Áriyne, tabighy jolmen belgili bir jәndikterdi pisirmey jeuding saldarynan, adamnan adamgha júghyp taralyp ketui bek mýmkin.
Egerde, osylay bolghan bolsa, onda qalaysha búl tez arada ýlken epiydemiyagha ainalyp ketti? Sonday alpauyt eldin, múnday virusty búghan deyin zerttemey, oghan qarsy dәrilerding qoryn jasaqtamay, qamsyz otyrulary kýmәn tudyrady. Demek, búl virus әbden zerttelgen búghan deyin. Tek ol týri múnshalyqty tez taralu qauipin tudyrmaytyn bolghan. Al, búl týri koronovirustyng búrynghylarynan erekshe "jetildirilgen" týri bolsa kerek. Ári, alghashqyda búl virusty teniz ónimderinen júghady degen aqparat bolghan. Demek, búrynghylary solay taralatyn bolsa kerek. Keyinnen jarqanattan taralghan degen qortyndygha kelip otyr. Demek, búl eshqanday búryn kezdespegen jana týri bolsa kerek. Olay bolsa búl núsqa kónilge onsha qonymsyzdau.

2) PAYDA TABU MAQSATYNDA FARMASEPTIK ALPAUYTTARDYNG ISI.

Kezinde payda ayaq astynan payda bolyp, keyinnen joq bolyp ketken Ebola, Qús tymauy siyaqty, búlda bir qarsy dәrileri bar әbden zerttelip qoldan jasalghan virusty, әlemdik farmaseptikalyq alpauyttar әdeyi qoldan jasap taratyp otyr.
Maqsattary:
a)ózderining osy auyrugha qarsy dәrilerin ýlken súranyspen keminde 2 milliyard adamgha satu.
b) býtkil әlemning osy virusqa qarsy ekpelerge degen súranysyn tudyru.
Búl jaghdayda halqy óte tyghyz ornalasqan qytay memleketimen, 10 millionnan astam halqy bar osy ýlken biznes qalasy eng qolayly jer bolsa kerek.
Eki jaghdaydada shash etek payda tabady. Qazirgi biznesting negizgi ústanymdarynyng bastysy qaghidasy, óz ónimderine súranys tudyryp otyru. Bolmasa, kezinde ayaq astynan payda bolyp, әlemge qauip tudyrghan "qús tymauymen" ebola-lar qayda ketti?

3) BAKTERIOLOGIYaLYQ QARUDYNG SALDARY.
Qarsylasyn oq shygharmay qyryp saludyng tiyimdi tәsilderining biri retinde, bak.qaru qoldanu.

4) BIR ELDING EKINShNG ELGE QARSY GIBRITTIK SOGhYSYNYNG BIRINShI QADAMY.

Bir elding ekinshi bir elge qarsy, birdennen birneshe baghytta ýlken soqqy berui.

a) Ózderining búlardan qanshalyqty ýstem ekendigin kórsetu arqyly, qytay ýkimetining saghyn syndyru.

b) Halqynyng arasyna dýrbeleng sala otyryp, ýkimetine qarsy qong.
Yaghni, birdennen birneshe oshaqtary payda bolyp, júqtyrghan halyqtyng sanynyng kýrt ósuinen, jergilikti biylikting búnday sәtke dayyn bolmay, indetti iygere almay sharasyzdyq tanytqanyna narazy halyqty, olardyng basqa ónirlerdegi tuystaryn qosa, ýkimetine negativti kózqaras tudyra otyryp qarsy baghyttau.

v) Osy elding ekonomikasyn әlsiretu.
Qytaydyng sauda-sattyq, turiyzim salasymen, iri óndiris oshaqtaryna ýlken soqqy beru. Álemge qytaydy indetting oshaghy retinde kórsete otyryp, ol elmen qarym-qatynas jasaugha "ýrke qarau" sindromyn tudyru. Odan turiyzim salasynada auyr soqqy bolary haq.

g) Qytay memleketi búl indetti iygere almay sharasyz kýige týsken shaqta, bir memleket qysqa uaqytta osy indetke qarsy vaksinamen dәriler oilap tauyp, qytay memleketine óz tarapynan dәri-dәrmek, azyq-týlikpen qyruar kómek kórsetu arqyly, qytaydyng qara halqynyng aldyndada, әlem aldyndada ýlken bedelge ie bolu. Sol bedelin keyinnen qytay ýkimetine qarsy qoldanu.

d) Osy indetti dýnie jýzilik masshtabta "ýrlep" órshite otyryp, bir memleket qytaygha qarsy óz jaqtastaryn kóbeytip, ózining ekonomikalyq basty qarsylasyna jan-jaqty qysym jasap óz yrqyna baghyndyru. Ári, ýlken ekonomikalyq krizisting saldarynan әrdayym dollardyng baghasynyng ósetinin eskersekte, aldyda bolatyn ýlken ekonomikalyq soghystyng alghashqy baspaldaghy.

j) "Kezdeysoqtyq kezdeysoq bolmaydy(Sluchaynosty ne sluchayno)" degen qaghidagha sәikes, búl indetting qytay memleketining eng ýlken merekesi "Jana jyl" merekesining qarsanynda shygha kelgeni kezdeysoqtyq bolmauy mýmkin.

Kez-kelgen manyzdy mәselege qatysty óz saraptamamdy jazyp qoyatyn ýrdisim boyynsha, qytaydaghy indetting taraluyna baylanysty óz kózqarasymdy úsyndym. Úsynghan tórt varianttyng qaysysy sizding oiynyzgha qonymdy, ony pikir jazyp bildirersizder.
Ózime tórtinshi variant dúrys siyaqty. Yaghni, búl gibrittik soghystyng bir "baspaldaghy". Qytaygha qarsy memleket kim boluy mýmkin? "Ishing bilsin әlu-ay".

Al aghayyndar!
Oy salsa oilanarsyzdar!

Rýstem Áshetaevtyng jelidegi jazbasy

Abai.kz