«Eger biylik jýrgizip otyrghan sayasat últtyng (memlekettin) úly múratyn maqsat etpese, býgin ózekti (aktualdy) bolyp túrghanymen, erten  mәnin joyatyn ótkinshi epizodtyq jalghan qúndylyqtardan túrsa, onda, búl elde úzaq merzimge baghyttalghan, halyqty júdyryqtay júmyldyrugha qabiletti iydeologiya ómirge keledi dep ýmittenu bos qiyal bolyp qala beredi. Kez kelgen memlekettik iydeologiya biylik jýiesining «últtyq armangha» (nasionalinaya iydeya), últtyng týpkilikti maqsatyna arqa sýiegende ghana týziledi, nemese, týzilui mýmkin» - (Ábdirashit Bәkirúly).

Últ ókilderining - últyna, memleket azamattarynyng - memleketine degen patriottyq sezimining qalyptasuy - kez kelgen qoghamnyn, memleketting irgetasy. Biraq patriotizm  adamnyng mandayyna tua biter qasiyet emes. Adam eseiy barysynda  qay tilde sóilese, qanday júrttyng әdet-ghúrpyn, salt-dәstýrin boyyna sinirse, qay jerding auasyn jútyp, suyn ishse  - sol ortanyng patrioty bolyp qalyptasady.  Osy qaghidagha sýiener bolsaq - qazaq jerinde tuyp- óskenderding barlyghyn da osy elding jәne osy jerding patriottary dep aitsa bolady eken, ә? Biraq olay dep kesip aitugha jýrek daualamaydy...

«Eger biylik jýrgizip otyrghan sayasat últtyng (memlekettin) úly múratyn maqsat etpese, býgin ózekti (aktualdy) bolyp túrghanymen, erten  mәnin joyatyn ótkinshi epizodtyq jalghan qúndylyqtardan túrsa, onda, búl elde úzaq merzimge baghyttalghan, halyqty júdyryqtay júmyldyrugha qabiletti iydeologiya ómirge keledi dep ýmittenu bos qiyal bolyp qala beredi. Kez kelgen memlekettik iydeologiya biylik jýiesining «últtyq armangha» (nasionalinaya iydeya), últtyng týpkilikti maqsatyna arqa sýiegende ghana týziledi, nemese, týzilui mýmkin» - (Ábdirashit Bәkirúly).

Últ ókilderining - últyna, memleket azamattarynyng - memleketine degen patriottyq sezimining qalyptasuy - kez kelgen qoghamnyn, memleketting irgetasy. Biraq patriotizm  adamnyng mandayyna tua biter qasiyet emes. Adam eseiy barysynda  qay tilde sóilese, qanday júrttyng әdet-ghúrpyn, salt-dәstýrin boyyna sinirse, qay jerding auasyn jútyp, suyn ishse  - sol ortanyng patrioty bolyp qalyptasady.  Osy qaghidagha sýiener bolsaq - qazaq jerinde tuyp- óskenderding barlyghyn da osy elding jәne osy jerding patriottary dep aitsa bolady eken, ә? Biraq olay dep kesip aitugha jýrek daualamaydy...

Shyghystyng bir maqaly: «halua, halua dep qansha aitqanmen, onyng dәmi auzygha kelmes» deydi. Sol aitqanday, eger әrbir adam, qogham, memleket óz úrpaghyn meyirim shuaghyna bóley almasa, onyng kókirek kózine ózining dәstýrli qúndylyqtaryn qúya almasa, mәrtebeli ómirin qamtamasyz ete almasa - ol óskinnen qanday sýiispenshilikti kýter ediniz? Yaghni, adamnyng óz oshaghyna degen sýiispenshilik sezimining naqty ómirde naqty tiyanaghy bolmasa - onday sezim eshqashan qalyptaspaydy...

Osynyng bәrine saralay kele - otanshyldyq sezim (patriotizm) patriottyq úrandargha, onsyz da ýni shyqpay (nemese, shyghartpay) jatqan ziyaly qauymnyng bir-eki auyz sózine qarap qalmaghanyn kóremiz.  Patriotizm turaly kýnine myng ret qaytala, ony sózi óter ziyalynyng auzyna olay da sal, bylay da sal - nәtiyjesi nól bolady.  Ol ýshin,  Oralhan Bókeevtin sózimen aitqanda: «qazaq biyligining halyqtyng arqasyna ayaghyn tirep, atqa minip shirengeni qajet emes, ol ýshin - biylikting «halqyma ýzengi bolyp, ony qalayda atqa mingizip, shirentemin» degen әreketi qajet!

Mysaly, qazir aqsaqaldarymyz «Otan ýshin ayanbay enbek etinder» deydi.  Dúrys - jastardyng da ayanghysy kelip túrghan joq. Biraq qayda sol «enbek»?  Bazardaghy tәshke sýireu me, әlde, ayausyz qanaytyn qúrylys pa? Qazir kez kelgen júmysker Otan mýddesi ýshin enbek etip jatyrmyn dep oilamaydy: bir oligarhtyng baylyghyn eseleu ýshin júmys isteudemin dep oilaydy. Sondyqtan júmysty «elim ýshin» dep ýlken partiottyq sezimmen rahattanyp istemeydi, kijinip isteydi. Anau Atyrau men Aqtaudaghy múnayshylar da, Qaraghandy-Temirtau-Jezqazghandaghy shahterler men temir qúyshylar da, qazaq jerin ayausyz qanap jatqan latifundisterding «jalshylary» da...

Al júmys berushi sol alpauyttardyng ózderinde otanshyldyq sezim bar ma?  Bar bolsa - nege júmysshylardyng әleumettik jaghdayyn, olardyng mәrtebesine say jalaqysyn, ómirining qauipsizdigin óz erkimen, qalauymen qamtamasyz etpeydi. Nege qarapayym enbek adamy layyqty ómir sýruge qúqy bola otyryp, ashtyq jariyalaugha, ómirin qiigha, tóbelesip-sottasugha t.s.s. baruy tiyis?..

Mysaly, býginde «biznesting әleumettik jauapkershiligi» turaly aityla bastady (biraq oghan qúlaq asyp jatqan kim bar?). Biylik osy uaqytqa deyin osy mәseleni  memlekettik iydeologiya dengeyine kóterip, ony (әleumettik jauapkershilikti) biznesti jýrgizuding jalghyz әri eng basty sharty retinde nege qoymady? Ony iske asyrugha memleketting tolyq mýmkinshiligi qashanda boldy, әli de bar.

Múnday shara júmys berushi (shet eldik, bolmasa, ózimizding alpauyt) men  júmyskerding ózara jauapkershiligin arttyr edi. Olardyng maqsatyn bir arnagha, yaghni, qazaqstandyqtardyng mәrtebeli ómir sýruine: bilim aluyna, densaulyghyna jәne t.s.s. búryp, eren baylyqtyng egesi (zang boyynsha - memlekettiki, qúdayshylyghynda - halyqtiki) sanalatyn elding ensesi kóterer edi. Qazaqstan Respublikasy memleketining irgetasyn nyghaytar edi...

Kórshi Resey jeti-segiz jyldyng kóleminde óz elindegi irili-uaqty biznes qúrylymdarynyng «әleumettik jauapkershiligin» qalpyna keltiruge kiristi. Ol erejeni qabyldamaghandaryn shetelge asyryp jiberdi, ne, týrmege toghytty. Orys biyligi halyqtyng týpkilikti maqsatyna, últtyq armanyna bet búrghanyn bayqaghan son, «demokrat» kapitalisterding auyzyna qúm qúiylyp qaldy (orystyng tabighy baylyghyna tәueldi bolghannan emes dep oilaymyz). Demokratiya - halyq maqsaty men múratyn algha shygharu bolsa,  Reseyge kim qarsy bola alady, AQSh pa?..

Qazaqstan halqy әrtildiler, týrli mәdeniyet yqpalyna jәne dinge engender jәne baylar men kedeyler bolyp ýzdiksiz bólinude. Ásirese,  baylar men kedeyler arasyndaghy alshaqtyq úlghayda. Dәl osynday jaghdayda  elimizding shirigen baylary shet elderden milliondaghan dollar túratyn zәulim saraylar satyp alyp jatuy - olardyng boyynda eshqanday da patriottyq sezimning joqtyghyn, sanalaryn taban astynda qol jetkizgen baylyq qúrsaulap tastaghanyn anyqtaydy.

Mәsele óz halqynyng yrysyna «júmys isteui» tiyis kapitaldyng «shetke qashyp» jatuynda emes, odan terende: baylardyng búl «qylyghy» býkil qazaqstandyqtardyng otansýigishtik sana­-sezimine núsqan keltirude. Ózimiz ghasyrlar boyy bodan bolghan orysta «vremenshiyk» degen úghym bar. Bizding baylardyn, yaghni, qoldarynda memleket qauqaryn arttyratyn tetik bar azamattarymyzdyng osyghan say әreketine, «menen keyin kýl bolmasa býl bolsyn» deytindey niyetine qalay kýimeysin... әri, búl kesel kýnnen kýnge dendep barady emes pe?

Nege sol milliardtargha otandastargha kәsiporyn ashyp beruge, tauar óndiruge, tegin oqytugha, tegin emdeuge jәne t.s.s. izgi isterge júmsaugha bolmaydy? «Kógerseng el-júrtynmen birge kóger»demeushi me edi, babalar! Al, býkil kapitaldy shetke shygharyp, bóten eldin, bóten memleketting qazynasyna qazyna qosu - patriotizmning qay týrine jatady? Ony olardyng ózderi bilmese, biz - bilmeymiz!  Esesine - qazaqqa Angliyada, Avstriyada, Shveysarida t.s.s. kógerip kókteu joq, jem bolu bar. Búl - anyq.  Osy qarapayym danalyqty óz halqy esebinen «bolyp-tolghan» azamattardyng úgha almay jýrgeni ókinishti­-aq...

Al ensesi týsip ezilip jatqan auylgha «otanshyl bol» deuding ózi úyattau. Óitkeni, olardyng «otanshyldyghy» dekorasiya emes - jýregining týpkirinde jatyr. Búl jýrekting qylyn sherterlik jaghdaydy әli kórip otyrghamyz joq...

...Asanqayghy babamyz býkil ghúmyryn halqyna jerúiyq izdeumen jelmayanyng qomynda ótkizdi.  Qorqyt babamyz halqyna mәngilik ómirdi qalay tapsam eken dep qobyzyn sarnatty, ...tiridey kórge kirdi. Osylardy oilaghanda: «qazirgi zamannyng «asanqayghylary men qorqyttary» qayda ketti?» dep, ishing órtenedi...

«Abay-aqparat»