Júma, 29 Nauryz 2024
Ádebiyet 7832 6 pikir 16 Jeltoqsan, 2019 saghat 12:58

Jadymda qalghan – Jeltoqsan...

Múhtar Shahanov

Jeltoqsan alany 

Sәl ayaldap, taghzym etpey búl alannan ótpender…

Jeltoqsanda yzghyryqtan titirkenip kók pen bel,

Búl jer, qalqam, asqaq ruh jarylysy ótken jer,

Qayta oyanghan últ namysy qyzyl qangha bókken jer,

Erte eseygen aru qyzdy shashtan sýirep, tepken jer,

Jatty múnda esten tanyp, kýzge ainalghan kóktemder…

Alang shetin qorshap túrghan shyrshalargha ala kók,

Jas býldirshin, sezimindi janar etip qarap ót.

Sol aradan satqyndyq ta elesteydi qara bet,

Qara betting kóbi býgin dara túlgha, dara bet.

Jas býldirshin, múz qúrsanghan shyrshalargha qarap ót,

Zamanynnyng jenisi men jenilisin sanap ót.

Últtyng baghy janar ma eken has túlpary, nary joq,

Al bireuler namysy joq, jiger, qauqar, qary joq

Kemsitpekshi “jeltoqsannyng jalang ayaqtary” dep.

Joq!!! Keshegi syn saghatta kókireginde janyp ot,

Túrghan solar ayaz sorghan qyzyl betting ary bop,

Dәuirining tauyghyna shashylmaghan tary bop.

Tirliktegi әr isinning janghyryghy bolady,

Búl tabighy jasyryn zang ózgerissiz qalady,

Sol zangha say seni baqyt ne sor izdep tabady.

…Dýniyeni dýr silkintken jas tolqynnyng sanaly

Danqyn eshkim, eshkim býrkey almas.

Ony da eske salady,

Jeltoqsannyng bas alany, qaysar ruh alany.

***

Yqylas Ojayúly

Jadymda qalghan – Jeltoqsan...

Jughanmen jyldar jylysy múzdaghy qandy,
Qyzdarymyzdyng kózinde múz qaldy.
Boyymdy qarytyp soghatyn jeltoqsan jeli,
Jýregimdi taghy bir syzdatyp aldy.

Tolqyndar talay soghady jaghany úryp,
Ketpeydi ótken oqigha taralyp úmyt.
Bodauyn ýzbek botaday búlqynghan sonda,
Týsime keyde kiredi jaraly jigit.

Ómirden mynau kelemin alasymdy alyp,
Týskende sonau esine qalasyng nalyp.
Qyrshyn qyzdardyng kózimde elesi túrar,
Otyrghandary balanyng balasyn baghyp.

Top jaryp shyghar, al biri sharuasyna nyq
Qyzghanda az-kem dosymen daulasyp anyq.
Jýretin edi-au jigitter bolghanda esen,
Jorghasyn minip, qolyna qaughasyn alyp.

Múz tonghan qayta kózderi ashyldy búlaq,
Ókinishti kýnning ókpesi basyldy biraq.
Jana alandaghy eskertkish jadymdy qozghap,
Aldyna kelip bas iydim jasymdy búlap...

Tas mýsin qashau, әriyne ghasyrgha múra,
Búl eldikting qúrmeti asyldaryna.
Kepterlerge dәn seuip shapqylap jýrgen,
Baqytty bolsyn balghyndar, qasymda myna!

***

Yrysbek Dәbey

Alandaghy oi

Qalyng elim, qazaghym,

Jasqa tolyp janaryn.

Ýrey biylep esirgen,

Súlap jatyr alanym.

Jeltoqsanyng jelikken,

Jeli súiyp túr ýnsiz.

Erkindikpen ensegey

Kókke asylghan jalauym.

Shashyn jayyp jylaydy,

Bir elesting súlbasy

Azattyghymdy ansaghan,

Kók bórining túlghasy.

Jeti basty jalmauyz

jerge kirip ketken dep.

Minbelerden sóileydi,

Auyq-auyq bir basy.

Úl-qyzymnyng týnilgen

Obaly men sauaby.

Eldigimning ertenge

Aytar jalghyz jauaby.

Talyqsyghan bir ýndi

estip jatyp oyanam.

Qobyzymnyng ketedi

Múngha tolyp shanaghy.

Múqmin bolyp tuylyp,

Kәrip bolyp shoqyndym.

Jatyrynda jalghannyn

Jәdigóy bop jetildim.

Kýnim ýshin kýlik jep,

Alanghasar kýn keshpey.

Atoy salyp alanda

Ólmegenime ókindim.

Erkek toqty qúrbandyq

Ekendigin úghynbay,

Bas sýiekpen qan ishken

ghasyrlarda tuylmay

Dilim tozyp, til shaynap,

Óz ózimnen jeridim.

Órtke oranghan keshegi

Ruhymmen jylynbay.

Qútylghanym osy ma,

Basta qarghys qúrsauym.

Men otyrmyn tastaghy

Tarihyma múng shaghyp.

***

Úlarbek Núrghalymúly 

Jeltoqsan alanyndaghy jyr 

Újdanymdy últan etpek tabangha,
Qarghys aityp qan soqtaly zaualgha.
Aynalyp jýr qazaqtyng keng aspanyn,
Úly erlikting syimas jyry qaghazgha.

Ey, namystyng nayzaghayday úldary,
Qyzyl tilin qylysh etken qyzdary!
Qandy tarih qalshiyp túr mәngige,
Janarynda - Jeltoqsannyng yzghary.

Ne kórding sen qara júldyz, qara aspan,
Qan júttyng ba sen de qaysar qazaqtan.
Órimdey qyz ólmes erlik jyry bop,
Saghan qaray ruhy úshyp baratqan.

Jer betinde jenis alghan belester -
Esil babam erlik qylghan egester…
Jeltoqsanda qayta shauyp basyna,
Buyrqanghan babam qany emes pe ol!

Ou, meni kim deysin?!
Qarsy aldymda has jauymnyng qanqasy,
Qos qolymda Qobylandynyng baltasy.
Azyghyma aq anamnyng maltasy,
Azuymda nayza taudyng janqasy.
Qonysyma kóz qyzartqan qalmaqtyn,
Qanjyghama basyn berdi qanshasy.
Túlparynyng túyaghymen syzylghan,
Qazaqtyng bay dalasynyng kartasy.

Ey, úly Alan, landy Alan!
Ózen shayyp, óte almaytyn qandy Alan.
Qara jerden shóli qanghan sensin-au,
Qan men jasqa әli shóli qanbaghan.

Súrap alyp súrqy ketken aidan núr,
Azattyqqa arpalysqan maydan búl.
Qúrmet saghan, Jeltoqsandyq bozdaqtar,
Óshpeytin jyr búl- alangha oighan jyr!

Solmaytyn gýl, búl alangha qoyghan gýl,
Solmaytyn gýl oisyzdardy oilandyr.
Orysshalap qala qyzy qarqyldap,
Bir-birine qar laqtyryp oinap jýr…

Kim bar endi taghdyryna ýniler,
Bosamaghan bolat jýrek, siri qol.
Jalghyz ózi jattap jýr me ishinen,
Tas týrmening jazyp bolyp jyryn ol?
Qatal uaqyt zaulap bara jatyr-au,
Ádiletti әli izdep jýr tiriler.

O, jeltoqsan ajdahamen alysqan,
Soghan jany jigerindi janytsan.
Qayrattardyng ruhyn ait aldymen,
Jer betinde qay qazaqqa jolyqsan.

Jasyl sharda qazaq degen atymmen,
Qanattasyp úshyp baram ghasyrmen.
Jeltoqsanda jauap bergem jahangha,
Bodandyqqa baghynbaytyn basymmen!

Abai.kz

6 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1567
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2261
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3541