Elordada Qazaqstan músylmandary diny basqarmasynyng kezekten tys IX qúryltayy ótti. Jiynda basqarma tóraghalyghyna jәne Bas mýfty qyzmetine Nauryzbay qajy Taghanúly taghayyndaldy.

Qúryltaygha 300 delegat kelgen eken. Nauryzbay Taghanúlynyng kandidaturasyn sol 300 delegat birauyzdan qoldady. Sóitip jana mýfty tandaldy.

«Nauryzbay qajy Taghanúly mening birinshi orynbasarym retinde kóptegen iygi jobalardy jýzege asyrdy. Diny salada tәjiriybesi mol. Diny basqarma júmysyn jandandyryp, jana bastamalargha úiytqy bolatynyna senemin», dedi búrynghy Bas mýfty Serikbay qajy Oraz.

Al qúryltaygha qatysqan QR Aqparat jәne qoghamdyq damu ministri Dәuren Abaev Serikbay qajy Orazdyng 2017-2020 jyldary atqarghan júmysyna ong bagha berip, Nauryzbay qajy Taghanúlynyng jana qyzmetine sәttilik tiledi.

Bas mýfty kim?

Nauryzbay Taghanúly Ótpenov 1977 jyly dýniyege kelgen. Biyl nauryzda 43 jasqa tolady. Tәshkendegi «imam әl-Búhari» atyndaghy Islam institutynda, QMDB janyndaghy Islam institutynda jogharghy diny bilim alghan. Keyin Mysyrda diny bilimin jetildirgen. Odan bólek, Abay atyndaghy Almaty Memlekettik uniyversiytetining «tariyh» fakulitetin syrttay oqyghan. Atalghan bilim ordasynda «dintanu» mamandyghy boyynsha magistraturany ayaqtaghan. Qazir «Núr-Mýbarak» Egiypet islam mәdeniyeti uniyversiytetinde «islamtanu» mamandyghy boyynsha doktorlyqty oqyp jatyr eken.

Osyghan deyin Qaraghandyda, Astanada, Týrkistanda imam bolghan. 2011-2013 jyldary QR Din isteri agenttiginde diny birlestikter jónindegi basqarmanyng bas sarapshysy bolyp qyzmet etken. 2018 jyldan bastap QMDB tóraghasynyng birinshi orynbasary, naib mýfty bolghan. «Ýmit sәulesi», «Mazhabsyzben súhbat» atty kitaptardyng avtory. «Qúrmet» ordenimen, «Qazaqtan Tәuelsizdigine 20 jyl», «Qazaqtan Tәuelsizdigine 25 jyl» medalderimen marapattalghan. Ayagóz audanynyng qúrmetti azamaty.

QMDB-nyng qúrylghanyna 30 jyl

Ayta keteyik, biyl Qazaqstan Músylmandary Diny Basqarmasynyng qúrylghanyna 30 jyl tolady. Atalghan basqarmanyng alghashqy bas mýftiyi  Rәtbek qajy Nysanbaev boldy.

2000 j.ótken III qúryltayda basqarma tóraghasy, bas mýfty bolyp, professor Ábsattar qajy Derbisәli saylandy.

2013 jyldyng 19 aqpanynda Qazaqstan músylmandarynyng kezekten tys ótken VII qúryltayynda Erjan qajy Malghajyúly Bas mýfty bolyp saylandy.

2017 jyldyng 8 jeltoqsanynda ótken Qazaqstan músylmandarynyng kezekti VIII qúryltayynda bas mýfty bolyp Serikbay qajy Oraz saylandy.

Al, jana taghayyndalghan Nauryzbay qajy Taghanúly basqarmanyng besinshi bas mýftiyi. Sonymen, Serikbay Satybaldyúly qyzmet atqarghan ýsh jylda QMDB qanday júmystar atqardy? Biz búl turaly Qazaqstan músylmandary diny basqarmasynyng baspasóz qyzmetine habarlastyq.

Búrynghy mýfty Serikbay qajy Oraz ýsh jylda ne istedi?

1. Serikbay qajy alghashqy júmys saparyn Týrkistannan bastady. Halyqaralyq Ahmet Yassauy atyndaghy Halyqaralyq qazaq-týrik uniyversiytetinde «Islam jәne úly dala órkeniyeti» atty respublikalyq ghylymiy-tәjiriybelik konferensiya ótkizdi.

2. 2018 jyldyng 2 nauryzynda Euraziya músylman ghúlamalarynyng forumy ótti.

3. Osyghan deyin eki ret ótken imamdar forumynyng jalghasy retinde «Ruhany qúndylyqtar – qogham birligining negizi» atty III respublikalyq imamdar forumy úiymdastyryldy. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyng qúttyqtauymen ashylyp, joghary lauazymdy túlghalardyng bayandamasymen jalghasqan iygi sharada «Jeti ruhany qazyq» Qazaqstan músylmandarynyng ruhany túghyrnamasy, «Din qyzmetkerleri atqaratyn diny rәsimder tizilimi», «QMDB qúrylymyndaghy diny lauazymdar tizilimi jәne mindetteri» atty ýsh tarihy qújat qabyldandy.

4. 2019 jyldyng 11 sәuirinde elordada Qazaqstan jәne Resey músylmandary diny basqarmalarynyng úiymdastyruymen «Ruhany Jibek joly. Islam jәne jastar: qazirgi zaman syn-qaterleri» atty IV halyqaralyq ghylymy konferensiya ótti.

5. Jyl basynda júmysty jýieleu maqsatynda din qyzmetkerlerine 4 baghyt boyynsha qyzmetti jana qyrynan atqaru bekitildi.

- Birinshi baghyt «Meshittegi uaghyz-nasihat júmystary»;

- Ekinshi baghyt «Sapaly bilim»;

- Ýshinshi baghyt «Izgi is-sharalar men qayyrymdylyq»;

- Tórtinshi baghyt «Jat aghymmen júmys».

6. Janaza rәsimderin birizdilikke týsiru maqsatynda «Janaza jәne jerleu rәsimderi» atty kitap shyghyp, sonyng negizinde arnayy ereje bekitildi.

7. 2019 jyly Ghúlamalar Kenesi maqúldaghan pәtualar jinaqtalyp, ekinshi «Pәtualar jinaghy» jaryq kórdi.

8. Diny basqarma alghash ret 2018 jyly Ózbekstan, Qyrghyzstan jәne Tәjikstan músylmandary diny basqarmasymen ortaq ymyragha kelip, diny merekelerdi bir kýnde atap ótuge qol jetkizdi.

9. «Sharighat jәne pәtua» baghyty – Diny basqarmanyng negizgi bólimi. Osy baghyt boyynsha 2019 jyly ghalamtor arqyly 5241 súraqqa jauap berildi. 2018-2019 jyldar aralyghynda 33 pәtua shyqty.

10. Ghúlamalar Kenesi 24 konseptualdy qújat qabyldap, sharighat, әleumet, medisina, otbasy, neke baghytynda 78 pәtua bekitti.

11. Respublika kóleminde nasihat sharalary jýrgizilip, jastargha destruktivti diny aghymdardan saqtanu joldary týsindirildi

12. «Islam jәne otbasy», «Islam jәne jastar» jyly ayasynda salauatty hәm sauapty sharalar úiymdastyryldy.

13. «Jastar jәne ruhaniyat» atty I halyqaralyq jastar forumynda elimizding jәne kórshiles Reseyding belsendi jastary qatysyp, qoghamda ózekti bolghan mәseleler tónireginde oy bólisti.

14. Jastar arasynda diny ekstremizm men radikalizm iydeyalary taraluynyng aldyn alu, sheteldik diny oqu oryndarynda bilim alyp jýrgen qazaqstandyq studenttermen jan-jaqty júmys isteu maqsatynda «Talaba» jastar qauymdastyghy qúryldy. Osy baghytta Týrkiyada oqyp jatqan qazaqstandyq studenttermen kezdesu ótti.

15. QMDB-nyng kýn tәrtibindegi manyzdy tórt baghyttyng biri – jat aghymmen júmys boldy. Osy orayda elimizdegi kýrdeli aimaqtar anyqtalyp, memlekettik mekemelermen birlese otyryp auqymdy sharalar jýzege asty. Jat aghymmen júmys ýsh baghyt boyynsha jýrgiziledi: jalpy kezdesu, jeke kezdesu jәne әleumettik jelimen júmys. Jeke týsindiru júmystarynyng nәtiyjesinde 2017 jyly – 940, 2018 jyly – 518, 2019 jyly – 520 adam rayynan qaytty.

16. Júma uaghyzyn aitudyng jana ýlgisin úsynyp, tek diny uaghyz ghana emes, qazaqtyng salt-dәstýri, aqyn-jyraular men by sheshender, qogham qayratkerlerining pәtualy sózderi uaghyz barysynda keninen nasihattaldy.

17. 2019 jyly «Qayyrymdylyq jәne uaqyp isteri» bólimin ashtyq. «Mektepke jol» aksiyasy boyynsha 26 630 balagha oqu-qúraly jәne mektep formasy berilse, sol jyly jalpy sany 250 158 adamgha meshit arqyly týrli qayyrymdylyq kómek jasaldy.

18. «Jusan» operasiyasy boyynsha elge oralghan 400-ge juyq qandastarymyzgha 2 500 000 tenge kóleminde kómek kórsetildi.

19. Diny basqarma sheteldik qayyrymdylyq qorlaryna iyek arta bermey, ózining jeke qayyrymdylyq mekemelerin ashudy qolgha aldy. Jaghdayy tómen otbasylardyng balalaryn, jetim balalar men múqtaj studentterge kómek retinde zaman talabyna say 13 qayyrymdylyq mekemesin ashty. Býginde sol mekemlerde 380 bala din men dәstýr, tarih pen әdet-ghúryp qúndylyqtarynan susyndauda.

20. QMDB zaman talabyna say halal ónimderin standarttau mәselesin qolgha alyp, az uaqyt ishinde jaqsy nәtiyjelerge qol jetkizdi. Atap aitqanda, 2015 jyly – 24, 2016 jyly – 45, 2017 jyly – 88, 2018 jyly 148, 2019 jyly 114 mekemege sertifikat berildi. Jalpy alghanda 348 mekeme halal sertifikatyna ie boldy. Búl saladaghy negizgi jetistik – 2018 jyly 30 qazanda әlemning 43 memleketi kiretin Malayziya Respublikasy Islamdy damytu departamenti (JAKIM) úiymynyng akkreditteuinen ótti.

21. Diny basqarma Núr-Súltan, Almaty men Shymkent jәne Aqtau qalalarynan Madina men Jiddagha tikeley reysting ashyluyna úiytqy boldy.

22. Mýftiyat meshit isin bir tәrtipke keltirip, meshit saludyng arnayy erejesin bekitti.

23. «Zeket» qory 2018 jyly 55 620 otbasyna kómek kórsetti. 2019 jyly kómekke ie bolghan otbasy sany 73 mynnan asty. «El ýlesi – pәterge» jobasy ayasynda múqtaj otbasylargha 175 baspananyng kiltin tabystady.

24. Barlyq oblysqa qarasty meshit imamdary jana әdis boyynsha saraptaudan ótti. Yaghni, elektrondy test arqyly synaq tapsyrdy.

25. 2019 jyly elordada ótken III respublikalyq imamdar forumy qarsanynda mýftiyattyng jana basylymy «Múnara» ruhaniy-tanymdyq gazeti oqyrmangha jol tartty.

Sonymen qatar, Serikbay qajy mýftiyattyng 30 jyldyghy qarsanynda 30 meshitke el iygiligi jolynda qyzmet etken túlghalardyn, sonyng ishinde әl-Faraby men Abaydyng esimin berudi, 30 eldi-mekenning auyz su, jol-kópir mәselesine ong yqpal etudi, 30 otbasyna qayyrymdylyq jasaudy, 30 studentke grant taghayyndaudy, 30 meshitke kýrdeli jóndeu jýrgizudi t.b. iygi is-sharalar qolgha alynghanyn atap ótti.

Sonday-aq ol janadan saylanghan Nauryzbay qajy Taghanúlyna «Diny basqarma júmysyn jandandyryp, jana bastamalargha úiytqy bolatynyna senemin» dedi.

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz