Eng alghashynda kez-kelgen adam ýshin ana tilinde qúlshylyghyn oryndau – әri jenil, әri oryndy kórineri ras. Alayda, mәseleni egjey-tegjeyli qarastyrar bolsaq, keng kólemdi týsinikke qol jetkizerimiz anyq.

Eng aldymen tilek-dúgha men namazdyng ara jigin ajyratyp alghan jón. Namazdan tys jasalatyn tilekter men dúghalarda músylman kisige ishki tilegi men mún-múqtajyn qay tilde aityp jetkizem dese de, búghan tyiym salynbaghan.

Óitkeni, búl Jaratushy men qúl arasyndaghy jeke mәselege qatysty. Al namaz bolsa, ol jalpygha, jamaghatqa tәn qúlshylyq bolghandyqtan, namazgha qosylatyn basqa da músylmandardyng qajet tilekterimen sanasu kerek. Negizinen namaz jamaghatpen oqylugha tiyis. Biraq jalghyz oqugha da rúqsat etilgen.

Eger Islam dini qanday da bir belgili aimaqtyng yaky belgili bir últtyng dini bolsa, onda eshqanday kýmәnsiz sol aimaqtaghy sol últtyng ghana tili qoldanylar edi. Alayda, tórtkýl dýniyege taraghan, bir-birin týsinbeytin qanshama últ ókilderine ortaq dinning ózindik erekshelikteri men qasiyetteri bolatyny sózsiz.

Aytalyq, Japon tilin bilmeytin qazaq Japoniyagha barsa, kósheden shyqqan japon tilindegi dauystardy estise de ony týsine almaydy. Jergilikti tilde oqylghan azandy da týsinbegendiginen, әlgi mýmin-qazaq namazyn qazagha úshyratyp aluy mýmkin. Sonday-aq, Qazaqstangha kelgen basqa últtar da músylmandardyng óz tilinde oryndap jatqan ghibadattarynan eshtene úqpasy anyq. Olay bolsa, múnday jalpy әlemdik dinning ózindik ortaq jaqtary, ortaq tústary boluy zandy. Búl tústa azan men qyraghattyng orny erekshe ekeni kimge de bolsa mәlim.

Búnday jayttardy kýndelikti ómirde de kezdestiruge bolady. Aytalyq, Birikken Últtar Úiymynda da әrbir mýshe memleket ózara belgilengen ortaq tilde ghana sóilesedi. Ondayda әrbir memleketting jeke bas paydasy kózdelmeydi.

Mәselening taghy bir jaghy, Qúrannyng qanday da bir audarmasynyng eshqashanda týpnúsqany tolyq qamty almaytyndyghynda. Qúran ayattarynyng әrbir sózining birneshe maghynasy bar. Audarmada tek bireui ghana beriledi. Tipti keyde ayatta qoldanylghan әrbir әripting de ózindik birneshe maghynasy bolady. Audarmada osy әripterding ózindik maghynasy mýldem eskerilmey qaluy mýmkin. Yaky bireui ghana eskeriledi. Qúranda belgili bir maghynany bildiretin birneshe sinonim sózderding ishinen sózding dybystalu jaghynan da, maghynany qamtu jaghynan da eng qolaylysy tandalghan. Sondyqtan, keybir sózding «sózdik maghynasynan» tys dybystaluynyng ózi bayandalayyn dep túrghan jaghdaydy bildirip jatady. Al múny audarmada beru mýldem mýmkin emes.

Sonday-aq, qolymyzda әrtýrli audarma bar. Ár audarmanyng ózindik ereksheligimen qatar kemshiligi de kezdesedi. Búl jerde "meshit imamy qay audarmany basshylyqqa alady" - degen oryndy súraq, tipti bitpeytin talas-tartys tuyndaytyny sózsiz.

Eng bastysy, Qúran sózderi oqyghan adamdy esh uaqytta jalyqtyrmaydy. Al kez kelgen audarmany birneshe ret oqyghan adamnyng jalyghary sózsiz. Al Qúran sýrelerin oqyghanda adam týsinbese de erekshe ruhany lәzzat alady. Óitkeni, Alla Taghala Qúran sózderine osynday erekshelik bergen. Mine, sondyqtan «Fatiha» sýresin kýndelikti әr namazymyzdyng barlyq rәkattarynda oqysaq ta jalyqpaymyz. Búghan qosa, Qúrannyng ózine ghana tәn әueni men әuezi oqyghan adamnyng ishki dýniyesine erekshe әser etui taghy bar.
Taghy bir basa aita ketetin jayt, ol – namazda qoldanylatyn sózderding kóp emes, az ekendigi. Aldymen azan men qamat, artynsha «Allahu әkbar», «Subhanaka rabbiyal-a'ziym», «Subhana rabbiyal-a'lәә» sekildi qysqa qayyrymdarmen qosa «Fatiha» sýresi men bir-eki qosymsha shaghyn sýreler. Barlyghyn qossa bir betten de aspaydy. Búlardaghy sózderding kóbi maghynalary onay jattalatyn, músylmandardyng kóbine ortaq qoldanatyn sózderi. Namazgha jana jyghylghan jas bala da búlardyng maghynalaryn bir ýirenip alsa ómiri úmytpasy anyq.

Qayrat Joldybayúlynyng facebook paraqshasynan

Abai.kz