgen. Alayda, joldasynyng alghan qosymsha ótemaqysy otbasyndaghy adam basyna shaqqandaghy 20789 tengeden asyp ketken. Sondyqtan ol tórt aida alghan 357 myng 884 tenge jәrdemaqyny ýkimetke qaytarugha tiyis bolghan.

Al, osy uaqytqa deyin qúzyrly mekemeler el ishinde "jyr" bolghan 21 myng tengelik әleumettik kómekti alu ýshin júrtty qyruar qújat jinatyp, әri-beri sandaltyp qoyghany turaly aitqanbyz. Odan bólek, "ýidegi teledidar, kir jughysh mashinagha deyin tekserip, sanap jatyr" degen әngime aityldy.

Osynsha mashaqat pen myn-san tekseristen keyin taghayyndalghan jәrdemaqy, ainalyp kelgende zansyz bolghany ma? Jogharydaghy aqparattan úqqanymyz, әlgi әure-sarsany kóp әleumettik kómek alghan analar aqshany qaytarmaytyn bolsa, isti boluy mýmkin eken, taghy. Kórdiniz be?..

Týiin. Áleumettik kómek dedik. Onyng da artyn syiyrqúimyshaqtatty, әne. Uәji - qarjy joq. Million adamgha ay sayyn aqshalay kómek beruge qazyna-qambanyng qauqary jetpeydi. Maqúl. Rezenke emes-aq bolsyn.

167 milliard dollar. Búl Qazaqstannan zansyz shygharylghan, offshordaghy aqsha. Búl - biyl mamyrda aitylghan san. Qazaqstannyng Últtyq qoryndaghy qarajattan әldeneshe kóp soma. Odan qalsa, jyl sayyn, tipti ay sayyn ólermen bop ótkizetin Halyqaralyq jiyndar, forumdar men sansyz sammitterge júmsalyp jatqan qarajatty taghy eseptep kóriniz. Kóz sýrinip, til býgiledi.

Kóp balaly analar Ýkimetke alaqan jayyp otyrghanda, janaghyday forumdardyng keregi ne deysiz ghoy. Jauaby da dayyn. Elding imidji ýshin!

Biylik analardyng alqymynan alghansha, danghaza, dalaqbay jiyndargha júmsalyp jatqan milliardtardyng esebin býtindese kәne?! Az qamtylghan otbasylargha zandy jәne óte әdil tekseris jýrgizetin biylik offshordaghy aqshagha baqylau jasap, sol milliartardyng el qazynasyna qaytaryluyna qareket qylsa she?..Áy, qaydam... Ýkimetting búl isi "juas týie jýndeuge jaqsy" degenning keri me deysin, osydan son...

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz