ەڭ العاشىندا كەز-كەلگەن ادام ءۇشىن انا تىلىندە قۇلشىلىعىن ورىنداۋ – ءارى جەڭىل، ءارى ورىندى كورىنەرى راس. الايدا، ماسەلەنى ەگجەي-تەگجەيلى قاراستىرار بولساق، كەڭ كولەمدى تۇسىنىككە قول جەتكىزەرىمىز انىق.

ەڭ الدىمەن تىلەك-دۇعا مەن نامازدىڭ ارا جىگىن اجىراتىپ العان ءجون. نامازدان تىس جاسالاتىن تىلەكتەر مەن دۇعالاردا مۇسىلمان كىسىگە ىشكى تىلەگى مەن مۇڭ-مۇقتاجىن قاي تىلدە ايتىپ جەتكىزەم دەسە دە، بۇعان تىيىم سالىنباعان.

ويتكەنى، بۇل جاراتۋشى مەن قۇل اراسىنداعى جەكە ماسەلەگە قاتىستى. ال ناماز بولسا، ول جالپىعا، جاماعاتقا ءتان قۇلشىلىق بولعاندىقتان، نامازعا قوسىلاتىن باسقا دا مۇسىلمانداردىڭ قاجەت تىلەكتەرىمەن ساناسۋ كەرەك. نەگىزىنەن ناماز جاماعاتپەن وقىلۋعا ءتيىس. بىراق جالعىز وقۋعا دا رۇقسات ەتىلگەن.

ەگەر يسلام ءدىنى قانداي دا ءبىر بەلگىلى ايماقتىڭ ياكي بەلگىلى ءبىر ۇلتتىڭ ءدىنى بولسا، وندا ەشقانداي كۇمانسىز سول ايماقتاعى سول ۇلتتىڭ عانا ءتىلى قولدانىلار ەدى. الايدا، تورتكۇل دۇنيەگە تاراعان، ءبىر-ءبىرىن تۇسىنبەيتىن قانشاما ۇلت وكىلدەرىنە ورتاق ءدىننىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى مەن قاسيەتتەرى بولاتىنى ءسوزسىز.

ايتالىق، جاپون ءتىلىن بىلمەيتىن قازاق جاپونياعا بارسا، كوشەدەن شىققان جاپون تىلىندەگى داۋىستاردى ەستىسە دە ونى تۇسىنە المايدى. جەرگىلىكتى تىلدە وقىلعان ازاندى دا تۇسىنبەگەندىگىنەن، الگى ءمۇمىن-قازاق نامازىن قازاعا ۇشىراتىپ الۋى مۇمكىن. سونداي-اق، قازاقستانعا كەلگەن باسقا ۇلتتار دا مۇسىلمانداردىڭ ءوز تىلىندە ورىنداپ جاتقان عيباداتتارىنان ەشتەڭە ۇقپاسى انىق. ولاي بولسا، مۇنداي جالپى الەمدىك ءدىننىڭ وزىندىك ورتاق جاقتارى، ورتاق تۇستارى بولۋى زاڭدى. بۇل تۇستا ازان مەن قىراعاتتىڭ ورنى ەرەكشە ەكەنى كىمگە دە بولسا ءمالىم.

بۇنداي جايتتاردى كۇندەلىكتى ومىردە دە كەزدەستىرۋگە بولادى. ايتالىق، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىندا دا ءاربىر مۇشە مەملەكەت ءوزارا بەلگىلەنگەن ورتاق تىلدە عانا سويلەسەدى. وندايدا ءاربىر مەملەكەتتىڭ جەكە باس پايداسى كوزدەلمەيدى.

ماسەلەنىڭ تاعى ءبىر جاعى، قۇراننىڭ قانداي دا ءبىر اۋدارماسىنىڭ ەشقاشاندا تۇپنۇسقانى تولىق قامتي المايتىندىعىندا. قۇران اياتتارىنىڭ ءاربىر ءسوزىنىڭ بىرنەشە ماعىناسى بار. اۋدارمادا تەك بىرەۋى عانا بەرىلەدى. ءتىپتى كەيدە اياتتا قولدانىلعان ءاربىر ءارىپتىڭ دە وزىندىك بىرنەشە ماعىناسى بولادى. اۋدارمادا وسى ارىپتەردىڭ وزىندىك ماعىناسى مۇلدەم ەسكەرىلمەي قالۋى مۇمكىن. ياكي بىرەۋى عانا ەسكەرىلەدى. قۇراندا بەلگىلى ءبىر ماعىنانى بىلدىرەتىن بىرنەشە سينونيم سوزدەردىڭ ىشىنەن ءسوزدىڭ دىبىستالۋ جاعىنان دا، ماعىنانى قامتۋ جاعىنان دا ەڭ قولايلىسى تاڭدالعان. سوندىقتان، كەيبىر ءسوزدىڭ «سوزدىك ماعىناسىنان» تىس دىبىستالۋىنىڭ ءوزى باياندالايىن دەپ تۇرعان جاعدايدى ءبىلدىرىپ جاتادى. ال مۇنى اۋدارمادا بەرۋ مۇلدەم مۇمكىن ەمەس.

سونداي-اق، قولىمىزدا ءارتۇرلى اۋدارما بار. ءار اۋدارمانىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگىمەن قاتار كەمشىلىگى دە كەزدەسەدى. بۇل جەردە "مەشىت يمامى قاي اۋدارمانى باسشىلىققا الادى" - دەگەن ورىندى سۇراق، ءتىپتى بىتپەيتىن تالاس-تارتىس تۋىندايتىنى ءسوزسىز.

ەڭ باستىسى، قۇران سوزدەرى وقىعان ادامدى ەش ۋاقىتتا جالىقتىرمايدى. ال كەز كەلگەن اۋدارمانى بىرنەشە رەت وقىعان ادامنىڭ جالىعارى ءسوزسىز. ال قۇران سۇرەلەرىن وقىعاندا ادام تۇسىنبەسە دە ەرەكشە رۋحاني ءلاززات الادى. ويتكەنى، اللا تاعالا قۇران سوزدەرىنە وسىنداي ەرەكشەلىك بەرگەن. مىنە، سوندىقتان «فاتيحا» سۇرەسىن كۇندەلىكتى ءار نامازىمىزدىڭ بارلىق راكاتتارىندا وقىساق تا جالىقپايمىز. بۇعان قوسا، قۇراننىڭ وزىنە عانا ءتان اۋەنى مەن اۋەزى وقىعان ادامنىڭ ىشكى دۇنيەسىنە ەرەكشە اسەر ەتۋى تاعى بار.
تاعى ءبىر باسا ايتا كەتەتىن جايت، ول – نامازدا قولدانىلاتىن سوزدەردىڭ كوپ ەمەس، از ەكەندىگى. الدىمەن ازان مەن قامات، ارتىنشا «اللاھۋ اكبار»، «سۋبحاناكا راببيال-ا'زيم»، «سۋبحانا راببيال-ءا'لاا» سەكىلدى قىسقا قايىرىمدارمەن قوسا «فاتيحا» سۇرەسى مەن ءبىر-ەكى قوسىمشا شاعىن سۇرەلەر. بارلىعىن قوسسا ءبىر بەتتەن دە اسپايدى. بۇلارداعى سوزدەردىڭ كوبى ماعىنالارى وڭاي جاتتالاتىن، مۇسىلمانداردىڭ كوبىنە ورتاق قولداناتىن سوزدەرى. نامازعا جاڭا جىعىلعان جاس بالا دا بۇلاردىڭ ماعىنالارىن ءبىر ۇيرەنىپ السا ءومىرى ۇمىتپاسى انىق.

قايرات جولدىبايۇلىنىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz