Álemdik naryqta múnay baghasynyng kýrt qúldyrauy sebepti tuyndaghan ekonomikalyq daghdarysty enseru ýshin Ýkimet birqatar sharalar qabyldaghan bolatyn. Memleket basshysy men Ýkimetting jahandyq ahualdaghy ózgeristerge der kezinde jedel reaksiya tanytuy men Elbasy bastamashylyghymen qúrylghan Últtyq qordyng qauipsizdik imuniyteti Qazaqstangha daghdarystyng negativti әserin edәuir tómendetuge, sonday-aq, qogham aldyndaghy әleumettik mindettemelerding oryndaluyna kepildik berdi.

Osy rette Qazaqstan Parlamenti Mәjilisining bir top deputaty («Aq jol» fraksiyasynyng deputattyq toby) QR Premier-ministri Asqar Maminning atyna qaraty deputattyq saual joldap, jedel әreket etu shtabynyng júmysyn qoldaytyndaryn bildirgen.

Osyghan deyin Ýkimet pen Últtyq bank birlesken mәlimdeme jasap, qabyldanghan sharalardy el-halyqqa tanystyrghan bolatyn. Mәlimdemede:

1. Áleumettik manyzy bar tauarlardyn, qyzmet týrlerining baghasyn negizsiz ósirmeu;

2. Qyzmetkerlerdin, enbek adamdarynyng negizsiz qysqartylmauyn qamtamasyz etu;

3. Últtyq banktyng bazalyq mólsherlemesin 5,25 payyzdan 12 payyzgha deyin ósiru turaly aitylghan.

«Aq jol» deputattary atalghan sharalar óz kezeginde shaghyn jәne orta bizneske teris yqpalyn tiygizetinin aitady.

Júmysshylardyng qysqaruyna jol bermeu ýshin qatang baqylau Qazaqstannyng tabighy resurstaryn paydalanatyn shiykizat alpauyttaryna qatysty óte manyzdy shara bolyp tabylady.

Alayda, barlyq salalargha, onyng ishinde shaghyn jәne orta bizneske birdey kózqarastyng taraluy, әsirese bizding sheneunikterding «qatang baqylau» degendi qalay týsinetinin eskersek, qiyndyq tughyzuy mýmkin.

Áueli halyqtyng satyp alu mýmkindigi tómendeytini anyq. Búl obiektivti bagha. Demek, halyqpen júmys jasaytyn kәsiporyndardyng kirisi azayady. Olargha baghany kóteruge tyiym salynady. Jalaqy tóleuge qatysty da kelensizdikter tuyndauy mýmkin. Ol júmyskerlerdi qysqarta almaydy. Óitkeni qatang baqylau bar. Sodan, biznesting jabylyp qalmauy men júmyskerlerdi shygharmau ýshin jalaqyny azaytugha mәjbýr bolady.

Búl shaghyn jәne orta biznesting kýshi, eger jaghday nasharlasa, shyghyndardy azaytyp, impulis qalpyna keltirilse, ol qaytadan jyldamdyqty kótere alady. Eger siz shaghyn jәne orta biznesti osy mýmkindikten aiyrsanyz, ol tek qana qúldyraugha úshyraydy. Sebebi, onyng qauipsizdik dengeyi әlsiz.

Últtyq bankting bazalyq mólsherlemesin kóteru turaly aitar bolsaq, búl sheshim ekonomikanyng ósui kezinde payyzdyq ósudi belgileytin kontrsikldik erejelerdi eskermeydi, al daghdarys jaghdayynda, kerisinshe, nesiyelerdi arzandatady.

«Qazirgi jaghdayda investisiyany shektemeu kerek, kerisinshe shiykizattyq emes industriyalandyru baghdarlamasyn jedeldetu, qosymsha qarajat bólip, Industriyalyq damu qorynyng júmysyn iske qosyp, dayyn ónimdi, eng aldymen tútynu tauarlaryn óndiruge arzan jәne úzaq merzimdi qarajat úsynu kerek», - deydi deputattar.

Bolashaqta zamanauy әrtaraptandyrylghan ekonomika qúru ýshin shúghyl sharalar qajet. Ýkimetting jәne onyng qogham aldyndaghy sheshimderining ashyqtyghy – múnyng eng jaqsy qúraly bolmaq.

«Aq jol» demokratiyalyq partiyasy parlamenttik respublikanyng instituttary men qaghidattaryn kezen-kezenimen jýzege asyrmay ekonomikalyq reformalar jýrgizu mýmkin emes dep sanaydy.

Taqyrypqa túzdyq retinde aita keteyik, biyl Qazaqstandaghy preziydenttik instituttyng qúrylghanyna 30 jyl tolady. 1990 jyldyng sәuirinde Qazaqstanda alghash ret «Preziydent» lauazymy engizilgen. «Qazaq KSR Preziydenti qyzmetin taghayyndau turaly» Zang qabyldanghan. Basym kópshilik dauyspen Túnghysh Preziydent bolyp - Elbasy Núrsúltan Nazarbaev saylanghan.

Al Qazaqstandaghy Parlamentarizm Tәuelsizdik jyldaryndaghy qazaqstandyq demokratiyalyq jýiening nyq kepili bola bildi. Elbasy qazaqstandyq parlamentarizm modeliin qalyptastyrdy. Jәne ol Tәuelsizdikting 29 jylynda eldegi demokratiyalyq janarulardyng bastamashysy boldy.

Býginde Qazaqstan Parlamenti ónirlik kenistiktegi kóp partiyaly Parlamentting birine ainaldy. Parlamentting tómengi palatasy sanalatyn Mәjiliste ýsh sayasy partiyamen qatar Qazaqstan Halqy Assambleyasynan toghyz deputat enip otyr. Qazaqstan Halqy Assambleyasy elishilik túraqtylyq pen tatulyqty, últaralyq diskussiyasy retteushi negizgi moderator, azamattyq - qoghamdyq institutqa ainalghan.

Búdan bólek, Qazaqstannyng Ortalyq saylau komissiyasynyng resmy tirkeuinde túrghan 6 sayasy partiya bar. Olar: «Núr Otan», «Aq jol», «Auyl», «Birlik», «JSDP» jәne «Qazaqstan kommunistik halyqtyq partiyasy».

Atalghan alty sayasy partiyanyng ishinde Mәjiliske  «Núr Otan», «Aq jol» jәne «Qazaqstan kommunistik halyqtyq partiyasy» deputattar kirgizgen.

Parlamentarizm institutynyng bir elementi - kóp partiyalylyq. Ol óz kezeginde memlekettik basqarudyng demokratiyalylyghyn aiqyndaushy faktor bolyp tabylady. Qazaqstan Paprlamenti 2012 jyly kóp partiyaly formagha auysty. Mәjilisting besinshi shaqyrylymyna 7 partiya saylaugha týsti. Dәl sol jyly Tәuelsiz Qazaqstannyng Parlamenti kóp partiyaly Parlamentke ainaldy.

Abai.kz