Kesheli beri qazaq qoghamy Resey preziydentining jer turaly jelpinip aitqan jeldi sózin jat ta kep talqylap jatyr. Áueli Putin ne dedi?

Qarapayym tilmen aitsaq: «Odaqtan ketkende orystyng jarty jerin ala kettinder», - dedi.  «Sovet odaghynan bólinip shyqqan elder Resey jerine qaryq boldy», - dedi. «Mynau – Ukraina, mynau – Qazaqstan», degen joq. Jalpylama aitty. Bәrine aitty. Bәri estidi. Qazaq ta, qyrghyz da, ózbek te...

Al býgin Putin ýshin Peskov «aqtalghanday» bopty. Bastyghynyng aitqandaryn týsindirip beripti. «Reseyding kórshilerine aumaqtyq talaby joq», - depti. «Putin Konstitusiyadaghy qatelikter turaly aitty», - depti.

Kremliding kóbiksózdi kóp shendisi ne dese de, Putin oiyndaghysyn aitty. Býgin ghana deymisiz...Putiyn, Jirinovskiy, Zuganov, Limonov, Bogdasarov, Kalashnikov, Soloviev, Skabeeva, Kiyselev t.b.  Ayta berseng kóp.

Búl joly da sol әngime. Orystyng óz ishinde reytingi tómendep, sýieudey sýikimi qalmay bara jatqanyn jaqsy biletin Putin búl sózin ishki auditoriyagha arnady desek te, әngime astarynda «kerek bolsa «Qyrym ssenariyin» basqa aimaqtarda da qaytalay alamyz» degen iliksóz jatqanyn sayasatkerler aityp jatyr.

Bolashaqty soghyspen baghalaytyn adamnyng әuelgi ambisiyasy – ekonomikalyq odaqty syltauratyp, eski odaqty tiriltu ekenin búghan deyin talay aittyq, jazdyq. Estigisi kelgenin ghana estiytin Qazaqstannyng eski hәm jana biyligi soltýstiktegi soyy bólek qoshynalardyng qauipti «sәlemin» qaperge alghan bolar dep ýmittenemiz, әriyne.

Ertengi parad

Putinning el ishindegi abyroy-bedeli әlsirep bara jatyr dedik qoy, jana. Óndirisi túralap, ekonomikasy qúldyrap, halqyn túrmys qysa bastaghan Putinning endigi bir seneri – әskery әleueti. Qorasyndaghy qaruynyng tegi jaqsylaryn qaz-qatar tizip, Qyzyl alanda jýrgizip, әlemge «әl-dәrmenin» kórsetu – Vladimir Vladimirichting jyldar boyy qalyptasqan әdeti, búljymas saltgh ainymas dәstýrine ainalghan. Anyghynda búl parad jyl ótken sayyn súm soghystyng zúlmatyn kórgen qart maydangerlerdi emes, Resey biyligin, Putin әskerining «qúdirettiligin» úlyqtau prosessine ainalyp ýlgerdi.

Biyl da parad ótedi. Erten! Jarty әlemge jayylghan qytay virusynyng (koronavirus) qahary Putinning maqtan paradyn keyinge shegergen edi. Sol parad erteng ótedi. Nege? Búl bizdi qoyyp, orystyng óz ishinde qyzu talqylanyp jatqan súraq!

(worldometers.info deregi)

Reseyde indet órship túr

9 mamyrda ótui tiyis paradty virustyng jappay taraluyna baylanysty keyinge shegenger edi. Qazir de indetting beti qaytqany shamaly. Qayta qaharyna mingen kezi. Órship túr. Qazir indettiler sany 600 myngha juyqtaghan. Resey әlemde koronavirus júqtyrghandar sany boyynsha alghashqy ýshtikte. Songhy tәulikte 7,5 myng adam indet júqtyrypty. Jalpy sany 8,4 myng adam kóz júmghan. Al Vladimir Putin osynyng barlyghyna kóz júma otyryp, parad ótkizemin dep sheshti. Ótkizetin boldy. Nege dәl erten?

Eki sebep, bir jeleu!

Jeleui - kýni keshe ghana Mәskeu Ekinshi dýniyejýzilik soghystyng bastalghan kýnin atap ótti. 79 jyldyqty eske aldy. Putin Kremlige birli-jarym ardagerdi jiyp alyp, alaugha gýl qoydy. Al erteng alaulatqan-jalaulatqan dәu parad.

Eki sebep. Biri – Putinning esesi ketip barady. Óitkeni, Jenis paradyn túp-tura 9 mamyr kýni ótkizgen jalghyz el – Belarusi boldy. Sol joly Lukashenko: «Soghystan eng kóp japa shekken el - Belarusi», dep jariyalaghan. «Jenisting múragerleri – belarusiter!», - dep sóilegen.

Ekinshisi – el ishindegi reytingisi. Ol turaly jogharyda jazdyq.

Paradtyng qúny qansha?

Ras, kez kelgen aqymaqtyqtyn, kez kelgen daraqylyqtyng óz qúny bar. Sol sekildi búl paradtyng da shyghyny shash etekten. Ol turaly orystaghy oppozisioner Aleksey Navalinyy jazypty.

Putinning búl paradynyng shyghyn aqshasyn eseptep shyghypty. Úzyn-yrghasy 1 milliard rubli júmsalady eken.

Bir qyzyghy 9 mamyrda Mәskeude «parad» ótpedi emes ótti. IYә, tankiler men jayau sarbazdar Qyzyl alanda sap týzemese de, simvolikalyq parad ótti. Endeshe búl jolghy parad kim ýshin? Jalghyz ghana kórermen ýshin! Vladimir Vladimirovich Putin ýshin! Búl da janany Navalinyidyng sózi.

Ertengi paradqa kimder barady, al kimder barmaydy?

Sonymen, erteng parad! Búryn múnday paradtargha Putinmen odaqtas, niyettes, tipti oghan kiriptar elderding basshylary biri qalmay baryp, qatysatyn. Qyzyl alandaghy paradty tamashalap, onan song alannyng artyndaghy alaugha gýl qoyatyn. Qazir Europa men Batysty aitpaghanda, eski odaqtyng da basshylary týrli syltau tauyp, Kremli shaqyrtuyn shetke ysyryp jýr. Biyl da solay.

Áueli Ukraina. Vladimir Zelenskiy: «Joq. Barmaytyn edim. Meninshe, resmy shaqyrtu bolghan da joq», - depti.

Týrkimenbasy Qúrban Berdimúhamedov te barmaydy. 29 mausymda 63-ke tolady eken. «Búl datany (tughan kýndi) ýide, otbasymnyng qasynda atap ótetin dәstýr qalyptasqan», - depti.

Armeniya premberi Nikol Pashinyan Vladimir Putinge ýshbu hat jazyp, Mәskeuge bara almaytynyn aitypty.

«Óziniz biletindey, Sizding shaqyrtuynyzdy erekshe yqylaspen qabyl alghan edim. Epiydemiologiyalyq jaghdaygha baylanysty Mәskeu saparyn toqtata túrudy sheshtim», - depti.

Ázirbayjan preziydenti Iliham Áliyev te «karantinge» baylanysty Mәskeuge barmaytynyn aitqan.

Sol sekildi, Chehiya preziydenti,  Japoniya premieri, Horvatiya preziydenti, Izraili premieri, Fransiya preziydenti, AQSh preziydenti, Germaniya kansleri t.b. Europa jәne Baltyq elderi basshylary Mәskeuge barmaytyndaryn ashyq aitqan.

Vladimir Putinning keshegi beysayasy sózderi men pandemiya órship túrghan osy tústa Qazaqstan preziydenti de paradqa barudan bas tartuy kerek degen pikirler aityldy, әleumettik jelide. Keshe. Býgin.

Al Qazaqstan preziydentining baspasóz hatshysy Berik Uәli: «Búghan deyin habarlaghanymyzday, Qazaqstan Preziydenti Qasym-Jomart Toqaev biylghy jyldyng 24 mausym kýni Mәskeude ótetin Jenis paradyna qúrmetti qonaq retinde qatysudy josparlap otyr», - dep sóiledi.

Epiydemiologiyalyq ahual auyrlap, indet órship túrghan qazirgidey uaqytta kóp elding basshylary Mәskeu saparynan bas tartyp jatqanda Belarusi, Qazaqstan, Qyrghyzstan, Moldova, Serbiya, Tәjikstan, Ózbekstan basshylary «Qúday saqtasyngha» salyp, parad kóruge baratyn boldy.

Týiin.

Oliver Bilger deytin nemistildi jurnalist: «Búl data – maqtanugha túrarlyq basqa esh sebep (ekonomikada, injiyneriyada, IT salasynda, ghylym men bilim de t.b.) qalmaghan elder ýshin óz-ózderine senim izdeytin, kónil júbatatyn jalghyz kýn», - depti. Dóp!

Al biz Aleksey Melinikov deytin publisistting myna bir sózimen ayaqtaghanymyz jón shyghar: «Mәskeudegi basshylar ýshin múnyng týk qúny joq. Eng bastysy Putindi úlyqtau! Ol – bir ghana adam ýshin ótkiziledi. Qalghany manyzdy emes.

Mәskeu dәstýrli týrde ótkizetin әskery parad – militarizmning merekesi. Soghystyng propogandasy. Ony ótkizu – halyqty jana soghysqa dayyndau. Jәne ol soghys ta paradpen ayaqtalady degendi halyq sanasyna siniru. Búl katastrofa». Tәmam!

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz